bai 1 K10

Bài 1: Thế giới quan duy vật và
phơng pháp luận biện chứng (2 tiết)
Ngày soạn :3-9-2006
Tiết PPCT : 1
A- Mục tiêu bài học
Học xong bài này hs cần đạt đợc:
1. Về kiến thức
- Nhận biết đợc chức năng TGQ,PPL của triết học
- Nhận biết đợc nội dung cơ bản của chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm, phơng
pháp luận biện chứng và phơng pháp luận siêu hình
- Nêu đợc chủ nghĩa duy vật biện chứng là sự thống nhất hữu cơ giữa thế ghiới quan
duy vật và PPL biện chứng
2. Về kỹ năng
Nhận xét, đánh giá đợc một số biểu hiện của quan điểm duy vật hoặc duy tâm,biện
chứng hoặc siêu hình trong cuộc sống hàng ngày
3. Về thái độ
- Có ý thức trau dồiTGQ duy vật và phơng pháp luận biện chứng
B - Nội dung
Đây là bài mở đầu, trực tiếp đề cập phần thứ nhất của chơng trình GDCD THPT cho
nên rất khó
-Trọng tâm : Mục b; mục c và mục 2
C- Ph ơng pháp dạy học
- Sử dụng phơng pháp diễn giảng, đàm thoại, thảo luận nhóm
D- Ph ơng tiện dạy học
- SGK, t liệu tham khảo
- Các bảng so sánh về PPL biện chứng và PPL siêu hình
- Những mẩu chuyện triết học, truyện ngụ ngôn...
E- Tiến trình dạy học
1. GV hệ thống chơng trình môn GDCD lớp 10
2. Giới thiệu bài
GV : Tạo tình huống hoặc hỏi hs - em có suy nghĩ hoặc nhận xét gì khi đợc học ở tr-

ờng THPT Anh Sơn 1?
- Cho hs đọc câu chuyện ngụ ngôn thầy bói xem voi : Em có nhận xét gì về cách nhìn
nhận của các thầy bói trong câu chuyện đó ?
3. Dạy bài mới
Hoạt động thầy - trò Nội dung cần đạt
Hoạt động 1:Tìm hiểu vai trò của thế
giới quan và phơng pháp luận
Cách tiến hành : Sử dụng giảng giải kết
hợp với đàm thoại để làm rõ
1. Thế giới quan và phơng pháp luận
a) Vai trò của thế giới quan và phơng
pháp luận
- GV: giảng giải, để nhận thức và cải
tạo thế giới, nhân loại đã xây dựng nên
nhiều môn khoa học, triết học là một trong
những môn khoa học ấy. Tuy có mối quan
hệ hữu cơ với nhau, nhng triết học và các
môn khoa học cụ thể đều có đối tợng
nghiên cứu riêng
- Gv đa ra ví dụ ( Bài tập 2) trong SGK
cho hs nhận xét
Nh vậy đối tợng nghiên cứu của Triết
học khác với các môn khoa học khác ở
những điểm nào ?
- Em hãy cho biết đối tợng nghiên cứu
của các môn Toán học, Văn học ...
- Gv đọc thông tin "câu chuyện triết
học "ở phần sau
a. Triết học là gì ?
- Các môn khoa học cụ thể :

+ Quan niệm riêng lẻ về một mặt nhất
định của thế giới
+ Nghiên cứu những quy luật riêng
- Triết học :
+ Quan niệm chung nhất và phổ biến
nhất về thế giới
+ Nghiên cứu những quy luật chung
nhất của thế giới
Là hệ thống các quan điểm lý luận
chung nhất về thế giới quan và vị trí của
con ngời trong thế giới đó
- Triết học có vai trò là thế giới quan,
phơng pháp luận chung cho mọi hoạt động
thực tiễn và hoạt động nhận thức của con
ngời
Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm thế
giới quan
Mục tiêu : HS nắm đựợc khái niệm thế
giới quan.
Cách tiến hành : Sử dụng phơng pháp
đàm thoại và lấy ví dụ minh họa
- 1 hs trình bày cách hiểu của hs về thế
giới quan
- Gv giảng giải thêm cho hs hiểu
Theo cách hiểu thông thờng TGQ là
quan niệm của con ngời về thế giới
VD : TGQ của ngời nguyên thủy thể
hiện trong các câu chuyện thần thoại ...
Khi KH phát triển những quan điểm đó
cũng ngày càng phát triển và đợc diễn tả

thông qua các phạm trù, các quy luật, nó
tạo niềm tin và định hớng con ngời trong
các hoạt động
b) Thế giới quan duy vật và thế giới
quan duy tâm
- Thế giới quan là gì? TGQ là toàn bộ
những quan điểm và niềm tin định hớng
hoạt động của con ngời trong cuộc sống
- HS lấy một số VD để minh họa ?
Hoạt động 3: Tìm hiểu thế giới quan
duy vật và thế giới quan duy tâm.
Mục tiêu : HS nắm vững vấn đề cơ bản
của triết học và quan điểm của các trờng
phái duy tâm và duy vật khi giải quyết vấn
đề đó
Cách tiến hành : Thảo luận nhóm
GV : Chia lớp thành 4 nhóm giao câu
hỏi cho học sinh.
N1: Trong giờ học môn GDCD khi cô
giáo nói về vấn đề cơ bản của triết học C-
ờng trao đổi với Nam : Theo mình giữa vật
chất và ý thức thì ý thức là cái có trớc vật
chất là cái có sau, ý thức quyết định vật
chất. Còn Nam thì có ý kiến ngợc lại
Theo em, em đồng ý quan điểm nào ?
Vì sao ?
N2: Hiện nay trong thực tế cuộc sống
có 1 số ngời thờng xuyên đi đền chùa để
cầu phúc, cầu may mắn. Theo em quan
niệm đó thuộc duy vật hay duy tâm ? Vì

sao ?
N3 : Vì sao quan niệm sau đây của
BécCơLi đợc coi là thế giới quan duy tâm
"không có sự vật nằm ngoài cảm giác","
Tồn tại là cái đợc cảm giác "?
- Đại diện nhóm trình bày kết quả
- GV kết luận vấn đề và khẳng định vai
trò của TGQ duy vật
- TGQ duy vật và TGQ duy tâm
Căn cứ vào vấn đề cơ bản của triết học
để phân chia các hệ thống TGQ trong triết
học gồm có duy vật và duy tâm
+ Vấn đề cơ bản của triết học là mối
quan hệ giữa vật chất và ý thức ; Giữa t duy
và tồn tại
Nội dung :có 2 mặt - mặt thứ nhất :
Giữa vật chất và ý thức cái nào có trớc, cái
nào có sau, cái nào quyết định cái nào?
Mặt thứ hai : Trả lời câu hỏi con ngời có
thể nhận thức đợc thế giới hay không ?
+ TGQ duy vật cho rằng : Vật chất là
cái có trớc, cái quyết định ý thức. Thế giới
vật chất tồn tại khách quan, độc lập với ý
thức con ngời, không do ai sáng tạo ra và
không ai có thể tiêu diệt đợc
+ TGQ duy tâm cho rằng : ý thức là cái
có trớc cái sản sinh ra cái vật chất , cái tự
nhiên .
=>TGQ duy vật có vai trò quan trọng
cho con ngời trong việc phát triển KH,

nghiên cứu tự nhiên và xã hội
4. Củng cố , luyện tập
Gv đa ra 1 tình huống, hs thảo luận trả lời
Nhìn thấy một cánh rừng bát ngát trên màn hình vô tuyến, kẻ lâm tặc nảy sinh ý nghĩ
làm thế nào để chặt trộm gỗ quý trong rừng đem đi bán lấy tiền, còn ngời yêu thiên
nhiên và quan tâm đến môi trờng sinh thái lại lo lắng làm sao để bảo vệ đợc cánh rừng ấy
. Câu hỏi :
a) Khi nhìn thấy cánh rừng ấy tên lâm tặc naỷ sinh ý nghĩ gì ? ý nghĩ ấy có thuộc ý
thức hay không ?
b) Mục đích cao nhất của tên lâm tặc là gì?
c) Vận dụng kiến thức đã học, em hãy cho biết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức ở
đây là gì?
5. Hoạt động tiếp nối
HS trả lời câu hỏi 1,2 sgk
** Tham khảo
Xuất xứ của khái niệm triết học
Theo truyền thuyết,khi Pi TaGo đến thành phố Pholiuntơ ở Hilạp Thị trởng Lêông
hỏi ông : "Ngài tự coi mình am hiểu khoa học nào ?"."Tôi không am hiểu khoa học
nào cả"-Pitago đáp - "Tôi chỉ là nhà triết học "."Triết học là gì?"- Lêông hỏi một cách
nghi ngờ. Pitago trả lời:" Có thể so sánh cuộc sống con ngời với chợ và trò chơi
Ôlimpíc. Tại chợ có ngời bán hàng và mua hàng đang tìm kiếm lợi lộc. Tại hội
Ôlimpíc, các cầu thủ quan tâm đến vinh quang và sự nổi tiếng. Điều đó cũng là nh vậy
trong cuộc sống con ngời. Phàn lớn họ chỉ quan tâm đến sự giàu có và vinh quang, tất
cả đều chạy theo chúng, chỉ có ít ngời trong đám đông ầm ĩ khong tham gia vào cuộc
chạy đua ấy, mà quan sát nghiên cứu bản chất của sự vật, họ yêu thích nhận thức chân
lý hơn hết. Họ đợc gọi là các nhà triết học- những ngời yêu quý sự thông thái, chứ
không phải là các nhà thông thái,vì chỉ có một mình chúa mới có sự thông thái toàn
diện, còn con ngời chỉ có ý hớng tới nó"

(P.S. Ta ranốp,106 nhà thông thái)

Bài 1: Thế giới quan duy vật và
phơng pháp luận biện chứng (2 tiết)
Ngày soạn :3-9-2006
Tiết PPCT : 2
A- Mục tiêu bài học
Học xong bài này hs cần đạt đợc:
1. Về kiến thức
- Nhận biết đợc chức năng TGQ,PPL của triết học
- Nhận biết đợc nội dung cơ bản của chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm, phơng
pháp luận biện chứng và phơng pháp luận siêu hình
- Nêu đợc chủ nghĩa duy vật biện chứng là sự thống nhất hữu cơ giữa thế ghiới quan
duy vật và PPL biện chứng
2. Về kỹ năng
Nhận xét, đánh giá đợc một số biểu hiện của quan điểm duy vật hoặc duy tâm,biện
chứng hoặc siêu hình trong cuộc sống hàng ngày
3. Về thái độ
- Có ý thức trau dồiTGQ duy vật và phơng pháp luận biện chứng
B - Nội dung
Đây là bài mở đầu, trực tiếp đề cập phần thứ nhất của chơng trình GDCD THPT cho
nên rất khó
-Trọng tâm : Mục b; mục c và mục 2
C- Ph ơng pháp dạy học
- Sử dụng phơng pháp diễn giảng, đàm thoại, thảo luận nhóm
D- Ph ơng tiện dạy học
- SGK, t liệu tham khảo
- Các bảng so sánh về PPL biện chứng và PPL siêu hình
- Những mẩu chuyện triết học, truyện ngụ ngôn...
E- Tiến trình dạy học
1. Kiểm tra bài cũ
Dựa vào cơ sở nào để phân chia các hệ thống thế giới quan trong triết học?

2. Dạy bài mới
Hoạt động thầy - trò Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Tìm hiẻu nội dung thế
nào là phơng pháp và phơng pháp luận
Mục tiêu: HS năm vững khái niệm ph-
ơng pháp và PP luận.
Cách tiến hành : Sử dụng PP đàm thoại,
giảng giải, liên hệ với thực tế để phân tích
- GV hỏi hs : Làm thế nào để học toán
c) Phơng pháp luận biện chứng và ph-
ơng pháp luận siêu hình
- Thế nào là phơng pháp ? Là cách thức
đạt tới mục đích đặt ra
VD: PP học toán
+ Thế nào là phơng pháp luận? Là hệ