Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long

Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI
KHOA VĂN HÓA THÔNG TIN VÀ XÃ HỘI
***

BÀI TIỂU LUẬN
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Chủ đề :
Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
(Hà Nội)

GVHD : TS.Lê Thị Hiền
Thực hiện: nhóm 3
Lớp :ĐH QLVH 15A
Năm học: 2017


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
CÁC THÀNH VIÊN TRONG NHÓM 3 LỚP QLVH 15A:

STT
1
2
3

4

Họ và tên

Mã sinh viên

công việc từng thành
viên

Nguyễn Thị Ngọc Anh

1505QLVA003

Đánh máy, tổng hợp

Chử Thị Liên

1505QLVA031

Chương 3

BếThị Linh

1505QLVA032

Chương 1
Lời mở đầu và xác

Nguyễn Thị Nguyệt

1505QLVA044

định đối tượng nghiên
cứu và thuyết trình

5

6

Nguyễn Quỳnh trang

Nguyễn Ngọc Tuyền

1505QLVA068

1505QLVA073

Chương 2

Mục tiêu và nhiệm vụ
nghiên cứu


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
LỜI CAM ĐOAN
Chúng tôi xin cam đoan bài nghiên cứu đề tài “Tìm hiểu giá trị di tích lịch
sử Hoàng Thành Thăng Long(Hà Nội)” là công trình nghiên cứu do nhóm chúng
tôi tự viết và được sự hướng dẫn khoa học của Ts. Lê Thị Hiền. Các nội dung
nghiên cứu, kết quả trong đề tài này là trung thực và chính xác.


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
LỜI CẢM ƠN
Trên thực tế không có sự thành công nào mà không gắn liền với những sự
hỗ trợ, giúp đỡ dù ít hay nhiều, dù trực tiếp hay gián tiếp của người khác. Trong

quá trình nghiên cứu và hoàn thành đề tài, chúng tôi đã nhận được rất nhiều sự
quan tâm, giúp đỡ của quý Thầy Cô và bạn bè.
Với lòng biết ơn sâu sắc nhất, tôi xin gửi đến cô Lê Thị Hiền đã tận tâm
hướng dẫn qua từng buổi học trên lớp truyền đạt vốn kiến thức quý báu cho
chúng tôi trong suốt thời gian học tập, hoàn thành bài nghiên cứu này. Nếu
không có những lời hướng dẫn, dạy bảo của cô thì chúng tôi nghĩ bài thu hoạch
này rất khó có thể hoàn thiện được. Một lần nữa,chúngtôi xin chân thành cảm ơn
cô.
Do kiến thức của chúng tôi còn bỡ ngỡ và còn hạn chế. Vì vậy, không
tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu
của quý thầy cô và độc giả.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn.


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN

BẢNG DANH MỤC VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU..............................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài......................................................................................1
2. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu.............................................1
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu............................................................1
4. Lịch sử nghiên cứu :.................................................................................2
5. Phương pháp nghiên cứu:.........................................................................3
6. Giả thuyết nghiên cứu:..............................................................................4
7. đóng góp của đề tài:..................................................................................4
8. Cấu trúc của đề tài:...................................................................................4
Chương 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ DI TÍCH VÀ GIÁ TRỊ CỦA DI TÍCH..5

1.1 Một số khái niệm.......................................................................................5
1.1.1 Khái niệm di tích....................................................................................5
1.1.2 Khái niệm giá trị di tích và bảo tồn di tích.............................................5
1.2 Lịch sử hình thành Hoàng thành Thăng Long...........................................6
1.3 Vai trò của kiến trúc, điêu khắc.................................................................7
1.4 Chủ trương của Đảng, nhà nước về di tích và bảo vệ di tích....................8
1.4.1 Nghị quyết về di tích và bảo vệ di tích..................................................8
1.4.2 Luật di sản văn hóa................................................................................9
CHƯƠNG 2. CÁC GIÁ TRỊ CỦA DI TÍCH HOÀNG THÀNH THĂNG
LONG.................................................................................................................11
2.1. Giá trị lịch sử..........................................................................................11
2.2. Giá trị di sản...........................................................................................13
2.3. Giá trị kiến trúc......................................................................................17
2.4. Giá trị du lịch.........................................................................................18
2.5 Giá trị kinh tế..........................................................................................20


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
2.6. Giá trị giáo dục.......................................................................................21
Chương 3. BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI TÍCH..........................22
3.1 Đánh giá thực trạng giá trị di tích lịch sử Hoàng thành Thăng Long.....22
3.1.1 Ưu điểm................................................................................................22
3.1.2 Hạn chế................................................................................................22
3.2 Các giải pháp bảo tồn và phát huy di tích Hoàng thành Thăng Long...........22
3.2.1 Bảo tồn di sản.......................................................................................22
3.2.2 Nghiêm cấm các hành vi làm ảnh hưởng đến giá trị di tích.................26
3.2.3 Ttuyên truyền đến mọi người dân về việc giữ gìn bảo vệ di tích........26
3.2.4 Nâng cao trình độ cán bộ viên chức về việc giữ gìn và phát huy di tích...26
KẾT LUẬN........................................................................................................29
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................30

Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
BẢNG DANH MỤC VIẾT TẮT
STT
1

TỪ VIẾT TẮT
UNESCO

NỘI DUNG VIẾT TẮT
là viết tắt của United Nations Educational
Scientific and Cultural Organization, Tổ
chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của
Liên hiệp quốc, là một trong những tổ chức

2

Bộ VHTTDL

chuyên môn lớn của Liên hiệp quốc
Bộ văn hóa- thể thao và du lịch


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hà nội –“cái nôi của các vương triều” nên không có gì lấy làm khó hiểu
khi nơi đây tồn tại rất nhiều di tích lịch sử.Như: Thành Cổ Loa, Văn Miếu Quốc
Tử Giám, Chùa Trấn Quốc, Cột cờ Hà Nội,.. Tiêu biểu trong số đó có thể kể đến

khu di tích Hoàng Thành Thăng Long. Nơi đây đã được UNESCO công nhận là
di sản văn hóa thế giới vào ngày 1/8/2010. Hoàng Thành Thăng Long là công
trình kiến trúc đồ sộ, được các triều vua xây dựng trong nhiều giai đoạn lịch sử
và trở thành di tích quan trọng bậc nhất trong hệ thống các di tích Việt Nam.
Nó là quần thể di tích gắn liền với lịch sử kinh thành Thăng Long. Công
trình kiến trức đồ sộ này được các triều vua xây dựng trong nhiều giai đoạn lịch
sử và trở thành di tích quan trọng bậc nhất trong hệ thống các di tích Việt Nam.
Những giá trị nổi bật toàn cầu của khu di sản này được ghi nhận bởi ba đặc điểm
nổi bật: chiều dài lịch sử văn hóa suốt 13 thế kỷ;tính liên tục của di sản với tư
cách là một trung tâm quyền lực, và các tầng di tích di vật đa dạng, phong phú.
Nó vẫn luôn là di tích thu hút mọi người dẫu đã qua bao thăng trầm biến cố của
lịch sử,tàn phá của thời gian. Với những lí do trên nhóm tôi đã chọn đề tài "tìm
hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long "làm đề tài nghiên cứu của
nhóm mình.
2. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu
Do hạn chế về mặt thời gian và năng lực, chúng tôi không thể nghiên cứu
toàn bộ giá trị di tích Hoàng Thành Thăng Long mà chỉ tập trung vào nghiên cứu
một số giá trị nổi bật của di tích, trong phạm vi nghiên cứu toàn bộ khu di tích
Hoàng Thành Thăng và hiện trạng di tích nơi đây.:
Về thời gian: tháng 1 năm 2017
Về không gian: Di Tích Trung Tâm Hoàng Thành Thăng Long.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1.Mục tiêu tổng quát:
Tìm hiểu và khảo sát thực trạng giá trị di tích Hoàng Thành Thăng Long
trên cơ sở đề ra những giải pháp hữu ích thiết thực để lưu giữ cũng như bảo tồn
Nhóm 3

1

Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
nhằm phát huy những giá trị di tích nơi đây.
3.2 Mục tiêu cụ thể :
 Đánh giá thực trạng giá trị di tích
 Tìm hiểu sự ra đời cũng như phát triển giá trị
 Phân tích giá trị khảo cổ và giá trị lịch sử của Hoàng Thành Thăng
Long
 Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến giá trị di tích (nguyên nhân)
 Đề xuất giải pháp bảo tồn Hoàng Thành Thăng Long
 Đề xuất phương án nhằm phát huy giá trị di tích
4. Lịch sử nghiên cứu :
Trải qua 13 thế kỉ, song hành cùng những năm tháng lịch sử. Hoàng
Thành Thăng Long là nơi lưu giữ cũng như chứa đựng những giá trị của văn hóa
dân tộc nên không có gì làm lạ khi nơi đây được rất nhiều nhà khảo cổ, nhà văn,
nhà thơ tìm đến để tìm hiểu lấy tư liệu. Qua đó cho ra những tác phẩm lớn,
những nghiên cứu mang giá trị quan trọng đối với không chỉ khu di tích Hoàng
Thành Thăng Long mà còn đối với cá nhân người đọc những nhà quản lí nghiên
cứu về nơi đây. Cụ thể có thể nói đến các tác giả, tác phẩm như:
- Tám triều vua Lý ( 4 tập tiểu thuyết lịch sử ) được xuất bản năm 2003.
Của Hoàng Quốc Hải . Bộ 8 triều vua Lý có 4 tập như: Thiền sư dựng nước, con
ngựa nhà Phật, bình Bắc dẹp Nam, Con đường định mệnh- viết về nhà Lý từ khi
khởi nghiệp đến khi kết thúc ( 1009-1225) trải dài 216 năm trong tiến trình lịch
sử Việt Nam. Bộ 8 triều vua Lý là bộ sách gắn liền với lịch sử hình thành và
phát triển của Hoàng Thành Thăng Long.
- Bão táp triều Trần ( gồm 4 tập ) được xuất bản năm 2003 của Hoàng
Quốc Hải. Bộ bão táp triều Trần gồm 4 tập như: bão táp cung đình, thăng long
nổi giận, huyền trân công chúa , vương triều sụp đổ. Được xuất bản năm 2003
và được tái bản nhiều lần. Lần tái bản này bộ tiểu thuyết bổ sung thành hai tập
mới là Đuổi quân Mông- thát và Huyết chiến Bạch Đằng vs hai tập mới này bộ
sách trở nên liền mạch từ khi nhà trần ra đời cho đến khi kết thúc sứ mạng lịch

sử 175 năm tồn tại. Dưới ngòi bút của Hoàng Quốc Hải những phong ba bão táp
Nhóm 3

2


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
của thời nhà Trần như được tái hiện lại, đây cũng được coi là một thời song gió
của Hoàng Thành ThăngLong.
-Cuốn Vũ trung tùy bút ( 1768-1839) của Phạm Đình Hổ. Vũ trung tùy
bút theo hiểu theo nghĩa là tùy theo ngọn bút trong khi mưa. Được viết khoảng
thời Lê Mạt - Nguyễn Sơ, ghi lại nhiều sự kiện xảy ra vào cuối thời Lê đến đầu
đời Tây Sơn. Nhìn chung tác phẩm đã ghi lại được những hình ảnh chân thực
của đoạn đường lịch sử với nhiều biến động xã hội chính trị phức tạp. Cuốn sách
ghi lại một cuộc hành trình đầy sóng gió và biến động của Hoàng Thành Thăng
Long.
- Cuốn Đại Việt sử kí toàn thư được xuất bản năm 1697 của Ngô sĩ liên.
Là bộ quốc sử bằng chữ Hán và chữ Nôm. Ghi chép lịch sử Việt Nam từ thời đại
truyền thuyết Kinh Dương Vương năm 2879 TCN đến năm 1675 đời vua Lê Gia
Tông nhà Hậu Lê. Nó là bộ chính sử Việt Nam xưa nhất còn tồn tại nguyên vẹn
đến ngày nay. Bộ sử bắt đầu được Ngô Sĩ Liên một sử quan làm việc cho sử
quán dưới thời vua Lê Thánh Tông biên soạn dựa trên chỉnh lý bổ sung hai bộ sử
trước đó. Bộ sử gồm 15 quyển ghi lại lịch sử Việt Nam từ thời huyên thoại là
năm 2879TCN đến năm 1427 nhà hận lên thành lập và mang tên là Đại Việt sử
ký toàn thư. Cuốn Đại Việt sử kí toàn thư đã lưu giữ lại các giá trị lịch sử của
Việt Nam gắn liền với Hoàng Thành Thăng Long.
Hiện nay vấn đề bảo tồn các giá trị di tích đang càng ngày được chú trọng
hơn. Trên cơ sở kế thừa các tác giả nêu trên vấn đề nghiên cứu của tôi có nhiều
nét mới không trùng lặp với các nghiên cứu trước đó và gắn liền với thực tế
Hoàng Thành Thăng Long mới.

5. Phương pháp nghiên cứu:
5.1.Phương pháp nghiên cứu lý thuyết :
 Phương pháp đọc tài liệu
 Phương pháp phân tích -tổng hợp
 Phương phápmô hình hoá
5.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn :
 Phương pháp quan sát,
Nhóm 3

3


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
 Phương pháp phỏng vấn, điều tra
 Phương pháp thực nghiệm
 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
6. Giả thuyết nghiên cứu:
Qua nghiên cứu có thể cho thấy các giá trị to lớn mà Hoàng Thành Thăng
Long đem lại, các mối quan hệ giữa nghệ thuật kiến trúc ,điêu khắc nơi đây.Từ
đó tạo ra những giá trị đặc sắc của di tích lịch sử lưu lại đến ngày nay và còn gìn
giữ, bảo tồn đến mai sau.
Nếu các biện pháp, phương pháp nghiên cứu thành công được áp dụng
thực tiễn hiệu quả thì di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long sẽ phát huy tốt
hơn.
7. đóng góp của đề tài:
 Đề tài khái quát được lịch sử ra đời của giá trị lịch sử Hoàng Thành
Thăng Long, qua đó giúp người đọc hiểu rõ hơn về sự tồn tại của Hoàng Thành
Thăng Long gắn với nét đẹp văn hóa, nét đẹp truyền thống của dân tộc.
 Sẽ trở thành tư liệu tham khảo cho các đề tài sau.
 Các giải pháp trong ứng dụng có thể đươc áp dụng trong thực tiễn.

8. Cấu trúc của đề tài:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, bố cục bài
tham khảo được chia thành ba chương :
Chương 1: Lý luận chung về di tích và giá trị của di tích
Chương 2: Các giá trị của di tích Hoàng Thành Thăng Long
Chương 3: Bảo tồn và phát huy giá trị di tích Hoàng Thành Thăng Long

Nhóm 3

4


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
Chương 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ DI TÍCH VÀ GIÁ TRỊ CỦA
DI TÍCH
1.1 Một số khái niệm
1.1.1 Khái niệm di tích
Có rất nhiều quan niệm khác nhau về di tích, Mỗi người lại có một cách
hiểu khác nhau. theo bách khoa toàn thư mở: “Di tích là dấu vết của quá khứ còn
lưu lại trong lòng đất hoặc trên mặt đất có ý nghĩa về mặt văn hóa lich sử.”
[1,tr6]
Ngoài ra có người lại hiểu di tích lịch sử là tổng thể những công trình, địa
điểm, đồ vật hoặc tác phẩm, tài liệu có giá trị lịch sử hay giá trị văn hóa được
lưu lại.
Ở Việt Nam một di tích khi đủ các điều kiện sẽ được công nhận theo thứ
tự: di tích cấp tỉnh, di tích cấp quốc gia và di tích quốc gia đặc biệt.
Tính đến năm 2014,Việt Nam có hơn 40.000 di tích, thắng cảnh trong đó
có hơn 3000 di tích được xếp hạng di tích quốc gia và hơn 7000 di tích được xếp
hạng cấp tỉnh.Mật độ và số lượng di tích nhiều nhất ở 11 tỉnh vùng đồng bằng

song Hồng với tỷ lệ chiếm khoảng 70% di tích của việt Nam.trong số di tích
quốc gia có 62 di tích quốc gia đặc biệt và trong số đó có 8 di sản thế giới.
1.1.2 Khái niệm giá trị di tích và bảo tồn di tích
Theo từ điển tiếng Việt “Gía trị có thể hiểu là cái làm cho một vật có ích
lợi, có ý nghĩa và đáng quý về mặt nào đó” như: giá trị dinh dưỡng,giá trị nhân
bản, giá trị nghệ thuật [2,tr6] …từ đó ta có thể hiểu Gía trị di tích là cái làm cho
di tích trở nên ý nghĩa, đóng góp to lớn về nhiều mặt, giá trị lịch sử,giá trị kiến
trúc, giá trị du lịch, giá trị tâm linh…
Có rất nhiều khái niệm , định nghĩa về thuật ngữ “Bảo tồn di tích”. Chúng
ta có thể hiểu bảo tồn di tích là các nỗ lực nhằm bảo vệ và giữ gìn sự tồn tại của
di sản theo dạng thứ vốn có của nó.

Nhóm 3

5


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
1.2 Lịch sử hình thành Hoàng thành Thăng Long
Năm 1009, Lý Công Uẩn lên ngôi vua, sáng lập vương triều Lý. Tháng 7
mùa thu năm 1010, nhà vua công bố chiếu dời đô để dời đô từ Hoa Lư (Ninh
Bình) về thành Đại La. Ngay sau khi dời đô, Lý Công Uẩn đã cho gấp rút xây
dựng Kinh thành Thăng Long, đến đầu năm 1011 thì hoàn thành.
Khi mới xây dựng, Kinh thành Thăng Long được xây dựng theo mô hình
tam trùng thành quách gồm: vòng ngoài cùng gọi là La thành hay Kinh thành,
bao quanh toàn bộ kinh đô và men theo nước của 3 con sông: sông Hồng, sông
Tô Lịch và sông Kim Ngưu. Kinh thành là nơi ở và sinh sống của dân cư. Vòng
thành thứ hai (ở giữa) là Hoàng thành, là khu triều chính, nơi ở và làm việc của
các quan lại trong triều. Thành nhỏ nhất ở trong cùng là Tử Cấm thành, nơi chỉ
dành cho vua, hoàng hậu và số ít cung tần mỹ nữ.

Nhà Trần sau khi lên ngôi đã tiếp quản Kinh thành Thăng Long rồi tiếp
tục tu bổ, xây dựng các công trình mới. Sang đến đời nhà Lê sơ, Hoàng thành
cũng như Kinh thành được xây đắp, mở rộng thêm ra. Trong thời gian từ năm
1516 đến năm 1788 thời nhà Mạc và Lê trung hưng, Kinh thành Thăng Long bị
tàn phá nhiều lần. Đầu năm 1789, vua Quang Trung dời đô về Phú Xuân, Thăng
Long chỉ còn là Bắc thành. Thời Nguyễn, những gì còn sót lại của Hoàng thành
Thăng Long lần lượt bị các đời vua chuyển vào Phú Xuân phục vụ cho việc xây
dựng kinh thành mới. Chỉ duy có điện Kính Thiên và Hậu Lâu được giữ lại làm
hành cung cho các vua Nguyễn mỗi khi ngự giá Bắc thành.
Năm 1805, vua Gia Long cho phá bỏ tường của Hoàng thành cũ và cho
xây dựng Thành Hà Nội theo kiểu Vauban của Pháp với quy mô nhỏ hơn nhiều.
Năm 1831, trong cuộc cải cách hành chính lớn, vua Minh Mạng đã cho đổi tên
Thăng Long thành tỉnh Hà Nội. Khi chiếm xong toàn Đông Dương, người Pháp
chọn Hà Nội là thủ đô của liên bang Đông Dương thuộc Pháp và Thành Hà Nội
bị phá đi để lấy đất làm công sở, trại lính cho người Pháp. Từ năm 1954, khi bộ
đội ta tiếp quản giải phóng thủ đô thì khu vực Thành Hà Nội trở thành trụ sở của
Bộ quốc phòng. Như vậy khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội gần
như là một "bộ lịch sử sống" chảy suốt theo cả chiều dài lịch sử hơn 10 thế kỷ
Nhóm 3

6


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
của Thăng Long- Hà Nội, kể từ thành Đại La thời tiền Thăng Long đến thời đại
ngày nay.
1.3 Vai trò của kiến trúc, điêu khắc
Hoàng thành Thăng Long là quần thể công trình kiến trúc đồ sộ được các
triều vua xây dựng trong nhiều giai đoạn lịch sử và trở thành di tích quan trọng
bậc nhất trong hệ thống các di tích Việt Nam.Kiến trúc ở đây rất độc đáo và

riêng biệt đóng vai trò quan trọng tạo nên giá trị to lớn của di tích này.
Ở bên trong Hoàng thành có một nơi được xây dựng theo kiến trúc vòm
khiến ta liên tưởng đến Tử cấm thành ngày xưa. Đó chính là Đoan Môn nằm ở
cổng thành phía nam của Cấm thành. Đây là nơi ở của nhà vua và hoàng tộc,
cung là nơi tập trung làm việc của triều đình. Nhìn từ trên cao, Đoan Môn được
xây dựng theo lối kiến trúc cổng thành hình chữ U xoay hướng chầu về triều
đình với thế đứng cực kỳ vững chắc.
Kiến trúc Đoan Môn rất độc đáo bao gồm năm cổng thành được xây dựng
theo lối kiến trúc vòm qua “ trục thần đạo”. Cổng thành được xây dựng theo lối
kiến trúc này bởi lẽ nó tạo ra những đường con mềm mại, đẹp đẽ, và trên hết kết
cấu này chịu lực rất tốt. Cổng chính là nơi nhà vua xuất giá, phía trên cổng chính
giữa luôn có một tấm biển bằng đá ghi tên thành. Ở Hoàng thành người ta cũng
phát hiện tấm biển đá được lưu giữ ghi lại hai chữ Hán “ Đoan Môn”. Ba cổng
thành nằm ở chính giữa vạch thành ba đường hầm thẳng song song với “ trục
thần đạo” và ở hai bên hai đường hầm ngách. Xây dựng theo kiến trúc này
không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn giúp đoàn hộ giá nhà vua triển khai đội
ngũ chỉnh tề hơn, bảo về vững chắc bên trong thành.
Kiến trúc vòm trong hoàng thành là kiến trúc vô cùng tuyệt mỹ, những
nét cong mềm mại được tận dụng tối đa để tạo tác thành những chi tiết nhỏ nhất
cho tới những phần, những mảng lớn nhất,làm nên nét lộng lẫy đáng kinh ngạc
cho các công trình thường chỉ giành cho hoàng cung. Điều này không chỉ đựơc
thể hiện qua sử sách và các tác phẩm văn học, hội họa cổ nhân mà hậu thế còn
giữ gìn được trong khu Hoàng thành Thăng Long.
Bước chân qua cổng hành cung quay mặt ra đường Hoàng Diệu vào khu
Nhóm 3

7


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long

Vực xưa kia là nơi dựng những những cung điện nguy nga, tráng lệ, ai cũng có
thể nhận thấy hầu hết các công trình đều có sử dụng loại vật liệu đặc thù là đá.
Đường đi lối lại nơi đây của nơi đây cũng được làm tueừ đá tự nhiên tạo hình
thành gạch lát nền. Những con đường lát gạch đá phiến rộng mạch xếp in khít
không cần dùng đến vật liệu liên kết, hay những con đường lát gạch mặt vuông
nổi hằn những đường mạch xanh rêu phong làm cho nơi đây trở nên nổi bật.
Hiện vật còn xót lại tiêu biểu cho điêu khắc thời kì này là hai thềm rồng
nằm ở phía trước và phía sau điện kính thiên. Đôi rồng bằng đá được xây dựng
vào năm 1467. Rồng được tạo tác trau chuốt, tạo khối kiểu tượng tròn có dạng
khỏe khoắn, đầu vươn cao, thân uốn khúc nhịp nhàng. Đầu rồng lớn, miệng
ngậm ngọc, mũi nở, mắt lồi, râu và tóc kết thành đao bay về phía sau.Tai rồng
lớn, sừng đơn vươn dài ra phía sauvà áp sát thân rồng, dọc sống lung đúc chạm
hàng vây cá rất to. Bên ngoài bậc thềm có 2 lan can hình rồng cách điệu dạng
phù điêu (gọi là vân hóa rồng), mặt trong trang trí vân mây, bên ngoài thể hiện
hoa hoa cú dây.các hoa văn này được phủ kín mặt ngoài của thân rồng đá cách
điệu.
1.4 Chủ trương của Đảng, nhà nước về di tích và bảo vệ di tích
1.4.1Nghị quyết về di tích và bảo vệ di tích
Giữ gìn và bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử văn hóa của di tích là
công việc hết sức quan trọng, đòi phải phải có sự kết hợp giữa các cơ quan nhà
nước, các tổ chức và toàn thể mọi người dân. Nhà nước đã đưa ra nhiều chủ
trương, chính Sách để có thể thực hiện hiệu quả nhất việc bảo vệ và phát huy giá
trị di tích. Di tích lịch sử là nhưng công trình xây dựng, địa điểm, đồ vật, tài liệu
và tác phẩm có giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuậ,Mọi di tích lịch sử văn hóa
đều được xã hội bảo vệ.
Ngày 23/11/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký và công bố sắc lệnh về
bảo tồn di tích trên toàn cõi Việt nam. Khi đất nước ta giành được độc lập năm
1945 và bước vào thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội, nhà nước rất quan tâm đến
việc bảo tồn các giá trị lịch sử. Đảng và nhà nước đã có những chủ trương thể
hiện sự quan tâm, chăm lo bảo vệ các di tích, quan tâm đến việc giữ gìn các di

Nhóm 3

8


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
sản văn hóa của dân tộc. Sự quan tâm đó thể hiện qua pháp lệnh của nhà nước
về bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử và danh lam thắng cảnhngày 31/03/1984.
Pháp lệnh này được công bố vào thời điểm, hoàn cảnh cụ thể phù hợp với hoàn
cảnh lịch sử, kinh tế, xã hội thời kì này.
Quyết định số 25/TTg của chính phủ 1/1993 quy định một số chính sánh
về xây dựng và đổi mới sự nghiệp văn hóa nghệ thuật đặt ra nhiệm vụ cho toàn
dân và nhà nước phải tạo điều kiệnxây dựng cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kĩ
thuật, phương tiện nhằm phát triển văn hóa nghệ thuật mang bản sắc văn hóa
dân tộc.
Hiến pháp năm 1992 của nhà nước ta cũng quy định tách nhiệm của nhà
nước, các tổ chức nhân dân về bảo vệ, giữ gìn và phát huy di sản văn hóa dân
tộc đã nhấn mạnh rõ nhà nước chủ trương bảo tồn phát triển nền văn hóa Việt
Nam, các di sản văn hóa dân tộc, những giá trị của nền văn hiến dân dộc Việt
Nam.
Ngày 26/08/1994 Thủ tướng chính phủ đã cho phép Bộ văn hóa Thể thao
vad Du lịch triển khai chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa thể hiện bước
đi đúng đắn của Đảng và nhà nước đối với sự nghiệp bảo vệ và phát huy các giá
trị văn hóa.
Nghị quyết của hội nghị lần thứ V của Ban chấp hành trung ương Đảng
( khóa VIII ) đã khẳng định di sản văn hóa là tài sản vô giá của dân tộc ta, nó
giúp gắn kết cộng đồng các dân tộc, tạo nên sự đa dạng trong văn hóa, tạo nên
những giá trị văn hóa và góp phần thúc đẩy sự giao lưu văn hóa.
1.4.2 Luật di sản văn hóa
Di sản văn hoá Việt Nam là tài sản quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt

Nam và là một bộ phận của di sản văn hoá nhân loại, có vai trò to lớn trong sự
nghiệp dựng nước và giữ nước của nhân dân ta.
Luật di sản văn hóa có vai trò quan trọng góp phần bảo vệ và phát huy giá
trị di sản văn hoá, đáp ứng nhu cầu về văn hoá ngày càng cao của nhân dân, góp
phần xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc và đóng góp vào kho tàng di sản văn hoá thế giới; tăng cường hiệu lực quản
Nhóm 3

9


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
lý nhà nước, nâng cao trách nhiệm của nhân dân trong việc tham gia bảo vệ và
phát huy giá trị di sản văn hoá.
Luật di sản văn hóa được quốc hội khóa X kỳ họp 9 ngày 14/6/2011 là cơ
sở pháp lý quan trọng và cao nhất nhằm bảo vệ, giữ gìn và phát huy các di sản
văn hóa ở Việt Nam. Trong văn bản luật này quy định đến quyền và nghĩa vụ
của tổ chức, cá nhân đối với bảo vệ và phát huy di dản văn hóa; việc bảo vệ và
phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể; việc bảo vệ và phát huy giá trị văn
hóa vật thể; việc quản lý nhà nước về di sản văn hóa; khen thưởng và xử lý vi
phạm và các điều khoản thi hành.
Ngòai ra văn bản luật còn đề cập đến các khái niệm, nội dung của di sản
văn hóa; phạm vi, đối tượng điều chỉnh của luật; chinh sách, biện pháp chủ yếu
của nhà nước nhằm bảo vệ di sản. Trách nhiệm của cơ quan nhà nước, tổ chức,
cá nhân và toàn xã hội trong việc bảo vệ di sản văn hóa dân tộc. Đã giả thích rõ
các từ ngữ vềdi sản văn hóa, bảo vệ và phát huy các giá trị di sản văn hóa. Xác
định quyền sở hữu toàn dân do nhà nước thống nhất quản lý và các hình thức sở
hữu khác đối với di sản văn hóa. Những mục đích sử dụng và phát huy các giá
trị di sản văn hóa, các điều cấm về bảo vệ di sản văn hóa…
Tiểu kết

Chương 1 của bài nghiên cứu đã hệ thông cơ sở lý luận một cách đày đủ,
khách quan về giá trị di tích Hoàng thành Thăng Long, các khái niệm về di tích,
giá trị di tích và bảo tồn di tích; kiến trúc độc đáo của Hoàng thành Thăng Long.
Hiểu biết thêm về các chủ trương, nghị quyết của Đảng, nhà nước, luật di sản.
Đây là cơ sở để chúng ta thấy được tầm quan trọng của việc bảo tồn, giữ gìn và
phát huy các giá trị văn hóa của di tích.

Nhóm 3

10


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
CHƯƠNG 2
CÁC GIÁ TRỊ CỦA DI TÍCH HOÀNG THÀNH THĂNG LONG
2.1. Giá trị lịch sử
Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long, kể cả di tích khảo cổ học
phát hiện trong lòng đất và các di tích trên mặt đất, phản chiếu bề dày lịch sử
gần như liên tục từ thủ phủ An Nam, thành Đại La thế kỷ 7 - 9 thời thuộc
Đường, đến Cấm thành Thăng Long từ thời Lý qua Trần, Lê sơ, Mạc, Lê trung
hưng cuối thế kỷ 18, rồi thành Thăng Long - Hà Nội thời Nguyễn thế kỷ 19, qua
thời Pháp thuộc cho đến hiện nay.
Trong Chiếu dời đô, vua Lý Thái Tổ gọi thành Đại La là “đô cũ của Cao
Vương”. Đó là phủ thành An Nam do Tiết độ sứ Cao Biền xây dựng năm 866
trên cơ sở các phủ thành trước. “Thành mang tên La Thành, chu vi 1980 trượng
5 thước (6,139km), cao 2 trượng 6 thước (8,06m), chân thành rộng 2 trượng 6
thước (8,06m), bốn mặt xây nữ tường cao 5 thước 5 tấc (1,70m), 55 địch lâu (lầu
quan sát địch), 5 môn lâu (lầu cửa), 6 ủng môn (cửa ống), 3 cửa nước, 34 đường
bộ, lại đắp đê chu vi 2125 trượng 8 thước (6,589km), cao 1 trượng 5 thước
(4,65m), chân đê rộng 3 trượng (9,30), lại dựng hơn 5000 gian nhà” [6]. Đấy là qui

mô một toà thành khá lớn, chu vi hơn 6km tức gấp 1,5 lần so với chu vi tường
thành bên trong của thành Hà Nội (4 km).
Trên diện tích 19,000m2 khai quật, khảo cổ học đã phát hiện ở tầng văn
hoá lớp sâu nhất dấu tích kiến trúc và di vật thành Đại La gồm di tích bó nền,
móng trụ, cống thoát nước, 3 giếng nước cùng các loại gạch, ngói màu xám,
trong đó có gạch “Giang Tây quân", đầu ngói ống với những trang trí đặc trưng
thời Đường. Như vậy khu di tích hoàn toàn nằm bên trong thành Đại La. Trên
lớp di tích thành Đại La là lớp di tích Lý, trong đó có giếng nước Đại La bên
trên có hàng gạch màu đỏ thời Lý, chứng tỏ nhà Lý đã xây dựng thành Thăng
Long tại thành Đại La và lúc đầu có sự dụng một số kiến trúc của Đại La.
Giai đoạn Đinh (968 - 979) - tiền Lê (980 - 1009) cũng để lại dấu tích với
những đồ gốm thế kỷ 10 và loại gạch “Đại Việt quốc quân thành chuyên” tại
kinh đô Hoa Lư của hai vương triều này.
Nhóm 3

11


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
Từ khi định đô Thăng Long năm 1010, vương triều Lý để lại những dấu
tích kiến trúc dày đặc nhất trên toàn bộ diện tích khu di tích khảo cổ học. Đó là
những di tích kiến trúc khá lớn 3 gian, 9 gian, 13 gian với những vì kèo 3, 6, 7
hàng cột có thể xác định qua các trụ móng cột kê chân đá tảng. Khảo cổ học còn
tìm thấy nhiều kiến trúc lục giác với 6 trụ móng hình tròn xung quanh và 1 trụ
móng hình vuông ở giữa và 1 kiến trúc bát giác qui mô lớn. Trong tầng văn hoá
Lý còn tìm thấy hệ thống thoát nước, giếng nước và nhiều vật liệu kiến trúc đặc
trưng thời Lý.
Dấu tích kiến trúc Trần vừa có phần kế thừa, sử dụng lại một số công trình
thời Lý, vừa xây dựng nhiều công trình mới, tạo nên diện mạo mới của thời
Trần. Kiến trúc Trần cũng đắp nền, xây móng trụ, bó nền nhưng đường viền bó

vỉa theo kiểu xếp gạch hình hoa chanh rất đặc trưng thời Trần. Giếng nước thời
Trần xây bằng gạch màu đỏ theo kiểu xếp chéo xương cá. Vật liệu xây dựng như
gạch, ngói, tượng đất nung với những hoa văn trang trí hình rồng, phượng, phần
hoa cánh sen, hoa cúc như thời Lý nhưng phong cách có phóng khoáng hơn.
Di tích kiến trúc thời Lê sơ cũng tìm thấy phổ biến trong khu di tích khảo
cổ học, có phần chồng lên thời Lý, Trần, có phần phá huỷ một số kiến trúc thời
trước. Nhiều ao hồ và ngự hà được khơi đào. Hình như qui hoạch Cấm thành trải
qua một số thay đổi quan trong. Nhiều di tích kiến trúc, cống thoát nước, giếng
nước đã được tìm thấy cùng với những loại gạch vồ, ngói mũi sen, ngói thanh
lưu ly (màu xanh), hoàng lưu ly (màu vàng)... của thời Lê sơ phân bổ trên hầu
khắp diện tích khu di tích.
Những di tích thời Mạc và Lê trung hưng có phần mờ nhạt hơn và bị phá
huỷ nhiều vì những biến động chính trị thế kỷ 18 và sự phá huỷ Cấm thành để
xây dựng thành Vauban đầu thế kỷ 19. Tuy nhiên, thời kỳ này vẫn để lại một số
di tích kiến trúc và di vật.
Khu di tích khảo cổ học 18 Hoàng Diệu gồm thời tiền Thăng Long từ thế
7 - 9 và thời Thăng Long với vai trò kinh đô của nước Đại Việt từ thế kỷ 11 đến
cuối thế kỷ 18.
Sang thế kỷ 19, trong khu thành cổ Hà Nội, di tích trong lòng đất chỉ mới
Nhóm 3

12


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
thăm dò bước đầu qua mấy hố khai quật nhỏ ở Đoan Môn, Hậu Lâu và Cửa Bắc,
nhưng những di tích trên mặt đất lại tiếp nối lịch sử của trung tâm Thăng LongHà Nội cho đến nay. Đó là di tích nền điện Kính Thiên, Đoan Môn của Cấm
thành Thăng Long thời Lê sơ; Kỳ Đài, Cửa Bắc của thành Hà Nội, Hành cung
với tường bao quanh hình chữ nhật mở 8 cửa của nhà Nguyễn đầu thế kỷ 19.
Trong thời Pháp thuộc, Hà Nội là thủ phủ của Đông Dương thuộc Pháp và

thành cổ Hà Nội là khu vực quân sự của Pháp. Trong khu vực này, người Pháp
đã xây dựng một số kiến trúc mới trong đó có toà nhà xây trên nền điện Kính
Thiên làm Sở chỉ huy pháo binh. Từ năm 1954 đến năm 2004, khu vực thành cổ
Hà Nội là Tổng hành dinh của quân đội nhân dân Việt Nam.
Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long bao gồm cả bộ phận di
tích khảo cổ học phát lộ trong lòng đất và bộ phận di tích trên mặt đất trong
thành cổ Hà Nội, trải dài lịch sử 13 thế kỷ của cơ quan quyền lực, trong đó có
gần 10 thế kỷ của Cấm thành Thăng Long và trục trung tâm của thành Hà Nội.
Giá trị lịch sử nổi bật của Khu di tích là bề dày lịch sử của một trung tâm
chính trị, trung tâm quyền lực mà cho đến nay vẫn giữ vai trò trung tâm của
nước Việt Nam hiện đại, vẫn nằm trong Trung tâm chính trị Ba Đình của thủ đô
Hà Nội.
Trên thế giới, có nhiều kinh thành có lịch sử trên nghìn năm, nhưng thủ đô
một nước hiện nay có bề dày lịch sử với vai trò trung tâm quyền lực gần 13 thế
kỷ, trong đó có gần nghìn năm gần như liên tục là quốc đô thì rất hiếm. Tính liên
tục và lâu dài của một trung tâm quyền lực cho đến ngày nay, đó là đặc điểm và
giá trị lịch sử nổi bật của Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long.
2.2. Giá trị di sản
Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội mang tính đại
diện và tiêu biểu rất đặc trưng của lịch sử và văn hoá Thăng Long – Hà Nội
trong 13 thế kỷ liên tục từ thời Đại La qua thời Thăng Long đến thời Hà Nội
hiện nay. Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội mang trong mình
những giá trị nổi bật toàn cầu bởi nơi đây, liên tục trong hơn một thiên niên kỷ là
nơi giao thoa các giá trị nhân văn, nghệ thuật điêu khắc, nghệ thuật kiến trúc, kỹ
Nhóm 3

13


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long

thuật xây dựng, quy hoạch đô thị và nghệ thuật tạo dựng cảnh quan hết sức độc
đáo. Đây là trung tâm quyền lực nối tiếp nhau của Việt Nam trong hơn một ngàn
năm lịch sử và là minh chứng có một không hai về sự tiến hoá của nền văn minh
dân tộc Việt Nam trong lịch sử phát triển của nhà nước quân chủ vùng Đông
Nam Á và Đông Á. Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội là nơi ghi
đậm dấu ấn những giá trị biểu đạt văn hoá và những sự kiện mang tầm vóc ý
nghĩa toàn cầu. Những giá trị nổi bật toàn cầu đó không chỉ thể hiện ở các di tích
di vật hiện hữu được phát lộ mà còn lắng đọng ở chiều sâu văn hoá phi vật thể
và những giá trị tinh thần vô giá, được bồi đắp qua hàng ngàn năm lịch sử.
Khu di tích có một diện tích rất khiêm nhường chỉ vó 18,395 ha nhưng lại
chứa đựng nhiều giá trị lịch sử văn hoá rất lớn lao. Về mặt nghiên cứu, khu di
tích là một không gian hội tụ đầy đủ nhất ba cơ sở sử liệu về nhận thức Thăng
Long – Hà Nội: tư liệu thư tịch, di tích trên mặt đất và di tích khảo cổ học trong
lòng đất.
Các di tích kiến trúc và di vật Hoàng thành Thăng Long tại khu vực nội
thành Hà Nội rất đa dạng, phong phú chứng tỏ trình độ kỹ thuật cao của dân tộc
và khả năng tổ chức cao của các vương triều Đại Việt nhất là trong thời kỳ thịnh
đạt của quốc gia Đại Việt.
Nghiên cứu về quy mô các kiến trúc kỹ thuật gia cố nền móng, móng trụ
các chuyên gia khảo cổ học kiến trúc trong và ngoài nước nhất trí đánh giá các
kiến trúc thành Thăng Long được xây dựng ở trình độ rất cao.
Cho đến nay, gốm sứ Việt Nam được sản xuất trong thời Lý mới chỉ biết
đến duy nhất ở Thăng Long. Tại số 18 phố Hoàng Diệu, số 61-64 phố Trần Phú,
di tích đàn Xã Tắc, đàn Nam Giao, các nhà khảo cổ học đã tìm thấy nhiều đồ
gốm sứ cao cấp men trắng, men xanh lục, men ngọc, men nâu và men vàng thời
Lý. Tại hố B17 đã tìm thấy mảnh bệ tháp sứ trắng trang trí rồng và mảnh bệ tháp
sứ trắng trang trí hình tiên nữ (Apsara) là minh chứng sinh động cho thấy trình
độ phát triển rất cao của công nghệ sản xuất đồ sứ trắng thời Lý. Một số đồ sứ
trắng tìm được trong Hoàng thành có những loại bát, đĩa, nắp hộp, đài sứ bị méo
hoặc cháy do quá lửa cho thấy nó được sản xuất tại chỗ. Tại khu D đã phát hiện

Nhóm 3

14


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
được hàng nghìn mảnh bao nung gốm cùng nhiều loại con kê, dụng cụ thử men,
đặc biệt là những đồ gốm lớn bị sống men như chiếc đĩa có đường kính miệng
39,5cm ở hố D5.
Gốm men ngọc thời Lý gồm bát, đĩa trang trí văn in hoa cúc dây như kiểu
gốm Tống và nhóm bát, đĩa khắc chìm hoa sen mang phong cách Việt đặc trưng.
Đây là loại gốm có chất lượng cao, men phổ biến có màu xanh ngọc sắc đậm,
xương gốm trắng, mịn và có nhiều điểm khác biệt so với gốm thời Trần về kỹ
thuật tạo chân đế. Qua phát hiện ở hố D6 những đồ gốm phế thải đặc biệt là
những mảnh khuôn in hoa cúc dây.. Hoa văn trên khuôn in này có phong cách
như hoa văn trên đĩa men ngọc tìm thấy trong lòng giếng thời Lý ở hố A10.
Gốm men xanh lục là dòng gốm men xanh lá cây, hoa văn trang trí đẹp với các
đề tài hoa lá và những đồ tinh xảo trang trí hình rồng qua chiếc nắp hộp tìm thấy
ở hố A9MR là một trong những tiêu bản đặc sắc cho thấy sự phát triển cao của
gốm men xanh lục Lý…
Gốm thời Trần tìm được khá nhiều trong các hố khai quật và thường
được tìm thấy cùng với những đồ gốm trang trí kiến trúc cùng thời. Gốm thời kỳ
này có rất nhiều loại gồm các dòng gốm, men ngọc, men xanh lục, men nâu,
men hoa nâu và hoa lam. Nét mới riêng biệt và rất đáng lưu ý về gốm thời Trần
là sự xuất hiện dòng gốm hoa lam. Loại gốm này được tìm thấy khá nhiều trong
các hố khai quật và phổ biến là bát, đĩa vẽ cành hoa cúc, màu nâu sắt và xanh
cobalt giống như những đồ gốm đã được xuất khẩu sang Đông Nam Á, Trung
Đông và Nhật Bản vào khoảng giữa thế kỷ XIV. Tại khu D ở số 18 phố Hoàng
Diệu đã tìm thấy chồng đĩa lớn vẽ cành hoa cúc cùng nhiều chồng dính của loại
gốm men độc sắc trang trí văn mây hình khánh, chim phượng và hoa lá. Tư liệu

này góp phần khẳng định thêm rằng, ngoài những dấu hiệu về lò gốm thời Lý
nói trên khả năng ở đây còn có những lò gốm thời Trần.
Gốm thời Lê tìm được tại các hố khai quật có số lượng lớn nhưng tập
trung nhiều nhất là ở khu vực ven triền sông cổ nằm giữa khu A và B ở số 18
phố Hoàng Diệu: gốm hoa lam cao cấp có hình dáng và hoa văn tương tự những
đồ gốm trên tàu đắm Hội An như loại bát vẽ rồng 4 móng, dưới đáy khắc chữ
Nhóm 3

15


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
Trù (bếp), giữa lòng viết chữ Kính hay loại đĩa lớn vẽ rồng có bút pháp tinh tế
như trên bản đang lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam. Phát hiện có ý nghĩa
này cho phép một lần nữa khẳng định về sự góp mặt quan trọng của gốm Thăng
Long trong mối giao lưu kinh tế, văn hoá với quốc tế trong lịch sử. Ngoài ra còn
phát hiện loại gốm trắng mỏng trang trí in nổi hình rồng có chân 5 móng (cũng
có loại rồng có 4 móng) giữa lòng ghi chữ Quan hay chữ Kính là những sản
phẩm của lò quan Thăng Long. Có thể nói, đồ gốm sứ do cư dân Thăng Long
sản xuất đạt trình độ rất cao. Trên bình diện thế giới, gốm sứ Việt Nam ở Thăng
Long không kém gì đồ gốm sứ Trung Quốc.
Ngoài gốm sứ các nguồn tư liệu khảo cổ học khác còn cho biết rõ lịch sử
mỹ thuật Việt Nam. Trên các đồ đất nung, đồ gốm đều có trang trí các loại hoa
văn như rồng, phượng, sen, cúc, sóng nước, mây trời. Các hình tượng trang trí
đó phản ánh lịch sử lâu dài, độc đáo của mỹ thuật Việt Nam. Các di tích kiến
trúc và di vật qua các phát hiện khảo cổ học còn phản ánh rõ nét bản sắc văn hoá
Thăng Long – Hà Nội, nơi hội tụ, kết tinh tinh hoa và bản sắc văn hoá dân tộc.
Có thể thấy, các di tích kiến trúc, di vật, di tích động vật, thực vật, mộ táng, sông
hồ đã phản ánh rất rõ mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên, quan niệm
thẩm mỹ, nghệ thuật ẩm thực, tôn giáo, tín ngưỡng của con người Thăng Long

qua nhiều thời kỳ lịch sử.
Không chỉ hiển lộ rõ bản sắc dân tộc, các di tích, di vật khảo cổ học
Thăng Long còn cho thấy được mối quan hệ giao lưu kinh tế - văn hoá chặt chẽ
giữa quốc gia Đại Việt với thế giới bên ngoài: gốm Islam từ vùng Tây A (thế kỷ
IX – X), gốm Triều Tiên (thế kỷ XIII – XIV), gốm Hizen - Nhật Bản (thế kỷ
XVII – XVIII), gốm sứ Trung Quốc từ thế kỷ VI – VII cho đến thế kỷ XX một
số yếu tố cấu trúc hoa văn trang trí, kỹ thuật chôn cột kiến trúc trong hố, kỹ
thuật xây giếng thời Đại La và giếng thời Lý...
Trải qua 13 thế kỷ lịch sử, Kinh đô Thăng Long biểu trưng cho sức mạnh
tự lực, tự cường của dân tộc trong thời đại dựng nước và giữ nước. Từ những giá
trị trên, Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội đã được xếp
hạng Di tích quốc gia năm 2007, Di tích quốc gia đặc biệt năm 2009 và năm
Nhóm 3

16


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
2010 đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hoá thế giới. Trở thành di sản
văn hoá thế giới, Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội là niềm tự
hào của nhân dân thủ đô Hà Nội và cả nước, là sự vinh danh những giá trị văn
hoá, truyền thống ngàn năm văn hiến của Thăng Long – Hà Nội, đồng thời mở
ra những cơ hội mới trong hợp tác quốc tế về nghiên cứu, bảo tồn phát huy giá
trị cho di sản. Tài sản vô giá của cha ông để lại sẽ được bảo vệ, gìn giữ cho
muôn đời con cháu mai sau.
2.3. Giá trị kiến trúc
Kết quả cuộc khai quật Thành cổ kéo dài 2 năm đã phát lộ được quần thể
nền móng của nhiều loại hình di tích kiến trúc: các cung điện, lầu gác, hệ thống
giếng nước, đường cống tiêu thoát nước... Những di tích này là cơ sở khoa học
để khẳng định nơi đây chính là trung tâm Cấm thành Thăng Long xưa.

Kết quả cuộc khai quật Thành cổ kéo dài 2 năm đã phát lộ được quần thể
nền móng của nhiều loại hình di tích kiến trúc: các cung điện, lầu gác, hệ thống
giếng nước, đường cống tiêu thoát nước... Những di tích này là cơ sở khoa học
để khẳng định nơi đây chính là trung tâm Cấm thành Thăng Long xưa.
Ngày 9/2, tại Đại học Quốc gia Hà Nội, Hội Sử học Hà Nội đã tổ chức
thông báo các kết quả nghiên cứu mới về di tích Hoàng thành Thăng Long tại 18
Hoàng Diệu sau hai năm nghiên cứu (2005-2006).
Kết quả khai quật (2002-2004) đã phát lộ được quần thể nền móng của
nhiều loại hình di tích kiến trúc: nền nhà của các cung điện, lầu gác, hệ thống
giếng nước, đường cống tiêu thoát nước... cùng với số lượng lớn và phong phú
khoảng vài triệu loại hình di vật: đồ gốm sứ, đồ kim loại, di cốt mộ táng... có
niên đại kéo dài 1.300 năm (từ thời An Nam đô hộ phủ đến thời Lý - Trần - Lê Nguyễn), phản ánh lịch sử lâu dài, độc đáo của Thăng Long - Hà Nội.
Viện Khảo cổ học Việt Nam đã đề xuất dự án chỉnh lý, nghiên cứu hệ
thống các loại hình di vật Hoàng thành Thăng Long thực hiện trong 10 năm
(2005-2015). Đến nay, Dự án đã thu được 3 kết quả lớn. Thứ nhất là xây dựng
lưới tọa độ Thăng Long theo tiêu chuẩn quốc tế dưới sự trợ giúp của các chuyên
gia Nhật Bản (nghĩa là xác định được chuẩn mặt bằng và phương hướng của các
Nhóm 3

17


Tìm hiểu giá trị di tích lịch sử Hoàng Thành Thăng Long
dấu tích kiến trúc) trong phạm vi 19.000 m2.
Bên cạnh đó đã nghiên cứu mặt bằng để bước đầu nhận diện năm di tích
kiến trúc cung điện tiêu biểu thời Lý - Trần (thế kỷ 11-17), bao gồm: kiến trúc
nhiều gian ở phía bắc khu A (đã xuất lộ 10 gian); tổ hợp kiến trúc ở phía nam
khu A (rộng 1.400 m2) có quy mô rất lớn với kiến trúc ba hàng cột nằm ở phía
bắc đã xuất lộ năm gian với lòng nhà rất rộng (7,45 m); kiến trúc nhà dài 13
gian; kiến trúc lớn ở phía bắc khu B và kiến trúc "lầu lục giác" (tên tạm gọi).

Những nền móng di tích kiến trúc này là cơ sở khoa học để khẳng định
nơi đây chính là trung tâm Cấm thành Thăng Long xưa. Đáng chú ý nhất là kiến
trúc "lầu lục giác" được các chuyên gia Việt Nam suy đoán là các trà đình (nơi
thưởng trà) còn các chuyên gia Nhật Bản suy đoán đây là các tháp nhiều tầng
mái.
Qua nghiên cứu, chỉnh lý các di vật đồ gốm sứ, đồ sành và vật liệu kiến
trúc có thể khẳng định phần lớn đều là đồ ngự dụng (đồ dùng riêng của Hoàng
cung) với hoa văn hình rồng năm ngón đặc sắc. Trên cơ sở giám định niên đại
của 5.000 hiện vật, hoàn thành đo vẽ kỹ thuật và hoàn chỉnh hồ sơ 2.918 bản
vẽ... dự án đã đưa ra những bằng chứng cho thấy trong nhiều thời kỳ, kinh thành
Thăng Long luôn có mối quan hệ, giao lưu kinh tế với bên ngoài: Trung Quốc,
Tây Á (giai đoạn thế kỷ 7-9); Trung Quốc, Nhật Bản (giai đoạn thời Lê Trung
Hưng). Các di vật này cũng cho thấy các cung điện thời Lý - Trần được trang trí
rất cầu kỳ, đẹp và mang sắc thái văn hóa dân tộc độc đáo, thể hiện trình độ kỹ
thuật cao.
Những kết quả khảo cổ trên là một chứng cứ khoa học đặc biệt quý giá
giúp chúng ta có một thái độ cư xử đúng mực với các di sản của cha ông, đặc
biệt là trên mảnh đất "Thăng Long ngàn năm văn vật".
2.4. Giá trị du lịch
Tuy đã tổ chức nhiều lễ hội, chương trình với quy mô và sự đầu tư lớn
nhưng Hoàng thành Thăng Long vẫn còn vắng khách, điều này có cả lý do
khách quan lẫn chủ quan. Lý do đầu tiên là do các chương trình lễ hội tại Hoàng
Thành tuy được quảng bá trên các phương tiện thông tin đại chúng song do cái
Nhóm 3

18