Tích hợp giáo dục ứng phó với biến đổi khí hâu trong dạy học sinh học ở THPT

TRƢỜ NG ĐẠ I HỌ C SƢ PHẠ M HÀ NỘ
I 2 KHOA SINH - KTNN
----------

TA THI THUYẾT

TÍCH HỢP GIÁO DỤC ỨNG PHO VỚI
BIẾN ĐỔI
KHÍ HẬU TRONG DẠY HỌC SINH HỌC Ở
THPT

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngà nh: Phƣơng phá p dạ y họ c Sinh
họ c

HA NỘI- 2012



TRƢỜ NG ĐẠ I HỌ C SƢ PHẠ M HÀ NỘ
I 2 KHOA SINH - KTNN
----------

TA THI THUYẾT

TÍCH HỢP GIÁO DỤC ỨNG PHO VỚI
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TRONG DẠY HỌC
SINH HỌC Ở THPT

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI
HỌC

Chuyên ngà nh: Phƣơng pháp dạy học Sinh học

Ngƣờ i hƣớ ng dẫ n khoa
họ c ThS. Hoàng Thi Kim


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này lời đầu tiên em xin
đƣợc gửi lời camơn chân thành tới cô giáo, ThS. Hoàng Thị Kim
Huyền đã trực tiếp hƣớng dẫ n và giúp đỡ em trong suốt quá trình
thực hiện nghiên cứu khóa luận tốt nghiệp.
Em xin chân thành cả m ơn các thầy , cô giáo trong tổ Phƣơng
pháp dạy họ c khoa Sinh – KTNN trƣờng ĐHSP, Hà Nội 2, cùng các
thầy cô giáo trong tổ Sinh – Kỹ- Thể trƣờng THPT Khoái Châu –
Hƣng Yên đã tạo điều kiện thuận lợi cho em trong suốt thời gian học
tập và nghiên cứu, giúp đỡ để em hoàn thành tốt Khóa luận tốt
nghiệp.
Em xin chân thành cảm ơn những ngƣời thân trong gia đình
và bạn đã đã giúp đỡ, động viên em trong thời gian qua.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 4 năm
2012
S
in
h
viê
n
Ta
Th

i
Th
uy
ết


LỜI CAM ĐOAN
Với sự giúp đỡ tận tình của cô giáo ThS Hoàng Thị Kim Huyền
tôi đã hoàn thành Khóa luận tốt nghiệp “Tích hợp giá o dụ c ứ ng
phó vớ i Biến đổi khí hậu trong dạy học Sinh học ở trường THPT”.
Tôi xin cam đoan kết qua nghiên cứu của đề tài đam bao
tính chính xác, trung thực không trùng lặp với bất kì đề tài nào khác.
Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Hà Nội, tháng 4 năm 2012
S
in
h
viê
n
Ta
Th
i
Th
uy
ết


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BĐKH

: Biến đổi khí hậu

BVMT

: Bao vệ môi trƣờng

CB

: Cơ ban

DHSH

: Dạy học Sinh học

ĐTSH

: Đấu tranh sinh học

ĐV

: Động vật

GDMT

: Giáo dục môi trƣờng

GTVT

: Giao thông vận tai

GV

: Giáo viên

HM

: Hoocmon

HS

: Học sinh

IFN

: Interferon

KTNN

: Kĩ thuật

nông nghiệp KHHGD :
Kế hoạch hóa gia đình
NST

: Nhiễm

sắc thể
ONMT

: Ô nhiễm môi trƣờng

PHT

: Phiếu học tập

SGK

: Sách giáo khoa

SGV

: Sách giáo viên

THPT

: Trung học phổ thông

ThS

: Thạc sĩ


MỤC LỤC

PHẦN I: MỞ ĐẦU.......................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu.....................................................................................2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.................................................................3
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu.................................................................................3

3.2. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu....................................................................................3
5. Phƣơng pháp nghiên cứu...............................................................................3
6. Những đóng góp của đề tài............................................................................4
PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KÊT QUẢ NGHIÊN CƢ́ U..........................5
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài.............................................5
1.1. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu..............................................................5
1.1.1. Trên thế giới.............................................................................................5
1.1.2. Ở Việt Nam..............................................................................................5
1.2. Mộ t số vấ n đề về BĐKH........................................................................6
1.2.1. Đị nh nghĩ a............................................................................................. 6
1.2.2. Biể u hiệ n củ a BĐKH............................................................................6
1.2.3. Nguyên nhân củ a BĐKH........................................................................8
1.2.4. Tác động của BĐKH...............................................................................8
1.2.5. Giải pháp.................................................................................................9
1.3. Khái quát về tích hợp và dạy học tích hợp......................................................11
1.3.1. Tích hợp.................................................................................................11
1.3.2. Dạy học tích hợp....................................................................................12


1.3.3. Các dạng tích hợp kiến thức BĐKH trong dạy học Sinh học THPT.....12
1.4. Các hình thức tổ chức dạy học tích hợp BĐKH qua môn Sinh học.................15
1.5. Các phương pháp dạy học tích hợp qua dạy học Sinh học..............................17
1.6. Các hoạt động của GV khi định hướng tổ chức dạy học.................................18
1.7. Các nguyên tắc khi khai thác kiến thức BĐKH...............................................19
1.8. Thực trạng dạy họ c tích hợ p giá o dụ c ứ ng phó vớ i BĐKH trong môn Sinh
học ơ trường THPT.........................................................................................20
1.8.1. Đối tƣợng điều tra.................................................................................20
1.8.2. Nội dung điều tra...................................................................................20
1.8.3. Kết qua điều tra thực trạng....................................................................20

1.8.4. Nhận xét.................................................................................................22
Chương 2: Tích hợp giá o dụ c ứ ng phó vớ i BĐKH trong dạ y họ c môn
SH ở trườ ng THPT
.........................................................................................................................
23
2.1. Các nội dung kiến thức và kĩ năng về ứng phó với BĐKH cần giáo dục qua dạy
học môn SH THPT..........................................................................................23
2.2. Đị a chỉ tí ch hợ p giá o dụ c ƣ́ ng phó vớ i BĐKH trong dạ y họ c SH THPT
24 2.3. Mộ t số giá o á n minh họ a................................................................50
2.4. Đá nh giá chấ t lƣợ ng cá c đị a chỉ và giá o á n tí ch hợ p ƣ́ ng phó vớ i
BĐKH85 2.4.1. Mục đích đánh giá.................................................................85
2.4.2. Nộ i dung đá nh gia...............................................................................
́
85
2.4.3. Phƣơng pháp đánh giá...........................................................................85
2.4.4. Kế t quả đá nh gia.................................................................................
́
85
PHẦN III: KẾT LUẬN VA KIẾN NGHI....................................................87
1. Kết luận....................................................................................................... 87
2. Kiến nghị.....................................................................................................87


TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................88


PHU LỤC


PHẦN I: MỞ ĐẦU

1. Ly do chọn
đê tài

Bƣớc sang thế kỉ 21 nhân loại đang
phải đối mặt với một trong những thách
thức lớn nhất của nhân loại đó là vấn đề
trái đất của chúng ta đang ngày một nóng
lên và ngày càng xuất hiện nhiều hiện
tƣợng thời tiết cực đoan nhƣ: bão lũ,
động đất, sóng thần …với cƣờng độ
ngày càng mạnh. Mà nguyên nhân gây ra
những hiện tƣợng trên là do sự “Biến đổi
khí hậu”.
Và giờ đây BĐKH đã trở thành
nguy cơ lớn nhất phải đối mặt trong lịch
sử phát triển của loài ngƣời gây hậu qua
rất nghiệm trọng: làm cho nhiệt độ trái đất
của chúng ta hiện đang tăng khoảng 10

2 C, băng ở 2 cực Trái đất đó là Nam Cực
và Bắc Cực, làm xuất hiện nhiều hiện
tƣợng thời tiết bất thƣờng: mƣa lớn, bão,
lũ lụt, hạn hán... Theo báo cáo mới nhất
của của Liên Hợp Quốc, Việt Nam đƣợc
coi là quốc gia chịu ảnh hƣởng BĐKH
nhiều nhất ở khu vực Đông Nam Á và là
một trong năm nƣớc trên thế giới chịu anh
hƣởng nghiêm trọng nhất từ sự BĐKH, rất
nhiều hiện tƣợng cực đoan xuất hiện
ngày càng nhiều trong thời gian gần đây:

những trận nắng nóng, rét đậm,những


cơn bão xay ra

Nhận thức đƣợc tác hại của BĐKH

với cƣờng độ

gây ra, thế giới đã nhận định rằng chúng ta

ngày

càng

phải ứng phó với BĐKH. Hòa chung

mạnh dần lên.

với thế giới về vấn đề “Ứng phó với

Và

đến

BĐKH” ở Việt Nam chúng ta đã và đang

kỉ

cố gắng làm mọi cách nhằm giam nhẹ

(vào

anh hƣởng của thiên tai, ca bằng khoa học

2100)

kĩ thuật và các giải pháp xã hội. Thách

nhiệt độ tăng

thức lớn nhất của Việt Nam hiện nay là

trung bình sẽ

chƣa có chiến lƣợc, chính sách phù hợp (

tăng

lên

Việt Nam đã tham gia các tổ chức quốc tế

khoang 2 đến

nhằm giam tác hại của BĐKH gây ra).

cho

cuối

thế

XXI
khoảng

0

4,5 C,

mực

Việt Nam đã xây dựng chƣơng trình “Mục

nƣớc biển sẽ

tiêu Quốc gia ứng phó với BĐKH” đã

tăng

lên

đƣợc Thủ tƣớng Chính phủ phê duyệt

khoang

1m

ngày 2/12/2008 và trở thành định hƣớng

nữa.

đó

và chiến lƣợc cơ ban quốc gia để ứng phó

90%

với BĐKH. Chƣơng trình đƣợc thực hiện

diện tích lúa

trên phạm vi toàn quốc theo 3 giai đoạn:

Đồng

Bằng

Khởi động (2009- 2010), Triển khai

Sông

Cửu

Khi

khoảng

Long bị ngập
hoàn toàn và

4,4% lãnh thổ
Việt

Nam bị

ngập vĩnh viễn
đồng nghĩa với
con

số

20%

các xã trên ca

(2011-2015), Phát triển (sau 2015).
Để hƣớng ứng chƣơng trình “Mục
tiêu Quốc gia ứng phó với BĐKH”. Ngày
2/7/2011, tại Hà Nội đã diễn ra hội thảo
đóng góp ý kiến cho kế hoạch hành động
về ứng phó với BĐKH và Dự án “Đƣa ra
các nội dung ứng phó với BĐKH vào các


chƣơng trình giáo dục và đào tạo” giai đoạn 2011- 2015. Theo đó,
tất ca các bậc học sẽ đƣợc tích hợp nội dung ứng phó với BĐKH vào
chƣơng trình giang dạy, tùy từng độ tuổi, đặc điểm tâm sinh lý của
học sinh mà lựa chọn các nội dung thích hợp. Và năm 2016 chƣơng
trình học THPT sẽ có them môn học về GDMT. Hiện nay Bộ Giáo
dục đang triển khai công tác đến năm 2015 sẽ lồng ghép và tích hợp

vấn đề BĐKH vào chƣơng trình giảng dạy của tất ca các cấp học từ
Mầm non đến đại học.
Xuất phát từ những vấn đề trên cùng mong muốn góp một
phần nhỏ bé để góp phần tích hợp BĐKH vào dạy học ở trƣờng phổ
thông, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu và thực hiện đề tài: “Tích
hợp giáo dục ứng pho với BĐKH trong day học Sinh học ở
THPT”.
2. Mục đích nghiên cứu
Nhằm nâng cao nhận thức của HS, để các em thấy đƣợc những
hậu qua của BĐKH gây ra. Từ đó cách nhìn đúng đắn về BĐKH và
có thể đƣa ra những giải pháp góp phần làm giam thiểu tác hại của
BĐKH gây nên.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1.Đối tượng
- Nộ i dung kiế n thƣ́ c có thể tí ch hợ p giá o dụ c ƣ́ ng phó vớ i
BĐKH trong chƣơng trì nh Sinh họ c THPT.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Chƣơng trình Sinh học THPT chƣơng trì nh chuẩ n.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu cơ sở lí luậ n về BĐKH và tí ch hợ p giá o dụ c ƣ́ ng phó vớ i
BĐKH.


- Tìm hiểu thực trạng về vấn đề tích hợp giáo dục ứng phó với BĐKH
trong dạy học môn Sinh học ở trƣờng THPT.
- Phân tích xá c đị nh nhƣ̃ ng nộ i dung chƣơng trì nh Sinh họ c THPT
có thể tích hợp giáo dục ứng phó với BĐKH và hình thức tích hợp
cho phù hợp giáo dục.
- Thiết kế một số giáo án minh họ a nộ i dung có thể hiệ n ƣ́ ng phó vớ i
BĐKH.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết
- Nghiên cứu các tài liệu về lí luận DHSH, sách giáo khoa SH cơ ban,
sách giáo viên, …để tìm hiểu cơ sở lí luận của đề tài.
- Nghiên cứu các tài liệu về việc thiết kế giáo án dạy học
5. 2. Phương pháp điều tra, quan sát
Điều tra, quan sát thực trạng tích hợp giáo dục ứng phó với
BĐKH ở trƣờng THPT.


5.3. Phƣơng pháp chuyên gia
Thông qua văn ban và phiếu nhận xét đánh giá. Chúng tôi đã xin
ý kiến nhận xét, đánh giá của GV dạy học sinh học có kinh nghiệm
giang dạy ở trƣờng THPT về cá c đị a chỉ tí ch hợ p giá o dụ c ƣ́ ng
phó vớ i BĐKH và giá o á n minh họ a.
6. Những đong góp của đê tài
- Hệ thố ng hó a cơ sở lí luậ n về BĐKH , tích hợp giáo dục ứ ng phó
vớ i BĐKH.
- Xác định các địa chỉ có thể tích hợp giáo dục ứng phó với BĐKH .
Đây là tài liệu tham khao cho sinh viên ngành Sƣ phạm Sinh học, GV
sinh họ c THPT.


PHẦN II: NỘI DUNG
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬ N VÀ THƢ̣ C TIỄ N
CỦ A ĐỀ TÀ I
1.1. Tổng quan các vấn đê liên quan đến đê tài
1.1.1. Trên thế giớ i
Nhận thức đƣợc tác hại của BĐKH gây ra .Trong khuôn khổ
Liên hợ p quố c các quốc gia quyết định hàng năm gặp nhau thảo luận

tại sao vấn đề này lại diễn ra và cần phả i là m gì để ƣ́ ng phó vớ i
BĐKH.
- Năm 1992, các nƣớc nhấ t trí rằ ng nhiệ t độ Trá i đấ t và thờ i tiế
t toà n cầ u thay đổ i mộ t cá ch nhanh chó ng và bấ t thƣờ ng.
- Cho đến COP 15, Copenhagen tháng 12 năm 2009, các nƣớc nhận
thấy cần phai giam phát thả i khí nhà kính từ mất rừng và suy thái
rừng

+

( REDD VÀ REDD ).

1.1.2. Ở Việt Nam
Hòa chung với thế giới về vấn đề “Ứng phó với BĐKH” ở Việt
Nam chúng ta đã và đang cố gắng làm mọi cách nhằm giam nhẹ anh
hƣởng của thiên tai, ca bằng khoa học kĩ thuật và các giải pháp xã
hội.
Việt Nam đã xây dựng chƣơng trình “Mục tiêu Quốc gia
ứng phó với BĐKH” đã đƣợc Thủ tƣớng Chính phủ phê duyệt ngày
2/12/2008 và trở thành định hƣớng và chiến lƣợc cơ ban quốc gia để
ứng phó với BĐKH. Chƣơng trình đƣợc thực hiện trên phạm vi toàn
quốc theo 3 giai đoạn: Khởi động (2009- 2010), Triển khai (20112015), Phát triển (sau 2015).
Để hƣớng ứng chƣơng trình “Mục tiêu Quốc gia ứng phó với
BĐKH”. Ngày 2/7/2011, tại Hà Nội đã diễn ra hội thảo đóng góp ý


kiến cho kế hoạch hành động về ứng phó với BĐKH và Dự án “Đƣa
ra các nội dung ứng phó với BĐKH vào các chƣơng trình giáo dục và
đào tạo” giai đoạn 2011- 2015.
Hiện nay Bộ Giáo dục đang triển khai công tác đến năm 2015

sẽ lồng ghép và tích hợp vấn đề BĐKH vào chƣơng trình giang dạy
của tất ca các cấp học từ Mầm non đến đại học.
1.2. Mộ t số vấ n đề về BĐKH
1.2.1 Đị nh nghĩ a
Biến đổi khí hậu là những biến đổi trong môi trƣờng vật lý
hoặc sinh học gây ra những ảnh hƣởng có hại đáng kể đến thành
phần, kha năng phục hồi hoăc sinh sản của các hệ sinh thái tự nhiên
và đƣợc quan lý hoặc đến hoạt động của các hệ thống kinh tế - xã hội
hoặc đến sức khỏe và phúc lợi của con ngƣời (Công ƣớc


chung mà Liên hợp quốc về BĐKH tại Hội nghị Thƣợng đỉnh về
Môi trƣờng tại Riodefanero (Braxin) năm 1992). Nói một cách khác
BĐKH là sự biến đổi trạng thái của khí hậu so với trung bình hoặc
dao động của khí hậu duy trì trong một thời gian dài, thƣờng là vài
thập kỷ hoặc dài hơn.
1.2.2. Biể u hiệ n củ a BĐKH
* Nhữ ng biể u hiệ n củ a biế n đổi khí hậu
- Nhiệt độ không khí của Trái Đất đang có xu hƣớng nóng dần lên: từ
0

năm 1850 đến nay nhiệt độ trung bình đã tăng 0,74 C, trong đó nhiệt
độ tại 2 cực của Trái Đất tăng gấp 2 lần so với số liệu trung bình toàn
cầu; và theo dự báo nhiệt độ trung bình của Trái Đất có thể tăng lên
0

1,1 - 6,4 C tới năm 2100, đạt mức chƣa từng có trong lịch sử 10.000
năm qua.
Ở Việt Nam trong vòng 50 năm (1957 - 2007) nhiệt độ không khí
0

0

trung bình tăng khoảng 0,5 - 0,7 C, sẽ tăng từ 1 - 2 C vào năm 2020 và
0

từ 1,5 - 2 C vào năm 2070.
- Có sự dâng cao của mực nƣớc biển gây ngập úng và xâm nhập mặn ở
các vùng thấp ven biển và xóa sổ nhiều đảo trên biển và đại dƣơng.
Trong thế kỷ 20, trung bình mực nƣớc biển ở châu Á dâng cao
2,44mm/năm, chỉ riêng thập kỷ vừa qua là 3,1mm/năm. Dự báo trong
thế kỷ 21, mực nƣớc biển dâng cao từ 2,8 - 4,3mm/năm.
Ở Việt Nam, tốc độ dâng lên của mực nƣớc biển khoảng
3mm/năm (giai đoạn 1993 - 2008) tƣơng đƣơng với tốc độ dâng lên
của đại dƣơng thế giới. Dự báo đến giữa thế kỷ 21 mực nƣớc biển có


thể dâng thêm 30cm và đến cuối thế kỷ 21 mực nƣớc biển có thể
dâng lên 75cm so với thời kỳ 1980 - 1999.
- Có sự thay đổi thành phần và chất lƣợng khí quyển có hại cho môi
trƣờng sống của con ngƣời và các sinh vật trên Trái Đất.
- Có sự xuất hiện của nhiều thiên tai bất thƣờng, trái quy luật, mức độ
lớn nhƣ bão, mƣa lớn, hạn hán gây nên những tổn thất to lớn về
ngƣời và tài sản.
* Đặc điểm của biến đổi khí hậu toàn cầu
- Diễn ra chậm, từ từ, khó phát hiện, khó đao ngƣợc;
- Diễn ra trên phạm vi toàn cầu, có ảnh hƣởng tới tất ca các lĩnh vực có
liên quan đến sự sống và hoạt động của con ngƣời;
- Cƣờng độ ngày một tăng và hậu qua khó lƣờng trƣớc;

- Là nguy cơ lớn nhất của con ngƣời phải đối mặt với tự nhiên trong lịch sử
phát triển của mình.
1.2.3. Nguyên nhân củ a BĐKH
Ngoài những nguyên nhân tự nhiên gây nên sự BĐKH toàn cầu đã diễn ra
trong quá trình hình thành và phát triển của Trái Đất trong các thời gian trƣớc đây
nhƣ sự tƣơng tác giữa vận động của Trái Đất và vũ trụ, sự thay đổi của bức xạ Mặt
Trời, sự tác động của khí CO2 do các hoạt động núi lửa, cháy rừng hoặc các trận
động đất lớn gây ra; nguyên nhân chính gây nên BĐKH trong vòng 300 năm gần
đây và đặc biệt trong nửa thế kỷ qua là do hoạt động công nghiệp phát triển sử
dụng rất nhiều nhiên liệu và năng lƣợng thai vào bầu khí quyển các chất ô nhiễm.
Tình hình đô thị phát triển mạnh mẽ, gia tăng các hoạt động giao thông vận
tai, triệt phá rừng và cháy rừng... cũng làm nghiêm trọng thêm tình hình ô nhiễm
không khí, giữ lại lƣợng bức xạ sóng dài khiến cho nhiệt độ Trái Đất nóng lên theo
hiệu ứng nhà kính. Từ đó, làm thay đổi các quá trình tự nhiên của hoàn lƣu khí
quyển, vòng tuần hoàn nƣớc, vòng tuần hoàn sinh vật...
Có thể nói, hoạt động của con ngƣời (chiế m đế n 90%) là nguyên nhân
chủ yếu gây ra những biến đổi khí hậu hiện nay trên Trái Đất.
1.2.4. Tác động của BĐKH
2.1. Sự nóng lên của Trái Đất
- Nhiệt độ tăng có ảnh hƣởng trực tiếp đến các hệ sinh thái tự nhiên, làm suy giam
đa dạng sinh học, làm anh hƣởng tới năng suất, chất lƣợng sản phẩm vật nuôi,
cây trồng.
- Sự thay đổi và chuyển dịch của các đới khí hậu, đới tham thực vật tự nhiên dẫn tới
nguy cơ đe dọa sự sống của các loài sinh vật.
- Nhiệt độ tăng dần đến sự thay đổi các yếu tố thời tiết khác phá hoại mùa màng,
có ảnh hƣởng trực tiếp tới các ngành năng lƣợng, xây dựng, giao thông vận tai,
công nghiệp, du lịch...
- Con ngƣời có thể tận dụng những hệ qua của sự nóng lên của Trái Đất
2.2. Tác động của nước biển dâng

- Làm tăng diện tích ngập lụt có anh hƣởng trực tiếp tới san xuất nông
nghiệp, các đô thị, các công trình xây dựng giao thông vận tai cũng nhƣ nơi cƣ trú
của con ngƣời; đặc biệt ở các vùng đồng bằng ven biển.
- Làm tăng độ nhiễm mặn nguồn nƣớc, làm thay đổi các hệ sinh thái tự nhiên,
hệ sinh thái nông nghiệp.
2.3. Làm tăng cường các thiên tai
- Bão, mƣa lớn, lũ lụt, hạn hán xay ra bất thƣờng và có sức tàn phá lớn.
- Xuất hiện các đợt nóng, lạnh quá mức, bất thƣờng gây tổn hại đến sức khỏe con
ngƣời, gia súc và mùa màng.
- Tình trạng hoang mạc hóa có xu hƣớng gia tăng.
1.2.5. Giải pháp
Các nhà khoa học, các nhà lãnh đạo và quản lý đã xác nhận có hai nhóm giai
pháp quan trọng nhất để đối phó với những thách thức do sự BĐKH gây là các giai
pháp giam thiểu các thiệt hại và các giải pháp thích ứng với những thay đổi của
điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội do biến đổi khí hậu BĐKH gây ra. Điều đáng
chú ý là các giai pháp này rất đa dạng, phong phú song phải phù hợp với tình hình
cụ thể về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và dân cƣ của từng địa phƣơng.
3.1. Giảm nhẹ
Theo Ban Liên Chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) giam nhẹ có nghĩa
là: Sự can thiệp của con ngƣời nhằm làm giam nguồn phát thải khí nhà kính, hoặc
cai thiện các bể chứa khí nhà kính, giảm phát thải từ mất rừng và suy thoái rừng (
+

REDD và REDD ).
3.2. Thích ứng
Thích ứng đề cập đến kha năng tự điều chỉnh của một hệ thống để thích
nghi với những biến đổi của khí hậu nhằm giam nhẹ những nguy cơ thiệt hại, để
đối phó với những hậu qua (có thể xay ra) hoặc tận dụng những cơ hội.

BĐKH có thể dẫn đến những hậu qua khác nhau đối với mỗi khu vực. Bão
lớn có sức tàn phá mạnh ở vùng ven biển trực tiếp gây sạt lở bờ biển, tràn ngập
nƣớc mặn, phá hủy công trình xây dựng, nhà cửa..., song đối với vùng núi lại gây
mƣa lớn, lũ lụt, lũ quét, sạt lở đƣờng... gây nên những tổn thất và thiệt hại to lớn
không kém.


Vì vậy việc tuyên truyền phổ biến sâu rộng các kiến thức, kinh nghiệm cụ thể
của các địa phƣơng có hoàn cảnh tƣơng tự là rất cần thiết và có tác dụng
thiết thực.Cần chú trọng giáo dục, tuyên truyền cho nhân dân các địa phƣơng tình
thần tích cực, chủ động đối phó với những thách thức do biến đổi khí hậu gây ra
theo phƣơng châm tại chỗ, dựa vào sức mình là chính.
Trong tuyên truyề n thì dạ y họ c mang lạ i hiệ u quả cao . Vì vậy mà cần
tích hợ p giá o dụ c ƣ́ ng phó vớ i BĐKH vào trong dạy học nói chung và dạy học
Sinh học nói riêng.
1.3. Khái quát vê tích hợp và dạy học tích hợp
1.3.1. Tích hợp (Integration)
Quan điểm tiếp cận tích hợp cho phép xem xét các sự vật hiện tƣợng trong
một cách nhìn tổng thể đang trở thành xu hƣớng tất yếu trong thời đại ngày nay.
Có rất nhiều cách khau định nghĩa về tích hợp
- Theo từ điển tiếng Việt tích hợp là: “sự hợp nhất, sự hòa nhập, sự kết hợp”.
- Theo từ điển giáo dục học, thì tích hợp là “hành động liên kết các đối tƣợng
nghiên cứu, giang dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau
trong cùng một kế hoạch giảng dạy”. Kế hoạch giang dạy cần đƣợc hiểu trong
một phạm vi kế hoạch giang dạy của bài học.
- Trong tiếng Anh, tích hợp đƣợc viết là “intergartion” một từ gốc Latinh
(integer) có nghĩa là “Whole” hay “toàn bộ, toàn thể”. Có nghĩa là sự phối hợp các
hoạt động khác nhau, các thành phần khác nhau của cùng một hệ thống để đam bao
sự hài hòa chức năng và mục tiêu hoạt động của hệ thống đấy.
=> Như vậy: Trong dạy học, tích hợp có thể được coi là “Sự liên kết các

đối tượng giảng dạy, học tập trong cùng một kế hoạch để đảm bảo sự thống
nhất, hài hòa, trọn vẹn của hệ thống dạy học nhằm đạt mục tiêu dạy học tốt
nhất”.
* Phân loại
Có hai dạng tích hợp: tích hợp kiến thức và tích hợp dạy học.
- Tích hợp kiến thức: Là sự liên kết kết hợp, lồng ghép các tri thức của các khoa
học khác nhau thành một tập kiến thức thống nhất.
- Tích hợp dạy học: Là quá trình dạy học trong đó sự lồng ghép, liên hệ những
tri thức khoa học, những quy luật gần gũi với nhau, qua đó ngƣời học không chỉ
lĩnh hội đƣợc tích hợp, từ đó mà hình thành cho ngƣời học cách nhìn khái quát
hơn đối với khoa học có cùng đối tƣợng nghiên cứu, đồng thời có đƣợc phƣơng
pháp xem xét vấn đề một cách logic, biệ n chứng.


1.3.2. Dạy học tích hợp (Intergrated Teaching / Intruction)
- Theo TS Nguyễn Văn Khải[5] “Dạy học tích hợp tạo ra các tình huống
liên quan tri thức các môn học, đó là cơ hội phát triển năng lực của
học sinh. Khi xây dựng các tình huống vận dụng kiến thức, học sinh
sẽ phát huy đƣợc năng lực, phát triển tƣ duy sáng tạo”.
1.3.3. Các dạng tích hợp kiến thức BĐKH trong dạy học Sinh học
THPT
Tích hợp kiến thức BĐKH vào trong dạy học có 2 dạng chủ
yếu, đó là lồng ghép và dạng liên hệ. Tuy nhiên, cũng có quan điểm
đề cập đến một dạng thứ ba nữa của tích hợp, đó là dạng kết hợp. Kết
hợp đƣợc hiểu theo 2 nghĩa, thứ nhất kết hợp là “gắn 2 nội dung với
nhau để bổ sung cho nhau” trong trƣờng hợp này thì “kết hợp”có thể
đƣợc hiểu giống nhƣ là “liên hệ”, thứ hai “kết hợp” đƣợc sử dụng với
nghĩa “đang làm một việc, nhân tiện làm thêm một việc khác” trong
trƣờng hợp này, mối quan hệ giữa hai “ việc” đƣợc làm không đƣợc
quy định chặt chẽ, vì vậy nếu áp dụng trong tích hợp nội dung BĐKH

vào trong Sinh học thì sẽ dễ vấp phai sự gƣợng ép do kết hợp 2 nội
dung khác nhau quá vào trong một bài học. Vì vậy, trong phần này
chúng tôi phân biệt 2 dạng tích hợp BĐKH trong SGK Sinh học,
dạng lồng ghép và dạng liên hệ, cụ thể nhƣ sau:
1.3.3.1. Dang lồng ghép
- Đƣợc hiểu là phần nội dung nghiên cứu chủ yếu của bài học, hoặc có
trong nội dung môn học trùng hợp với nội dung BĐKH.
Kiến thức về BĐKH HS đã đƣợc hiểu biết nhiều ở trên các
phƣơng tiện thông tin đại chúng, các em đã thấy đƣợc hậu qua của
việc BĐKH gây nên cho Trái đất của chúng ta, trong tƣơng lai
BĐKH còn có thể hủy hoại cuộc sống, vì vậy chúng ta cần lồng ghép
cho HS ý thức bảo vệ môi trƣờng để làm giam tác hại do hiệu ứng


gây nên, bằng cách chúng ta lồng ghép kiến thức giáo dục ứng phó
với BĐKH vào trong Sinh học. Tùy thuộc vào “khối lƣợng” đƣợc
lồng ghép trong Sinh học, mà kiến thức
với BĐKH

giáo dục ứng phó

có thể phân biệt ở các mức độ lồng ghép khác

nhau:
+ Kiến thức về BĐKH là một phần, là một chƣơng hoặc một
bài của Sinh học. Về mặt hình thức có thể thấy ở các dạng này, có
những phần, chƣơng, bài vừa có trong GDMT vừa có trong Sinh học
VD: Sinh học 12: Phần bẩy. Sinh thái học gồm 4 chƣơng:
Chƣơng I Cơ thể và môi trƣờng, Chƣơng II Quần thể sinh vật,
Chƣơng III Hệ sinh thái, sinh quyển và bao vệ môi trƣờng có đề cập

đến để phục vụ nhu cầu và lợi ích của mình con ngƣời đã khai thác
các nguồn tài nguyên quá mức (trong đó có khai thác rừng) gây ra hậu
qua rất nghiêm trọng nhƣ lũ lụt, sạt lở đất... vì vậy cần tuyên truyền
giáo dục