Nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp dệt may thuộc Tổng công ty dệt may Việt Nam chuẩn bị cho hội nhập

BQ GI.AO Dl,JC VA DAO T~O
TRIJONG DM HOC KINH TE TP. HO CHI MINH

CHU VAN HIEN

NANG CAO NANG Lo'C
TRANH
. CANH
.
.

COA CAC DOANH NGHI(.P D(.TMAY ·
THOQC TONG CONG TY otT MAY Yit T
NAM CHOAN fil. CHO HOI
. NHAP
.

CHUY(N NGANH : QUAN: TRl f{INH OOANtl
-

.t

MA SO

5.02.05

LO!N 'YAN TH~C 81 RINH Tl
Nguoi huong dan fthoa hQc : TS. HO NGQC J>Ho'dNG

THANH PHO HO CHI MINH NAM 2.003
BQ Glii.O L l)C \:\ f:)~O TAO

TRlid~lG Hi KINH TE TP.HCM

THUVI¢N


Ml)C Ll)C
Trang

LOIMODAO
PHAN I: co

1

sa LY LU~N VE C~NH TRANH & NHUNG TIEU CHI

DANH GIA NANG LTjC Cl).NH TRANH DOANH NGHJtP
1.1 Toan d u h6a n~n kinh te' the' gioi va anh hU'dng cua n6 de'n n~n
, quoc
,.,' g1a
' va' d oan h ng hi ¥P· .................................... .
ki n h te,.,' kh u v.u'c, cac
'
;,
h,oa nen
;, kin h te t h e g1u1
'rl'
ung toan
cau
...................................... .
1. 1. 1 X u hU''A

1.1.2 Xu huang khu vvc h6a va cac t6 chuc kinh te' tren the' gioi .............. ..

3
3
3

1.1.3 Tac d<)ng ciia h<)i nh?p d6i voi n~n kinh ie' Vi~t Nam va cac
doanh nghic$p ....................................................................................... .
1.2 Co sdly lu~n ve C?nh tranh ................................................................... .

4
5

1.2.1 Khai nic$m thi tru'ong va C?nh' tranh .................................................. ..

5

1.2.2 C<,lnh tranh d~c trU'ng cua n~n kinh te' thi trU'ong ............................ ..

6

1.2.3 C?nh tranh- ho?t d<)ng ta't ye'u cua doanh nghi~p d~ t6n t(,li, phat tri~n

6

A

A'

A'

1.3 Nang h,tc qnh tranh va nhung tieu chi xac dinh nang h,tc qnh tranh
cua cac doanh nghic$p .............................................................................. .
1.3.1 Khai nic$m nang h.,tc qnh tranh ........................................................ .

6
6

1.3.2 Sv dn thie't phai nang cao nang lvc qnh tranh ................................ .

7

1.3.3 Nhung tieu chi xac djnh nang ll,l'c qnh tranh cua cua doanh nghic$p ..

7

1.3.4 L9i the' qnh tranh va cac ye'u to' xac djnh 19i the' qnh tranh .......... ..

8

1.3.6 Cac chie'n hl'QC C(,lnh tranh cua doanh nghi~p va qua trlnh
xay dl,l'ng chie'n h.I'QC .......................................................................... .

8

PHAN II: PHAN TICH NANG Ll}C Cl).NH TRANH CUA CAC DOANH
NGHIEP D~T MAY THUQC TONG CONG TY D~T MAY VIETNAM.
2.1 Vai tro, vi tri ciia nganh dc$t may trong sv phat trit~n kinh te' da't mroc ......
10
A

A

A

A?

A

A

A

2~} .1 Vi tri va sue qnh tranh cua Vi~t Nam trong n~n kinh te' the' giCii .... ..

10

2.1.2 Nganh cong nghic$p dc$t may tren the' gidi .......................................... .

11

vi tri ciia nganh dc$t may trong n~n kinh te'Vic$t Nam .......... ..

12

2.1.3 Vai tro,

2.1.4 Nang ll,l'c C(,lnh tranh cua nganh dc$t may Vi~t Nam trong m6i
.
,. cac

, ngan
' hki n h te"'kh'ac .................................................... .
tU'dng
quan vc1l
2.2 GiCii thic$u t6ng Cong Ty Dc$t May Vi~t Nam (Vinatex) ............................ .

13
14

2.2.1 Ljch sli' hlnh thanh va phat tri~n ...................................................... .

14

2.2.2 Tlnh hinh hO?t d<)ng san xua't kinh doanh ........................................ ..

15

2.2.3 Khai quat chung v~ tlnh hlnh C(,lnh tranh trong nganh d~t may
va va'n d~ Trung Qu6c .............................................................._........ .
2.2.4 NMn dinh chung v~ TCTY d~t may
.......................................... .

16
18

2.2.5 Tri~n v<.mg phat tri~n clia nganh d~t may Vi~t Nam ...................... ..

19

2.3 Phan tich nang ll,l'c C?nh tranh clia cac doanh nghi~p d~t may thu<)c Vinatex

20

2.3.1 Phan tich C?nh tranh cua cac doanh

nghi~p d~t

may thu<)c Vinatex

theo thvc tr(,lng di~u tra .................................................................... ..

20

Phan tich ke't qua phong va'n di~u tra 137 cong ty may ........................ ..

20


Phan tich ket qua phong viln di~u tra 4 ch<;J chinh tren dja ban TP.HCM

21

Khao sat cac shop thoi trang tren du'ong ph6 TP.HCM.........................

22

2.3.2 Danh gia nang h,tc q.nh tranh·cua cac doanh nghi~p d~t may Vi~t Nam.

23

Phan tich ket qua khao sat 6 Cong Ty D~t May Jon: Thanh Cong, .
Phong phu, Nha Trang, Hanosiinex, Vi~t Th~ng, Phu'oc Long ...........

25

NMn thuc v~ chien lu'<;Jc cua 6 cong ty d~t may JOn ..............................

26

Phan tich ket qua di~u tra nang h,tc qnh tranh mo r
26

PHAN III: CAC GIAI PHAP NANG CAO NANG Ll)'C C~NH TRANH
CUA CAC DOANH NGHritP D:fj:T MAY THUQC VINATEX
3.1 Q~an di~m Va ffil,lC tieu CUa chinh phu do'i VOi St,I' phat tri~n CUa nganh .. ..

28

3.1.1 M()t so' quan di~m chung khi xay dt,tng ghi.i phap ............................ .

28

3.1.2 M1,1c tieu phat tri~n cua nganh d~t may Vi~t Nam
de'n nam 2010- Chie'n ht<;1c tang to'c d~u ttt d~ h()i nMp ................ ..

29

3.2 Phan tich cac yeu to' ben trong va ben ngoai cac doanh nghi~p d~t may .. .

30

3.2.1 Nh~n d~ng co h()i va de do~ C?iia cac doanh nghi~p d~t may ............ .

30

3.2.2 Xac djnh di~m m~nh va di~m ye'u ................................................... ..

32

3.3 Cac giai phap nang cao nang hfc c~nh tranh ............................................. .

33

3.3.1 Nh6m giai phap vi rna ...................................................................... .

33

3.3.2 Nh6m giai phap vi mo ...................................................................... ..

35

Nh6m giai phap v~ thi tru'ong ........................................................ ..

36

Nh6m giai phap v~ nhiln m~nh chi phi ................................................ ..

38

c~nh

tranh ............................ .

39

Nh6m giai phap v~ d~u tu' ................................................................... ..
,
. •. h,
;, R h,
• J,
.
Nh om g1a1 p ap ve to c uc quan y ...................................................... .
Phat tri€n ngu6n nhan h,tc ...................................................................... .

40
42
46

, g1a1
.~ h,
p ap l'1en quan d~
en kh,ac h h'ang ...................................... .
3 . 3 .3 Nh om

48

Thoa man k.hach hang - d~c tru'ng cua Marketing hi~n dl).i ................. .

48

Nh6m giai phap theo hu'ong giam ap h,tc

0

A

Cao hdn thoa man kMch ha~g d6la long trung thanh cua khach hanh
xay dl,J'ng khach hang truy~n th6ng
.............................................. .
Phan tich ket quii nghien cuu di~u tra v~ m6i quan M giua
sl,J' tho a man khach hang va quyet djnh mua hang .......................... ..
Internet - cong Ct;I do lu'ong sl,t' thoa man khach hang va
tim kiem long trung thanh cua khach hang ...................................... .

KET LU~N .........................•................................••..........................•.......................
TAl LritU THAM KHAO

PHT) LT)C

50
52
55

57


DANH Ml)C CAC CHU VIET TAT
ASEAN
AFfA

VINATEX
DN
DM

EU
TNHH
DNTN
WTO
VAT
LHQ
SOB
GCI
MICI
APEC
WEF
Vitas
CMT
FOB
OPEC
QD
GDP
GNP
Thanh Cong
Phong Phil
Hanosimex
Vi~t Th§:ng ..
Nha Trang
Phu'oc Long

Hi~p h9i cac nu'oc Dong nam A

Khu vlf.c m~u dich tlf. do Dong NamA
T6ng Cong Ty d~t may Vi~t Nam
Doanh nghi~p
D~tmay

Lien minh chau Au
Trach nhi~u huu h~n
Doanh nghi~p tu' nhan
T6 chuc thu'ong m~i the' gioi
Thue' gia rq gia tang
Lien hi~p qu6c
Cac doanh nghi~p sd hfi'u nha nude
Chi s6 tang tru'dng phat tri~n
Chi s6 qnh tranh kinh te' vi mo
Di~n dan kinh te' Cha u A - Thai blnh du'ong
Di~n dan kinh te' the' gioi
Hi~p h9i d~t may
Gia cong may
Xu!t kh~u trlf.c tie'p tu nguyen li~u cua mlnh
Hi~p h9i cac nude san xu!t d~u mo
Qu6c doanh
Thu nh~p qu6c dan
Thu nh~p qu6c dan blnh quan d~u ngu'oi
Cong ty d~t may Thanh Cong
Cong ty d~t may Phong Phil
Cong ty d~t may Ha N9i
.. Cong ty d~t may Vi~t Th§:ng
Cong ty d~t may Nha Trang
Cong ty d~t may Phu'oc Long

,

?

,._?

~

}:!

.....

DANH Ml)C CAC BANG BIEU SO DO VA DO THJ
?

BANG
Bang 2.1 : Chi

s6 qnh tranh tang tntong cua VN 2001 va 2002
Bang 2.2 : Chi s6 qnh tranh kinh te' vi mo cua Vi~t Nam qua cac nam

Trang
10
11

Bang 2.3 : Ty trQng xua't khftu hang d~t may va cac m~t hang chu h,tc

12

Bang 2.4: Tinh hlnh thlfc hi~n cac chi tieu chu ye'u qua cac nam 1996-2002

15

Bang 2.5 : Ty .trQng kim ng?ch xua't khftu cua Vinatex so voi toan nganh
d~t

may qua cac nam 1996-2002.

16

Bang 2.6 : Th6ng ke cac doanh nghi~p d~t may

17

Bang 2.7: Ke't qua phong va'n di€u tra cac xf nghi~p may

21

Bang 2.8 : Ke't qua phong va'n di€u tra cac ch<;1

22

Bang 2. 9 : Ty trQng chi phi lao dQng tn!C tie'p tren gia thanh san phftm

24

s6 chi tieu tai chfnh chu ye'u

25

Bang 2.11 : Slf thoi thuc c?nh tranh hay y thuc c?nh tranh
Bang 2.12 : Xac djnh vj tri cua doanh nghi~p tren thj tntong
Bang 2.13 : Cac va'n d€ ttu tien giai quye't trong 18 thang

26
27
27

So d6 3.1 : Mo hlnh cong ty m~ cong ty con

45

So d6 3.2: Mo hlnh thoa man khach hang va quye't djnh mua hang

53

Bang 2.10 : M9t

saao

DOTHJ
D6 th! 3.1 : Quan h~ giua doanh thu (Y) va chi phi cho R&D (X)

(tY d6ng)

D6 thi 3.2: Quan h~ giUa n6 llfc cai tie'n (X) -Thoa man khach hang (Y)

39
53

D6 thi 3.3 : Quan h~ giii'a thoa man khach hang(X) -Thai d9 khach hang (Y) 54
D6 thi 3.4: Quan h~ giua n6 llfc di ti~n (X)- Thai d9 khach hang (Y)

54

D6 thj 3.5 : Quan h~ giua thai d9 khach hang (X) - Quye't djnh mua hang(Y) 55

HOP
H9p 1

Cac ngu6n hang ngo?i nh~p

22

H9p 2

Nh~n di~n d6i thu qnh tranh cua Thanh Cong

24

H9p 3

V~n dl;lng binh phap trong cac tlnh hu6ng kh6 khan

28


TiNH CAP THIET CUA DE TAl

Nganh dc$t may vita dem h~i nhi~u ngo~i tc$ cho da't nuoc (chi sau d~u tho) vita
giiii quye't c6ng an vic$c lam cho m¢t da't nuoc c6 hon 40 tric$u nguoi lao d¢ng, rna nhi~u
nguoi trong s6 d6 thie'u ho~c kh6ng c6 vic$c lam- day la nganh c6ng nghic$p dong vai tro
quan trQng trong qua trlnh c6ng nghic$p hoa, hic$n d~i hoa da't nuoc hic$n nay.
Trong khi d6 h¢i nh~p AFTA da bfit d~u, d6i m~t voi nguy co bj ma't "san nha ",
l~i phiii qnh tranh gay gfit voi nhung d6i thu kh6ng ngang sue tren th! truong the' gioi-

chua bao gio nganh dc$t may Vic$t Nam chju ap ll;tc n?ng n~ nhuhic$n nay.
La don vj nfim giu vai tro nong c6t trong nganh dc$t may, Vinatex dang c6 m¢t su
m~ng d~c bic$t kh6 khan d6 la cling voi cii nganh dc$t may thlfc hic$n chie'n lt.tCJc tang t6c

phat tri~n. chufrn bj n¢i lgc d~ san sang h¢i nh~p cling the' gioi.
Chie'm 30% doanh s6, 30% kim ng~ch xua't khfru cua Vinatex, 6 c6ng ty dc$t may
duCJc nghien cuu : Phong Pht1, Thanh C6ng, Vic$t Thfing, Hanosimex, Nha Trang, Phuoc
Long la nhung don v! chu lgc trong Vinatex va la nhung DN hang dftu trong nganh dc$t
may Vic$t Nam, sg phat tri~n cua cac DN nay c6

y nghia

quan trQng d6i voi cii nganh

dc$t may.
La m¢t can b¢ kinh doanh c6ng tac trong nganh dc$t may, lu6n phai buon triii voi
c~nh tranh va thj tri..l'ong, trlfc tie'p chung kie'n ciinh trong cac sieu thj nguoi ta bo hang

cua mlnh xu6ng treo hang cua Trung Qu6c len rna dau nh6i long. Cam nh~n nguy co bi
thua thic$t trong c~nh tranh dang hi~n hic$n m6i ngay, tran trd lam sao d~ nang cao nang
lgc c~nh tranh ? lam sao d~ c6 duCJc lCJi the' khi h¢i nh~p? Chung t6i thgc hic$n d~ tai

c~NH TRANH evA cAc t>oANH NGmi;P Di;T MAY THuoc TONG

"NANG cAo NANG Ll)'c

CONG TY D~T MAY VII;T·NAM

DE CHUAN Bl CHO HOI NHAP" voi IDl;lC dich c6 gfing tlm ra

cac giiii phap huu hic$u cho DN mlnh, cho Vinatex va cho nganh dc$t may.
Ml)C DICH NGHIEN CUu

Nghien cuu v~ xu huang toan du hoa va khu vgc hoa va nhung tac d¢ng d6i voi
cac DN Vic$t Nam tren cd sd d6 nghien cuu iinh hudng cua n6 de'n cac DN dc$t may Vic$t
Nam va cac DN dc$t may thu¢c Vinatex.
Nghien cuu v~

thi

trttong, c~nh tranh va cac tieu chi danh gia nang llfc qnh

tranh cua qu6c gia, cua DN va danh gia nang llfc qnh tranh cua Vic$t Nam, cua nganh
dc$t may Vic$t Nam va cua cac DN dc$t may thu¢c Vinatex.
Nghien cuu nganh dc$t may the' gioi, nganh dc$t may Vic$t Nam va vai tro cua n6
d6i voi n~n kinh te' trong b6i ciinh chufin bt cho hQi nh~p


Nghien cuu cac co hoi va thach thuc, cac di~m m~mh di~m ye'u tU d6 xay dtfng
rna tr?n SWOT va d~ ra cac giai phap d~ nang cao nang ll;rc cq.nh tranh ciia cac DN d~t
may thuoc Vinatex.
PH4.-M VI NGHIEN CUU

Gi6'i h~n nghien cll'u: D~ tai chi t?p trung nghien cuu danh gia thtfc trq.ng nang
ltfc cq.nh tranh va d~ ra giai phap nang cao nang hfc cq.nh tranh chufin bi cho hoi nh~p
ciia 6 DN d~t may IOn thuoc Vinatex, c6 dq.i di~n ciia ba mi~n Bac, Trung, Nam, tren
co sa d6 khai quat cho toan b<) Vinatex va nganh

d~t

may

Vi~t

Nam.

ThO'i gian nghien cuu : Tu thai di~m chufin bi cho hoi nh~p sau khi gia nh~p
AFTA ( 1.1.1996) den het nam 2002 tuc la sau khi hi~p d!nh thuong mq.i Vi~t My c6
hi~u hjc (10.12.2001) duqc hon mot nam. Mot s6 s61i~u duqc c~p nh~t them den het qui

I/2003 va mot s6 thong tin (v~ hq.n ngq.ch) ciia thi tr11ong My duqc b6 sung sau d6.
PHUONG PHAP NGHIEN

cuu .. .

.

Sir dt,mg phuong phap th6ng ke phan tfch s6li~u,thong tin thu ca'p til' cac ngu6n:
Cac bao cao t6ng ket hang nam ciia Vinatex
Cac bao cao ciia Bo Thuong Mq.i
Ccic baCac thong ke la'y tu Internet cua OTEXA, WEF, Thuong Vl;l VN a My ...
Cac bao cao, tham lu~n tq.i cac hoi nghi lien quan de'n nganh d~t may va

nang ltfc cq.nh tranh .
Cac bao cao v~ thi truong va cq.nh tranh ciia Thanh Cong
Cac thong tin khac Ia'y tu mq.ng internet...
Sir dt,mg phuong phap khao sat di~u tra thi tr11ong va khach hang:
Khao sat di~u tra cac thi tr11ong : thi tr11ong cac xi nghi~p may, thi truong chq
.va th! tr11ong thoi trang.
Khao sat di~u tra nang ltfc cq.nh tranh ciia cac doanh nghi~p d~t may .
Khao sat di~u tra khach hang ciia Thanh Cong tu d6 xay dl;fng ham t11ong
quan tuye'n tfnh giua ye'u t6 thoa man khach hang va quye't d!nh mua hang.
Khao sat s6 li~u d~u t11 cho nghien cuu phat tri~n ciia Thanh Cong va xay
dtfng ham t11ong quan tuye'n tinh giua chi phi cho R&D va doanh thu.

2


sa

PHAN I : C(J
LY LU~N VE C~NH TRANH & NHUNG TIE u CHi
DANH GIA NANG Ll)'C C~NH TRANH DOANH NGHIJ?:P
1.1 Toan du h6a n~n kinh t€ the' gi6'i va anh hlidng ciia n6 dtn n~n kinh t€ khu
Vlfc, cac quo'c gia va doanh nghi~p.
1.1.1 Xu hucJng toim ctiu hod nin kinh te' the' gicJi.
Quan h~ kinh te' qu6c te' da xua't hi~n ngay trong cac n~n van minh c6 d<,ii va
trung d<,ii, nhung chi trong ph<,im vi khu vrjc. Sau CUQC each ffi(,ing dja ly d~u the' ky 16 va
nha't la sau each m(,ing cong nghi~p the' ky thu 18, drfa tren nhung thanh t!u v~ v?n tai:
duong s~t, hang hCling voi srj phat tri€n cua vo tuye'n vi€n thong, la n6i m(,ing may tfnh, ID(,ing
Internet xua't hi~n dffy nhanh qua trlnh buon ban giua cac mroc, cac khu vrjc tren the'
gioi. Buon ban gia tang t?o ra sv bung n6 kinh te' the' giOi va bie'n kinh te' the' gioi tu

nhung mang thi truong rieng le, thanh m()t thi tru'ong, m()t n~n kinh te' duy nha't. M()t xu
huang moi da hlnh thanh, xu huang toan du h6a kinh te' the' giOi.
T6ng thu ky LHQ Kofi Annan da n6i v~ toan du h6a: "Toi tin r~ng nguoi ngheo
bj ngheo khong phai la do toan cftu h6a qua nhi~U rna ngUQC l<,ii, do toan C~U h6a qua ft
boi h9 da bi dff y ra ben ngoai... " . [40]
1.1.2 Xu hucJng khu

Vf/C

hod

va cdc td chuc kinh te' tren the' giai.

Xu the' khu vrjc h6a la m()t bi€u hi~n Cl,l th€ cua xu huang toan c~u h6a trong
di~u ki~n phat tri€n khong d6ng d~u giua cac nude, nh6m nude trong nhung di~u ki~n

Cl,l th€, k€

ca l<;ii fch khac nhau CUa Chung trong quan h~ VOi nhau tren the' giOi.

Theo th6ng ke cua LHQ nhii'ng nam 60 c6 khoang 19 t6 chuc kinh te' khu vrjc,
nhung nam 70 c6 28 t6 chtl'c, nhung nam 80 con
toi 60 t6 chuc voi hdn 160 nude tham gia.

s6 nay la 32 va nhung nam 90 da len

S.r! gia tang cac t6 chuc kinh te' khu vrjc g6p

ph~n thuc day nhanh 'qua trl~h toan du h6a kinh te', cho phep giam thi€u cac chuang
ng<,li trong vi~c lttu chuy€n v6n, hang h6a, djch v1,1, ngu6n nhan lrjc ...lam tang vai tro

kinh te' d6i ngo(,ii, m?u djch va d~u tu ~uoc ngoai d6i voi srj phat tri€n kinh te' cua m6i
nude, lam cho vi~c phan b6 cac ngu6n lrjc tren the' gioi h<;ip ly va c6 hi~u qua hdn.[40]
C6 4 hlnh thuc : Khu vrjc m?u dich trj do (FfA), lien hi~p thue' quan (Customs
Union), thi truong chung (Common Market) va h()i nh~p hoan toan (Full integration).
v~ srj dn thiet cua qua trlnh h()i nh?p khu vrjc, Ong Fukunari kimura- giao su

kinh te' truong d<,ii h9c Keio- Nh~t Ban n6i : Cai gici cua vi~c khong phili Ia thanh vien cua
bat ky thoa thu~n thlfdng m?Ji khu vvc nao ta 0' cho mat di the dam phan trong cac cu9c dam phan
da phlfdng/ b6 Iii dip f:?n dijng ccic cd hr}i ben ngoai va ch~m tre trong sl/ dijng hi~u qua tan song
toim cau h6a ( ...). [40}

3


Di cling vdi xu the nay Vi~t Nam da gia nh~p AFfA, APEC va cam ket tl.f do
h6a thu'ong m~i, giam thue~ x6a bo h~n ng~ch, d6ng thai dang xin gia nh~p WT0.[18]
1.1.3 Tdc d9ng cua h9i nh~p do'i voi nin kinh te' Vi~t Nam

va cdc doanh nghi~p.

Toan du boa kinh te se thuc d~y tang tntdng kinh te vl sl.f phat tri~n cua khoa
hoc c6ng ngh~ cho phep che t<;w nhung nguyen li~u, nang lu'<;Jng, v~t li~u, c6ng q1... mdi
rna u'u the cua n6 hdn hiin so vdi truy€n th6ng. Nhung thay d6i d6 t?O co h()i cho

sv

phat tri~n cua mQi quo'c gia, nha't la nhung qu6c gia con dang d tlnh tr~ng l~c h~u. Tuy
nhien, ben qnh nhung co h()i, nhi€u thach thuc mdi cilng dang a phia tru'dc.
1. Nang cao t6c d() tang tnt&ng kinh te the gidi, lam chuy~n bien co ca'u

kinh te the gidi va gia tang dft u tu tu ban
2. Tho'ng nha't cac thi tntong lo~i bo cac rao can va di€u chinh cac quy t~c
v~n

hanh.

3. Gia tang sl.f ph1,1 thu()c l~n nhau giua cac n€n kinh te.
4.

Hang rao phi quan thue se phat tri~n m~nh.

5. Gia tang

tY trQng cac lo~i hlnh d~u tu' vao linh Vl,r'C dich Vl,l.

6. Cac t~p doan kinh te m~nh se quyet dinh c1,1c di~n chinh tri toan du.
7. D()c l~p chu quy€n qu6c gia la tuong d6i
8. Quy€n phat ng6n cua cac nude yeu ngay cang bi thu byp.
9. Nhung nhan t6 kh6ng 6n. djnh tren the gioi se gia tang.
10. Cac t6 chuc kinh te the gidi va khu Vl,r'C se c6 vai tro quan trQng
11. Cac nude l?C h~u, c6 the rut ng~n thai gian phat tri~n cua mlnh.
12. D()c quy€n nh6m dang dftn thay the cho d()c quy€n ddn. H6 ngan each
gifi'a nude giau va ngheo, nguoi giau va ngheo ngay cang Ion. [27]

.
D6i vdi' VietNam
se them
cac kh6 khan nhu cac DN se "bi. roi" vao. mot
.
..•

. cuoc
.
.

.

.

qmh tranh khoc li~t ngay t<:ti "san nba" trong luc nang ll,l'c qnh tranh con y€u, nguy cd
ngay dng t1,1t

h~u

xa bon, moi truemg kinh doanh chua hoan

chinh,h~

thong h6 trQ' cac

doanh nghi~p con chua djnh hlnh va chua phat trien, d¢i ngil can b¢ quan ly san xuat - kinh
doanh con ra't y€u cii v€ nang ll,r'c va trlnh d() cilng nhu kinh nghi~m kinh doanh ' kinh
nghi~m

qnh tranh .
Tien si Kenichi Ohno - Ngan hang phat trien chau a neu ra 3 tac d¢ng cua qua trlnh

tl:f do boa thuan.g m~i d6i vm nen kinh te Vi~t Nam : la Sl,l' tham nh~p cua nh~p khau, nguy
CO pba sitn va that

nghi~p,

phai chap

nh~n

Sl,l' bien d<)ng gia

ca tren thi tfUOng th€ giffi Va

ch~ch huang m~u dich. Ong khuyen cao: "TI:f dp boa thuan.g m~i la dieu rat tot doi v6'i Sl,l'

phat trien lau dai cua nen kinh t€. Tuy nhien, n6 se c6 tac d¢ng ngUQ'C neu khong chuan bj
ky. Vi~t Nam dn phai c6 thai gian, h¢i nh~p tutu theo muc d¢ va kha nang cua m:inh.

4


Khong nen qua VQi vii di thea con dubng cua cac nuac phat trien se dftn den tl,lt h~u nhanh
chong". [40]
Tofm du h6a da trd thfmh tr~w htu lich sit khong th€ dao ngu'Qc, chap nh~n xu
huang lich sit, ho:;tch dinh chie'n lu'Qc thich hQp kie'm d6i sach phu hQp la slf llfa chQn
thong minh nhat, d6ng thai cling khong du'Qc lola thi tru'ang trong nu'oc, d€ t:;to cho mlnh
m<)t sued~ khang cao,chii d<)ng d6i ph6 voi nhung m?t trai ciia toan du h6a.
1.2 Cd si'J ly lu~n v~ qmh tranh.

1.2.1 Khai ni?m v€ thj truang va cr,znh tranh.
Thi tru'ang xuat hi~n d6ng thai voi Slf ra dai va phat tri€n ciia n~n san xuat hang
hoa va hlnh thanh trong linh VlfC lu'U thong. Khai ni~m thi tru'ang phan anh cac m6i quan
h~ kinh te' trong qua trlnh san xuat v~ trao d6i hang hoa nhu' quan h~ giua ngu'ai ban

voi ngu'ai mua, giua ngu'ai ban voi nhau va giua nhung ngu'ai mua voi nhau.
Paul A. Samuelson dinh nghia thi tru'ang la m<)t qua trlnh trong d6 ngu'ai mua va
ngu'ai ban cung m<)t thu hang hoa tac d<)ng qua l:;ti l§:n nhau d€ xac dinh gia
lu'Qng[2l].Trong khi d6 R.S.Pindyck l:;ti coi thi tru'ang Ia m<)t

t~p

ca

va

s6

hQp nhung nguai mua,

ngu'ai ban tu'ong tac l§:n nhau d§:n toi kha nang trao d6i[24]. Nhu'ng du trlnh bay khai
ni~m thi tnrang the' nao thl thi tru'ang cling chinh Ia m6i quan h~ giua t6ng

s6 cung va

t6ng scf cftu VOi CO Call cung cftu V~ ffiQt lo:;ti hang hoa dich V\1 nao d6.
D6i voi tung DN thi tru'ang Ia van d~ c6t 15i, c6

y nghia quye't d!nh de'n slf t6n t:;ti

va phat tri€n. Cac DN phai tlm hi€u va nilm bilt nhu du ciia thi truang, san xuat nhung
g1. rna thi tru'ang cftn d€ e:;tnh tranh du'QC tren thi tru'ang.
C:;tnh tranh Ia slf d6i dftu giua cac DN, cac nganh, cac qu6c gia cung san xuat
ho?c cung ling hang hoa,d!ch V\1 tren cung ffiQt thi tru'ang d€ gianh du'QC nhi~U khach
. hang nh~m t:;to ra nhii'ng di~u ki~n c6 lQi nhat trong vi~c san xuat tieu thl;l hang hoa

dich vv d€ d:;tt lQi .nhu~n cao nhat. Do v~y c<;tnh tr~ ~l~u cia duqc coi Ia ngu6n g6c t~o
ra d<}ng ll}'c thuc dAy tang trui'mg va phat trien kinh te.· Sue c~h tranh cua n~n kinh te m6i
qu6c gia cilng nhu cua DN Ia the hi~n kha nang phat trien cua chfnh qu6c gia va DN d6.
Paul A.Samuelson d!nh nghia trong b9 Kinh Te' HQc v~ qnh tranh (competition)
rat don gian nhu'ng l<)t ta du'QC ban chat ciia c:;tnh tranh : C:;tnh tranh d6 Ia Slf klnh dich
giua cac DN voi nhau d€ gianh khach hang ho?c thi tru'ang. [21]
Thuang da n6i de'n thi tru'ang Ia n6i de'n qnh tranh, nhu'ng theo R.S.Pindyck
khong phai la kh6ng c6 th! tru'ang khong qnh tranh, m?c du

s6 h,tQng cac nha san xuat

tham gia rat dong nhu'ng cac nha san xuat don le c6 th€ tac d<)ng de'n gia

ca thi tru'ang,vi

d1;1 di€n hlnh la th! tru'ang dfiu 1\Ya the' gioi, tu dfiu th~p ky 70th! truang nay do cac-ten
OPEC chi ph6i.[24]
5


1.2.2

Ct;tnh tranh- d{Ic trung cua n€n kinh te' thi tntang
Trong n~n kinh te' th! tru'ong, q.nh tranh la mot trong nhung d?c trung co ban va

la dong h;i'c phat tri~n ciia n~n kinh te', "day la mot ho~t dong di€n ra thuong xuyen, lien
n,1c kh6ng bi gioi h~n v~ kh6ng gian, kh6ng bi gian do~n v~ thai gian. Thuoc tinh qnh
tranh la thuoc tinh ban cha't ciia kinh te' thi truong.
C~nh tranh c6 th~ dua l~i l<;1i ich cho nguoi nay va thi~t h~i cho nguoi khac

nhung xet tren g6c do toan xa hoi thl qnh tranh lu6n c6 tac dong tich clfc, thong qua
c~nh tranh san phffm du<;jc lam ra t6t hon, gia cii re hon, dich

V\}

t6t hon, phan b6 va sfr

dl,lng cac ngu6n llfc c6 h~n mot each h<;jp ly hon, thong qua c~nh tranh thi truong se lo~i
bo nhung doanh nghi~p ye'u kern, kinh doanh kh6ng hi~u qua,d6 ding chinh la ti~n d~
ciia Slf d6i moi, sv sang t~o trong ho~t dong kinh doanh ciia cac DN. C6 th~ n6i c~nh
tranh la yeu du c6 tinh quy lu~t ciia n~n kinh te' thi truong. (J dau c6 thi truong,

a d6

dn c6 c~nh tranh - chi c6 c~nh tranh moi lam clio thi truong tra nen n~ng dong nh~y
ben va hi~u qua hon.

1.2.3 Cr;mh tranh- hor;zt d9ng tat ye'u cua doanh nghi?p dl t6n tr;zi va phdt triln.
Trong di~u ki~n co che' thi truong, m9i DN chi c6 th~ t6n t~i va pha t tri~n du<;jc
khi ban du<;jc hang va thu du<;jc l<;ji nhu~n. Do v~y d~ t6n t~i va phat tri~n cac DN phai
khong ngung n6 h,tc ciii tie'n d~ dap ling t6t nha't nhu du ciia nguoi tieu dung thong qua
cac bi~n phap nhu thay d6i mau rna, ciii tie'n cha't lu<;jng, d6i moi phuong thuc ban hang,
tie't ki~m chi phi d~ h~ gia thanh, cai tie'n phuong thuc ban hang, tang cuong quang ba
thttong hi~u...doanh nghi~p nao thoa man t6i da nhu du ciia khach hang voi gia ca h<;jp
ly se tieu thl,l du<;jc nhi~u san phffm, thu du<;jc nhi~u l<;1i nhu~n va tro thanh nguoi chie'n
. tb.ang trong c~nh tranh. ·
Nhu v~y DN niu6n t6n ·t~i va phat tri€n trong di~u ki~n n~n kinh te' thi truong
phai cha'p nh~n qnh tranh va phai bie't c~nh tranh. D?c bi~t khi hang rao thuong m~i
giua cac qu6c gia du<;jc ro bo thl kh6ng·DN nao thoat khoi qnh tranh.

1.3 Nang h;tc qmh tranh va nhii'ng tieu chi xac dfnh nang h;ic c:;tnh tranh cua cac
doanh nghi~p.

,<.

1.3.1 Khdi nifm niing lf:(c cr;znh tranh
C6 nhi~u khai ni~m va quan di€m khac nhau v~ nang llfc c~nh tranh, vi dl,l nhu
quan di€m tan c6 di~n dlfa tren ly thuye't thuong m~i truy~n th6ng da xem xet nang llfc
qnh tranh ciia mot san phffm qua l<;ji the' so sanh v~ chi phi san xua't va nang sua't, vl chi
phi cac ye'u

t6 san xtia't tha'p van du<;jc coi la di~u ki~n co ban ciia l<;1i the' c~nh tranh. DN

nao d?t du<;jc chi phi tha'p, nang sua't cao se thang l<;1i trong C?nh tranh, chie'm linh du<;jc
thi truong, thu du<;jc nhi~u l<;ji nhu~n. Con theo quan di€m ciia Van Duren, Martin va
6


Westtgren thl nang life c~nh tranh la kha nang t~o ra va duy trll<;1i nhu~n, tht ph~n tren
th! tntong trong va ngoai mtdc. Ccic chi s6 danh gia la nang sua't lao dong, t6ng nang
sua't cac ye'u t6 san xua't cong ngh~, chi phi cho nghien CUll phat tri~n, cha't lu'CJng va tinh
khac bi~t cua san phfim, chi phi d~·u vao ...Trong khi d6 ly thuye't t6 chll'c cong nghi~p
xem xet nang life qmh tranh dlfa tren kha nang san xua't ra san phfim d muc chi phi
ngang b~ng hay tha'p hon muc chi phi blnh quan cua xa hoi, dam bao dung vung tru'dc
cac d6i thu khac hay san phfim thay the' [8].
Theo M.Porter nang life q.nh tranh la kha nang sang t<;~.o nhung san phfim c6 qui
trlnh, cong ngh~ doc dao t<;~.o ra gia tri gia tang cao phil hCJp vdi nhu du khach hang, chi
phi tha'p, nang sua't cao, nh~m tang nhanh lCJi nhu~n.[l9]
1.3.2 Si! c&n thie't pluli nang cao nang life cr;mh tranh.

Trong n~n kinh te' ilit tru'ong nang life c~nh tranh se quye't djnh st;t s6ng con cua
cac DN. Cling vdi qua trlnh toan du hoa, khu vlfc hoa n~n kinh te' the' gidi va nhung
tie'n bO Vu'Qt b~c CUa khoa hQC cong ngh~ thl tinh quye't djnh CUa nang life C~nh tranh
ngay cang ro net. Moi DN dn tlm bi~n phap phil hCJp nh~m nang cao nang life c~nh
tranh d~ vu'on len mot vi the' rna d noi d6 DN c6 kha nang ch6ng ch9i l~i va tac dong
de'n cac life lu'CJng qnh tranh mot each hi~u qua. Cac no lt;tc nang cao nang life c<;~.nh
tranh cua moi DN se gop ph~n nang cao nang life c~nh tranh cua toan nganh, cua toan

qu6c gia. M.Porter cho r~ng qnh tranh m~nh me se thuc dfiy sang t~o. C~nh tranh gay
gat tren th! tru'ong se t<;to ra nhung khach hang tinh te' hon, nhung nguoi trong mong slf
d6i mdi va sang t~o cua DN. [19]
1.3.3 Nhilng tieu chi xdc djnh nang life cr;mh tranh cua doanh nghi?p.

C6 ra'tnhi~u tieu chi xac djnh nang h,tc c~nh tranh cua doanh nghi~p, va khong
hoan toan nha't tri vdi nhau~. M.J Baker va SJ.Hart trong tac pl1fim "Marketing and
competitive succc~ss" [2]di du'a ra

4 ti~u .chi xac dtllh la tY

sua't lCJi nhu~n, thi ph~n,

tang tru'dng xua't khfiu va quy mo. M.J.Baker va S.J.Hart ciing cho rang tieu chi don gian
nhfft la mUC do d~ t du'CJC ffil,lC tieu CUa COng ty, tit cac chi sef do htong tai chinh de'n chi
tieu ham lu'CJng ky

thu~t

va sang

t~o.

Peters va Waterman (1982) da su dt,Ing 7 tieu chi .

d~ xac dinh, 3 tieu chi trong sef d6 do laong ffiUC do tang tru'dng Va tai san dai h~n du'CJC
t<;l.O dlfng trong 20 nam, 3 tieu chi khac do lu'ong kha nang hoan v6n va tieu tht,I.Tieu chi
thu bcly danh gia dlfa tren ijch sll' d6i mdi cua cong ty[17].Arthur Young trong cu6n
"Cfim nang quan

tri doanh

nghi~p"[26]da neu len 14 da'u hi~u th~ hi~n nang lt;tc c~nh

tranh cua doanh nghi~p tit y thuc qnh tranh,d~u tu' cho nghien CUll phat tri~n ... de'n
quan tam pht,IC Vl,l khach hang. Goldsmith va Clutterbuck (1984)khi xac djnh kha nang
qnh tranh cua cac cong ty da sll' dt,Ing 3 chi tieu do lu'ong:Tang tru'dng v6n tai san,
7


doanh s6 va lc;ii nhu~n trong 10 nam;Sl.f n6i tie'ng trong nganh nhu' m()t cong ty d~n d~u;
San phffm du'c;ic ngu'oi tieu dung u'a chu()ng [2].
Theo chung toi trong ta't ca cac tieu chi tren c6 hai tieu chi dn d~c bi~t nha'n
m~nh d6 la y thuc C(!.nh tranh cila DN va nang sua't lao d()ng, bdi vl khi cac DN y thuc

du'QC va'n d~ c~nh tranh, cam nh~n du'QC cac nguy co de do(!. thl DN mu6n t6n t<,li chac
chan phai tie'n hanh cac bi~n phap d~ nang CaO nang }l.fC q_nh tranh, xay dljng chie'n lu'QC
q.nh tranh va se tie'p c~n d~n tdi cac tieu chi con l~i. Nang sua't cling dong vai tro c6 tinh
cha't quye't d!nh, bdi vl nang sua't la ke't qua t6ng hc;ip cua ta't ca cac ye'u t6 til' ye'u t6 con
ngu'oi, cong ngh~ san xua't ...de'n cac ye'u t6 v~ m~t quan ly. Nang sua't lao d()ng tha'p th~
hi~n m()t trlnh d() quan ly, trlnh d() cong ngh~. trlnh d() ngu6n nhan ll.fc tha'p ... du'ong

nhien nang ll.fc qmh tranh cling khong th~ cao du'<;5c.

1.3.4 L<;!i the' cg.nh tranh va cdc ye'u tf/ xdc dfnh l(!i the' cg.nh tranh.
Til' tru'dc de'n nay, nang ll.fc q.nh tranh qu6c te' cila m()t qu6c gia thu'ong du'QC giai
thich bang nhii'ng ly thuye't v~ thu'ong m(;l.i qu6c te' bat ngu6n tu ~ha kinh te' hQc Adam
Smith. Tuy nhien, n~n kinh te' toan du ngay nay qua phuc t(;l.p nen khong th~ giai thich
bang nhii'ng ly thuye't cii du'Qc. GS. Michael Porter da gidi thi~u m()t ly thuye't qnh tranh
mdi gQi la mo h'inh Porter. Ong phan bi~t mo h'inh cila ong voi ly thuye't thu'ong m~i
truy~n th6ng d ch6

Slf trU phu CUa m()t qu6c gia khong phai du'QC thua hu'dng tu tai

nguyen thien nhien, rna chinh la nho nhii'ng .quye't dinh chie'n lu'Qc va nhii'ng ho(;l.t d()ng
d6i mdi sang t(;l.O. M.Porter du'a ra mo hlnh kim cu'ong vdi 4 di~u ki~n tl;l.O nen lc;ii the'
C(;l.nh tranh cila doanh nghi~p g6m : Cdc diJu ki?n vi nhan to' sdn xuctt, cdc diiu ki?n vi

ctiu, cdc ye'u to' vi nganh Ph.L.l tn;, cdc ye'u to' lien quan den
tru'ong qnh tranh tren

thi

C(/

cfiu, chien hl(/c va moi

tru'ong n()i di,a. -6ng cling nha'n m(;l.nh vai tro cila co h()i va

chinh phil, chinh phil c6 th~ tac d()ng de'n cac nhan t6 cua mo hlnh Porter thong qua:tai
trQ, thue', giao di}C, h6i doai, lu~t, quy d!nh va chi tieu chinh phil ...
LQi th.e' q.nh tranh du'QC xay dl.fng qua ba giai do(;l.n : hlnh thanh,duy trl va thu h6i

lQi the' C~nh tranh. f)~ xac dinh lQi the' C(;l.nh tranh, CO 3 each tie'p C~n : dl.fa tren Vi the'
chie'n lu'QC, qua trlnh chie'n lu'QC Va quan h~ chie'n lu'QC ( 19)

1.3.5 Cdc chien

LU(/C

cg.nh tranh cua doanh nghi?p va qua trinh xay dlfng chien 111(/C.

Sau xac d!nh lc;ii the' qnh tranh, cac DN dl.fa tren vi~c phan tich cac ngu6n ll.fc d~
xay dl.fng va ll.fa chc;>n chie'n lu'QC, tu'ong ling Vdi chie'n lu'QC chi phi thftp nhfft hay chie'n
lu'Qc khac bi~t h6a. Thi dl} : ne'u c6 ngu6n ll.fc v~ : v6n, quy trlnh cong ngh~, h~ th6ng
quan ly, h~ th6ng tai chinh teSt, chuyen mon h6a, c6 th~ chQn cac bi~n phap : tang quy
mo san xua't, thie't ke' ll;l.i quy trlnh cong ngh~, tang cu'ong ki~m tra chi phi ngoai san
xufft, quan tam nhi~U tdi khach hang mua vdi s6lu'Qng Idn ne'u di theo chie'n lu'QC chi phi
8


tha'p. Ne'u c6 kha nang marketing tot, san phffm tot, c6 kha nang sang t(;lO, c6 kha nang
nghien cuu phat tri~n. c6 moi quan h~ gifi'a cac b(j ph~n ch~t che, h~ thong khen thu'dng
dt,ta tren cha't Iuqng, c6 th~ chQn cac bi~n phap da d<;tng h6a san phftm, nang cao cha't
lu'Qng san phftm, thie't ke' mau rna moi, quang cao nhan hi~u, ho~tn thi~n dich
ung, d!ch

Vl;l

Vl;l

CUng

bao h~tnh, ne'u di theo chie'n lu'QC khac bi~t h6a.

Chie'n lu'QC q.nh tranh cua cong ty du'QC xay dl,l'ng thong qua cac bu'oc sau :

+ Xem xet danh gia chie'n lu'QC hi~n t<;ti: g6m

ca.

cac gia thie't v6 vi tri cua cong

ty, di~m m<;tnh, di~m ye'u, cac doi thu qnh tranh va xu hu'ong phat tri~n cua nganh.

+ Phan tich moi trueing : cac ye'u to anh hu'dng de'n vi~c lt,ta chQn chie'n lu'QC.
+ Xay dl,l'ng chie'n lu'QC C(;lnh tranh : ki~m tra cac gia thie't va chie'n lu'c;IC d6 ra, tu
d6 Iva chQn cac phu'ang an chie'n lu'CJC dl,l'a tren 3 chie'n lu'CJC t6ng quat:

1. Chien luqc nhdn mg.nh chi phf

·

Chie'n lu'QC nay nha'n m<;tnh vi~c san xua't ra nhii'ng san phftm du'QC tieu chuffn hoa
voi gia th~tnh thftp gi~mh cho cac phan khuc nh<;ty cam v6 gia.Chie'n lu'CJc nay theo du6i
m(jt quy mo san xua't c6 hi~u qua va ki~m soat ch~t che chi phL Tht,tc hi~n chie'n lu'c;lc
nay se thu duoc Ioi nhu~n cao han blnh quan nganh, giup DN c6 lQi the' han cac doi thu
tru'oc sue ep cua cac khach hang IOn, st,t xam nh~p cua san phffm thay the' va nang d{)ng
han tru'oc cac bie'n d(jng cua chi phi d~u vao. Day cfing la m(jt rao

can ngan ch~n cac

doi thu moira nh~p nganh.

2. Chien luqc ·khac bi?t hod
Chie'n lu'CJC nay theo du6i sv duy nha't, d(jc dao rieng cua san phftm .. : du'QC khach
hang cha'p nh~n va nh3:m vao cac phan khuc khong nh<;ty cam v6 gi;L Chie'n lu'QC khac
bi~t hoa nha't thie't phai dam bao muc chenh l~ch gia tang them phai Ion han cac chi phi

d~ulu d~ t(;lo sv khac bi~t. N6 giup DN t(;lo da'u a'n rieng va c6 duoc vj the' thu~n Ioi han
cac doi thu, n6 cfing Utm giam bot quy6n ll,l'c eli a ngu'oi mua, vl hQ khong c6. di6u ki~n
so sanh cho nen c6 th~ ban duqc gia tot han, lQi nhu~n cao han .

3. Chien luqc tgp trung vao tr9ng diim
Chie'n Iuoc nay Iva chQn m(jt so phan khuc thi truong lam phan khuc m~;~c tieu, sau
d6 xay dl,l'ng chie'n lu'Qc nha'n m(;lnh chi phi hay khac bi~t hoa hay

ca hai cho phan khuc

th! tru'ong da chQn. La sv thl,l'c hi~n cac chie'n luoc nha'n m(;lnh chi phi, khac bi~t hoa hay

ca hai tren m(jt ph(;lm vi thi tru'ong h~p nen n6 bao ham u'u di~m cua m(jt trong hai hay
ca hai chie'n lu'QC t6ng quat tren. Cac DN nho hay thu'ong chQn chie'n lu'c;IC t~p trung vao
trQng di~m.

9


PHAN II: PHAN TiCH NANG Ll)C C~NH TRANH CUA CAC DOANH
NGHU::P D.ET MAY THUQC TONG CONG TY D.ET MAY.
A

A

A

A?

"

A

2.1 Vai tro, vj trf ciia ngfmh d~t may trong srf phat triin kinh te' dat mtoc

2.1.1 Vj tri va sue cr,mh tranh cua Vi?t Nam trong nin kinh te' the' giai
Trong 10 nu'oc ASEAN, Vi<$t Nam la 1 trong 3 nu'oc c6 GDP blnh quan d~u nguoi
tha.'p nha't. GNP blnh quan d~u ngu'oi cua Vi<$t Nam cling chi' bitng 1/3 cua Myamar, hon
du'QC Cambodia,trong khi d6 cac nu'oc Singapore,Brunei d<;1t ra't cao tU' 20.00030.000USD/nguoi, ngay

ca

Thai Ian cling ga'p 10 l~n V1<$t Nam (thea Asiaweek thang

511997). Nang sua't xa h()i cua Vi<$t Nam chi' bitng 1/8 cua Malaisia, nang sua't chung dao
d()ng tU' 1,1-1,3 trong khi Thailand va Malaisia d~u cao hon tU' 1,3 trCJ len. Nang sua't cac
ye'u to' t6ng hQp (TFP) d?t 20-22% tro~g t6ng muc nang sua't chung, bitng muc tha'p nha't
cua cac nu'oc trong khu Vl/C va chu'a bitng 1/3 cac nu'oc phat tri~n. Chi' so' phat tri~n ngu&n
nhan ltfc (HDI) nam 1997 Vi<$t Nam dung thu 110 trong khi d6 Philipin dung thu 77,

-

- .

Indonesia: 105;Thai Ian: 67 va Xingapo : 22. Tai nguyen th!en nhien cua Vi<$t Nam cling

khong c6 lQi the d~c bi<$t, chi' so' trfi' lu'Qng kim lo<;1i cua Vi<$t Nam la 0,01 ; cua Thai Lan
la 0,4 7 ; Philipin la 0,3 va Indonesia la 1,54. [41]

Tu nam

1979, hang nam WEF d~u cong bo' bao cao v~ nang ltfc CC;lnh tranh toan

du, trong d6 c6 2 chi' so' xe'p hC;lng quan trQng: Chi' so' c<;1nh tranh tang tru'CJng va chi so'
CC;lnh tranh vi mo. Theo chi' so' GCI nang llfc C(;lnh tranh cua Vi<$t Nam nam 1999la 48/53,
nam 2000 Ia 49/59, nam 2001la 60175 va nam 2002la 65/80. [51]

Bang 2.1

Chi s6 C:;Inh tranh tang trtidng ciia VN 2001 va 2002

Chi' s6 qnh tranh tang tru'CJng
Xe'p h<;1ng
.,
Trong d6 : Chi so' cong ngh<$
-Chi so' th~ che' cong
Chi so' moi tru'ong kinh te' vi mo

2001
60
64
62
37

..

2002
65
68
62
38

So sanh
Tt,It 5 hC;lng
Tt,It 4 h?ng
Khong tt.Jt h?ng
Tt,It 1 h<;1ng

Ngu6n: World Economic Forum: Global Competitiveness Report

Vi<$t Nam dung ch6t bang trong so' 11 qu6c gia Dong namA va vung Ian c~n du'Qc
WEF xe'p hC;lng (tham khao phfl lflc 1). Chi

s6 cong ngh<$

cua Vi<$t Nam tha'p va giam so

voi nam 2001.Chi' so'loC;li trU' tham nhiing c6 tie'n b(), nhu'ng chi so' h<$ th6ng lu~t phap va
hQp dBng lC;li tt,It h~u .Chi' so' 6n dinh kinh te vi mo cua Vi<$t Nam kha. cao 6/80 nu'oc va
tang urong do'i kha m?nh so voi nam 2001 (19/65) (tham khao phfllflc 5).
Nam 2002 c6 them 6 nu'o~ va bot di 1 nu'oc trong bang xe'p hC;lng nen vi tri MICI
ciia VN thtfc te' du'QC ciii thi<$n : moi tru'ong kinh doanh tang 9 b~c. chie'n lu'QC va sach
lu'QC cua cac doanh nghi<$p tang 2 b~c," tfnh chung MICI tang tu'ong do'i 7 b~c, tang tuy<$t
10

d6i 2 b~c. Theo WEF, Vi~t nam thuoc vao nh6m mtoc con nhi~u ti~m nang trong qnh
tranh vi mo, vi the' MICI ciia VN se h6 tr9 tang tntdng GDP trong nhung nam toi.

Bang 2.2: Chi s6 c~nh tranh kinh te' vi mo cua Vi~t Nam qua cac nam
MICI
Xe'p h<,mg MICI
Trong d6:
Chie'n lu'QC va sach lu'QC ciia DN
Cha't lu'<;Jng moi tru'ong kinh doanh

1998
43

1999
50

2000
53

2001
62

2002
60

36
43

41
49

50
52

64
62

67
58

Ngu6n: World Economic Forum, Global Competitiveness Report [51]

2.1.2 Ngimh cling nghiip d?t may tren the' gim:
Vi~c kinh doanh san phffm d~t may tren the' gioi dien ra trong khuon kh6 ciia hi~p

dinh da s<;Ji (Multi-Fibex Arrangement- MFA), day Ut hi~p djnh rang buoc v~ thu'ong m(:li
•'

kh~t khe nha't d6i voi vi~c san xua't hang hoa vfin con t6n t(:li cho de'n nay.

Nganh d~t may tru'oc day phat tri€n m(:lnh

o cac nu'oc

tu' ban Ion g~n li~n voi

nganh che' t(:lO may va SQi d~t, nhu' cac nu'OC cong nghi~p phat tri€n ltalia,
f)uc,Anh,Phap,My,Nh~t Ban ... tuy nhien khi n~n kinh te' phat tri€n de'n nguong cU'a mot

nuoc gQi la cong nghi~p phat tri€n thl nganh d~t may nhuong ch6 cho nganh khac c6 t6c

do phat tri€n nhanh han- cong nghi~p d~t may la nganh cong nghi~p khdi d~u cua qua
trinh cong nghi~p hoa. Tit nhung nam 1970 xu the' chuy€n djch san xua't hang d~t may
tren the' gioi tu cac nu'oc phat tri€n ... sang cac nu'oc dang phat tri€n va cac nu'oc nay da
giam nhanh kh6i h.tc;1ng xua't khffu, tang nhanh kh6i lu'c;1ng nh~p khffu. Trang nhung nam
1980cac nu'oc cong nghi~p moi (Dai Loan, Han Qu6c, Singapore, HongKong) da chie'm
1/3 t6ng kh6i lu'c;1ng buon ban hang dl$t may
tn~n the' gioi. .f>ftu nhung nam 1990, cac nu'oc
.
cong nghi~p moi da vu'cfn toi nhung nganh cong nghi~p miii nhQn c6 ham lu'Qng cong
ngM cao, t6n it hao phi lao dong va mang l<:ti lc;1i nhu~n cao nen xu the' chuy€n djch ngfmh
d~t may da chuy€n sang giai do~n 2 tuc la tu cac nu'oc cong nghi~p moi Chau

A sang cac

nu'oc Thai Lan, Trung Qu6c, Indonesia, An Do, Bangladesh, Myanmar, Vi~t Nam, ... c6
ngu6n lao dong d6i dao gia nhan cong re va la nganh san xua't hang xua't khffu chii hfc,
ke't qua la kh6i lu'<;Jng hang d~t may xua't khffu t~i cac nu'oc nay da tang len ga'p 10 l~n.
Nganh d~t may Vi~t Nam dang c6 co hoi IOn a€ dffy m~nh t6c do tang tru'dng
trong thoi gian tai do lc;1i the' nhan cong re han cac nu'oc khac (xem ph1:1 IT:~-c 3) va tieu dung
hang d~t may moi b~ng 1/9 blnh quan the' gioi tuy nhien dang con nhung kh6 khan tru'oc
m~t nhu': thi tru'ong My, thi tru'ong Chau Au c6 h~n ng~ch, sue qnh tranh m~nh me cua

cac nu'oc trong khu Vl"f.C nhu' Trung Qu6c, Indonesia, Bangladesh,... cac nu'oc nay c6 quy
mo nganh d~t may lon da d~t gia

tri xua't khffu hang d~t niay lon (xem ph1:1

dong Ou'QC ngu6n nguyen phl,l li~u, dftu tu' du'QC ky thu~t hi~n d~i

11

l1:1c 4), da chu

a cac khau quan trQng


Va cac yeu to thu~n l<;ji khac da dUQC phat huy trong khi nude ta dang con lung tung trong
nhung di~u ki~n khach quan va chu quan, khong c6 gl han ngoai lQi the so sanh so voi
cac nude ASEAN khac (tham khdo phlrll~:tc 2).
2.1.3 Vai tro, vf tri cua ngimh d~t may trong nin kinh te'Vi~t Nam.
D~t

may la m<)t nganh c6ng

nghi~p

quan trQng cua

Vi~t

Nam trong thai ky qua dQ

tu n~n kinh te t~p trung sang n~n kinh te' thi truang. N~n cong nghi~p nay la m<)t yeu to
quyet dinh trong dinh huang xua't kh£u·cua da't nude va n6 dang co gi1ng d6 h<)i nh~p voi
n~n kinh te the gioi. N6 dang giu vi tri quan trQng trong n~n kinh te' da't nude: Thu dt,mg

24% lao d<)ng trong khu vl,l'c c6ng

nghi~p

(khmlng 1,6

tri~u

nguai). Dong g6p quan trQng

trong t6ng kim ngt;J.ch xua't khffu (xem phf:t l~:tc 6), nam 2002 nganh d~t may dt;J.t 2,75 ty
USD chiem ty trQng 16,39% tang 36% so voi n~m 2001, dung vi tri thu 2 trong

ca

nude

v~ kim ngt;J.ch xua't khffu sau nganh dftu khi dt;J.t 3,2 ty USD. [46]

Qui I/2003 nganh d~t may dt;J.t kim ngt;J.ch xua't khffu d~t may dt;J.t 850 tri~u USD
dung thu hai sau xua't khffu dftu tho dt;J.t 1,051 ty USD, b~ng

ca nam 1995 va ga'p han 4lftn

so voi m~t hang xua't khffu dung thu 3 la giay dep. [46]
Trong bang 2.3 th6 hi~n ty trQng cac m~t hang xua't khffu chu hfc, du<;jc tfnh toan
can cu so li~u cua t~p chi Kinh te' 2002-2003 va cua BQ Thuong MC;J.i, c6 th6 de dang
nh~n tha'y vi tri quan trQng cua nganh ~~t may trong mo'i quan h~ voi cac nganh kinh te

khac, kim ng~ch xua't khffu ngfmh d~t may luon tranh vi tri nha't nhl voi nganh dftu khi va
chi bi1t dftu kern nganh dftu khf tu nam 1998. [33]
Bang 2.3: Ty tr<;mg xua't khfi'u hang d~t may va cac m~t hang chu ll,l'c
Don vi tinh : %
IM~t hang

1995

iDfiu tho

35.42 31.65 25.56

D~t

28.51

2000

2001

2002 (u'oc)

25.98 32.34

40,37

34.73

31.29

30.34 32.02

30.23 26.97

21.31

21.94

26.27

9.93

13.98 20.84

21.50 21.42

16.58

17.32·

17.72

'20.83

18.39 16.66

17.89 15.03

16.66

19.74

19.62

3.42

3.27

3.41

3.29

2.59

2.67

2.61

3.17

Rau qua

1.88

2.37

1.51

1.11

1.64

2.40

3.67

1.94

~"ong
'--'.

100

100

100 . 100

100

100

100

100

may

Giay dep
Hai san
Thu cong my

ngh~

1996

1997

1998

1999

Ngfmh d~t may dang phat tri6n voi toe dQ nhanh, nhi~u DN d~t may ra dai trong
d6 ngay cang c6 nhi~u DN thu<)c cac thanh phftn kinh te:c6 phftn, TNHH, DNTN, lien .
doanh va 100% v6n dftu tum.toc ngoai (da c6180dr!dn vai 1,85

ry

USD vo'n ddu tuchie'm

tren 30% gid trf san luqng himg d?t va tren 25% gid trf san lu(Jng hang may m(ic cua ca
nu6'c)[36]. Cac chung lo~i san phffm d~t may ngay cang da dt;J.ng, phong phu han, h<;1p thai

12


trang han, chat h.t<;jng du<;jc nang cao, gia ca Cifnh tranh nen nguoi tieu dung d~ dang chap
nh?n san phffm may m~c du<;1c san xuat trong nuoc. Cac khach hang nuoc ngoai cling
mong mu6n mua san phffm may m~c xuat khffu cua nuoc ta voi yeu du sil' dt,mg vai san
XUat trong nuoc CO gia thanh h~. (xem bang 2.6 VQ phf:l[f:IC 7).
2.1.4 Niing l7!c cc;mh tranh cua nganh d~t may Vifl Nam trong mffi tUCJng quan v6'i
cdc nganh kinh

te' khdc.

Theo nghien CUu moi day cua B9 Ke' Ho~ch d~u tl.l' v€ 40 nganh san xuat dich Vl,l

cua Vi~t Nam d€ danh gia nang life qnh tranh cua cac nganh chi c6 ba nh6m m~t hang
c6 kha nang qnh tranh trung blnh, trong

s6 10 san phffm du<;jc xe'p vao nh6m c6 kha nang

qnh tranh c6 hang may m~c. Trong cac tai li~u nghien cll'u v€ ASEAN truoc day nhu
cu6n : quan h~ thuang m~i - d~u tu giua Vi~t Nam va Asean cua PGS V5 Thanh Thu
bien SOifn thl hang d~t may cling du<;jc xe'p vao nh6m c6 the' m:;mh xuat khffu[41]. Nhu
v?y nganh d~t may Vi~t Nam lu6n duhan so voi cac nganh khac nho cac l<;1i the':
Thu nhat la hang d~t va may m~c cua Vi~t Nam kha t6t va re han so voi hang
ngoifi. Vu di€m nay n~m trong ban chat nganh va I<;1i the' so sanh giua ti€n luang nhan
cong Vi~t Nam (0,18USD!gia) voi ti€n luang nhan c6ng nuoc ngoai.

d

cac nude c6ng

nghi~p phat tri€n, gia nhan cong tren 10 USD/gio va (j cac nuoc c6ng nghi~p moi gia

nhan c6ng cung 3-5 USD/gio, luang lao d{)ng d~t may cua cac nuoc ASEAN thap nhat
cGng gap tu 1,33l~n de'n g~n 22l~n so void Vi~t Nam (tham khdo phf:llf:lc 3).
Thu hai la

s6 du hang may m~c kh6ng bao giO tie'n de'n muc bao hoa vl muc s6ng

cang du<;jc cai thi~n thl con nguoi cang mu6n m~c d~p va dung thoi trang han. Do v?y
kim ng~ch xuat khffu hang may m~c cua Vi~t Nam c6 th€ tang gia gap b{)i l~n. rna khong
vap phai tac dl,lng bao hoa nhu trong nganh n6ng san.
M~t khac so voi m{)t

s6 nude trong khu vlf.c, nganh d~t may Vi~t Nam con c6 l<;1i
the' so sanh kha cao, c6 th€ thay ro di€m nay qua h~ s6 h~ s6 1<;1i the' so sanh gifi'a cac
nuoc ASEAN (tham khdo phf:llf:lc 2)
M~c du v~y hi~n nay d~t may v~n du<;1c xem la ch~m d6i moi d~u tu thie't bi, c6ng
ngh~. D~c bi~t

la trong IInh VI/C

d~t,

c6 Slf tt;t Mu kha xa so voi cac nude trong khu VlfC

va tren the' gioi. Theo danh gia cua cac chuyen gia hi~n c6 tdi 50% thie't bi trong nganh
d~t da du<;1c sil' dt;ng tdi tren 20 nam, va nhi€u thie't bi kh6ng d6ng b{). D€ dap ling yeu

du h9i nh?p nganh d~t may Vi~t Nam dn nhanh chong d~u tu d6i moi c6ng ngh~, nang
cao chat lu<;jng, cai tie'n quan ly, m~u rna va h~ gia thanh san phffm.

13


M~t khac, h~u he't nguyen lic$u dung cho nganh cong nghic$p dc$t may d~u phai
nh~p khftu nen thu'ong phai d6i dic$n v0i van d~ cung nguyen lic$u ch~m tr~ d~n de'n tlnh

tn.mg khong dap ung kip thoi v~ m~u rna va thi hie'u ngu'oi tieu dung.

2.2 Gi6'i thi~u T2.2.1 Ljch sit hinh thanh va phdt triin

T6ng cong ty dc$t VN (VINATEX) du'c;5c thanh l~p theo quye't dinh

s6

253rrTg

ngay 29.4.1995 cua thu tu'ong chinh phu, tren co sd s:H nh~p Lien hic$p cac xi nghic$p dc$t
(TEXTIMEX) va Lien hic$p cac xi nghic$p May (CONFECTIMEX) tru'oc day. Vinatex la
t6 chuc d~u nganh cua cong nghic$p dc$t may Vic$t Nam, hic$n c6 60 don vi thanh vien hC;lCh
toan doc l~p va ph\} thuoc bao g6m :
9 doanh nghic$p c6 ph~n, 19 do~mh nghic$p dc$t may, 14 doanh nghic$p may
4 doanh nghic$p co khi, 1 cong ty len, Leong ty bong , 1 cong ty day
3 cong ty thu'ong m?i dich VQ, 3 tru'ong,l vic$n nghien cuu, 2 chi nhanh.
1 cong ty tai chinh , 1 cong ty thoi trang,cac van phong dC;ti dic$n nu'oc ngqai.
Vinatex la co quan quan ly nha nude d6i voi nganh dc$t may. Ben CC;tnh Vinatex
nganh dc$t may con c6 g~n 600 doanh nghic$p dc$t may Vic$t Nam va tren 200 doanh
nghic$p c6 v6n d~u tu' mtoc ngoai (xem bang 2.6, phff life 7). Hic$n nay VINATEX chie'm
30,6% v~ san lu'Qng, 28% v~ kim ngC;tch xuat khffu va 6,3% lao dong cua toan nganh dc$t
may Vic$t Nam (tham khdo phff life 7).[35]
Cac nhic$m V\1 chinh cua VINATEX du'QC xac dinh trong quye't dinh cua Thu
Tuong chinh phu v~ vic$c thanh l~p T6ng Cong Ty dc$t may_ Vic$t Nam nhu' sau :

11 Tht,tc hic$n nhic$m V\1 kinh doanh hang dc$t va hang may

m~c

theo quy hOC;lCh va

ke'hOC;lCh phat tri~n nganh dc$t va nganh may CUa nha nu'OC.
2/Nh~n va sii' dl,lng c6 hi~u qua, bao toan va .phattri€n

v6n do nha nu'oc giao.
.
.
3/ T6 chuc, quan ly nghien cuu .va ling dl,lng ti€ri bo, cong nghc$ va dao tC;lO.

.

PhC;tm vi kinh doanh cua Vinatex bao g6~ :.
1. San xuat hang dc$t, hang may m~c cho tieu dung va xuat khffu
2. Xuat khftu hang dc$t, may m~c, len,tham,day,ta t~m.chi khau,khan bong ...
3. Nh~p khftu v~t tu' ,nguyen lic$u, ph1,1 lic$u, ph\1 tung, may m6c, may m6c thie't bi
nganh dc$t may ....
4. Kinh doanh cac nganh ngh~ khac nhu' kho V~n, thie't bj thi cong, xay l~p ph\}C V\}
nganh dc$t may ...
Trong

s6 19 DN dc$t c6 10 DN phia B~c va

9 DN phia Nam. Phftn IOn cac DN dc$t d~u

vua c6 san xuat dc$t va vua c6 san xuat may, trong d6 mot

s6

DN c6 quy rna san xuat

may IOn nhu' Thanh Cong, Hanosimex, dc$t kim Dong Xuan, Dc$t Nha Trang, Vic$t Th~ng,

14

Phong phu, Th~ng l<;1i ...m()t s6 doanh nghi<$p c6 day chuy€n cong ngh<$ khep kin til s<;ji, d<$t
de'n nhu()m may nhu' Thanh Cong, Hanosimex.. ~(tham khdo phft [ftc 8)[35]
E>e'n thang 6/2002 nang li/c san xuat cua Vinatex da tang len nhu' sau :
Nang hfc san xuat SQi : > 100.000 tan
Nang h._rc san xuat vai d<$t: > 150 tri<$u met voi > 6.600 may d<$t
Nang hfc san xuat vai dan kim : > 15.000 tan voi g~n 600 may dan kim
San xuilt s<;ji ctia VINATEX ciing nhu' ctia Vi<$t Nam n6i chung moi dung l~i

a vi<$c

san xuat s<;ji XO ng~n (spun yarn), con SQi filament V~n phai nh~p khffu. [42]
2.2.2/llnh hinh hor;~t dtJng san xulit kinh doanh :[351

-

B ang 2 .4 : TIm h h'm h thu'c hi~~n cac c h?1 f 1eu
~ c h?
"' qua cac nam 1996 2002
u yeu
2002
Tangb/q%
Chi tieu
BVT
1996
1997
1999
2000
2001
1998

?

Gia tri SXCN
T6ng doanh thu
Kim ngachXK

SP chu yeu
S<;Ji toan bo
Vai cac lol).i
san phffm d~t
kim
San phffm max

Ty
d6ng
TYd6ng
Tr.USD
1000ta"n
Tr.m2
Tr.Sp
Tr.Sp

3277
4954
395

3686
5462
472

4043
5882
451

4506
6579
485

57
139
20
35

62
140
20
38

64
158
22
40

72
164
21
45

5128
8051

548.
ty9
143
~2.3
~5

5674
9576
553

6657
10343
661

12,5
13,0
9,0

88,2
144,3
22.5
54.5

100
156
26.5
66

9,8
2

4,8
11,2

Ngu6n : T6ng c6ng ty Vinatex

Muc tang tru'ong ctia Vinatex kha cao k~

ca gia t:ri san xuilt cong nghi<$p, doanh

thu va kim ng~ch xua't khffu. Trong s6 cac san phffm chti ye'u san phffm vai c6 muc tang
rat thap, d~c trung ctia m()t nganh d<$t kern hi<$u qua do h~n che v€ trlnh dQ cong ngh<$, ky
thu~t d~n de'n kh6ng c6 di€u ki~n phat tri~n thi tru'ong xuat khffu, rna kh()ng phat tri~n

du'QC thi tru'ong xuat khffu, nganh d<$t khong c6 d()ng llfc d~ gia tang toe dQ d~u tu'. Khac
. voi nganh d<$t, nganh may la mot nganh san xuilt moi, yeu du v€ von d~u tu' khong cao
nhu' nganh d<$t l?i c6 di€u ki<$n phat tri~n thi tru'ong xuat khffu thu~n lQi do v~y nganh
may lien tt;IC tang tru'ong va phat tri~n voi t6c dQ cao.
Bang 2.5 Ty trQng kim ng~ch xua't khifu cua Vinatex so vOi toan nganh d~t may
qua cac nam 1996-2002 .
Don vi tinh : Tr. USD
Kim ng~ch xuat khffu
1996
1997
1998 1999 2000 2001 2002
Toan nganh d<$t may
1150
1349
1351 1747 1892 2000 2710
Vinatex
621

395
472
451
485
572
603
Ty trQng ctia Vinatex (%)
22,2
34
33,4 29,3 30,2 31
35
'
Ngu6n
: T6ng c6ng ty Vinatex [35]

NMn xet : Kim ng~ch xuat khffu ctia Vinatex thu'ong chiem khoang 30% so voi
toan nganh, cho thily Vinatex la don

vt

xuat khffu chti llfc trong nganh va vi tri nay du'<;jc

giu vung trong su6t nhung nam qua. Nam 2002 ty trQng xuat khffu ctia Vinatex giam

15


xuo'ng con 22,2% do st;( gia tang nhanh chong cua khu vt;(c d~u tu' nude ngoai. Cac c6ng ty
100% v6n mroc ngoai khuye'ch tnrong nhanh chong nang lt;(c xua't kh~u d~ tranh thu thai
co thj truong My mo cll'a va to'c d9 gia tang nang lt;(c san xua't cua h9 cao han cua Vinatex

ra't nhi~u ' do v?y thj ph~n cua h9 da la'n sang thj phfin cua vinatex.
f)~ thay r5 han tlnh tr<;tng ho<;tt dong va nang lt;(c C<;tnh tranh cua cac DN d~t may

thu9c Vinatex, chung t6i ch9n ra 6 DN

d~t

may IOn la Phong Phu, Thanh Cong,

Vi~t

Th~ng, Hanosimex , Nha Trang, Phuoc Long d~ nghien cuu. Day la cac DN IOn chie'm

tren 30% doanh thu, tren 30% kim ngl;lch xua't kh~u thanh toan cua Vinatex, cac DN viYa
co d~t vua co may dl;li di~n du<;5c cho

ca hai nganh d~t va may cua Vinatex.

Ty tr9ng doanh thu cua 6 DN

d~t

may IOn nghien cuu dang co xu huang giam

(8%) do st;( tang tntong nhanh chong cua cac nganhmay so voi nganh d~t ch?m phat tri~n
han, di~u do th~ hi~n r5 han khi xem xet ty tr9ng cua t6ng cac c6ng ty d~t tren toan
vinatex giam14% (tham khdo P_hf:l lf:lc 9). Trong khi d6 kim ng<;tch xua't kh~u (FOB) chi
chie'm ty tr9ng 14-18% va dang c6 xu huang giiini'(tham khdo phf:l[f:lC 10) Tho'ng ke kim
0

ngl;lch xua't kh~u (FOB) tinh

ca nguyen ph~ li~u o day cole da kh6ng phan anh tht;(c cha't

hol;lt d9ng cua cac doanh nghi~p. Do cac hol;lt d9ng gia c6ng (CMT) cling du<;5c chuy~n
d6i thanh FOB. D~ tha'y r5 han chung ta xem xet thong ke kim ngl;lch xua't kh~u thanh
toan (h<;5p d6ng) (xem phf:l lf:lc 11). Ty tr9ng kim ng<;tch xua't kh~u thanh toan chie'm 3039% t6ng kim ng<;tch thanh toan cua toan Vinatex gap d6i ty tr9ng kim ng<;tch tinh

ca ·

nguyen ph~ li~u. Do vi~c xua't kh~u cua cac DN nay tht;(c cha't gfin nhu 100% la xua't FOB
(tru Vi~t Th~ng va Phong Phu co m9t phfin Ia CMT). [35]
Cac thong ke (phf:l[f:lC 10,11,12) va phan tich tren cho tha'y cac d~c trung sau:

+ Cac doanh nghi~p d~t co g8:ng kh8:c ph~c st;(ch?m phat tri~n cua nganh thong
qua vi~c gia tang hol;lt d9ng san xua't va xua't kh~u san ph~m may (nhu cac c6ng ty may)
do v?y ty tr9ng kim ng<;tch xuat kh~u (FOB) hfiu nhu khong giam.

+ Trong nhii'ng nam gfin day cac c6ng ty may giam lam hang CMT tang xua't kh~u
FOB (tht;(c th~) do v?y

tY tr9ng kim ngl;lch xua't kh~u thanh toan cua cac c6ng ty d~t giam

nhanh (13%), ty tr9ng cua 6 c6ng ty nghien CUll giam ch?m hdn (9%).
2.2.3 Khdi quat v£ tinh hinh cr;mh tranh cua nglmh d?t may ·va vtln d£ Trung Quo'c:

Trong nganh d~t, vai tro chu d<;to thu9c v~ cac DN quoc doanh (khoang han 60%
(t6ng san lu<;5ng toan nganh), sau do la cac DN tu nhan (25%) va cuoi cung la cac DN c6
von dftu tu nude ngoai(khoang 15%).

d nganh may thl cac doanh nghi~p tu nhan co vj tri

quan tr9ng hdn( 49% ), r6i moi de'n doimh nghi~p nha nude ( 36%) va cuoi cung la cac
c6ng ty co von dfiu tu nude ngoai(l5%). Trong khi do theo thong ke cua Vitas , chi co
362/822 doanh

nghi~p d~t

may tham gia

hi~p

h9i

16

d~t

may (Vitas) [36]


Tho'ng ke cac doanh nghi~p d~t may

Bang 2.6:

,.,

DN

quoc

DN ngoai QD

DNDTNN

Cong

370
199

221
18

822
362

doanh

ca. m.toc
Hi~p

Hoi DM

231
145

Ngu6n : Hi~p h9i d~t may Vitas

Phftn dong (# 56%) cac DN nam ngoai Vinatex va Vitas, dfin de'n vic$c cac DN
dfim chan len nhau, c;;tnh tranh voi nhau, pha gia nhau gianh gi~t khach hang cua nhau,

m~t bang gia gia cong (CMT) Sl}t giam hic$n nay la mot vi dl} di~n hlnh.

M~t khac do thie'u dinh hu'ong v€ thi tru'ong, v€ dftu tu' cac DN phat tri~n theo I6i

Uf phat, m~t hang trilng Hip, c;;tnh tranh Ifin nhau ngay cang gay g~t. Th~m chi trong noi
bo hic$p hoi, va Vinatex ciing c6 tlnh tr;;tng nay. Trong 6 DN

d~t

may dang nghien cll'u c6

nhi€u san ph§m c;;tnh tranh tn.fc tie'p voi nhau nhu':
•

S<;1i cua Hanosimex, Thanh Cong, Phong Phil, Nha Trang

•

V ai cua Thanh Cong, Phu'oc Long

•

San ph§m dc$t kim cua Thanh Cong, Nha Trang, Hanosimex...

Trong khi d6 tren thi tru'ong xua't kh§u nhfi'ng nam gftn day thi tru'ong EU tro nen
kh6 khan hdn, thi tru'ong Nh~t tie'p we bi suy thoai, sll'c mua giam l;;ti phai qnh tranh voi
hang Trung Qu6c. Theo Bo thu'dng m;;ti xua't kh§u cua Vic$t Nam vao Nh~t da giam 30%
SO

VOi nam 2001 va trong 3 thang dffu nam 2003 vfin dang tie'p tl,lC giam, trong khi d6

hang dc$t may Trung Qu6c dang chie'm toi 80% thi tntong nay. Cu6i nam 2001 thi tru'ong
My mo cii'a t;;to di€u kic$n d~ nganh dc$t may VN c6 cd hoi- phat tri~n, nhllng ciing luc
hang tram doanh nghic$p 100% v6n nude ngoai, voi sv h~u thufin m;;tnh me v€ tai chfnh,
v€ marketing v€ kinh nghic$m quan ly' kinh nghic$m kinh doanh: .. da nam cho san, nhanh
chong giaJang nang h;tc"san xu~t d~ g~! hai co hoi thi tru'ong My. D6 la mot ap h,tc q.nh
tranh m;;tnh me cho cac doanh nghic$p dc$t may thuoc Virtaiex.
Tren thi tru'ong noi dia hang viii SQi, may m~c tu nu'oc ngoai tran vao til nhi€u
ngu6n k~

cii

nh~p l~u voi gia ra't re, d~c bic$t la hang nh~p l~u Trung Qu6c tran ng~p thi

trllong gay ap ltfc n~ng n€ cho san ph§m dc$t may trong nlloc.
Nguy co qnh tranh IOn nha't trong nganh dc$t may the' gioi hic$n nay la Trung
Quae. Nhfi'ng th6ng ke thu'ong m;;ti cho tha'y Trung Quae dang gifi' vi tri th6ng linh v€ xua't
kh§u dc$t mayo Dong

A. So voi Trung Quac,Vic$t Nam khong c6

tinh qnh tranh cao o thi

trllong thll' nu'oc thll' ba vl Trung Qu6c c6 nhi€u di~m thu~ri l<;1i hon :
Thll' nha't: C6lich sii' cong nghic$p dai hon va tham gia xua't kh§u sam hon.
Thll' hai: Thu~n l<;1i han v€ h;;tn ngq.ch xua't kh§u do la thanh vien cua WTO.
Thll' ba : Du'<;fc hllong cac lQi the' "ke' thila "d~c bic$t til H6ng Kong va Dai Loan.

BO Gl.b.O Dl)C VA D.\0 T~O
TRLJ!JNG 8H KINH TE TP .HCM

THUVItN

17


Cu6i cung Ia chi phi kinh doanh cua Trung Qu6c tha'p han. Nganh may m~c Trung

Qu6c du<;fc huang nhi€u 1<;1i the' han do c6 th~ tlm du<;fc ngu6n cung ca'p vai t<:ti ch6. De'n
lu<;ft n6 nganh d~t Trung Qu6c ciing du<;1c huang l<;1i the' do Trung Qu6c c6 th~ ttf tlic du<;1c
nguyen li~u (bong,xo) va da c6 lich sli' truy€n th6ng hang ngan nam.
2.2.4 Nh{jn djnh chung vi T
Voi 5 nh6m DN chinh: Cac DN d~t; cac DN may, cac DNco khi, cac DN c6 ph~n.
cac DN thqong ID<:ti, vinatex Ia m9t don vi san xua't kinh doanh da nganh ngh€ tu san xua't
CO khi de'n kinh doanh ti€n t~, nhu'ng vai tro chu d<:tO thUQC v€ cac cong ty d~t va may voi
doanh thu tren 85% va kim ng<:tch xua't kh~u tren 95% toan Vinatex.
Cdc cong ty may : Lon nha't la 5 don vi: Vi~t Tie'n, Nha be, Due giang, May 10,

Phuong Dong voi t6ng doanh thu va kim ng<:tch xua't kh~u chie'm khoang tren 75% cac
cong ty may thu9c Vinatex. Nhu'ng ngay cii cac don

vi

nay gia cong (CMT) vftn la chu

ye'u chie'm tren 50%, 3 donvi c6 ty trQng doanh thu FOB + n9i dia IOn Ia May 10, Due
giang va Nha be thll<:ti c6

vi tri thu ye'u

(Tham khdo phl:l LZ:tc 12). Don vi IOn nha't la Vi~t

Tie'n ty trQng nay chi c6 25%. M~t khac ngay ban than Vi~t Tie'n doanh thu san xua't cong
nghi~p chi chie'm 42% tren t6ng doanh thu. f)~c bi~t sau khi thi tr11ang My rna cli'a, cac

doanh nghi~p may khu vrfc 100% v6n nude ngoai, khu vrfc tu' nhan phat tri~n m.;tnh me thl
vi tri chu d.;to trong nganh d~t may cua cac doanh nghi~p may trong Vinatex cang tra nen
rna nh<:tt han va dang bi thay the' d~n l;>ai cac cong ty I 00% v6n nude ngoai cua Han

Qu6c, Dfii Loan, Singapore ... va

ca Trung Qu6c.

Cdc cong ty d?t : 5 trong 6 cong ty

d~t

may nghien cuu ( tru Phuoc Long) la cac

cong ty dong vai tro chii d<:to trong nganh d~t ciia Vinatex (chie'm tren 50% doanh thu cac
cong ty d~t trong vinatex) ngoai ra con c6 D~t Nam D!nh va D~t Thiing L<;1i, nhu'ng c6
cung nh6m san ph~m nhu' d~t Vi~t Thiing va cling tinh cha't ho<:tt d9ilg nhu' 6 cong ty
·nghien ct.i'u . Cac cong

cy 100%

v6n nttoc ngoai nganh d~t tham nh~p vao Vi~t Nam voi

cii hai m1,1c tieu thi trl1ang n9i dia va thi tr11ang xua't kh~u. Khi thai co chua chin mui thl

hQ tham gia vao thi truang n9i dia nhu Pangrim, Hualon, S.Y Vina ... khi thai co de'n thl hQ
gia tang d~u tu' , rna r9ng xua't kh~u ·nhu'ng vftn khong bo qua thi truang noi dia. HQ
thuang chi san xua't mot vai lo<:ti san ph~m chii lrfc, do v~y gia thfmh san ph~m ciia hQ
tha'p, t6c do giao hang ciia hQ nhanh va cha't lu'<;fng dam bao. Vi d~ nhu' Pangrim chuyen
san xua't kaki, S.Y Vina chuyen san xua't microfiber, Formosa chuyen san xua't taffeta,
Tongkook, Choongnam chuyen san xua't kate ...
Cong Ty d~t may Thanh Cong la mot DN di€n hlnh trong nganh DM. Sau giai
dof:ln tang tn.tang ch~m(chi df;lt 8 -10%) va suy thoai m<:tnh nam 2001, sang nam 2002,
cong ty da buoc vao thai
mt.i'c >30%, d~c bi~t la

kY

thi

tang truang nhanh va ra't nhanh, tang tru'ang 2002/2001 d.;tt

trl1ang My tang truang m.;tnh 870%, qui I/2003 doanh s6 d.;tt

172% so voi nam 2002, trong d6 xua't kh~u d.;tt 273% so voi nam 2002, rieng doanh
18

s6


xuat khffu di thi tnrong My dC;tt 640% so voi nam 2002- th! tnrong My tie'p t1,1c giG' vai tro
thi tnrong xuat khffu chu hfc, nhung tll' 5/2003 My se ap d1,1ng hC;tn ngC;tch d6i voi hang

DM Vi~t Nam, di~u nay se d~t ra m()t de dQa moi d6i voi stf tang trudng va phat tri~n
cua Cong Ty, nguy co thie'u hl;tn ngl;tch, mat khach hang se la di~u ch~c ch~n.

2.2.5 Triin V9ng phdt triln thj truong cua nganh dft may Vi?t Nam.
Thj truong xu{[t khdu : V oi mile tieu th1,1 hang d~t may 27kg/nguoi/nam, My du<;fc
xem la thi truong quan trQng nhat d6i yoi cac nude san xuat va xuat khffu hang d~t may
tren the' gidi. Nam 1998 t6ng kim ngl;tch nh~p khffu hang d~t may cua My la 53,769 ty
USD, nam 2002 tang len 72,183 ty, tang blnh quan 7,6% /nam (tham khdo ph~

l~c

13) xu

huang chuy~n d!ch cua nganh d~t may kha r6, cac nude phat tri~n moi nhu Han Qu6c,
Dai Loan, Hong Kong.... d~u giam muc xuat khffu hang d~t may vao My. Cac nude dang
phat tri~n nhu Trung Qu6c, Indonesia, Thai Lan tang xuat khffu hang d~t may, d~c bi~t
Trung Qu6c tang blnh quan 18,6%/nam.Cu6i nam 2001 ,thi tnrong My md cll'a la co h()i
vang cho xuat khffu hang d~t may Vi~t Nam vao tlif tru'ong My va chi sau 1 nam da dl;tt
975 tri~u USD, chie'm vi tri afiu trong cac th! truong ~uat khffu d~t may chinh cua Vi~t
Nam. Tu 1/5/2003 My se ap d1,1ng hl;tn ng(;lchvoi Vi~t Nam, t6ng kim ngl;tch xuat khffu
hang

d~t

may

Vi~t

Nam vao My chi trong phl;tm vi 1,7

cy

USD/nam va tang trudng 7%

m6i nam. Mile hl;tn ngl;tch thap hon kha nang xuat khffu thtfc te' cua Vi~t Nam vao My, vl
chi qui !.2003 da xua't tren 50% kim ng(;lch

ca nam 2002. Muc tang trudng hl;tn ngl;tch 7%

thap hon nhi~u so voi kha nang va thap hon tang trudng thtfc te' cua cac nude xung quanh

(xem ph~ l~c 13). Nhung ap dt,mg hC;tn ngl;tch la m()t thtfc te' khach quan,van d~ la phai can
nh~c ltfa chQn don hang ky dmg hon d~ xuat khffu c6 hi~u qua. M~t khac khach hang My

kh6ng mua hang gia cong, vl v~y hang d~t may vao My phai san xua't b~ng cac lol;ti vai
va nguyen li~u tl;ti Vi~t Nam. Day la d()ng ltfc d~ Vi~t Nam phat tri~n nganh d~t nhu()m,
v6n du<;fc coi la kern hi~u qua [44]. Voi dan

s6 374,2

tri~u nguoi va GDP hon 9.000

ti -

USD, EU th~t stf la m()t th! tru'ong dfiy ti~m nang,v9i muc tieu dung hang d~t may
17kg/nguoi/nam. Hang nam EU nh~p khffu 63 ty USD hang d~t may, trong d6 Due nh~p
nhi~u nhat 36,1 %, tie'p theo la Phap 12,15%, Ha Lan 9,41 %, Th1,1y SI 7,46%, Anh 7,06% ...

Nhttng muc xuat khffu hang d~t may cua Vi~t Nam di EU con rat khiem t6n v~n chua
VUQt qua con

s6 700 tri~u USD(tham khdo ph~

l~c 14). Nhung nam gfin day xuat khffu di

thi truong EU c6 xu huang giam m()t P.hffn do kh6 khan cua ban than th! truong EU, m()t

phffn khac do Stf gia tang nhanh chong cua th! trttong My' nhttng khoang tr6ng v~n con rat
nhi~u va day v~n la m()t th! trttong dn giG' vil'ng va phat tri~n trong thai gian toi. Voi dan

s6 120 tri~u ngttoi va khi h~u 4 mua r6 r~t nen nhu du hang d~t may cua Nh~t la rat Ion
(20,3kg/nguoi) va thay d6i lien t1,1c. Nam 1998 Nh~t nh~p khffu 14 ty USD, trong d6
Trung Qu6c chie'm 73%(ga'p gfin 22 lfin Vi~t Nam), Vi~t Nam chi dl;tt 3-4%
nh?p khffu hang d~t may vao Nh~t va dung

a vi trf thu

19

kim

ng(;lch

4-5 (tham khdo ph~ l~c 15). Vu


the cua th! tnrang Nh~t la kh6ng h?n ng?ch, thue nh?p kh~u l?i tha'p, dja ly g~n nen hang
d~t may nude ta c6 kha nang C?nh tranh voi cac.nuoc xua't kh~u khac.l46J

Thi truiJng n9i dja: Voi dan

s6 khoang 88

tri~u nguai vao nam 2005 va g~n 100

tri~u nguai vao nam 2010; nude tala m<)t thi truang ti~m nang cho cac doanh nghi~p d~t

may trong nude vl muc tieu dung hang d~t may con ra't tha'p : 0,8kg/nguoi so voi muc
trung blnh tren the giOi la 7,2kg/nguai. Dt! bao den nam 2005 c6 th~ d?t muc tieu dung
cac san ph~m v~ d~t may khoang 5 - 6kg/ngt1ai, tt1dng duong voi muc sll' dl;lng hi~n nay
cua Trung Qu6c va 12- 14kg/ngl1ai vao nam 2010 tuong duong voi muc cua HongKong
va Han Qu6c hi~n nay. Hon nua, voi ngu6n lao d<)ng d6i dao g~n 40 tri~u nguai, trong d6

tY 1~ thieu vi~c lam C1 n6ng th6n la

30% thl nganh d~t may con c6 vi tri quan trQng trong

Vi~c t?O them Vi~c lam moi tang them thu nh?p Va 6n djnh dai s6ng cho ngl1oi lao

d<)ng.Voi khia qnh d6, nganh d~t may kh6ng chi la nha san xua't dap ung nhu du tieu
dung tren thj trl1ang n<)i dja rna COn t?O ra thj trl1ang d6.
Qua cac phan tich tren c6 th~ tha'y r~ng ti~m h,tc thj truang la ra't IOn va c6 tri~n
VQng trong thai gian toi, co h9i phat tri~n se trd thanh hi~n thifc, neu cac DN d~t may
Vi~t Nam biet t~n dl;lng co h9i thi truang d~ khgng djnh vi tri cua chinh mlnh.

2.3 Phan tfch nang hfc c:;mh tranh cua cac DN d~t may cua Vinatex .
Thang 3/2002 bao. SaiGon Tiep Thi tien hanh di~u tra tren 100 DN v~ vi~c chu~n
bi cho h9i nh~p. Ket qua 2/3 s6 DN d~u danh gia l?c quan· v~ tie'n tri~n thi truong trong 5
nam toi do xua't kh~u dt1<;1c md r<)ng, nguyen nhien v?t li~u c6 xu huang giam gia (khi d6
chua c6 va'n d~ chie'n tranh Ide). Nhii'ng nguy cd cua h()i nh~p ciing dt1<;1c xac djnh, nhung
nhln chung cac DN con thl;l d<)ng cha ~Qi, thieu chu~n bj. S6 cac DN c6 chu~n bi kh6ng
nhi~u, s6 cac DN c6 thuong hi~u l?i cang it han, trong khi d6 d~ h9i nh?p thanh c6ng

di~u quan trQng la phai c6 thuong hi~u m?nh. Ngay 6 DN nghien cuu chi c6 Thanh C6ng
va Vi~t Thang .c6 thuong hi~u ~hun~ chi tren thi truang n<)i dja, chua ra thi truang nude
ngoai, Thanh Cong c6 dua thuong hi~u TCM di Nh~t Ban, Han Qu6c, My, Chau Phi
nhung l?i la duoi d?ng ban hang t6n. Cac doanh nghi~p khac k~ ca IOn nhu Phong phil,
thuong hi~u ciing ra't rna nh?t, c6 th~ coi nhu kh6ng c6 ..
2.3.1 Phan tfch nang [1fc qmh tranh cua cdc DN d~t may thUQC Vinatex theo thl/C trt;mg
di~u tra.

1. Phan tich ke't qua phong van di~u tra 137 cong ty may.
Nh~m m1:1c dich xac djnh kha nang phat tri~n thi tn1ang may c6ng nghi~p chung

t6i da l~p ra m9t danh sach danh sach 450 DN may tren dja ban thftnh ph6 va ngo?i vi, tu
d6 la'y xac sua't 150 DN theo co ca'u : n~a nude 30% ; nude ngoai 30% va tu nhan 40% (ty
1~ co ca'u nganh d~t may Vi~t Nam theo bao cao cua Vitas). Sau khi lo?i bo cac DN da

giai th~. di chuy~n dja di~m con l?i 137 DN, tll' qui I/2002 chung toi da tie'n hanh phong
20