Kỹ năng tư vấn sức khỏe của nhân viên y tế thôn bản tại huyện Định Hóa tỉnh Thái Nguyên và một số yếu tố liên quan (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y - DƯỢC

HOÀNG TƯ NGHĨA

KỸ NĂNG TƯ VẤN SỨC KHỎE
CỦA NHÂN VIÊN Y TẾ THÔN BẢN
TẠI HUYỆN ĐỊNH HÓA TỈNH THÁI NGUYÊN
VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

ơ

THÁI NGUYÊN - NĂM 2017


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y - DƯỢC

HOÀNG TƯ NGHĨA

KỸ NĂNG TƯ VẤN SỨC KHỎE
CỦA NHÂN VIÊN Y TẾ THÔN BẢN
TẠI HUYỆN ĐỊNH HÓA TỈNH THÁI NGUYÊN
VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN

Chuyên ngành: Y HỌC DỰ PHÒNG
Mã số: 60 72 01 63

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN QUANG MẠNH

ơ

THÁI NGUYÊN - NĂM 2017


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, kết quả
nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất
kỳ luận văn nào khác.
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2017

Hoàng Tư Nghĩa


LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn tới Đảng uỷ, Ban Giám hiệu, lãnh
đạo các phòng chức năng, bộ môn và toàn thể giảng viên Trường Đại học YDược, Đại học Thái Nguyên đã nhiệt tình giảng dạy, hướng dẫn, giúp đỡ tôi
trong suốt thời gian học tập khóa học Cao học, chuyên ngành Y học dự phòng
tại trường.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự quan tâm sâu sắc của Ban Giám hiệu trường
Cao đẳng y tế Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, động viên khích lệ
kịp thời để tôi hoàn thành khóa học.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới Trung tâm y tế huyện Định Hóa tỉnh Thái
Nguyên - nơi đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu cho
nghiên cứu.
Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn tới Tiến sĩ Nguyễn Quang Mạnh người thầy - nhà khoa học đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các Thầy, Cô trong Hội đồng
khoa học đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu cho luận văn.

Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp
đã động viên, giúp đỡ và khuyến khích tôi hoàn thành nhiệm vụ học tập.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2017

Hoàng Tư Nghĩa


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CBYT

Cán bộ y tế

CSSKND

Chăm sóc sức khỏe nhân dân

KCB

Khám chữa bệnh

KHHGĐ

Kế hoạch hóa gia đình

NVYTTB

Nhân viên y tế thôn bản

PN

Phụ nữ

SDD

Suy dinh dưỡng

SKSS

Sức khỏe sinh sản

TCCB

Tổ chức cán bộ

TT-GDSK

Truyền thông giáo dục sức khỏe

UV

Uốn ván

YTTB

Y tế thôn bản

PNCT

Phụ nữ có thai

TYT

Trạm y tế

TTYT

Trung tâm y tế

CSBVSKND

Chăm sóc bảo vệ sức khỏe nhân dân

BVSKND

Bảo vệ sức khỏe nhân dân

SKND

Sức khỏe nhân dân

PVS

Phỏng vấn sâu

TLN

Thảo luận nhóm


MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ ..................................................................................................................................................................................................................................... 1

Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..................................................................................................................................................... 3
1.1. Thực trạng mạng lưới y tế thôn bản hiện nay ..................................................................................................... 3
1.1.1. Tầm quan trọng của mạng lưới y tế thôn bản............................................................................................... 3
1.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của nhân viên y tế thôn, bản .......................................................................... 7
1.2. Vấn đề xã hội hoá y tế trong xây dựng Y tế thôn bản hiện nay ........................................ 8
1.2.1. Khái niệm xã hội hoá ................................................................................................................................................................................. 8
1.2.2. Thực hiện các hoạt động xã hội hóa của Nhân viên y tế thôn bản ....................... 9
1.3. Hoạt động truyền thông giáo dục sức khỏe của Y tế thôn bản ....................................... 12
1.4. Kiến thức, thái độ, kỹ năng của Nhân viên y tế thôn bản ........................................................ 15
1.4.1. Kiến thức ....................................................................................................................................................................................................................... 15
1.4.2. Thái độ ............................................................................................................................................................................................................................... 18
1.4.3. Kỹ năng ............................................................................................................................................................................................................................ 19
1.5. Một số yếu tố liên quan đến kỹ năng tư vấn của Nhân viên Y tế thôn bản .......... 21
1.5.1. Các yếu tố thuộc Y tế thôn bản ........................................................................................................................................... 21
1.5.2. Các yếu tố thuộc đối tượng được tư vấn ............................................................................................................ 28
1.5.3. Các yếu tố khác ................................................................................................................................................................................................. 28
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................. 31
2.1. Đố i tươ ̣ng nghiên cứu .................................................................................................................................................................................. 31
2.2. Điạ điể m và thời gian nghiên cứu ......................................................................................................................................... 31
2.3. Phương pháp nghiên cứu và thiế t kế nghiên cứu ..................................................................................... 31
2.4. Mẫu và phương pháp cho ̣n mẫu ............................................................................................................................................... 31
2.4.1. Cỡ mẫu .............................................................................................................................................................................................................................. 31

2.4.2. Phương pháp chọn mẫu ..................................................................................................................................................................... 33
2.5. Định nghĩa biến số ............................................................................................................................................................................................. 33
2.6. Công cụ thu thập số liệu và đo lường đánh giá............................................................................................ 34
2.6.1. Công cụ ............................................................................................................................................................................................................................ 34
2.6.2. Đo lường, đánh giá ..................................................................................................................................................................................... 35


2.7. Phương pháp thu thập số liệu ........................................................................................................................................................ 35
2.8. Cách khống chế sai số ................................................................................................................................................................................. 36
2.9. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu..................................................................................................................... 37
2.9.1. Xử lý số liệu ............................................................................................................................................................................................................ 37
2.9.2. Phân tích số liệu ............................................................................................................................................................................................... 37
2.10. Khía cạnh đa ̣o đức trong nghiên cứu.......................................................................................................................... 37
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................................................................................................... 38
3.1. Đặc điểm chung của Nhân viên y tế thôn bản tại huyê ̣n Định Hóa
tỉnh Thái Nguyên năm 2016 .......................................................................................................................................................... 38
3.2. Kỹ năng tư vấn sức khỏe của Nhân viên y tế thôn bản bản tại huyê ̣n
Định Hóa tỉnh Thái Nguyên năm 2016 ..................................................................................................................... 40
3.3. Một số yếu tố liên quan đến kỹ năng tư vấn sức khỏe của Nhân viên
Y tế thôn bản ............................................................................................................................................................................................................... 50
Chương 4. BÀN LUẬN............................................................................................................................................................................................... 61
4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu ........................................................................................................ 61
4.2. Kiến thức, thái độ và kỹ năng tư vấn sức khỏe của Nhân viên y tế
thôn bản bản ................................................................................................................................................................................................................. 63
4.2.1. Kiến thức ....................................................................................................................................................................................................................... 63
4.2.2. Thái độ ............................................................................................................................................................................................................................... 64
4.2.3. Kỹ năng ............................................................................................................................................................................................................................ 65
4.3. Một số yếu tố liên quan đến kỹ năng tư vấn sức khỏe của Nhân viên
Y tế thôn bản ............................................................................................................................................................................................................... 67
4.4. Điểm mạnh và những hạn chế của nghiên cứu ............................................................................................ 71

KẾT LUẬN ......................................................................................................................................................................................................................................... 72
KHUYẾN NGHỊ ......................................................................................................................................................................................................................... 73
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................................................................................................................
PHỤ LỤC.......................................................................................................................................................................................................................................................
DANH SÁCH NHÂN VIÊN Y TẾ THÔN BẢN .............................................................................................................................


DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu (n=330) ................................................... 38
Bảng 3.2. Đặc điểm chung của đối tượng (n=330) ............................................................................................. 39
Bảng 3.3. Kiến thức của Nhân viên y tế thôn bản về trình tự các bước tư
vấn sức khỏe (n=330) ................................................................................................................................................................ 40
Bảng 3.4. Kiến thức của Nhân viên y tế thôn bản về mục đích của các
bước tư vấn sức khỏe (n=330) .................................................................................................................................. 41
Bảng 3.5. Thái độ của Nhân viên y tế thôn bản hướng tới chăm sóc sức
khỏe bà mẹ và trẻ em.................................................................................................................................................................... 44
Bảng 3.6. Thái độ của Nhân viên y tế thôn bản hướng tới vệ sinh môi
trường và sử dụng nước ........................................................................................................................................................... 45
Bảng 3.7. Thái độ của Nhân viên y tế thôn bản hướng tới tư vấn sử dụng
thuốc nam, phòng chống HIV/AIDS và kế hoạch hóa gia đình ....................... 46
Bảng 3.8. Kỹ năng của Nhân viên y tế thôn bản để đạt được mối quan hệ .................. 47
Bảng 3.9. Kỹ năng của Nhân viên y tế thôn bản để thu thập được thông tin .................. 48
Bảng 3.10. Kỹ năng của Nhân viên y tế thôn bản để đạt được thỏa thuận ............. 49
Bảng 3.11. Mối liên quan giữa tuổi, giới và trình độ học vấn với kỹ năng
tư vấn sức khỏe của Nhân viên y tế thôn bản............................................................................... 50
Bảng 3.12. Mối liên quan giữa thâm niên công tác, thời gian đào tạo và
công tác kiêm nhiệm với kỹ năng tư vấn sức khỏe của Nhân
viên y tế thôn bản .............................................................................................................................................................................. 52
Bảng 3.13. Mối liên quan giữa kiến thức và thái độ với kỹ năng tư vấn
sức khỏe của Nhân viên y tế thôn bản ....................................................................................................... 54

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HỘP

Biều đồ
Biểu đồ 3.1: Kiến thức của Nhân viên y tế thôn bản ............................................................................................. 43
Biểu đồ 3. 2: Thái độ của Nhân viên y tế thôn bản ................................................................................................... 45
Biểu đồ 3.3: Kỹ năng tư vấn sức khỏe của Nhân viên y tế thôn bản................................... 49
Hộp
Hộp 3.1. Các ý kiến liên quan đến tuổi, giới tính, trình độ học vấn ảnh
hưởng tới kỹ năng tư vấn sức khỏe của Nhân viên y tế thôn bản .......... 51
Hộp 3.2. Các ý kiến liên quan đến thâm niên công tác, thời gian đào tạo và
công tác kiêm nhiệm ảnh hưởng tới kỹ năng tư vấn của Nhân
viên y tế thôn bản ............................................................................................................................................................................... 53
Hộp 3.3. Các ý kiến liên quan đến kiến thức và thái độ ảnh hưởng tới kỹ
năng tư vấn sức khỏe của Nhân viên y tế thôn bản ........................................................... 55
Hộp 3.4. Các ý kiến liên quan đến ngôn ngữ, giao tiếp ảnh hưởng tới kỹ
năng tư vấn sức khỏe của Nhân viên y tế thôn bản ........................................................... 56
Hộp 3.5. Các ý kiến liên quan đến phong tục tập quán ảnh hưởng tới kỹ
năng tư vấn sức khỏe của Nhân viên y tế thôn bản ........................................................... 57
Hộp 3.6. Các ý kiến liên quan đến phụ cấp ảnh hưởng tới kỹ năng tư vấn
sức khỏe của Nhân viên y tế thôn bản ....................................................................................................... 58
Hộp 3.7. Các ý kiến liên quan đến phương tiện hỗ trợ ảnh hưởng tới kỹ
năng tư vấn sức khỏe của Nhân viên y tế thôn bản ........................................................... 59
Hộp 3.8. Các ý kiến liên quan đến công tác giám sát ảnh hưởng tới kỹ
năng tư vấn sức khỏe của Nhân viên y tế thôn bản ........................................................... 60


1
ĐẶT VẤN ĐỀ

Y tế thôn bản (YTTB) nằm trong hệ thống y tế cơ sở, đóng vai trò
quan trọng trong công tác chăm sóc sức khoẻ ban đầu (CSSKBĐ). Nhân
viên y tế thôn bản là những người gần dân nhất. Họ sống ngay tại thôn,
nắm chắc được tình hình đời sống và bệnh tật ở mỗi gia đình. YTTB là tai
mắt, là cánh tay, là đôi chân của Trạm y tế (TYT) xã trong các hoạt động
chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân. Vì vậy YTTB có ý nghĩa quan
trọng và rất cần thiết trong việc chăm sóc sức khoẻ (CSSK) tại cộng đồng,
nhất là khu vực nông thôn.
Thấy vai trò quan trọng của YTTB trong công tác CSSKBĐ tại cộng
đồng, Đảng, Chính phủ, Bộ Y tế đã ra nhiều Nghị quyết, Chỉ thị và Quyết
định về tăng cường và củng cố mạng lưới Y tế cơ sở trong đó có YTTB.
Một trong những văn bản có ý nghĩa quan trọng đối với YTTB là Thông tư
số 39/ 2010/ TT- BYT ngày 10/ 9/ 2010 của Bộ trưởng Bộ y tế qui định rõ
nhiệm vụ của Y tế thôn bản [34]. Thông tư đó đã giúp cho YTTB hiểu rõ
chức năng nhiệm vụ của họ trong công tác chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ nhân
dân, là tiêu chí phấn đấu để họ hoạt động ngày một hiệu quả hơn.
Tư vấn sức khỏe là một trong những nhiệm vụ rất quan trọng của
YTTB [8]. Tuy nhiên, kỹ năng tư vấn sức khỏe của YTTB, đặc biệt là
YTTB ở vùng sâu vùng xa còn yếu kém. Kết quả nghiên cứu của La Đăng
Tái (2011) tại huyện Na Hang, Tuyên Quang cho thấy có trên 80% YTTB
thực hiện kỹ năng tư vấn sức khỏe chưa đạt [31]. Một nghiên cứu khác của
tác giả Giang Lộc Vinh (2011) tại huyện Yên Minh, Hà Giang cho thấy tất
cả (100%) YTTB hiểu biết về các vấn sức khỏe ở mức yếu kém [40]. Bên
cạnh đó, vấn đề khó khăn trong việc di chuyển, bất đồng ngôn ngữ, phong
tục tập quán lạc hậu, nhận thức của người dân còn nhiều hạn chế... Đây là


Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full