Một số biện pháp của giáo viên chủ nhiệm để nâng cao hiệu quả của nhóm học tập trong trường tiểu học

Một số biện pháp của giáo viên chủ nhiệm để nâng cao hiệu quả của nhóm học tập
trong trường Tiểu học
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
1.1 Cơ sở lý luận
Như chúng ta đã biết, thực hiện đổi mới phương pháp dạy học hiện nay là nhằm phát huy
tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, đảm bảo nguyên tắc “Dạy học thông qua tổ
chức các hoạt động học tập của học sinh”, đồng thời nhằm rèn luyện và phát triển kĩ năng
hợp tác, kĩ năng giao tiếp cho học sinh, tất cả những vấn đề đó đang trở thành mối quan
tâm của toàn ngành giáo dục, các nhà trường và toàn thể giáo viên đứng lớp, của phụ
huynh và học sinh bởi theo theo phương pháp dạy học mới chúng ta phải thay đổi cách
thức tổ chức lớp học, cách thức dạy, cách thức học và cách thức đánh giá học sinh.
Theo phương pháp dạy học mới này việc dạy học theo nhóm sẽ được thực hiện một cách
sâu hơn, rộng hơn trong mỗi giờ học và trở thành hình thức học chủ yếu của các em. Học
tập hợp tác nhóm là mô hình học tập, làm việc theo nhóm để hoàn thành một mục tiêu
hoạt động chung với điều kiện giữa các thành viên có sự phụ thuộc với nhau chặt chẽ,
song mỗi cá nhân đều chịu trách nhiệm cụ thể, đồng thời sự tương tác giữa các cá nhân
được thúc đẩy, các kỹ năng hợp tác được sử dụng hợp lý và nhóm ngày càng được củng
cố. Dạy học theo nhóm nhỏ là phương pháp dạy học trong đó giáo viên sắp xếp học sinh
thành những nhóm nhỏ theo hướng tạo ra sự tương tác trực tiếp giữa các thành viên. Theo
đó, học sinh trong nhóm trao đổi, giúp đỡ và cùng nhau phối hợp làm việc để hoàn thành
nhiệm vụ chung của nhóm.
Như vậy, học theo nhóm sẽ phát huy cao độ vai trò chủ thể, tích cực của mỗi cá nhân
trong việc thực hiện tốt hơn nhiệm vụ được giao. Dạy học theo nhóm tạo cơ hội cho mỗi
cá nhân người học được khẳng định mình và được phát triển. Nhóm học tập làm việc tốt
sẽ khuyến khích học sinh giao tiếp với nhau, giúp những học sinh còn nhút nhát, thiếu tự
tin có nhiều cơ hội hòa nhập với tập thể lớp học. Nhờ việc dạy học theo nhóm mà học sinh
có nhiều cơ hội để diễn đạt và khám phá ý tưởng của mình, học sinh phát huy được vai
trò, trách nhiệm cá nhân, vừa có cơ hội để học tập từ các bạn qua cách làm việc hợp tác
giữa các thành viên trong nhóm. Như vậy, tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm chính

là đã tạo điều kiện cho tất cả học sinh tham gia vào bài học một cách chủ động, tạo điều
kiện cho các em được giao lưu, học hỏi, giúp đỡ lẫn nhau, góp phần vào việc giáo dục
toàn diện nhân cách cho học sinh. Ngày nay, khi khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển thì
yêu cầu làm việc theo nhóm là cần thiết hơn bao giờ hết vì trong thực tế cuộc sống không
có ai là hoàn hảo, do đó làm việc theo nhóm có thể tập trung được những mặt mạnh của
từng người và bổ sung, hoàn thiện cho nhau những điểm yếu, hơn nữa nó còn tạo ra
được niềm vui và sự hứng thú trong học tập. Vì vậy chúng ta cần phải thấy được những
ưu điểm của hình thức dạy học theo nhóm để phát huy được những điểm mạnh của
nó…….. Đây cũng chính là nền tảng để các em có đủ bản lĩnh và khả năng làm việc khi
mình đã trưởng thành.


1.2. Cơ sở thực tiễn
.
Mặc dù vậy, trên thực tế hiện nay việc dạy và học theo nhóm ở các nhà trường vẫn chưa
thực sự có hiệu quả bởi vì nhiều lý do khách quan, chủ quan khác nhau mà giáo viên và
học sinh vẫn chưa có quan điểm đúng đắn về tính ưu việt của hình thức học nhóm do vậy
cả giáo viên và học sinh vẫn chưa thực hiện đúng bản chất của hình thức dạy học này.
Làm thế nào để dạy học theo nhóm thực sự phát huy hiệu quả, đáp ứng yêu cầu đổi mới
của giáo dục hiện nay đó là một trong những vấn đề mà mỗi một GVCN như tôi luôn trăn
trở. Chính vì thế, nên tôi đã đưa ra “một số biện pháp của giáo viên chủ nhiệm để nâng
cao hiệu quả của nhóm học tập” trong sáng kiến kinh nghiệm này.

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu đề tài này bản thân tôi đã tìm tòi, nghiên cứu để đưa ra một số
kinh nghiệm làm công tác chủ nhiệm lớp nhằm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm
trên cơ sở xác định được tầm quan trọng của hình thức dạy học mới và khơi gợi sự tích
cực, yêu thích học tập của học sinh, sự say sưa trong giảng dạy của giáo viên.

3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

3.1.Khách thể nghiên cứu: Học sinh tiểu học
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quá trình dạy, học của giáo viên, học sinh ở trường Tiểu học.

4. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
4.1. Nghiên cứu và hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quá trình dạy, quá trình
học theo nhóm ở trường Tiểu học hiện nay.
4.1. Khảo sát phân tích và đánh giá thực trạng về quá trình dạy, quá trình học theo nhóm ở
trường Tiểu học hiện nay.
4.3. Đề xuất một số giải pháp và bài học kinh nghiệm nâng cao chất lượng
dạy, học theo nhóm ở trường Tiểu học hiện nay.

5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Trong phạm vi của sáng kiến kinh nghiệm này, bản thân tôi xin trình bày “Một số biện
pháp của giáo viên chủ nhiệm để nâng cao hiệu quả của nhóm học tập trong trường
Tiểu học” với những nội dung như: thay đổi nhận thức của học sinh về việc học nhóm,
cách chia nhóm, vai trò của nhóm trưởng, cách quản lí học sinh học tập tốt theo hình thức
nhóm,…
PHẦN II: PHẦN NỘI DUNG


1. Thực trạng:
Không phải cho đến bây giờ, việc dạy học theo nhóm mới được thực hiện mà đã được
giáo viên thực hiện nhiều năm qua nhưng một thực trạng vẫn đang diễn ra là không phải
tất cả các trường Tiểu học, tất cả các giờ dạy giáo viên đã thực hiện nghiêm túc và hiệu
quả việc dạy học theo nhóm. Chắc chắn vẫn còn đó những giờ dạy mà việc dạy học theo
nhóm được tổ chức qua loa, chiếu lệ, tổ chức một cách hình thức, giao khoán cho học
sinh, hay chỉ thực hiện trong các tiết dự giờ, thao giảng mà thôi.
Việc thực hiện dạy học theo nhóm trong nhiều năm qua chỉ được xem là một trong nhiều
hình thức dạy học để giáo viên lựa chọn, cách thức tổ chức vẫn mang tính hình thức,
chưa phát huy được tính ưu việt của phương pháp dạy học này trong dạy học và giáo dục

học sinh.
Theo mô hình dạy học VNEN hình thức dạy học theo nhóm là hình thức dạy học chủ đạo,
xuyên suốt trong mỗi giờ học, buổi học, và cả năm học. Từ năm học 2012-2013 trường tôi
được chọn để dạy thí điểm mô hình trường học mới này. Trong những năm đầu thực hiện
dạy học theo mô hình mới này chúng tôi gặp rất nhiều khó khăn và bỡ ngỡ. Khó khăn
trong việc thay đổi nhận thức của học sinh về việc học nhóm, cách chia nhóm, vai trò của
nhóm trưởng, cách quản lí học sinh học tập tốt theo hình thức nhóm. Học sinh trường
chúng tôi đóng trên địa bàn nông thôn, kinh tế còn nghèo, trình độ dân trí chưa cao do vậy
các kĩ năng như: kĩ năng giao tiếp, kĩ năng điều hành, kĩ năng nói trước đám đông, vốn
kiến thức thực tế, tính mạnh dạn, sự tự tin của các em hết sức hạn chế. Mặt khác, mối
liên hệ giữa cộng đồng và nhà trường trong việc cộng tác để thực hiện dạy học chưa
thường xuyên. Dạy học theo mô hình trường học mới còn phải thay đổi không gian lớp
học, trang trí lớp học, chỗ ngồi học sinh. Khi thay đổi chỗ ngồi theo nhóm nhỏ (khoảng 5-6
học sinh trong một nhóm) các em là những học sinh nhỏ điều đầu tiên nảy sinh đó là: Các
em có nhiều bạn để nói chuyện hơn so với hai bạn trước đây, thêm vào đó có nhiều em
ngồi xoay mặt lại không hướng lên bảng nên nề nếp, trật tự của các em không được tốt
như trước, một số em còn ỷ lại bạn mình chưa thực sự tích cực, một số em thì nhút nhát,
kĩ năng nói hạn chế nên việc thảo luận nhóm chưa thực sự có hiệu quả. Hơn nữa, kĩ năng
điều hành của các bạn nhóm trưởng vẫn chưa được phát huy, vai trò của HĐTQ trong các
hoạt động học tập vẫn mờ nhạt chính vì vậy mà việc dạy học theo nhóm làm chúng tôi
thấy rất khó thực hiện và hiệu quả dạy học thực sự chưa như mong muốn. phải nói rằng
trong những ngày đầu thực hiện lớp học theo mô hình trường học mới này anh chị em
giáo viên rất vất vả trong việc quản lý học sinh trật tự để các nhóm học tập có thể làm tốt
vai trò của mình.

2. Nguyên nhân:
2.1. Giáo viên
– Việc dạy học theo phương pháp truyền thống đã ăn sâu vào trong suy nghĩ của giáo
viên. GV chưa mạnh dạn đổi mới cách dạy để thay đổi cách học của học sinh.
– GV chưa thực sự tin vào học sinh của mình còn quan niệm rằng các em sẽ không làm

được việc tự thảo luận để tự tìm ra kiến thức mới dưới sự hỗ trợ của giáo viên trong các
tiết học.


– Nhiều giáo viên chưa hiểu hết bản chất của việc dạy học theo nhóm, chưa biết cách
hướng dẫn nhóm trưởng điều hành hoạt động của nhóm ra sao,…Nói cách khác là việc
dạy học theo nhóm đang mang tính hình thức, chưa được chú trọng về chất lượng thật,
chưa được đầu tư một cách sáng tạo, chưa được thực hiện đúng thời điểm và thực hiện
một cách thường xuyên.
– Để thực hiện tốt việc dạy học theo nhóm đòi hỏi giáo viên phải mất nhiều thời gian để
chuẩn bị: từ khâu soạn bài, tổ chức các hoạt đông đến việc hướng dẫn nhóm trưởng, theo
sát hoạt động của các nhóm,…
– Một số giáo viên khác lại ngại khắc phục khó khăn về không gian lớp học ( số học sinh
đông, phòng học chưa rộng rãi, bàn ghế chưa đạt chuẩn,…)
2.2. Học sinh
– Học sinh còn bỡ ngỡ với cách học mới.
– Khả năng và thói quen tự học của các em còn hạn chế.
– Kĩ năng nói, kĩ năng đặt câu hỏi thắc mắc, khả năng trình bày, bày tỏ ý kiến của mình
cho người khác nghe của các em gặp nhiều khó khăn.
– Một số em quá rụt rè, thường mất bình tĩnh khi trình bày ý kiến.
– Một số em còn lười học, chưa tích cực suy nghĩ để tham gia ý kiến khi thảo luận.

3. Các giải pháp:
3.1 Phải thay đổi nhận thức của người dạy
Bản thân người giáo viên đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm phải thấm nhuần bản chất của
việc dạy học theo nhóm, phải thay đổi tư tưởng, quan điểm để thấy thích, thấy yêu cách
dạy này lúc đó ta mới truyền tải được sự hứng thú về cách học này đến phụ huynh, học
sinh. Đó là: Dạy học theo nhóm là hình thức tổ chức dạy học trong đó tất cả học sinh của
nhóm cùng thực hiện một nhiệm vụ nhất định, trong một thời gian nhất định. Trong nhóm,
dưới sự chỉ đạo của nhóm trưởng, học sinh kết hợp giữa làm việc cá nhân, làm việc theo

cặp, thảo luận trong nhóm, chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác cùng nhau để giải quyết nhiệm
vụ được giao.
Dạy học theo nhóm phải được coi là một phương pháp dạy học mang nhiều ưu việt, mang
lại hiệu quả dạy học và giáo dục cao, là phương pháp dạy học mang tính hiện đại, phù
hợp với xu thế phát triển hianj nay của thế giới.
3.2Có hiểu biết nhất định về phương pháp dạy học theo nhóm.
Thứ nhất, việc giảng dạy theo nhóm thỏa mãn nhu cầu học tập cá nhân, phù hợp với việc
học tập hướng tới người học, khuyến khích sự độc lập tự chủ, người học có thể đưa ra
những giải pháp, cách biểu đạt riêng cho vấn đề nào đó. Nếu trong phương pháp thuyết


trình, người học chỉ có thể trao đổi với nhau được rất ít thì trong làm việc theo nhóm các
thành viên tham gia có cơ hội đưa ra quan điểm của mình đối với chủ đề thảo luận, mặt
khác nó nâng cao được tính tương tác giữa các thành viên nhằm tác động tích cực đến
người học như: Tăng cường động cơ học tập, nảy sinh nhữnh hứng thú mới, kích thích sự
giao tiếp, chia sẻ tư tưởng và cáh giải quyết vấn đề, khích lệ mọi thành viên tham gia học
hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, phát triển được các mối quan hệ và quan tâm đến nhau.
Thứ hai, các thành viên trong nhóm biết được sự phụ thuộc lẫn nhau.
Làm việc theo nhóm là cách học cho phép tất cả các thành viên trong nhóm giải quyết một
cam kết làm việc được mô tả rõ ràng, không được giáo viên dẫn dắt trực tiếp mà chỉ nhờ
vào sự hợp tác chặt chẽ và sự phân công công việc trong nhóm, vì vậy mỗi thành viên
trong nhóm tự ý thức được phải cố gắng hết mình không phải chỉ vì thành tích cá nhân mà
còn vì thành công của cả nhóm.
Thứ ba, Giảng dạy dựa trên phương pháp làm việc theo nhóm nâng cao được tính trách
nhiệm của từng thành viên trong nhóm do mỗi thành viên trong nhóm được phân công
thực hiện một vai trò nhất định, một công việc và trách nhiệm cụ thể. Các thành viên trong
nhóm không thể trốn tránh trách nhiệm hoặc dựa vào công việc của người khác. Trách
nhiệm của mỗi thành viên là yếu tố quyết định việc thành công hay thất bại của nhóm. Hay
nói cách khác, việc tổ chức dạy học theo nhóm không phải là hình thức nhằm thay thế học
tập cá nhân mà là để giúp cá nhân thực hiện nhiệm vụ học tập của mình

thông qua trao đổi, thảo luận với các thành viên cùng học.
Cùng với việc đổi mới phương pháp giảng dạy thì những ưu điểm cơ bản trên sẽ phần nào
nhấn mạnh được vai trò quan trọng của phương pháp giảng dạy theo nhóm. Vai trò của
người dạy là điều khiển hoạt động của người học, còn người học là trung tâm của hoạt
động đó. Kết quả của hoạt động này là những yêu cầu cụ thể và nhiệm vụ của bài học.
Trên đây là những điểm mạnh cần quan tâm giúp giáo viên tìm ra được những thông tin có
ích để áp dụng có hiệu quả phương pháp làm việc theo nhóm trong giảng dạy.
Về mặt hình thức tổ chức lớp học, học sinh được sắp xếp ngồi học theo các nhóm nhỏ
(Thường từ 2-6 em), không được quá nhiều học sinh trong một nhóm. Các em tham gia
trong nhóm có mối quan hệ tương hỗ, giúp đỡ và phối hợp lẫn nhau – tồn tại tương tác
“mặt đối mặt” trong nhóm học sinh. Học sinh trong nhóm cùng thực hiện nhiệm vụ chung.
Như vậy vấn đề quan trọng nhất của nhóm học tập là học sinh được làm việc tích cực với
nhau, trao đổi, chia sẻ, thảo luận sôi nổi, tôn trọng ý kiến của nhau, các cá nhân biết lắng
nghe, tạo cơ hội cho mọi người trong nhóm được trình bày ý kiến của mình, biết tóm tắt ý
kiến thống nhất và chưa thống nhất của nhóm, biết làm theo sự phân công trong nhóm,
trong mọi công việc liên quan tới hoạt động học tập.
3.3 Có sự vận dụng linh hoạt trong dạy học
Người giáo viên chủ nhiệm phải rất linh hoạt trong việc chia nhóm: Có 2 cách chia nhóm:
chia ngẫu nhiên và chia có chủ định. Chia nhóm ngẫu nhiên là sắp xếp học sinh vào các
nhóm theo một quy ước ngẫu nhiên nào đó. Chẳng hạn, những học sinh có cùng một số
thứ tự sau khi điểm danh. Cùng tên con vật, tên bông hoa, tên địa danh, tên danh nhân, …
Sau khi đã nhận một phiếu ghi ngẫu nhiên tên con vật, tên bông hoa, tên địa danh, tên


danh nhân đó. Cũng có thể giáo viên xác định số lượng, tên của mỗi nhóm và cho các em
tùy ý thích, tự xác định nhóm học tập cho bản thân mình. Không nên đặt tên nhóm như
nhóm 1, nhóm 2, … sẽ cứng nhắc, khô cứng, ít hấp dẫn học sinh. Còn chia nhóm có chủ
định là phục vụ mục đích tổ chức hoạt động riêng biệt, có ý đồ của giáo viên. Chẳng hạn,
các em có trình độ: có đủ 3 trình độ: Tốt, hoàn thành, chưa hoàn thành tốt nhiệm vụ học
tập; cùng giới tính; cùng sở thích; cùng nhu cầu học tập,…

Đôi khi trong thực tế, nhiều giáo viên phải kết hợp cả hai hình thức chia nhóm chủ yếu nói
trên. Ví dụ: giáo viên có thể phân công 1 học sinh có khả năng làm nhóm trưởng tham gia
vào 1 nhóm đã được phân chia một cách ngẫu nhiên.
Chia nhóm theo cách có chủ định hiển nhiên được thay đổi theo nhu cầu của bài học và
chủ ý của giáo viên. Chia nhóm theo cách ngẫu nhiên cũng không nên cố định mà có sự
thay đổi nhóm theo thời gian từ 4 đến 6 tuần 1 lần. Sự thay đổi nhóm sẽ làm học sinh tăng
cường mở rộng khả năng hiểu biết và giao tiếp, có thêm nhiều bạn mới, tạo sự ham thích
và có cơ hội được thay đổi ngồi học trong lớp. Đối với lớp tôi, bản thân tôi đã chia nhóm
theo chủ định. Với sĩ số của lớp là 27 em, tôi chia lớp thành 5 nhóm trong đó có hai nhóm
6 ( nhóm có 6 bạn) và 3 nhóm 5 (nhóm có 5 bạn). Các nhóm được đặt bằng những tên gọi
rất dễ thương như: Nhóm Sóc Nâu, Họa Mi, Hải Âu, Gấu Trúc, Thỏ Trắng, Nai Nhỏ, Sơn
Ca….hoặc tên của các loại hoa: Hoa Hồng, Hoa Hướng Dương,…tên của các loại quả
như: Dưa Hấu, Dâu Tây, Dưa lê,…Thường thì tôi cho các nhóm tự chọn tên cho nhóm
mình theo chủ đề: hoa, quả hay con vật,….
3.4. Phân công nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên trong nhóm
– Để các nhóm hoạt động có hiệu quả là công việc không dễ dàng. Để các em tham gia
hoạt động nhóm có hiệu quả, trước hết mỗi học sinh phải hiểu rõ những gì mình cần phải
làm bằng cách giao cho các em một số vai trò đơn giản trong nhóm cùng những công việc
cụ thể kèm theo. Bản than tôi đã về tận từng nhóm, giao nhiệm vụ cụ thể, giao hẳn việc
cho các thành viên trong nhóm. Ví dụ: Nhóm Hải Âu bạn Ngô Khánh Hằng làm nhóm
trưởng, bạn Nguyễn Nam Khánh làm nhóm phó, thư ký là bạn Nguyễn Ngọc Lan.
3.5. Bồi dưỡng kĩ năng điều hành cho nhóm trưởng
Trưởng nhóm có vai trò rất quan trọng trong các hoạt động của nhóm được coi như “cô
giáo, thầy giáo nhỏ”. Trưởng nhóm giúp giáo viên quản lí hoạt động của nhóm, phân việc
và phân vai cho các thành viên trong nhóm, tổ chức thảo luận, giúp đỡ các thành viên
cùng nhau làm việc, đọc nhiệm vụ, đưa ra các hướng dẫn, giải thích, làm cầu nối giữa
nhóm với giáo viên và toàn lớp, …
Nhóm trưởng sẽ là người đại diện cho nhóm trình trước lớp các ý kiến, quan điểm của
nhóm mình.
Trưởng nhóm cũng là một học sinh đang cùng học tập với các bạn, cũng phải lo hoàn

thành nhiệm vụ học tập một cách xuất sắc. Do đó, giáo viên chủ nhiệm cần hướng dẫn,
tập dượt và hỗ trợ cho trưởng nhóm các hoạt động hết sức cụ thể. Giáo viên phải đưa ra
các câu lệnh rõ ràng để tập cho các em. Giúp các em điều hành nhóm dễ dàng hơn
như: Mời các bạn lấy bảng con ra. Các bạn hãy thực hiện bài 1a vào bảng con. Nêu thành
phần của phép tính. Muốn tìm x ta làm như thế nào?… Từ những câu lệnh rõ ràng mà giáo


viên đã tập dượt trước cho nhóm trưởng thì khi các em nhóm trưởng gặp lại dạng đó thì
các em dễ dàng đưa ra các câu lệnh để điều hành nhóm tốt hơn.
Có những giờ dạy hoặc giờ ra chơi, tôi đã cho các nhóm trưởng, nhóm phó đi dự giờ để
quan sát một nhóm điển hình làm tốt việc điều hành nhóm. Qua đó giúp các em nhóm
trưởng, nhóm phó thấy được những việc mình đã làm tốt hay chưa. Thấy được nhóm
trưởng của nhóm bạn đã biết điều hành, lắng nghe, đã tập hợp được kết quả của nhóm để
báo cáo kết quả chung của nhóm hay chưa. Các thành viên trong nhóm của bạn có nghe
lời nhóm trưởng hay không. Vị trí của nhóm trưởng, nhóm phó, thư kí sẽ được luân phiên
nhau trong nhóm để phát huy nội lực của mỗi em, tạo cơ hội để mỗi em có thể thể hiện thế
mạnh của mình tránh tình trạng GV chỉ áp đặt cho một học nào đó giữ mãi một vị trí trong
suốt năm học.
Là một giáo viên chủ nhiệm bản thân tôi cũng như những giáo viên chủ nhiệm khác có thời
gian nhiều hơn để sát cánh cùng nhóm trưởng. Bởi chúng tôi xác định sự thành bại của
từng hoạt động giáo dục phụ thuộc rất lớn vào chính nhóm trưởng, giáo viên chủ nhiệm có
thể tranh thủ đầu buổi, giờ ra chơi kể cả cuối buổi để luyện thêm các kĩ năng điều hành
cho các nhóm trưởng trong lớp. Đó là những kĩ năng: kĩ năng điều hành hoạt động của
nhóm, kĩ năng giao nhiệm vụ, kĩ năng lắng nghe, kĩ năng tổng hợp kết quả, thống nhất kết
quả trong nhóm, kĩ năng báo cáo, …
3.6. Lựa chọn và bầu nhóm trưởng
Có như vậy, trưởng nhóm mới “điều hành”, triển khai các hoạt động của nhóm thuận lợi và
đạt hiệu quả. Lúc đầu, có thể hướng dẫn học sinh chọn bạn luôn hoàn thành nhiệm vụ học
tập làm nhóm trưởng. Tuy nhiên, nếu cố định học sinh này sẽ dễ dẫn đến phần lớn hoạt
động của nhóm là hoạt động của chính nhóm trưởng, không có cơ hội cho các em khác

tham gia hoạt động nhóm. Theo từng giai đoạn phát triển năng lực, trí tuệ của học sinh, tùy
thời gian, học sinh được tổ chức học nhóm. Nhóm trưởng có thể do giáo viên chỉ định, có
thể gợi ý cho HS bình bầu một cách dân chủ, khách quan.
Có thể tóm tắt một số yêu cầu đối với nhóm trưởng như sau:
+ Luôn có ý thức hoàn thành các nhiệm vụ học tập và gương mẫu trong các hoạt động của
lớp, của nhóm;
+ Có khả năng điều hành nhóm, điều phối các thành viên nhóm hoạt động và kết nối giữa
nhóm với lớp, với giáo viên, nhanh nhẹn, hoạt bát.
+ Có uy tín trong lớp, bảo ban, cuốn hút được các bạn thực hiện các hoạt động trong
nhóm; chú ý lắng nghe và tôn trọng ý kiến của các bạn trong nhóm.
+ Biết tiếp thu và tổng hợp được các nội dung thảo luận trong nhóm một cách thực tế và
trung thực.
+ Tùy khả năng phát triển, sự trưởng thành của học sinh mà giáo viên giao nhiệm vụ
trưởng nhóm thích hợp. Cũng cần hiểu rằng: Một học sinh làm tốt vai trò của nhóm trưởng
cũng chính là lúc em đó đã thực sự trưởng thành (Đây là mong muốn của bản thân phụ
huynh và học sinh), do đó cần hướng dẫn, tập huấn và bồi dưỡng cho nhiều HS được làm


nhóm trưởng. Nhóm trưởng không những được thay đổi trong nhóm mà còn được luân
chuyển làm nhóm trưởng ở nhiều nhóm khác nhau. Qua những tháng thực hiện tôi đã luân
phiên thay đổi các nhóm trưởng và tên nhóm cho các nhóm. Từ em Nguyễn Mai Anh là
nhóm trưởng của nhóm Dưa Hấu sang làm nhóm trưởng của nhóm Dâu Tây. Em Ngô
Khánh Hằng nhóm trưởng của nhóm Dâu Tây sang làm nhóm trưởng của nhóm Dưa
Leo… Em Nguyễn Nam Khánh là thư ký của nhóm Dâu Tây được chuyển sang làm nhóm
trưởng của nhóm Dưa Gang… Qua việc đổi các chức vụ ở trong nhóm tôi cảm thấy các
em phấn khởi hơn trong hoạt động học tập, giúp cho các em được trưởng thành hơn khi
các em được trải nghiệm.
Dù là học sinh lớp 2 nhưng các em đã có những cái nhìn khách quan: Biết bạn nào giỏi,
bạn nào có năng lực… Do đó tôi cho các em trong nhóm bầu nhóm trưởng để các em có
cơ hội chứng tỏ mình và ý muốn của các em được tôn trọng

3.7.Quản lý học sinh trong các hoạt động học theo nhóm có hiệu quả
– Quản lí học sinh học tập theo nhóm phải được xem như một kĩ năng của giáo viên trong
quá trình dạy học theo mô hình VNEN. Quá trình hướng dẫn học sinh học theo nhóm, GV
trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp để tìm ra những biện pháp hiệu quả và phù hợp
nhất. Đó là:
+ Xây dựng và duy trì mối quan hệ tốt giữa giáo viên và học sinh, tạo bầu không khí vui vẻ,
thân thiện trong lớp học, giúp các em hạnh phúc và có hứng thú học tập.
+ Khen ngợi kịp thời những hành vi tốt của HS. Biểu dương và khen thưởng HS có hành vi
tốt. Đặt ra những nội quy cụ thể của lớp học để các em làm theo.
+ Không sử dụng các biện pháp tiêu cực khi học sinh chưa có ý thức học tập tốt như: quát
mắng, có lời lẽ, hành động, nét mặt thể hiện sự tức giận, dọa nạt bằng lời, bằng hành
động, …
+ Hướng dẫn và bồi dưỡng nhóm trưởng có khả năng lãnh đạo, thu hút cả nhóm vào các
hoạt động tập thể, có tổ chức. Cụ thể:
+ Chọn nhóm trưởng có khả năng cùng giáo viên triển khai các hoạt động học tập.
+ Xác định nhiệm vụ và phân công các nhóm thật cụ thể và rõ ràng (dùng câu lệnh ngắn
gọn và dễ thực hiện).
+ Tạo ra và quan tâm tới các nhóm trọng tâm, tức các nhóm cần có sự hỗ trợ đặc biệt của
giáo viên (Ví dụ: nhóm những học sinh thường xuyên hoàn thành được ít nhiệm vụ học
tập, hoặc nhóm có những học sinh xuất sắc,…) Sau khi có các hoạt động chung cả lớp,
các nhóm bắt đầu hoạt động, khi đó giáo viên dành thời gian cho các nhóm trọng tâm để
hỗ trợ hoặc giao thêm nhiệm vụ học tập mới.
+ Đứng ở vị trí thuận lợi để dễ dàng quan sát các nhóm học sinh hoặc khẩn trương đi tới
các nhóm học sinh có yêu cầu hỗ trợ, giúp đỡ một cách kịp thời. Khi phát hiện nhóm nào
đó thực hiện sai lệnh, giáo viên tới hướng dẫn để điều chỉnh lại hoạt động và chỉ nên nói
nhỏ đủ nghe trong nhóm đó.


+ Giáo viên không dành thời gian làm việc ở một nhóm quá lâu, không đứng một chỗ trên
khu vực bàn giáo viên hoặc bục giảng; cần rèn luyện kĩ năng phối hợp khi di chuyển để

vừa hướng dẫn học tập cho một nhóm, vừa kết hợp quan sát, đánh giá và thúc đẩy các
nhóm khác làm việc…
3.8. Tạo nhu cầu cho người học
Đối với học sinh Tiểu học, đặc biệt là các lớp đầu cấp, các em vẫn chưa ý thức nhiều về
việc học, nhiều em vẫn thích chơi hơn thích học. Một số em vẫn tranh thủ khi ban thư viện
đi phát vở hoặc đồ dùng học tập để các em có cơ hội nói chuyện riêng, làm việc riêng, rủ
rê các bạn khác cùng nói chuyện do đó nhóm trưởng phải luôn để các bạn trong tình trạng
đang bận “làm việc”. Giáo viên chủ nhiệm luôn tạo cho các em tính tự giác cao, đặc biệt là
nhóm trưởng tính chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong công việc đòi hỏi rất lớn. Bởi nhiệm
vụ của nhóm có hoàn thành hay không và hoàn thành ở mức nào phụ thuộc rất lớn vào vai
trò điều hành của nhóm trưởng.
Một điều quan trọng là giáo viên luôn bám sát các nhóm, luôn luôn đi về với các nhóm, gần
gũi, chia sẻ, hỗ trợ, nhắc nhở, động viên kịp thời đối với các nhóm. Khi có giáo viên đến
từng nhóm thì các em thấy hứng thú, tự tin hơn trong học tập để rồi các em không ngại
chia sẽ những khó khăn vướng mắc với giáo viên. Các em không thể nào gây rối, mất trật
tự khi có cô giáo luôn bám sát nhắc nhở các em thường xuyên như vậy.
Ngoài những lúc thực hiện nhiệm vụ học tập theo từng nội dung hay các hoạt động học tập
của các tiết học thì mười lăm phút đầu buổi, khi chuyển tiết, khi ban thư viện đi phát vở
hoặc đồ dung học tập. Đây là thời gian trống để cho một số em có cơ hội nói chuyện riêng,
làm việc riêng… Vì thế tôi hoặc nhóm trưởng đã giao việc cụ thể có nội dung học tập cho
các em thực hiện. Thời gian đầu giờ các nhóm trưởng cho các bạn mở sách ra đọc bài
hoặc lấy bảng con ra thực hiện các bài tập… Lúc đó thì học sinh không có thời gian để nói
chuyện riêng hay làm việc riêng nữa.
Là giáo viên chủ nhiệm, đương nhiên sẽ nắm rất rõ những học sinh “đặc biệt”. Với mỗi học
sinh “đặc biệt”, giáo viên chủ nhiệm phải có cách thức phù hợp để các em không bị cô lập
với nhóm, các em càng phải được giáo viên chủ nhiệm, nhóm trưởng và các bạn trong
nhóm “quan tâm” nhiều hơn.
Ví dụ: Em Hoàng Việt của lớp tôi, thời gian đầu mặc dù nhóm trưởng, các thành viên trong
nhóm Họa Mi nhắc nhở rất nhiều nhưng Hoàng Việt vẫn thường xuyên nói chuyện, rủ rê
bạn khác làm việc riêng. Hay em Nguyễn Đỗ Hoàng Nguyên của nhóm Dưa Lê có biểu

hiện thường xuyên không chú ý trong khi học tập, đôi lúc lại cười một mình, lệnh của nhóm
trưởng không tuân theo. Bản thân tôi cùng các em nhóm trưởng đã có nhiều biện pháp hỗ
trợ thường xuyên. Tôi bàn bạc với các bạn và nhóm trưởng giao cho Hoàng Việt làm nhóm
phó, Hoàng Nguyên làm thư kí nhóm. Với cương vị được giao, hai bạn tự thấy trách nhiệm
của mình đã khác, không còn nói chuyện riêng, rủ các bạn khác cùng nói chuyện, làm việc
riêng với mình như trước nữa mà chững chạc hẳn, phối hợp tốt với nhóm trưởng lại còn
đưa ra những sáng kiến cho nhóm mình trong các hoạt động hay trò chơi.
3.9. Có sự phối hợp với giáo viên bộ môn và phụ huynh học sinh


Còn đối với em Dương, đây là em học sinh có đặc biệt hơn thì việc hỗ trợ giúp đỡ là việc
làm thường xuyên, lâu dài, cả một quá trình của giáo viên chủ nhiệm, của phụ huynh và
nhóm trưởng cũng như các em trong nhóm.
Chúng ta biết rằng giáo viên chủ nhiệm không phải dạy tất cả các tiết học vì còn có các tiết
chuyên biệt. Do đó bản thân mỗi giáo viên chủ nhiệm phải phối hợp chặt chẽ với các giáo
viên bộ môn để duy trì tốt ý thức tự quản tốt của nhóm, của mỗi thành viên trong nhóm ở
mọi lúc, mọi nơi. Bản than tôi đã đi dự giờ những tiết chuyên biệt để xem các em nhóm
trưởng lớp mình điều hành nhóm có gì khác so với cách điều hành nhóm ở các tiết mà
bản thân tôi trực tiếp dạy. Vì thường ở những tiết của giáo viên bộ môn thì các em không
chú ý tập trung bằng các tiết của giáo viên chủ nhiệm. Đi dự giờ tôi thấy được những điều
các em làm được để phát huy, những cái các em chưa làm được để điều chỉnh kịp thời.
3.10. Thường xuyên đánh giá, khen thưởng kịp thời
Thường là vào cuối mỗi tuần, các nhóm trưởng (nhóm phó) sẽ ngồi lại cùng chủ tịch, phó
chủ tịch hội đồng tự quản, giáo viên chủ nhiệm để trao đổi, chia sẻ về kết quả hoạt động
các nhóm trong tuần qua cũng như những vấn đề còn băn khoăn, vướng mắc. Các nhóm
đưa ra những khó khăn trong quá trình hoạt động nhóm sau đó các thành viên đưa ra
phương án để cùng bàn bạc với giáo viên chủ nhiệm cùng tìm ra cách hỗ trợ, giúp đỡ
hoặc đề xuất với giáo viên chủ nhiệm hoặc Hội Phụ huynh khen thưởng kịp thời đối với
những em có thành tích xuất sắc hay có tiến bộ.
Trong buổi sinh hoạt lớp, chủ tịch hội đồng tự quản điều hành với sự hỗ trợ của giáo viên

chủ nhiệm, các trưởng ban sẽ chịu trách nhiệm về từng nội dung của ban mình. Ngoài ra,
giáo viên chủ nhiệm tạo cơ hội cho các nhóm trưởng cùng chia sẻ kinh nghiệm điều hành
nhóm,…
Để mỗi nhóm, mỗi thành viên của nhóm phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của mình, ngay từ
buổi họp phụ huynh đầu năm, giáo viên cũng chia sẻ với phụ huynh những đổi mới của
giáo dục hiện nay để phụ huynh nắm và tạo điều kiện, phối hợp để giáo viên chủ nhiệm
hoàn thành sứ mệnh của mình. Đặc biệt những phụ huynh có con em được các bạn tín
nhiệm bầu vào các vị trí chủ chốt: Chủ tịch, Phó chủ tịch Hội đồng tự quản, nhóm trưởng,
nhóm phó,…thì phụ huynh cũng quan tâm, tư vấn thêm cho các em để hoàn thành tốt
nhiệm vụ được giao. Khi em Nguyễn Mai Anh lớp tôi được bầu làm Chủ tịch hội đồng tự
quản, bản thân tôi đã có cuộc gặp gỡ với bố, mẹ của em để thông báo và trao đổi về vai
trò của em cũng như tìm sự giúp đỡ thêm từ phía phụ huynh. Khi ở nhà thì phụ huynh có
thể cho em luôn nói to, rõ ràng. Thao tác mạnh dạnh, dứt khoát, không được nhõng nhẽo
bố mẹ…. Đối với em Trần Ngọc Hoa là trưởng ban văn nghệ của lớp tôi mẹ của em là giáo
viên dạy Mầm non nên có điều kiện tập thêm cho em Ngọc Hoa những bài hát múa hay để
em triển khai cho cả lớp cùng sinh hoạt. Hay trong các đợt công diễn văn nghệ thì mẹ của
em Ngọc Hoa cũng là một trong những phụ huynh luôn sát lớp và phối hợp chặt chẽ với
giáo viên chủ nhiệm để đem lại sự thành công trong các buổi diễn.
PHẦN III: KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
Nhờ áp dụng những kinh nghiệm trên trong năm học vừa qua chất lượng dạy học ở lớp tôi
nói riêng chất lượng toàn trường nói chung có hiệu quả rõ rệt. Đã có nhiều em phát huy
được năng lực điều hành nhóm và các em đã biết tự quản, tự điều hành các hoạt động


học tập rất tốt. Các em tiến bộ rất nhiều về kĩ năng nói, kĩ năng trả lời câu hỏi, kĩ năng bày
tỏ ý kiến, sự mạnh dạn, tự tin khi thể hiện mình. Chính vì vậy, việc học nhóm ở lớp tôi, ở
trường tôi không còn hình thức mà đã thực sự trở thành hình thức học hấp dẫn các em.
Các em đã rất chủ động, tự giác và tích cực khi thảo luận nhóm, xem học nhóm là hình
thức học chủ yếu trong quá trình học của mình. Về giáo viên, sau một thời gian áp dụng
chúng tôi đã nhận thức dạy học theo nhóm là hình thức dạy học hiện đại và có nhiều ưu

việt. Chúng tôi đã có nhiều sáng tạo hơn trong việc tổ chức dạy học trên lớp. Giờ học của
thầy và trò chúng tôi đã sinh động, hấp dẫn và hiệu quả hơn trước nhiều.
PHẦN IV: KẾT LUẬN

1. Bài học kinh nghiệm
Một điều rất quan trọng mà bản thân tôi rút ra được là: hoạt động hỗ trợ lẫn nhau trong
nhóm đã giúp các em tham gia tích cực và thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Khi các em
cùng thực hiện hoạt động hỗ trợ lẫn nhau thì các em đã chú tâm hơn vào nhiệm vụ của
nhóm, không còn tình trạng “lơ mơ” hay “ngủ gật”. Các em không còn phải lãng phí thời
gian chờ đợi giáo viên hướng dẫn hay phản hồi mà các em có thể cùng các bạn trong
nhóm kiểm tra kết quả. Các em hoàn toàn bị cuốn hút vào nhiệm vụ chung của nhóm.
Những lời sẻ chia từ chính các em cho ta thấy tác dụng của hoạt động hỗ trợ lẫn nhau
trong nhóm là vô cùng to lớn: “Hoạt động này không chỉ là việc chúng em dạy lẫn nhau mà
giúp chúng em gắn kết với nhau hơn”, “Chúng em có thể cùng nhau suy nghĩ thay vì suy
nghĩ một mình. Hai cái đầu chắc chắn hơn một cái đầu”, “Em có cảm giác rất vui khi có
cảm giác mình là người hiểu biết, cảm giác được bạn tôn trọng, ngưỡng mộ”,…
Mỗi giáo viên nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng có thể có những quyết sách riêng
của mình để thực hiện tốt việc dạy học theo hình thức nhóm hiện nay. Vì chỉ có tổ chức
cho học sinh học theo nhóm mới phát huy hết ưu điểm của mô hình VNEN.
Rõ ràng mỗi chúng ta đều nhận thấy việc học theo nhóm phát huy cao độ vai trò chủ thể,
tích cực của mỗi cá nhân trong việc thực hiện tốt hơn nhiệm vụ được giao. Khi học theo
nhóm, vai trò chủ thể, tính tự giác, tích cực, sáng tạo, năng động, tinh thần trách nhiệm
của học sinh được phát huy tốt hơn, cơ hội cho học sinh tự thể hiện, tự khẳng định khả
năng của mình sẽ nhiều hơn.
Đặc biệt khi học theo nhóm, kết quả học thường cao hơn, hiệu quả làm việc tốt hơn, kĩ
năng ghi nhớ lâu hơn, thời gian dành cho việc học, trình độ lập luận cao và tư duy phê
phán được phát triển. Qua đó, những kĩ năng nhận thức được hình thành, học sinh thực
sự trở thành chủ thể hoạt động học tập của bản thân mình.
Việc học theo nhóm còn giúp học sinh hình thành các kĩ năng xã hội và các phẩm chất
nhân cách: kĩ năng tổ chức, kĩ năng quản lí, kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ năng hợp tác, …

Cách học này còn thể hiện mối quan hệ bình đẳng, dân chủ và nhân văn. Dạy học theo
nhóm tạo cơ hội cho mỗi học sinh được khẳng định mình và được phát triển. Các em có
cơ hội được giao tiếp với nhau nhiều hơn, những em còn nhút nhát, thiếu tự tin có nhiều
cơ hội hòa nhập với bạn bè.


Thêm vào đó, học theo nhóm còn tạo ra môi trường hoạt động trong không khí thân mật,
cởi mở, sẵn sàng giúp đỡ, chia sẻ, trên cơ sở mỗi học sinh đều cố gắng hết sức và có
trách nhiệm cao.
Học theo nhóm tạo điều kiện cho học sinh có cơ hội được tham gia tích cực vào các hoạt
động học tập. Mọi ý kiến của các em đều được tôn trọng và có giá trị như nhau, được xem
xét, cân nhắc cẩn thận, từ đó khắc phục tình trạng áp đặt, uy quyền, làm thay, thiếu tôn
trọng, …giữa những người tham gia hoạt động, đặc biệt là giữa giáo viên và học sinh.

2. Kiến nghị và đề xuất
2.1. Đối với giáo viên chủ nhiệm:
– Phải tâm huyết với nghề, phải thấy được trách nhiệm của mình trong công cuộc đổi mới
của giáo dục hiện nay.
– Với vai trò là giáo viên chủ nhiệm, phải tuyên truyền sâu rộng đến từng phụ huynh để họ
tuyệt đối tin tưởng vào sự đổi mới này và cộng đồng trách nhiệm cùng giáo viên chủ
nhiệm.
– Có tinh thần học hỏi đồng nghiệp, đặc biệt là những đồng nghiệp ở các trường thực hiện
thí điểm mô hình VNEN.
2.2. Đối với nhà trường:
BGH phải luôn sát cánh cùng giáo viên, hết sức hỗ trợ cho giáo viên, phải thường
xuyên quan tâm, động viên, chỉ ra được những việc giáo viên đã làm được để tạo động lực
cho giáo viên, đồng thời cũng thẳng thắn chỉ ra những việc giáo viên chưa làm được để
khắc phục, tránh phê bình chung chung hoặc giao khoán.
Nhà trường cũng nên tăng cường cho giáo viên được giao lưu các trường bạn, học tập
những mô hình hay, những cách làm hiệu quả để áp dụng một cách linh hoạt tại trường

mình.
Trên đây là một số biện pháp của bản thân tôi để nâng cao hiệu quả của nhóm học tập.
Rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu của các đồng nghiệp.