DSpace at VNU: Đổi mới mô hình hợp tác đào tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ giữa các doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn thành phố Hải Dương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA KHOA HỌC QUẢN LÝ
------------------------------

VŨ TIẾN PHỤNG

ĐỔI MỚI MÔ HÌNH HỢP TÁC ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN
LỰC
KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ GIỮA CÁC DOANH NGHIỆP
VÀ CÁC CƠ SỞ ĐÀO TẠO NGHỀ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH
PHỐ HẢI DƢƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
MÃ SỐ 60.34.72
Khóa 2005 – 2008

Hà Nội- 2008


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA KHOA HỌC QUẢN LÝ
-------------------------------

ĐỔI MỚI MÔ HÌNH HỢP TÁC ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN
LỰC
KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ GIỮA CÁC DOANH NGHIỆP
VÀ CÁC CƠ SỞ ĐÀO TẠO NGHỀ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH
PHỐ HẢI DƢƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
Chuyên ngành; Quản lý Khoa học và Công nghệ
Mã số: 60.34.72
Khóa 2005 – 2008

Ngƣời thực hiện:
Vũ Tiến Phụng
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS TS Phạm Xuân Hằng

Hà Nội - năm 2008


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... 7
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. 8
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 9
1. Lý do chọn đề tài: ........................................................................................................ 9
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu: ............................................................................... 9
3. Mục tiêu nghiên cứu: ................................................................................................. 10
4. Phạm vi nghiên cứu: .................................................................................................. 10
5. Mẫu khảo sát: ............................................................................................................ 10
6. Câu hỏi nghiên cứu: ...................................................... Error! Bookmark not defined.
7. Giả thuyết nghiên cứu: .................................................. Error! Bookmark not defined.
8. Phƣơng pháp chứng minh giả thuyết: ......................... Error! Bookmark not defined.
9. Kết cấu của luận văn: .................................................... Error! Bookmark not defined.

NỘI DUNG..................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀIError! Bookmark not defined.
1.1 Nhân lực khoa học và công nghệ. ............................... Error! Bookmark not defined.

1.1.1. Nguồn nhân lực khoa học & công nghệ. ............ Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Chức năng của nhân lực khoa học và công nghệ.Error! Bookmark not defined.
1.1.3 Chất lượng nguồn nhân lực khoa học & công nghệ.Error! Bookmark not defined.
1.1.4 Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực khoa học & công nghệ.Error! Bookmark
not defined.
1.2 Lý luận về công nghệ, đổi mới công nghệ .................. Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Công nghệ, đặc điểm công nghệ, cấu trúc công nghệ ...... Error! Bookmark not
defined.
1.2.2. Đổi mới công nghệ................................................ Error! Bookmark not defined.
1.2.3 Chuyển giao công nghệ ......................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.4 Năng lực công nghệ và phát triển công nghệ. ..... Error! Bookmark not defined.
1.2.5. Trình độ công nghệ. ............................................. Error! Bookmark not defined.
1.3 Mối quan hệ giữa chất lƣợng nguồn nhân lực khoa học & công nghệ và đổi mới
công nghệ. ........................................................................... Error! Bookmark not defined.


1.4 Mối liên kết giữa doanh nghiệp với các cơ sở đào tạo nghề... Error! Bookmark not
defined.
1.4.1 Triết lý của mối liên kết giữa doanh nghiệp với các cơ sở đào tạo nghề. . Error!
Bookmark not defined.
1.4.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến mối liên kết giữa các doanh nghiệp với các cơ sở đào
tạo nghề. .......................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.4.3. Lợi ích của các bên tham gia liên kết .................. Error! Bookmark not defined.
Kết luận Chƣơng 1 ............................................................ Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 2.................................................... Error! Bookmark not defined.
THỰC TRẠNG NGUỒN NHÂN LỰC KH&CN TRONG CÁC DOANH
NGHIỆP, ĐÀO TẠO CỦA CÁC CƠ SỞ ĐÀO TẠO NGHỀ, MÔ HÌNH
HỢP TÁC GIỮA CÁC DOANH NGHIỆP VÀ CÁC CƠ SỞ ĐÀO TẠO
NGHỀ THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG GIAI ĐOẠN 2003-2007 .......... Error!

Bookmark not defined.
2.1 Thực trạng đổi mới công nghệ trong các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải
Dƣơng giai đoạn 2003-2007. ............................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.1 Tổng quan về các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp trên địa bàn thành phố
Hải Dương. ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2 Thực trạng đổi mới công nghệ của các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải
Dương. ............................................................................ Error! Bookmark not defined.
2.1.3 Về vai trò của đổi mới công nghệ đối với các doanh nghiệp:Error! Bookmark not
defined.
2.1.4 Nguyên nhân khó khăn trong việc đổi mới công nghệ ở các doanh nghiệp:....... Error!
Bookmark not defined.
2.2 Phân tích chất lƣợng nguồn nhân lực KH&CN trong các doanh nghiệp trên địa
bàn thành phố Hải Dƣơng giai đoạn 2003-2007. ............ Error! Bookmark not defined.
2.2.1 Về thực trạng nguồn nhân lực của thành phố Hải Dương giai đoạn 2003-2007.
......................................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2 Thực trạng nguồn nhân lực KH&CN của các doanh nghiệp.Error! Bookmark not
defined.


2.2.3 Khảo sát đánh giá chất lượng nguồn nhân lực KH&CN của các doanh nghiệp:
......................................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.4 Thực trạng tuyển dụng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực KH&CN trong các
doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải Dương giai đoạn 2003-2007.Error! Bookmark not
defined.
2.3 Tổng quan về các cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn thành phố Hải Dƣơng giai đoạn
2003-2007. ........................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.1 Thực trạng về quy mô đào tạo của các cơ sở dạy nghề trên địa bàn thành phố
Hải Dương. ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.2 Thực trạng chất lượng đào tạo nguồn nhân lực KH&CN thành phố Hải Dương .
......................................................................................... Error! Bookmark not defined.

2.4 Thực trạng mô hình hợp tác giữa các doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo nghề
trong đào tạo và nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực KH&CN trên địa bàn thành
phố Hải Dƣơng. .................................................................. Error! Bookmark not defined.
2.4.1 Thực trạng hợp tác : .............................................. Error! Bookmark not defined.
2.4.2 Đánh giá tiềm năng hợp tác đào tạo nhân lực KH&CN giữa các doanh nghiệp với
các cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn thành phố Hải Dương.Error! Bookmark not defined.
Kết luận chƣơng 2.............................................................. Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 3..................................................... Error! Bookmark not defined.
ĐỔI MỚI MÔ HÌNH HỢP TÁC ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC
KH&CN GIỮA CÁC DOANH NGHIỆP VỚI CÁC CƠ SỞ ĐÀO TẠO
NGHỀ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG Error! Bookmark
not defined.
3.1 Dự báo nhu cầu nguồn nhân lực KH&CN của thành phố Hải Dƣơng đến năm
2020. .................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.1 Dự báo phát triển kinh tế của thành phố Hải Dương đến năm 2020. ...... Error!
Bookmark not defined.
Căn cứ mục tiêu phát triển kinh tế của tỉnh Hải Dƣơng giai đoạn 2005-2010 và quy
hoạch tổng thể phát triển KT- XH thành phố Hải Dƣơng đến năm 2020. ..... Error!
Bookmark not defined.


3.1.2 Dự báo nguồn nhân lực thành phố Hải Dương đến năm 2020Error! Bookmark
not defined.
3.1.3 Dự báo nhu cầu nguồn nhân lực KH&CN trên địa bàn thành phố Hải Dương
đến năm 2020. ................................................................. Error! Bookmark not defined.
3.1.4 Mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực KH&CN đến năm 2020Error! Bookmark not
defined.
3.2 Đổi mới mô hình hợp tác đào tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ giữa các
doanh nghiệp với các cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn thành phố Hải Dƣơng. . Error!

Bookmark not defined.
3.2.1 Doanh nghiệp “đặt hàng” để các cơ sở đào tạo nghề “đào tạo theo địa chỉ”.
......................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Doanh nghiệp “đặt hàng” để các cơ sở đào tạo nghề theo hình thức “may đo”
phục vụ đổi mới công nghệ. ........................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.3 Doanh nghiệp “đặt hàng” để các cơ sở đào tạo nghề theo hình thức “chìa khóa
trao tay” phục vụ đổi mới công nghệ............................. Error! Bookmark not defined.
3.2.4 Tổ chức đào tạo tại doanh nghiệp trên cơ sở thầy của cơ sở đào tạo và môi
trường, cơ sở vật chất của doanh nghiệp ................... Error! Bookmark not defined.
MÔ HÌNH HỢP TÁC ................................................... Error! Bookmark not defined.
NỘI DUNG HỢP TÁC .................................................. Error! Bookmark not defined.
Kết luận chƣơng 3.............................................................. Error! Bookmark not defined.

KHUYẾN NGHỊ ............................................. Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ..................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 11
PHỤ LỤC ........................................................ Error! Bookmark not defined.


LỜI CẢM ƠN

Trong suốt quá trình học tập tại lớp Cao học Quản lý Khoa học và Công
nghệ tại khoa Khoa học Quản lý Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại
học quốc gia Hà Nội, cũng nhƣ quá trình hoàn thiện luận văn tốt nghiệp , tôi đã
luôn nhận đƣợc sự quan tâm dạy bảo tận tình của các thày, cô giáo, sự tạo điều
kiện của cơ quan và gia đình, sự ủng hộ cộng tác của đồng nghiệp, bạn bè và các
đơn vị trên địa bàn thành phố Hải Dƣơng.
Xin đƣợc trân trọng cảm ơn thầy giáo PGS.Tiến sỹ Phạm Xuân Hằng,
PGS.Tiến sỹ Vũ Cao Đàm và các thầy giáo ở khoa Khoa học quản lý- trƣờng
Đại học KHXH&NV đã hƣớng dẫn và tham gia nhiều ý kiến quý báu giúp tôi

hoàn thiện đề tài " Đổi mới mô hình hợp tác đào tạo nguồn nhân lực khoa học
và công nghệ giữa các doanh nghiệp với các cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn
thành phố Hải Dương " .


Xin đƣợc trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tạo điều kiện của các cơ quan, các
doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn thành phố Hải Dƣơng.
Xin đƣợc trân trọng cảm ơn sự công tác và giúp đỡ của các bạn bè, đồng
nghiệp và gia đình trong quá trình hoàn thiện đề tài nghiên cứu.
Trong quá trình làm luận văn, mặc dù đã rất cố gắng nhƣng cũng không
tránh khỏi thiếu sót, tôi rất mong nhận đƣợc sự góp ý của các thày cô và đồng
nghiệp để luận văn hoàn thiện hơn.

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CĐ, ĐH

Cao đẳng, đại học

CNH-HĐH

Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa

CNKT

Công nhân kỹ thuật

DN

Doanh nghiệp

KH&CN:

Khoa học và công nghệ

KT-XH

Kinh tế- Xã hội

LĐTBXH

Lao động thƣơng binh xã hội

SXCN

Sản xuất công nghiệp

THCN

Trung học chuyên nghiệp


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang hội nhập sâu vào nền kinh tế
Thế giới, đã và đang đòi hỏi các doanh nghiệp phải thƣờng xuyên đổi mới, nâng
cấp công nghệ nhằm đảm bảo cho hoạt động của sản xuất kinh doanh của từng
doanh nghiệp. Vấn đề đổi mới công nghệ đã thực sự trở thành yếu tố mang tính
quyết định sự tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp.
Trên địa bàn thành phố Hải Dƣơng những năm qua các doanh nghiệp đã

và đang có nhiều cố gắng trong việc đổi mới công nghệ sản xuất. Tuy nhiên
trong quá trình đổi mới công nghệ các doanh nghiệp đã gặp rất nhiều khó khăn,
trong đó một vấn đề đang đƣợc các doanh nghiệp quan tâm là nguồn nhân lực
khoa học và công nghệ của các doanh nghiệp hầu hết không đáp ứng đƣợc yêu
cầu làm chủ công nghệ mới, cũng nhƣ yêu cầu về xu hƣớng phát triển của các
công nghệ mới.


Đây là vấn đề không mới, nhƣng để khắc phục đƣợc vấn đề trình độ hạn
chế của nguồn nhân lực khoa học và công nghệ thì các doanh nghiệp trên địa
bàn thành phố Hải Dƣơng rất lúng túng, mỗi doanh nghiệp có cách khắc phục
riêng, nhƣng hiệu quả đạt đƣợc chƣa đƣợc nhƣ mong muốn.
Trên địa bàn thành phố Hải Dƣơng hiện đang có 32 cơ sở đào tạo nghề
với nhiều sản phẩm đào tạo ở nhiều cấp độ khác nhau, nhƣng giữa các doanh
nghiệp và các cơ sở đào tạo nghề của thành phố vẫn chƣa có đƣợc tiếng nói
chung, chƣa có đƣợc một mô hình hợp tác thật sự hiệu quả.
Vì vậy trong phạm vi của đề tài này, tôi xin đƣợc đề cập về vấn đề:

"

Đổi mới mô hình hợp tác đào tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ
giữa các doanh nghiệp với các cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn thành phố Hải
Dương ".
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu:
Năm 2008, Chính phủ và Bộ Giáo dục và đào tạo đã lần đầu tiên nói đến
vấn đề “đào tạo theo nhu cầu xã hội”, thực tiễn chƣa có đề tài nghiên cứu nào
đi sâu nghiên cứu về mô hình hợp tác đào tạo nhân lực KH&CN giữa các doanh
nghiệp và các cơ sở đào tạo nghề theo hƣớng đáp ứng nhu cầu của doanh
nghiệp.
Trên địa bàn Hải Dƣơng chƣa có cơ quan, đơn vị và cá nhân nào nghiên

cứu về đề tài này. Qua việc khảo sát, đánh giá thực trạng nguồn nhân lực
KH&CN của 50 doanh nghiệp và 15 cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn thành phố
Hải Dƣơng để làm cơ sở thực tiễn đổi mới mô hình hợp tác đào tạo nguồn nhân
lực khoa học và công nghệ giữa các doanh nghiệp với các cơ sở đào tạo nghề.
3. Mục tiêu nghiên cứu:
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đổi mới và phát triển mô hình hợp tác
giữa các doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo nghề trong việc đào tạo và nâng cao
chất lƣợng nguồn nhân lực KH&CN phục vụ đổi mới công nghệ.
4. Phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi nghiên cứu chủ yếu tập trung vào :


+ Đánh giá hiện trạng nguồn nhân lực KH&CN của các doanh nghiệp
trong quá trình đổi mới công nghệ.
+ Đánh giá thực trạng đào tạo của các trung tâm đào tạo nghề .
+ Đánh giá thực trạng mô hình hợp tác giữa các doanh nghiệp và các cơ
sở đào tạo nghề trong đào tạo và nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực KH&CN
trong thời gian qua.
+ Xác định mô hình hợp tác giữa các doanh nghiệp các cơ sở đào tạo nghề
của thành phố Hải Dƣơng trong việc đào tạo và nâng cao chất lƣợng nguồn nhân
lực KH&CN phục vụ đổi mới công nghệ.
+ Phạm vi không gian là địa bàn thành phố Hải Dƣơng. Thời gian từ năm
2003 đến năm 2007.
5. Mẫu khảo sát:
Mẫu khảo sát bao gồm một số doanh nghiệp và cơ sở đào tạo nghề trên
địa bàn thành phố nhƣ : Công ty cổ phần Sứ Hải Dƣơng, Công ty cổ phần chế
tạo bơm Hải Dƣơng, Công ty cổ phần đá mài Hải Dƣơng … và trƣờng Cao


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Báo cáo tổng kết các năm 2003-2007 của Sở LĐTB&XH tỉnh Hải Dƣơng.
[2] Báo cáo tổng kết các năm từ 2003-2007 của Sở Giáo dục tỉnh Hải Dƣơng.
[3] Báo cáo tổng hợp nguồn nhân lực KH&CN năm 2006, 2007 của Cục thống
kê Hải Dƣơng.
[4] Báo cáo tổng kết năm 2003, 2006, 2007 của phòng Kinh tế thành phố Hải
Dƣơng.
[5] Trần Ngọc Ca: Lý thuyết Công nghệ và Quản lý công nghệ, Hà Nội, 2004.
[6] Chính phủ nƣớc Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Nghị định số
81/2002/NĐ – CP (ngày 17/10/2002) quy định chi tiết thi hành một số điều của
Luật KH&CN.
[7] Vũ Cao Đàm: Lý thuyết hệ thống, Hà Nội, 2003.
[8] Vũ Cao Đàm: Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, Nhà xuất bản
KH&KT, Hà Nội, 2005.
[9] Đề án quy hoạch dạy nghề tỉnh Hải Dƣơng giai đoạn 2006-2010 và định
hƣớng đến năm 2020 của UBND tỉnh Hải Dƣơng năm 2006.
[10] Luật KH&CN, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2000.
[11] Luật Doanh nghiệp (số 60/2005/QH11), Nhà xuất bản thống kê 2006.
[12] Luật Chuyển giao công nghệ, Năm 2006.
[13] Niên giám thống kê KT – XH tỉnh Hải Dƣơng các năm 2003, 2004, 2005,
2006, 2007, Nhà xuất bản thống kê Hà Nội năm.
[14] Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai, Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khoá
VIII, Nhà xuất bản chính trị năm 1997.
[15] Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội thành phố Hải Dƣơng đến
năm 2020. Quyết định số 2658/QĐ-UBND ngày 25/7/2007 của UBND tỉnh Hải
Dƣơng.
[16] Nguyễn Thị Anh Thu: Giáo trình quản lý & phát triển nguồn nhân lực
KH&CN- Năm 2006.
[17] Văn kiện Đại Hội Đảng bộ thành phố Hải Dƣơng lần thứ XX(10/2005).
[18] Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Hải Dƣơng lần thứ XIV (12/2005).
[19] Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X (4/2006).