BAI 1

GIÁO ÁN CHUYÊN MÔN
Trường: THPT Chu Văn An Giáo viên: Dương Văn Cư
Lớp: 11 Ngày soạn: 28/5/2013
Tiết: 1 Tuần: 1
Chương I : CHUYỂN HOÁ VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG
A - CHUYỂN HOÁ VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Ở THỰC VẬT
Bài 1. SỰ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức
Sau khi học xong bài này, học sinh cần:
− Trình bày được đặc điểm hình thái của rễ cây trên cạn thích nghi với chức năng hấp
thụ nước và muối khoáng.
− Phân biệt được cơ chế hấp thụ nước và các ion khoáng ở rễ cây.
− Trình bày được mối tương tác giữa môi trường và rễ trong quá trình hấp thụ nước và
muối khoáng.
2. Kỹ năng
− Biết khai thác kiến thức từ tranh vẽ.
− Hoạt động theo nhóm.
− Tư duy lôgic.
II. Phương tiện dạy học:
− Siêu tầm tranh ảnh liên quan đến bài học.
− Hình 1.1; 1.2; 1.3 SGK.
− Phiếu học tập.
III. Phương pháp giảng dạy:
− Trực quan, hỏi đáp, thảo luận, giải thích tìm tòi bộ phận.
IV. Lên lớp:
1. Ổn định lớp
2. Giới thiệu thầy cô dự giờ (nếu có).
3. Kiểm tra bài cũ:
4. Giảng bài mới:
Dẫn nhập: Khi cây di chuyển từ môi trường sống dưới nước lên trên cạn, vấn đề quyết

định đối với sự tồn tại và phân bố của loài trong không gian là đảm bảo cung cấp đủ nước
cho cơ thể. Vậy nước cũng như các ion khoáng có vai trò gì đối với tế bào, cơ thể ? Cây
hấp thụ nước và các ion khoáng đó như thế nào ? (qua rễ là chủ yếu).
Rễ có đặc điểm cấu tạo gì phù hợp với chức năng hâấpthụ nước, các ion khoáng ? Ta
vào…
Bài 1. SỰ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ
Hoạt động thầy giáo Hoạt động học sinh Nội dung
GV yêu cầu học sinh quan
sát hình 1.1, lệnh mô tả cấu
tạo bên ngoài của hệ rễ cây
HS nghiên cứu hình vẽ, thảo
luận và trả lời:
I. Rễ là cơ quan hấp thụ
nước và ion khoáng :
1. Hình thái của hệ rễ :
trên cạn ?
Em nào có thể cho biết đặc
điểm cấu tạo nào của rễ
thích nghi với chức năng
hấp thụ nước và các ion
khoáng ?
(GV có thể nêu ví dụ ở phần
2 SGK).
- Mục đích của việc này là gì
?
- Nhiều loại thực vật không
có miền lông hút thì rễ cây
hấp thụ nước, ion khoáng
bằng cách nào ?
+Ví dụ: đối với cây thuỷ

sinh ?
(Rễ cây chỉ hấp thụ được
các ion khoáng hoà tan,
không hấp thụ được dạng
phân tử muối khoáng).
HS nghiên cứu phần 2 SGK,
thảo luận và trả lời :
- Nhằm :
+ Hướng đến nguồn nước.
+ Tăng bề mặt tiếp xúc.
 Hút được nhiều nước và
các ion khoáng.
- Cây thuỷ sinh hấp thụ nước
và ion khoáng qua toàn bộ
bề mặt cơ thể.
- Hệ rễ phân hoá thành các
rễ chính, rễ bên. Trên các rễ
có các miền lông hút nằm
gần đỉnh sinh trưởng.
2. Rễ cây phát triển nhanh
bền mặt hấp thụ :
- Rễ cây sinh trưởng nhanh
về chiều sâu, phân nhánh
chiếm chiều rộng và đặc biệt
là tăng nhanh số lượng lông
hút.
 Nhằm hướng đến nguồn
nước ở trong đất, tăng bề
mặt tiếp xúc giữa rễ và đất,
giúp rễ hút được nhiều nước

và các ion khoáng.
- Một số thực vật ở cạn, bộ
rễ không có miền lông hút
(thông, sồi,…) thì hệ rễ có
nấm rễ bao bọc giúp cây hấp
thụ được nước ( hay các tế
bào còn non, tế bào chưa bị
suberin hoá).
II. Cơ chế hấp thụ nước và
ion khoáng :
1. (Phiếu học tập)
Chỉ tiêu
so sánh
Hấp thụ nước Hấp thụ ion khoáng
Cơ chế
- Thụ động (cơ chế thẩm thấu): nước di
chuyển từ môi trường nhược trương (thế
nước cao) trong đất vào tế bào lông hút,
môi trường ưu trương (thế nước thấp).
- Thụ động: đi từ đất (nơi có nồng
độ ion cao) vào tế bào lông hút (nơi
có nồng độ ion thấp).
- Chủ động: di chuyển ngược chiều
građien nồng độ. Vd: ion kali.
Điều
kiện
- Có sự chênh lệch thế nước giữa đất và
tế bào lông hút:
+ Quá trình thoát hơi nước ở lá.
+ Nồng độ các chất tan trong rễ cao.

- Chênh lệch nồng độ các chất tan.
- Tiêu tốn năng lượng (ATP).
* Một số lưu ý khi hoàn thành phiếu học tập:
- GV cần ví dụ minh họa quá trình thoát hơi nước; Nồng độ các chất trong rễ cao; Chênh
lệch nồng độ chất tan; Tiêu tốn năng lượng ATP.
- Giải thích “thế nước”.
- Nước và ion khoáng sau
khi đi vào lông hút của rễ, sẽ
được vân chuyển đi đâu ?
Và vận chuyển bằng cách
nào ?
- Đai caspari có vai trò gì ?
- Lệnh HS thực hiện mục III
SGK
- Yêu cầu HS đưa ra biện
pháp khắc phục, tạo điều
kiện cho cây trồng hút được
nhiều nước và các ion
khoáng ?
- Theo em rễ cây có ảnh
hưởng đến môi trường
không ? Nếu có thì ảnh
hưởng như thế nào ?
- Hoặc ảnh hưởng của tiết
dịch của rễ đến môi trường:
rễ cây thải CO
2
từ quá trình
hô hấp, các chất hữu cơ…
ảnh hưởng đến độ pH và hệ

sinh vật vùng rễ làm thay
đổi tính chất lí hoá học của
đất.
* HS nghiên cứu SGK,
quan sát hình 1.3, thảo luận
và trả lời:
- Điều chỉnh dòng vân
chuyển các chất vào tế bào.
- HS thảo luận và trả lời :
- Cải tạo đất.
- Bón phân, rữa chua, rữa
mặn.
- Hệ rễ có tác dụng làm
giảm ô nhiễm môi trường:
Vd: bèo tây, bèo cái có khả
năng hấp thụ và tích luỹ
các ion kim loại nặng như
chì, đồng, crôm,…; Cây
sậy hấp thụ và tích luỹ các
chất độc như phênol, chì
nitrat,…
2. Dòng nước và các ion
khoáng đi từ đất vào mạch gỗ
của rễ :
- Con đường gian bào: đi theo
không gian giữa các tế bào và
không gian giữa các bó sợi
xenlulôzơ bên trong thành tế
bào đến đai caspari thì chuyển
sang con đường tế bào.

- Con đường tế bào chất: đi
xuyên qua tế bào chất của tế
bào.
III. Ảnh hưởng của các tác
nhân môi trường đối với
quá trình hấp thụ nước :
- Độ thẩm thấu (áp suất thẩm
thấu).
- Độ pH.
- Lượng ôxi của môi trường
(đô thoáng khí).
5. Củng cố:
- Đọc và nhờ phần tóm tắt in nghiêng trong khung cuối bài.
- Vì sao cây trên cạn bị ngập úng lâu ngày sẽ bị chết ?
- Vì sao các loại cây trên cạn không sống được trên đất ngập mặn ?
6. Bài tập về nhà: Hoàn thành các câu hỏi sau bài học trong SGK, SBT.