Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh tiểu học trên địa bàn quận đống đa (LV02285)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (827.57 KB, 102 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
NGUYỄN BẢO KHANH
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ
HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỐNG ĐA
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
HÀ NỘI - NĂM 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
NGUYỄN BẢO KHANH
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ
HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỐNG ĐA
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học
PGS.TS. Trần Trung
HÀ NỘI - NĂM 2016
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc với
tình cảm chân thành tới PGS.TS Trần Trung . Thầy đã tận tình hướng dẫn,
tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận
văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể các thầy giáo, cô giáo, cán bộ viên
chức trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã quan tâm, giúp đỡ tôi trong suốt
thời gian học tập và viết luận văn.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới tất cả cán bộ phòng GD&ĐT quận Đống
Đa, Ban giám hiệu cùng giáo viên các trường tiểu học trong quận Đống Đa,
thành phố Hà Nội đã tạo điều kiện cho tôi trao đổi, điều tra, khảo sát để tôi
có đầy đủ tư liệu hoàn thành luận văn.
Mặc dù đã hết sức cố gắng, nhưng luận văn không tránh khỏi thiếu
sót, kính mong được sự chỉ dẫn của các thầy giáo, cô giáo và những ý kiến
đóng góp của các bạn đồng nghiệp.
Hà Nội, tháng 09 năm 2016
Tác giả luận văn
Nguyễn Bảo Khanh
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, và
chính xác.
Tác giả luận văn
Nguyễn Bảo Khanh
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
HS: Học sinh
GV: Giáo viên
GD&ĐT: Giáo dục và Đào tạo
HT: Hoàn thành
CHT: Chưa hoàn thành
THĐĐ: Thực hiện đầy đủ
THCĐĐ: Thực hiện chưa đầy đủ
CNTT: Công nghệ thông tin
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1
2. Mục đích nghiên cứu
2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3
4. Giả thuyết khoa học
3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
3
6. Các phương pháp nghiên cứu
3
7. Đóng góp của luận văn
4
8 . Cấu trúc luận văn
5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1 Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề
6
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới
6
1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam
9
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
10
1.2.1. Quản lý
10
1.2.2. Biện pháp quản lý
11
1.2.3. Đánh giá
11
1.2.4. Đánh giá kết quả học tập của học sinh
12
1.3. Đánh giá kết quả học tập của học sinh tiểu học
13
1.3.1. Vị trí, vai trò, chức năng của đánh giá kết quả học tập của học
13
sinh trong quá trình dạy học
1.3.2. Một số nguyên tắc đánh giá kết quả học tập
16
1.3.3. Các hình thức đánh giá kết quả học tập của học sinh
20
1.4. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS tiểu học
25
1.4.1. Vai trò của hiệu trưởng trong công tác quản lý hoạt động đánh
25
giá kết quả học tập của học sinh
1.4.2. Những nội dung quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của
27
HS
1.4.2.1. Quản lý thời gian đánh giá kết quả học tập của HS tiểu học
1.4.1.2. Quản lý nội dung và cách thức đánh giá kết quả học tập của HS
tiểu học
1.4.2.3. Quản lý thông qua dự giờ giáo viên
1.4.2.4. Quản lý việc đánh giá, ghi nhận xét trong hồ sơ đánh giá học
sinh
1.5. Những yêu cầu đối với hiệu trưởng về quản lý hoạt động đánh giá
33
kết quả học tập của HS tiểu học
1.5.1. Nhiệm vụ của hiệu trưởng trong công tác quản lý công tác đánh
33
giá kết quả học tập của HS
1.5.1.1. Lập kế hoạch kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh
1.5.1.2. Thành lập, quản lý, điều hành hội đồng đánh giá kết quả học
tập của học sinh
Kết luận chương 1
36
Chương 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG
TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
2.1. Khái quát về giáo dục tiểu học quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
38
2.1.1. Thực trạng về số lượng, chất lượng học sinh tiểu học
38
2.1.2. Thực trạng về đội ngũ giáo viên tiểu học
42
2.1.3. Thực trạng về đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học
43
2.2. Thực trạng về hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh ở
44
các trường tiểu học trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
2.2.1. Thực trạng về sử dụng các hình thức, phương pháp đánh giá
44
2.2.2. Thực trạng về xây dựng ngân hàng câu hỏi cho các môn học
46
2.3. Thực trạng công tác quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập
46
của học sinh ở các trường tiểu học trên địa bàn quận Đống Đa,
thành phố Hà Nội
2.3.1. Thực trạng quản lý việc ra đề kiểm tra định kỳ
46
2.3.2. Thực trạng việc quản lý việc tổ chức kiểm tra định kì
50
2.3.3. Thực trạng quản lý việc chấm bài kiểm tra định kì
51
2.3.4. Thực trạng việc ghi nhận xét trong hồ sơ đánh giá học sinh
52
2.3.4.1. Đối với học bạ
2.3.4.2. Đối với sổ theo dõi chất lượng giáo dục
2.3.5. Thực trạng việc quản lý của hiệu trưởng trong đánh giá kết quả học
53
tập của HS tiểu học cuối cấp học
2.4. Đánh giá chung
55
2.4.1. Ưu điểm
55
2.4.2. Tồn tại, hạn chế
56
Kết luận chương 2
58
Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỐNG ĐA
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý hoạt động đánh giá
59
kết quả học tập của học sinh các trường tiểu học
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi
59
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính biện chứng
59
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện
59
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả
59
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của
60
học sinh các trường tiểu học trên địa bàn quận Đống Đa
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức về ý nghĩa và tầm quan trọng của 60
hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh tiểu học cho cán bộ quản
lý và giáo viên
3.2.2. Biện pháp 2: Hiệu trưởng tăng cường quản lý qui trình, kế hoạch
63
hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh tại các trường tiểu học
3.2.3. Biện pháp 3: Hiệu trưởng quản lý cách đánh giá, ghi điểm, ghi
66
nhận xét cho học sinh của giáo viên
3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cường quản lý cách đánh giá, ghi điểm, ghi
70
nhận xét trong hồ sơ học sinh của giáo viên
3.2.5. Biện pháp 5: Hiệu trưởng tăng cường công tác chỉ đạo nâng cao
72
chất lượng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp
73
3.4. Khảo nghiệm tính khả thi và sự cần thiết của các biện pháp
75
quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh tại các
trường tiểu học trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
3.4.1. Mục đích thực nghiệm
75
3.4.2. Đối tượng thực nghiệm
75
3.4.3. Nội dung thực nghiệm
75
3.4.4. Tiến trình thực nghiệm
75
3.4.5. Kết quả thực nghiệm
76
Kết luận chương 3
77
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
79
1. Kết luận
79
2. Kiến nghị
81
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
84
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
85
PHỤ LỤC
88
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo, đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế của Ban chấp hành
Trung ương Đảng được ban hành ngày 04 tháng 11 năm 2013. Ngày 28 tháng
11 năm 2014, Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ tám đã biểu quyết thông qua
nghị quyết mới của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo
dục phổ thông (Nghị quyết số 88/2014/QH13). Ngày 27 tháng 3 năm 2015,
Thủ tướng chính phủ đã kí Quyết định số 404/QĐ-TTG về phê duyệt đề án đổi
mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông. Thực hiện các văn bản trên Bộ
Giáo dục và Đào tạo đã xác định một số các vấn đề ưu tiên trong chương trình
hành động của Ngành. Đánh giá kết quả giáo dục dược Bộ Giáo dục và Đào
tạo chọn là khâu đột phá đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam.
Đánh giá kết quả giáo dục nếu được thực hiện tốt sẽ giúp:
- Học sinh (HS) đánh giá đúng mức độ đạt được của mình trong học tập,
rèn luyện phát triển phẩm chất, năng lực và nguyên nhân của những hạn chế
để kịp thời khắc phục nhằm cải thiện thành tích;
- Giáo viên (GV) thấy được sự phát triển về thành tích của mỗi HS cũng
như những nguyên nhân của thành công hay hạn chế trong hoạt động sư phạm
để kịp thời điều chỉnh, đổi mới phương thức dạy học nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục, dạy học;
- Cán bộ quản lý giáo dục thấy được thực trạng mức độ phát triển giáo dục
của địa phương hay cơ sở để có thể kịp thời đưa ra những chiến lược, chính
sách phù hợp nhằm đạt mục tiêu giáo dục;
2
- Phụ huynh HS, cộng đồng thấy rõ hơn kết quả và nguyên nhân của thành
công hay hạn chế của HS, GV để tham gia cùng với nhà trường trong việc
nâng cao chất lượng giáo dục.
Giáo dục tiểu học là cấp học đầu tiên, là cơ sở nền tảng của giáo dục phổ
thông. Trong những năm vừa qua, sự đổi mới, nhất là đổi mới trong đánh giá
kết quả giáo dục cấp Tiểu học đã được thực hiện. Sự ra đời của Thông tư
30/2014/TT-BGD&ĐT ngày 28 tháng 8 năm 2014 của Bộ Giáo dục và Đào
tạo về Qui định đánh giá học sinh tiểu học và Thông tư 22/2016/TT-BGDĐT
về Sửa đổi bổ sung một số điều của Qui định đánh giá học sinh tiểu học ban
hành kèm theo Thông tư 30/2014/TT-BGD&ĐT đã tạo ra những chuyển biến
tích cực trong việc đánh giá kết quả giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo
dục tiểu học. Tuy nhiên, để chuyển đổi từ đánh giá kết quả giáo dục theo
chương trình được xây dựng theo nội dung hiện hành sang đánh giá kết quả
theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực đã tạo ra không ít khó khăn
cho GV tiểu học, công tác quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS
ở các trường tiểu học cũng gặp không ít khó khăn. Nếu quản lý tốt hoạt động
đánh giá kết quả học tập của HS ở các trường tiểu học sẽ giúp đạt được mục
tiêu giáo dục, tìm hiểu nguyên nhân, đưa ra những quyết định sư phạm giúp
HS học tập ngày càng tiến bộ và đáp ứng nhiệm vụ đổi mới kiểm tra đánh giá,
hội nhập quốc tế về giáo dục. Nếu quản lý không tốt sẽ tạo sự đánh giá không
chính xác với HS, gây hoang mang cho phụ huynh HS.
Xuất phát từ mục tiêu trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu là Quản lý hoạt động
đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường tiểu học trên địa bàn
quận Đống Đa nhằm góp phần hỗ trợ cán bộ quản lý và GV ở các trường tiểu
học cũng như phụ huynh và các cá nhân quan tâm đến đánh giá kết quả giáo
dục HS tiểu học nhằm thực hiện tốt hoạt động đánh giá kết quả học tập của
HS, đáp ứng nhiệm vụ đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
3
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động
đánh giá kết quả học tập của HS ở các trường tiểu học trên địa bàn quận Đống
Đa, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt
động đánh giá kết quả học tập của HS.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1.Khách thể nghiên cứu
Hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS các trường tiểu học.
3.2.Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS các trường
tiểu học quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu vận dụng một các đồng bộ các biện pháp về quản lý hoạt động đánh
giá kết quả HS tiểu học thì sẽ nâng cao chất lượng quản lý hoạt động đánh giá
kết quả học tập của HS ở các trường tiểu học trên địa bàn quận Đống Đa
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận về đánh giá và quản lý công tác đánh giá kết
quả học tập.
5.2 Khảo sát đánh giá thực trạng công tác đánh giá và quản lý hoạt động
đánh giá kết quả học tập của HS ở các trường tiểu học trên địa bàn quận Đống
Đa.
5.3 Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập
của HS ở các trường tiểu học trên địa bàn quận Đống Đa và tổ chức khảo
nghiệm để bước đầu đánh giá tính cần thiết và khả thi của các giải pháp.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận: Tìm hiểu, nghiên cứu các tài liệu lý
luận về các vấn đề có liên quan đến đề tài quản lý hoạt động đánh giá kết quả
4
học tập của HS ở các trường tiểu học. Hệ thống lại các kinh nghiệm về quản
lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS ở các trường tiểu học, tìm hiểu
phân tích nội dung, cách quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS ở
các trường tiểu học trong và ngoài nước
6.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Tổ chức tiến hành phát phiếu điều
tra, phỏng vấn ý kiến chuyên gia, tham dự các đợt tập huấn bồi dưỡng cho
cán bộ quản lý Tiểu học được tổ chức hằng năm tại quận Đống Đa, thành phố
Hà Nội để đánh giá thực trạng hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS ở
các trường tiểu học trên địa bàn quận Đống Đa.
6.3 Phương pháp khảo nghiệm sư phạm: Tổ chức khảo nghiệm sư phạm để
xem xét tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đổi mới quản lý hoạt động
đánh giá kết quả học tập của HS ở các trường tiểu học trên địa bàn quận Đống
Đa, thành phố Hà Nội. Kết quả khảo nghiệm sư phạm được xử lý bằng
phương pháp tính toán về tỷ lệ và phân tích thường dùng trong khoa học giáo
dục.
7. Đóng góp của luận văn
7.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học
tập của HS tiểu học theo tinh thần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo hiện nay.
7.2. Tiến hành điều tra, khảo sát thực trạng hoạt động đánh giá kết quả học
tập của HS ở các trường tiểu học trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà
Nội.
7.3. Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đánh
giá kết quả học tập của HS tiểu học tại các trường tiểu học trên địa bàn quận
Đống Đa, thành phố Hà Nội.
5
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, khuyến nghị, nội dung luận văn gồm 3
chương cụ thể như sau:
Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của
HS ở các trường tiểu học
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập
của HS ở các trường tiểu học trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
Chương 3: Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của
HS các trường tiểu học trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
6
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới
Hoạt động quản lý là một hoạt động lâu đời nhưng lý thuyết về khoa học
quản lý lại mới xuất hiện trong xã hội hiện đại. Cho đến cuối thế kỷ 19, các
nghiên cứu và lý thuyết về khoa học quản lý còn rất mờ nhạt, chưa có một
công trình tổng hợp nào về nguyên tắc và kỹ thuật quản lý một cách đầy đủ.
Trong giai đoạn này, nhiều nhà nghiên cứu đã đã khái quát được các chức
năng của một quá trình quản lý. Khoa học quản lý từ đó dần bắt đầu đan xen
với các ngành khoa học khác như: kinh tế học, tâm lý học, điều khiển học...
Đối với khoa học giáo dục, những lý thuyết nền tảng về khoa học quản lý
đã giúp cho các nhà giáo dục học xây dựng nên lý thuyết khoa học về quản lý
giáo dục, đồng thời tạo tiền đề thuận lợi cho việc nghiên cứu hoạt động quản
lý dạy học trong nhà trường. Trong các công trình nghiên cứu đó, các tác giả
cũng đều khẳng định quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá HS là một nội dung
cơ bản của công tác quản lý nhà trường. Có nhiều quan điểm khác nhau về
quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS như:
-
Quản lý hoạt động đánh giá HS theo mục tiêu giáo dục, theo tiêu chí
hay hướng vào mục đích yêu cầu của chương trình giảng dạy là phổ biến và
giữ vai trò chủ đạo. Việc quản lý hoạt động đánh giá HS từng bước được cụ
thể hóa theo các cấp: chung, bộ phận, cụ thể. Ngay từ thế kỷ 19, nhiều nhà
giáo dục học cũng đã đưa ra các hình thức đánh giá trong dạy học, như
O.W.Caldwell và S.A.Courtis đã có kế hoạch áp dụng hình thức đánh giá theo
tinh thần đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy như các bài trắc nghiệm (test)
7
từ năm 1845. Nhà giáo dục học Hoa Kỳ, Tyler Ralph, vào những năm 20 - 30
của thế kỷ trước đã chú ý nhấn mạnh hơn tầm quan trọng, cách tiến hành việc
đánh giá giáo dục và đưa ra định nghĩa về đánh giá giáo dục: "Quá trình đánh
giá chủ yếu là quá trình xác định mức độ thực hiện được của các mục tiêu
trong các chương trình giáo dục." Việc đánh giá HS cũng là quá trình xác định
mức độ thay đổi hành vi của học sinh vì mục tiêu giáo dục là nhằm tạo ra các
thay đổi trong hành vi của HS” [32]. Do vậy, theo các tác giả thì trong công
tác quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS cần lưu ý:
-
Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập là để đo lường hiệu quả dạy
học. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS phải hướng đến hiệu
quả đào tạo, chất lượng giáo dục. Makarenco (1888-1939), nhà giáo dục học
Xô Viết cho rằng tính hiệu quả của quá trình giáo dục phụ thuộc vào sự quản
lý quá trình đánh giá kết quả học tập của HS đã có hiệu quả đến đâu. Sự kiểm
tra, đánh giá cần thiết cho việc tìm hiểu hiệu quả quá trình giáo dục, chất
lượng hoạt động của các GV và trình độ của HS. Hiệu quả kiểm tra phụ thuộc
vào việc tổ chức rõ ràng, lập kế hoạch, phân công đúng đắn trách nhiệm, sự
thay thế lẫn nhau và lựa chọn thời gian thích hợp dành cho việc kiểm tra [18].
-
Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS là để điều chỉnh và
cần tiến hành theo quy trình. Tác giả Robert F.Mager người Pháp đã nhận
định việc quản lý đánh giá kết quả học tập của HS là việc nhìn nhận tình hình
HS và GV để có kế hoạch cho công việc tiếp theo và giúp cho HS tiến bộ.
-
M.I.Kondakov cũng đã từng viết trong cuốn "Cơ sở lí luận của khoa
học quản lý giáo dục" [17] cho rằng quản lý hoạt động đánh giá kết quả giáo
dục của học sinh trong giáo dục không phải là quá trình hời hợt mà là quá
trình được nghiên cứu, phân tích sâu sắc. Điều đó cho thấy chính nhờ vậy,
người lãnh đạo sẽ đi sâu được vào bản chất của quá trình sư phạm, hiểu rõ mọi
kế hoạch, cách tổ chức, thực hiện kế hoạch đó đã đạt được hiệu quả như thế
8
nào, những bất cập, thiếu sót nào cần điều chỉnh... Cũng từ những yêu cầu của
công tác quản lý trường học nói chung và việc thực hiện quản lý hoạt động
đánh giá học sinh nói riêng, mà M.I.Kondakov đã nêu ra phong cách và
phương pháp công tác của người lãnh đạo nhà trường, đồng thời nêu lên
những phẩm chất và năng lực cần thiết để tiến hành quản lý hoạt động đánh
giá kết quả học tập của HS một cách hiệu quả.
-
Jacques Delors, chủ tịch Hội đồng Châu Âu (1985-1995), từ 1996 ông
là Chủ tịch ủy ban quốc tế về giáo dục đã cho rằng quản lý trong giáo dục
không chỉ để quản lý hoạt động giảng dạy của GV, mà còn để “duy trì các
cuộc đối thoại của GV về phát triển tri thức, phương pháp và các nguồn thông
tin” [31]. Từ đó ông nhấn mạnh cần quản lý thật tốt quá trình đánh giá kết quả
học tập của HS một cách cụ thể, có hệ thống và thường xuyên những gì mà
HS đã học được và quan tâm đến kết quả học tập, rèn luyện của HS cũng như
vai trò của GV trong việc giúp HS đạt được những kết quả đó.
Hiện nay, các nhà khoa học giáo dục và quản lý giáo dục đã và đang đưa ra
những công trình nghiên cứu có nhấn mạnh vai trò hoạt động quản lý hoạt
động đánh giá kết quả học tập của HS. Đồng thời nhiều nước trên thế giới
cũng đều quan tâm đến việc đào tạo và bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục và
triệt để áp dụng các biện pháp giáo dục và xã hội để đảm bảo sự khách quan,
công bằng cùng hiệu quả của việc quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập
của HS trong nhà trường.
1.1.2. Những nghiên cứu trong nước
Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS trong nhà trường được
xem như là một trong những nội dung quan trọng của hoạt động quản lý giáo
dục. Những đề tài nghiên cứu và phát triển những lý thuyết về quản lý đã và
đang được nhiều nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục của nước ta thực
9
hiện. Trong đó, một số đề tài đã đề cập tới quá trình quản lý hoạt động đánh
giá HS trong nhà trường. Cụ thể là:
-
Trong đề tài khoa học cấp nhà nước: "Cơ sở lý luận của việc đánh giá
trong quá trình dạy học ở trường phổ thông" của Lê Đức Phúc [24], đã khái
quát những lý luận chung nhất, nhấn mạnh một số quan điểm, nội dung về vấn
đề tổ chức kiểm tra để đánh giá chất lượng học tập của HS.
-
Trong luận văn thạc sỹ: "Hiệu trưởng quản lý hoạt động dạy học và
giáo dục trên lớp" [30] của Nguyễn Thị Bích Yến có đề cập việc thực hiện
một quy trình quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá dạy học và giáo dục của
hiệu trưởng dựa trên cơ sở các chức năng quản lý. Trong đó, HS có vị trí là
trung tâm của quá trình đó.
Nhiều tác giả khác cũng đưa ra các nhận định về thực trạng quản lý việc
đánh giá kết quả học tập của HS trong giáo dục hiện nay và các nguyên tắc cơ
bản của đánh giá là phải đảm bảo tính toàn diện; đảm bảo sự phù hợp với mục
tiêu giáo dục; phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của đối tượng được đánh giá;
đảm bảo tính kế thừa, phát triển; đảm bảo khách quan, công khai, minh bạch;
đảm bảo độ tin cậy và độ giá trị; đảm bảo phù hợp với điều kiện giáo dục Việt
Nam và định hướng hội nhập quốc tế. Đồng thời các tác giả cũng bàn luận về
các biện pháp quản lý của cán bộ quản lí, các ưu điểm, nhược điểm của các
hình thức kiểm tra cùng các nhận định và giải pháp như: "Đổi mới đánh giá
kết quả giáo dục học sinh tiểu học" của Nguyễn Đức Minh [19] , “Lý luận
chung về quản lý, quản lý giáo dục” của Nguyễn Thị Tính [29]
-
Vấn đề quản lý công tác đánh giá kết quả học tập của học sinh còn có
cơ sở pháp lý là những điều lệ, qui chế, quy định của Bộ GD&ĐT:
+ Quyết định số: 04/2008/QĐ-BGD&ĐT ngày 04/02/2008 Quyết định Ban
hành về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường Tiểu học [2];
10
+ Thông tư số 30/2014/TT-BGDĐT ngày 28/8/2014 của Bộ GD&ĐT qui
định đánh giá học sinh tiểu học [6];
+ Thông tư số 22/2016/TT-BGDĐT ngày 22/9/2016 của Bộ GD&ĐT về
sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy định đánh giá học sinh tiểu học ban
hành kèm theo Thông tư số 30/2014/TT-BGDĐT ngày 28/4/2014 của Bộ
trưởng Bộ GD&ĐT [7].
Đảng và Nhà nước thể hiện rõ trong đường lối, quan điểm về GD&ĐT là
thực hiện chức năng quản lý nhà nước theo sự phân công của chính phủ để
làm tốt các nhiệm vụ xây dựng chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển
giáo dục; xây dựng cơ chế chính sách và cơ chế quản lý nội dung, chất lượng
đào tạo. Công tác quản lý đánh giá kết quả học tập của HS để đảm bảo chất
lượng giáo dục là vấn đề rất được xem trọng. Trong Luật Giáo dục (số
38/2005 QH 11 ngày 14/6/2005) tại mục 4 về nội dung quản lý nhà nước về
giáo dục và cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục, điều 99, khoản 4 qui định
rằng: Nội dung quản lý nhà nước về giáo dục gồm có "tổ chức, quản lý việc
bảo đảm chất lượng giáo dục và kiểm định chất lượng giáo dục" [16].
Nhìn chung, các nhà nghiên cứu giáo dục đã có nhiều công trình nghiên
cứu về quản lý giáo dục, nhưng đối với việc quản lý hoạt động đánh giá kết
quả học tập của học sinh tại trường tiểu học thì mới chỉ dừng lại ở các nhận
định ban đầu, các nghiên cứu thường tập trung ở cấp THCS mà chưa có một
công trình nào chuyên sâu nghiên cứu về quản lý hoạt động đánh giá kết quả
học tập của học sinh tại trường tiểu học.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lí
Có nhiều khái niệm khác nhau về quản lý nhưng khái niệm được sử dụng
nhiều nhất cho rằng quản lý là điều khiển, chỉ đạo một hệ thống hay một quá
trình theo những quy luật, định luật hay những quy tắc tương ứng nhằm để
11
cho hệ thống hay quá trình đó vận động theo ý muốn của người quản lý nhằm
đạt được những mục đích đã định trước.
Quản lý trong giáo dục là hoạt động có ý thức của nhà quản lý giáo dục
nhằm đạt tới mục tiêu giáo dục. Nhà quản lý giáo dục cùng với đông đảo đội
ngũ GV, HS và các lực lượng xã hội,…bằng hành động của mình sẽ biến
những mục tiêu đó thành hiện thực.
1.2.2. Biện pháp quản lí
Muốn hiểu rõ khái niệm biện pháp quản lý, trước hết chúng ta xem xét khái
niệm phương pháp quản lý:
Phương pháp quản lý là một bộ phận đồng nhất linh hoạt trong hệ thống
quản lý, phương pháp quản lý cũng thể hiện rõ nhất tính năng động, sáng tạo
của công tác quản lý trong mỗi tình huống, mỗi đối tượng nhất định. Người
cán bộ quản lý phải biết cách sử dụng phương pháp quản lý thích hợp. Tính
hiệu quả của quản lý phụ thuộc một phần quan trọng vào việc lựa chọn đúng
đắn và áp dụng linh hoạt nhất các biện pháp quản lý. Biện pháp quản lý chính
là các cách thức cụ thể để thực hiện phương pháp quản lý.
Trong giáo dục, biện pháp quản lý là tổ hợp nhiều cách thức tiến hành của
cán bộ quản lý giáo dục nhằm tác động đến khách thể (đối tượng) quản lý
trong nhà trường và các cơ sở giáo dục bằng các chức năng quản lý để giải
quyết những vấn đề trong công tác quản lý giáo dục làm cho quá trình giáo
dục đạt được mục tiêu giáo dục được đề ra trong Luật giáo dục và chiến lược
giáo dục của nước ta.
1.2.3. Đánh giá
Thuật ngữ “đánh giá” là đưa ra nhận định tổng hợp về các dữ kiện đo lường
được qua các kì kiểm tra/ lượng giá trong quá trình và kết thúc bằng cách đối
chiếu, so sánh với những tiêu chuẩn đã được xác định rõ ràng trước đó trong
các mục tiêu.
12
Có nhiều định nghĩa về đánh giá, song trong khuôn khổ luận văn này tôi
chỉ xin nêu ba cách chọn nội hàm có ý nghĩa nhất thường gặp:
-
Đánh giá là quá trình thu thập, xử lý thông tin để lượng định tình hình
và kết quả công việc giúp quá trình lập kế hoạch, quyết định và hành động có
kết quả.
-
Đánh giá là quá trình đo nghiệm, so sánh kết quả đạt được với mục tiêu,
mục đích từ đó đề ra biện pháp cải tạo thực trạng, điều chỉnh nâng cao chất
lượng và hiệu quả hoạt động dạy học.
-
Đánh giá là một hoạt động nhằm nhận định, xác nhận giá trị thực trạng
về: mức độ hoàn thành nhiệm vụ, chất lượng, hiệu quả công việc, trình độ, sự
phát triển, những kinh nghiệm được hình thành tại thời điểm hiện tại đang xét
so với mục tiêu hay chuẩn mực đã được xác lập.
Từ những định nghĩa trên chúng ta có thể khái quát đánh giá là một quá
trình bao gồm:
-
Chuẩn bị kế hoạch đánh giá;
-
Thu thập, phân tích thông tin và xử lý kết quả;
-
Chuyển giao các kết quả thu được đến những người liên quan để họ
hiểu về đối tượng đánh giá hoặc giúp những người có thẩm quyền đưa ra các
nhận định hay các quyết định liên quan đến đối tượng đánh giá.
1.2.4. Đánh giá kết quả học tập của HS
Đánh giá kết quả học tập của HS là quá trình thu thập, phân tích và lí giải
các thông tin một cách có hệ thống để mô tả thực trạng, đối chiếu với mục tiêu
giáo dục đã được đặt ra nhằm đưa ra kết luận về mức độ học sinh đạt được so
với mục tiêu giáo dục và những nhận xét để giúp HS có thể cải thiện thành
tích.
Trong cuốn tài liệu “Đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học” của Trần Kiều,
tác giả đã cho rằng “Đánh giá kết quả học tập là thuật ngữ chỉ quá trình hình
13
thành những nhận định, rút ra những kết luận hoặc phán đoán về trình độ,
phẩm chất của người học. Hoặc đưa ra những quyết định về việc dạy học dựa
trên cơ sở những thông tin đã thu thập được một các hệ thống trong quá trình
kiểm tra” [14].
Trần Kiều cũng cho rằng “có thể coi đánh giá kết quả học tập của HS là xác
định mức độ đạt được về kiến thức, kĩ năng và thái độ của người học đối chiếu
với mục tiêu của chương trình môn học”.
Trong cuốn “Cơ sở lí luận của việc đánh giá chất lượng học tập của HS”,
tác giả Hoàng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc khẳng định “Đánh giá kết quả học
tập là quá trình thu thập và xử lí thông tin về trình độ,khả năng thực hiện mục
tiêu học tập của HS, về tác động nguyên nhân của tình hình đó nhằm tạo cơ
sở cho những quyết định sư phạm của GV và nhà trường cho bản thân HS để
họ học tập ngày một tiến bộ hơn” [20].
Vì vậy, đánh giá kết quả học tập của HS tiểu học là quá trình thu thập, phân
tích và lí giải các thông tin một cách có hệ thống để mô tả thực trạng, đối
chiếu với mục tiêu giáo dục tiểu học đã được đặt ra nhằm đưa ra những kết
luận về phẩm chất, năng lực mà học sinh đạt được so với mục tiêu và những
nhận xét để giúp HS có thể cải thiện thành tích.
1.3. Đánh giá kết quả học tập của HS tiểu học
1.3.1. Vị trí, vai trò, chức năng của hoạt động đánh giá kết quả học tập
của HS tiểu học trong quá trình giáo dục
1.3.1.1. Vị trí
Quá trình giáo dục bao gồm bốn bước cơ bản là thiết lập mục tiêu, xây
dựng chương trình, thực hiện giáo dục và đánh giá kết quả giáo dục. Tuy là
bước cuối cùng của cả quá trình giáo dục, nhưng đánh giá giáo dục hay đánh
giá kết quả học tập của HS đóng vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện
nhiệm vụ giáo dục và đào tạo con người đáp ứng nhu cầu cung cấp nguồn
14
nhân lực dảm bảo sự phát triển của xã hội. Trong giáo dục thì đánh giá được
thực hiện ở tất cả các giai đoạn nên nhiều nhà giáo dục còn coi nó là trung tâm
của quá trình giáo dục chứ không phải là một bộ phận phụ thuộc của quá trình
này.
1.3.1.2. Vai trò
Đánh giá kết quả học tập của HS là khâu quan trọng của quá trình giáo dục.
Đánh giá kết quả học tập của HS được thực hiện ở tất cả các giai đoạn của quá
trình giáo dục gồm đầu vào, quá trình thực hiện và đầu ra. Như vậy, đánh giá
kết quả giáo dục không phải là khâu cuối cùng mà được thực hiện trong suốt
quá trình học tập.
Đánh giá đầu vào nhằm lấy thông tin về phẩm chất, năng lực của HS trước
khi vào học để có những chuẩn bị cần thiết cho việc thực hiện mục tiêu giáo
dục trong giai đoạn tiếp theo.
Đánh giá trong quá trình giáo dục được thực hiện để kịp thời có thông tin
về sự tiến bộ cũng như những hạn chế, khó khăn mà HS gặp phải để đưa ra
biện pháp khuyến khích, động viên và hỗ trợ kịp thời nhằm đạt mục tiêu giáo
dục đặt ra. Đánh giá kết quả học tập của HS trong quá trình thực hiện thường
xuyên còn giúp giáo viên có những điều chỉnh hợp lí về phương pháp, hình
thức tổ chức giáo dục, dạy học và huy động các nguồn lực khác (phụ huynh,
cộng đồng) tham gia vào những hoạt động giáo dục, dạy học khác nhau.
Đánh giá đầu ra nhằm xác định xem HS đó có đạt được mức độ nào về phát
triển phẩm chất, năng lực theo yêu cầu do chương trình giáo dục qui định hay
không. Tuy nhiên, để đưa ra những nhận xét, kết luận cuối cùng về kết quả
học tập và sự tiến bộ của HS thì cần phải tổng hợp cả kết quả đánh giá đầu
vào và quá trình học tập, rèn luyện của HS.
Đánh giá kết quả học tập của HS được thực hiện khách quan, công bằng sẽ
đảm bảo cho dạy thật, học thật được hiện thực hóa.
15
1.3.1.3. Chức năng
Trong quá trình giáo dục trong nhà trường nói chung và nhà trường tiểu
học nói riêng thì hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS là một khâu quan
trọng nhằm xác định thành tích học tập, rèn luyện và mức độ chiếm lĩnh tri
thức, kỹ năng, thái độ học tập, rèn luyện của HS, nó vừa đóng vai trò bánh lái,
vừa giữ vai trò động lực của giáo dục. Có nghĩa là nó có tác dụng định hướng,
thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động giáo dục và hoạt động quản lý giáo dục. Đánh
giá chính xác, công bằng sẽ góp phần thúc đẩy HS tiến bộ, đồng thời điều
chỉnh quá trình học tập, cải tiến việc dạy và học, hình thành phát triển nhân
cách HS. Như vậy đánh giá vừa mang chức năng phát hiện, điều chỉnh, vừa
mang chức năng phát triển và chức năng giáo dục.
- Chức năng phát hiện, điều chỉnh:
Thông qua việc tiến hành các hình thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
của HS, GV phát hiện kịp thời trình độ và năng lực của HS. Từ đó GV có
nhận xét, đánh giá, xác định kết quả đã đạt được, khẳng định những hạn chế,
sự yếu kém và tìm ra những nguyên nhân chủ quan, khách quan ảnh hưởng tới
hoạt động học tập của các em. Mặt khác, GV và các cấp quản lý căn cứ vào
những "liên hệ ngược" phản ánh từ kết quả kiểm tra, đánh giá để kịp thời có
phương hướng khắc phục những yếu kém, kịp thời điều chỉnh những sai sót,
lệch lạc mà học sinh đã bộc lộ thông qua các hình thức kiểm tra nhằm hoàn
thiện quá trình dạy học
.
- Chức năng phát triển:
Đánh giá mang chức năng phát triển là cách đánh giá tiềm năng của HS,
mang tính định hướng trong quá trình tiếp nhận kiến thức của HS. Kiểm tra và
đánh giá giúp khắc sâu một cách có hệ thống những tri thức đã thu lượm
được. Trên cơ sở đó củng cố, rèn luyện, hoàn thiện những kỹ năng, kỹ xảo và
