Nâng cao hiệu quả nhập khẩu vật tư máy móc thiết bị ở Công ty xuất nhập khẩu cung ứng vật tư thiết bị đường sắt

Mục lục
Trang
Lời mở đầu 3
Ch ơng I: Một số vấn đề cơ bản về hoạt động nhập khẩu vật t
máy móc thiết bị của ngành đờng sắt
5
I/ Những yêu cầu phát triển ngành đờng sắt trong giai đoạn tới
5
1. Vị trí và vai trò của ngành đờng sắt
5
2. Chủ trơng của nhà nớc về phát triển ngành đờng sắt
6
3. Vai trò của nhập khẩu máy móc thiết bị đối với ngành đờng sắt
8
4. Điều kiện hiện nay của ngành đờng sắt
11
II/ Hoạt động nhập khẩu vật t máy móc thiết bị
13
1. Vai trò cung ứng vật t của ngành đờng sắt
13
2. Các nhân tố ảnh hởng đến hoạt động kinh doanh nhập khẩu vật t
máy móc thiết bị
15
3. Xu thế đầu t phát triển ngành khác
17
4. Nhu cầu trang thiết bị vật t ngành phát triển trong tơng lai
19
Ch ơng II: Thực trạng hoạt động kinh doanh của công ty
VIRASIMEX
21
I/ Quá trình hình thành và phát triển của công ty

21
1. Lịch sử hình thành phát triển của công ty
21
2. Chức năng nhiệm vụ và quyền hạn của công ty
22
3. Cơ cấu tổ chức của công ty
23
II/ Phân tích thực trạng nhập khẩu vật t máy móc của công ty
VIRASIMEX
27
1. Nội dung công tác nhập khẩu hàng hoá
27
2. Tình hình khai thác và sử dụng vốn của công ty thời gian qua
34
1
3. Khả năng cung cấp và đáp ứng yêu cầu của công ty
36
4. Nhận xét tổng quát nghiên cứu thực trạng của công ty
VIRASIMEX
37
Ch ơng III: Phơng hớng và giải pháp nâng cao hiệu quả nhập
khẩu vật t thiết bị của công ty
40
I/ Phơng hớng và định hớng nhập khẩu vật t thiết bị
40
1. Phơng hớng phát triển nhập khẩu của công ty
40
2. Định hớng kinh doanh nhập khẩu máy móc thiết bị
41
II/ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả nhập khẩu vật t máy móc thiết

bị ở công ty
42
1. Về hoạt động nhập khẩu
41
2. Về hoạt động kinh doanh trong nớc
45
Kết luận 50
Tài liệutham khảo 51
2
Lời mở đầu
Để có đợc thành quả nh ngày hôm nay nền kinh tế của các nớc phát triển
đã phải trải qua hàng trăm năm phát triển với nhiều cuộc cách mạng khoa học
kỹ thuật đó là con đờng tất yếu tự nhiên của mọi quá trình phát triển.
Nớc ta với một xuất phát điểm thấp, công nghiệp lạc hậu, nông nghiệp là
chủ yếu, nền kinh tế nhỏ bé và manh mún. Để tiến kịp với trình độ các nớc phát
triển trên thế giới hiện nay, nếu theo con đờng của các nớc phát triển thì chúng
ta không thể tiến kịp trình độ của họ chỉ có con đờng duy nhất giúp chúng ta vợt
qua khoảng cách đó là đón đầu các thành tựu công nghệ tiên tiến bằng cách
chuyển giao công nghệ máy móc thiết bị thông qua con đờng nhập khẩu.
Nhận biết đợc vai trò to lớn của nhập khẩu đối với sự phát triển của nền
kinh tế đất nớc. Đảng và Nhà nớc ta đã có nhiều chính sách, biện pháp khuyến
khích nhập khẩu máy móc thiết bị tiên tiến để phục vụ cho công nghiệp hoá và
hiện đại hoá đất nớc. Tuy nhiên trong thời đạ hiện nay những phát minh thiết kế
chế tạo máy móc của thế giới thay đổi từng ngày từng giờ, nếu không nắm bắt
đầy đủ và kịp thời thì việc nhập khẩu máy móc, thiết bị công nghệ có thể dẫn
đến tổn thất không nhỏ cho đất nớc. Vì vậy việc nhập khẩu máy móc thiết bị
nh thế nào cho phù hợp với điều kiện nền kinh tế Việt Nam và đạt hiệu quả cao
là vấn đề mà các doanh nghiệp nhập khẩu và các ngành các cấp có liên quan
đang rất quan tâm xem xét. Đặc biệt việc nhập khẩu máy móc, thiết bị trong
lĩnh vực đờng sắt có ý nghĩa quan trọng trong việc củng cố và nâng cao cơ sở hạ

tầng đồng thời tạo điều kiện cho quá trình phát triển các ngành khác và toàn bộ
nền kinh tế. Đó là mục tiêu lớn của Nhà nớc nói chung cũng nh của ngành đờng
sắt nói riêng.
3
Qua nhận thức về mặt lý luận, cùng với thời gian thực tập ở Công ty xuất
nhập khẩu cung ứng vật t thiết bị đờng sắt. Đợc sự hớng dẫn tận tình của thầy
giáo Nguyễn Mạnh Quân và cô Hoàng Thuý Nga cùng các cán bộ ở cơ quan
thực tập em xin chọn đề tài: "Nâng cao hiệu quả nhập khẩu vật t máy móc
thiết bị ở Công ty xuất nhập khẩu cung ứng vật t thiết bị đờng sắt". Tên giao
dịch là VIRASIMEX.
Đề tài đợc trình bày làm 3 phần:
Ch ơng I: Một số vấn đề cơ bản về hoạt động nhập khẩu vật t, máy móc
thiết bị của ngành đờng sắt.
Ch ơng II: Phân tích thực trạng nhập khẩu vật t máy móc thiết bị ở Công
ty VIRASIMEX.
Ch ơng III: Phơng hớng và biện pháp nâng cao hiệu quả nhập khẩu vật t
máy móc thiết bị.
Với thời gian thực tập ngắn, khả năng nghiên cứu có hạn, phạm vi rộng, đề
tài không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Kính mong đợc sự giúp đỡ,
đóng góp, bổ sung của các thầy cô, các cán bộ nhân viên của Công ty
VIRASIMEX cùng tất cả các bạn quan tâm đến đề tài.
4
Ch ơng I
Một số vấn đề cơ bản về hoạt động nhập khẩu vật t
máy móc thiết bị của ngành đờng sắt
I/ Những yêu cầu phát triển của ngành đờng sắt
trong giai đoạn tới
1) Vị trí và vai trò của đờng sắt
Nh chúng tôi đã biết đờng sắt là một trong những ngành kinh tế thuộc cơ
sở hạ tầng có mối quan hệ mật thiết với các ngành kinh tế khác trong nền kinh

tế thị trờng. Sự phát triển của ngành đờng sắt có vai trò quan trọng trong tơng
lai. Đối với nền kinh tế mở nh chúng ta hiện nay việc mở rộng quan hệ kinh tế,
chính trị đòi hỏi chúng ta phải hiện đại hoá ngành giao thông vận tải. Ngành đ-
ờng sắt nằm trong vùng quy hoạch mạng lới giao thông.
Ngày nay khoa học kỹ thuật càng phát triển thì đờng sắt càng phải hiện đại
là vì đờng sắt có vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân và đời sống văn
hoá, là ngành vận tải có nhiều u điểm nh: vận chuyển khối lợng hàng hoá và
hành khách lớn, tuyến đờng dài, giá thấp, tốc độ tơng đối nhanh, độ an toàn cao
đặc biệt còn là ngành vận tải ít gây ô nhiễm môi trờng sinh thái.
Trong thời gian tới đất nớc ta trở thành một nớc phát triển có nền công
nghiệp tiến tiến và hớng ra thị trờng nớc ngoài, mặt khác một khi nền kinh tế
phát triển sẽ dẫn đến mức thu nhập và trình độ dân trí ngày một cao nhu cầu vận
chuyển và đi lại cao. Phát triển ngành đờng sắt sẽ là mạch máu lu thông của nền
kinh tế, vận chuyển trong nớc và nối thị trờng trong nớc với thị trờng các nớc
trên thế giới.
Một đất nớc đông dân, có chiều dài đất nớc trên 2000 km và có nền công
nghiệp phát triển vì theo kinh nghiệm của thế giới ngành đờng sắt cần phát triển
5
để đóng vai trò thích đáng. Tuy nhiên trong điều kiện Việt Nam là một nớc nền
công nghiệp phát triển ở trình độ thấp cơ sở hạ tầng hiện đang ở tình trạng cũ
nát, yếu kém do hầu hết các thiết bị máy móc đều đợc nhập từ những thập niên
trớc. Để đáp ứng điều kiện phát triển của nền kinh tế hiện nay và yêu cầu phát
triển của nền kinh tế thế giới, chúng ta cần đổi mới cơ sở vật chất, trang thiết bị
cho nền kinh tế. Công ty xuất nhập khẩu cung ứng vật t thiết bị đờng sắt có
nhiệm vụ nhập khẩu máy móc thiết bị, phơng tiện để phục vụ cho ngành đờng
sắt và các ngành khác trong nền kinh tế quốc dân.
2/ Chủ trơng của Nhà nớc về phát triển ngành đờng sắt.
Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần VI (1986). Đảng và Nhà nớc ta đã xác
định chuyển hớng nền kinh tế từ kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế hàng
hoá nhiều thành phần có sự quản lý của Nhà nớc theo định hớng XHCN. Cho

đến nay đã có những thay đổi rõ rệt về mọi mặt đời sống, kinh tế xã hội. Nhng
do xuất phát điểm của nền kinh tế thấp, cơ sở vật chất kỹ thuật lạc hậu. Để đáp
ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế hiện nay cúng ta cần đổi mới công nghệ,
máy móc, thiết bị, mới có thể hội nhập nền kinh tế trong nớc với nền kinh tế thế
giới. Việc đổi mới và nâng cấp ngành đờng sắt là một yêu cầu đối với sự phát
triển cơ sở hạ tầng của đất nớc, giúp cho quá trình hội nhập của nền kinh tế.
Xuất phát từ yêu cầu đó, Nhà nớc đã có chủ trơng nâng cấp các tuyến đờng
sắt hiện có trong nớc. Đồng thời mở thêm các tuyến đờng mới với mục tiêu an
toàn, thuận tiện, giảm thời gian chạy, vận chuyển khối lợng lớn, giá thành
giảm... để đáp ứng nhu cầu vận chuyển hành khách và hàng hoá ngày càng tăng
của nền kinh tế. Xây dựng nâng cấp nhiều trục đờng quan trọng nh: Sài Gòn -
Vũng Tàu, Hà Nội - Hải Phòng, Hà Nội - TP Hồ Chí Minh, Hà Nội - Lào Cai...
Nhà nớc đang nghiên cứu xây dựng tuyến đờng sắt cao tốc TGV, phát triển các
tuyến đờng sắt liên vận nh tuyến Hà Nội - Bắc Kinh, Sài Gòn - Phnôngpênh để
hoà mạng với đờng sắt xuyên châu ?á. Vì vậy trong thời gian tới Tổng cục đờng
sắt và Nhà nớc đã có dự kiến đầu t phát triển, hiện đại hoá các trang thiết bị cơ
sở vật chất cho việc xây dựng phát triển các tuyến đờng trọng điểm và nhằm
6
nâng cao hơn nữa chất lợng cơ sở hạ tầng hiện tại của ngành đờng sắt cũng nh
trong tơng lai sắp tới. Muốn nh vậy không có cách nào khác là phải nhập khẩu
máy móc thiết bị từ nớc ngoài vì trong điều kiện nớc ta hiện nay cha thể sản
xuất ra các sản phẩm có thể đáp ứng tốt nhu cầu hiện tại. Do đó với chức năng
là một doanh nghiệp Nhà nớc hoạt động trong lĩnh vực đờng sắt, Công ty
VIRASIMEX có nhiệm vụ đảm bảo cung cấp đầy đủ phơng tiện vật t cho việc
xây dựng cơ sở hạ tầng của đất nớc.
Việc thông tuyến đờng sắt Việt Nam - Trung Quốc ở hai cửa khẩu Lạng
Sơn, Lào Cai tạo mối quan hệ tốt đẹp về kinh tế và chính trị giữa hai quốc gia.
Ngành đờng sắt có thể tìm kiếm ở thị trờng Trung Quốc nhiều đầu mối kinh tế
quan trọng giúp cho kim ngạch xuất nhập khẩu tăng. Mặt khác Trung Quốc là
nớc có nhiều điều kiện thuận lợi nh thời tiết, khí hậu, cơ sở hạ tầng, trang thiết

bị phù hợp với Việt Nam. Nhiều tuyến đờng sắt bề rộng 1m; 1,2m nh các tuyến
đờng sắt ở Việt Nam, khi nhập khẩu đầu máy hay toa xe thiết bị khác không
gặp khó khăn. Năm 2001 nhập khẩu trị giá 919.008 USD chiếm tỷ trọng cao
nhất trong tổng giá trị nhập khẩu.
Sắp tới Nhà nớc có dự án mở tuyến đờng sắt liên vận sang Mông Cổ, Nga
và châu Âu. Tuy trớc mắt chúng ta cha có đủ điều kiện vốn, cơ sở vật chất để
xây dựng - nhng trong thời gian tới phơng hớng xây dựng tuyến đờng này sẽ đ-
ợc thực hiện.
Chủ trơng quan trọng nhất mà Đảng và Nhà nớc ta đặt ra là mở rộng mạng
lới đờng sắt sang Lào - Campuchia nối với các nớc trong khu vực ASEAN. Vì
các nớc này đều có nền kinh tế đang phát triển, có thị trờng rộng lớn để ta có
thể tiêu thụ sản phẩm cũng nh nhập khẩu hàng hoá cần thiết và trang thiết bị
phục vụ sản xuất trong nớc. Về vị trí địa lý Việt Nam so với các nớc này rất
thuận lợi cho việc vận chuyển và mua, bán hàng hoá, là bạn hàng không thể
thiếu đợc cho sự phát triển của nền kinh tế. Mặt khác xây dựng tuyến đờng sắt
sang khu vực Đông Nam á còn là chiến lợc phát triển lâu dài, là cầu nối để Việt
Nam ra nhập khối mậu dịch tự do Đông Nam á (AFFA).
7
3) Vai trò của nhập khẩu máy móc thiết bị đối với ngành đờng sắt nói
riêng và nền kinh tế nói chung.
Nhập khẩu máy móc thiết bị là để thay thế, bổ sung những công nghệ cũ
kỹ lạc hậu và cái còn thiếu cần cho sự phát triển đờng sắt. Làm đợc nh vậy sẽ
tác động tích cực đến sự phát triển cân đối và khai thác tối đa tiềm năng thế
mạnh của vận chuyển đờng sắt về sức lao động, vốn và cơ sở vật chất, tài
nguyên và khoa học kỹ thuật. Trong điều kiện nớc ta hiện nay phát triển giữa
các vùng, ngành kinh tế còn mất cân đối nhiều, nhu cầu vận chuyển từ nơi này
đến nơi khác rất lớn. Đối với các loại hình vận chuyển khác nh: đờng bộ, đờng
thuỷ, đờng không tuy đã đáp ứng phần nào nhu cầu vận chuyển nhng vẫn còn
hạn chế rất nhiều về thời gian, khối lợng... ngoài ra các ngành này gặp khó khăn
về trang thiết bị, cơ sở hạ tầng vốn phát triển. Ngành đờng sắt tuy có đổi mới

gần đây nhng cũng không nằm ngoài khó khăn đó. Máy móc thiết bị ngành hiện
nay cũ kỹ cần nhiều thiết bị thay thế. Số lợng đầu máy toa xe cha đủ để phát
triển ngành. Nhập khẩu thiết bị là con đờng duy nhất hiện nay để ngành đờng
sắt có thể khắc phục tồn tại trên.
Nớc ta cũng nh các nớc còn nghèo khác có khả năng về tài nguyên thiên
nhiên về lao động. Để khai thác có hiệu quả nguồn tiềm năng này chúng ta phải
có vốn khoa học kỹ thuật và công nghệ cùng đội ngũ giao thông vận tải đủ
mạnh. Để có những yếu tố này chúng ta có thể có nhiều phơng pháp khác nhau
chủ yếu là một trong hai phơng pháp sau: Một là, thu hút vốn đầu t nớc ngoài.
Hai là, nhập khẩu trực tiếp máy móc thiết bị kỹ thuật công nghệ.
Có thể nói thu hút vốn đầu t nớc ngoài cũng có nhiều hạn chế. Chủ thể nớc
ngoài sẽ toàn quyền quyết định mọi kết quả kinh doanh và thuê nhân công do
vậy sẽ dẫn đến hiện tợng chảy chất xám và Việt Nam sẽ dần bị phụ thuộc vào n-
ớc ngoài. Nhập khẩu trực tiếp máy móc thiết bị thì nguồn vốn còn hạn hẹp. Nhà
nớc đã ban hành các chính sách nhập khẩu vật t máy móc thiết bị chủ yếu cho
nền kinh tế. Bằng các chính sách tín dụng, thuế quan, nhà nớc đã khuyến khích
các doanh nghiệp Việt Nam tham gia xuất nhập khẩu và qua đó nhập khẩu công
8
nghệ hiện đại, góp phần CNH - HĐH đất nớc, thay đổi cơ cấu ngành nghề trong
nền kinh tế trong đó có ngành đờng sắt cần phải phát triển và nâng cao.
Trong phạm vi bài viết này em chỉ đề cập đến biện pháp thứ hai. Tức là
nhập khẩu vật t máy móc thiết bị cho nền kinh tế. Trong thời đại ngày nay, thời
đại phát triển với trình độ phát triển khoa học kỹ thuật, thời đại quốc tế hoá đời
sống kinh tế - xã hội đang diễn ra toàn cầu, chúng ta cần phải có giải pháp đi
lên, tránh tụt hậu nhng bằng cách nào trong khi điều kiện và cơ sở vật chất kỹ
thuật của chúng ta đều lạc hậu, năng suất thấp, chất lợng sản phẩm không đạt
tiêu chuẩn quốc tế. Về cơ sở hạ tầng thì cũng không hơn, vừa yếu kém vừa h
hỏng, không đồng bộ.
Với mục đích chuyển lao động thủ công sang lao động máy móc, trong khi
chúng ta còn lạc hậu về kinh tế thấp kém về kỹ thuật công nghệ thì việc làm đó

không phải ngày một ngày hai mà nó là cả một quá trình đầy khó khăn. Nớc ta
không chỉ dựa vào nguồn lực trong nớc mà còn phải biết vận dụng có hiệu quả
những thành tựu khoa học kỹ thuật công nghệ của thế giới. Giải pháp cơ bản là
giải quyết vấn đề này là tạo điều kiện hình thành các liên doanh và một chiến l-
ợc nhập khẩu hợp lý nhằm tranh thủ vốn và kỹ thuật tiên tiến tạo điều kiện cho
việc hình thành công nghiệp hiện đại.
Với chủ trơng nâng cấp và mở các tuyến đờng mới mà Nhà nớc ta đã vạch
ra thì chúng ta cần nhập khẩu khối lợng lớn máy móc thiết bị. Vì nh điều kiện
công nghệ nớc ta hiện nay không thể sản xuất trong nớc đợc mà chúng ta chỉ có
thể nhập các phụ kiện để lắp trong nớc nh toa xe hoặc sản xuất vật t đơn giản
nh tà vẹt gỗ, nối giữa 2 ray, các đinh, ốc.
Trong thời đại hiện nay - thời đại cách mạng khoa học kỹ thuật loài ngời
đã đạt đợc những thành tựu to lớn, quốc tế hoá đời sống kinh tế đang diễn ra
toàn diện và sâu sắc. Nớc ta là một nớc có nhiều tài nguyên thiên nhiên và con
ngời có óc sáng tạo lớn cũng đang phải tìm ra con đờng riêng phát triển cho
chính mình. Nhng trong quá trình đó điều kiện về cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ
9
sở hạ tầng còn lạc hậu và yếu kém việc tìm ra giải pháp có hiệu quả là một vấn
đề hết sức khó khăn. Phần lớn máy móc thiết bị của ta đều thuộc vào thế hệ của
những năm 50-60 hiệu quả sử dụng rất thấp. Do vậy, Nhà nớc cần phải có
những biện pháp và chính sách thích hợp.
Để đẩy mạnh quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nớc, nhu cầu
nhập khẩu máy móc thiết bị và công nghệ hiện đại cho nền kinh tế là rất lớn.
Nhng do xuất khẩu cha nhiều, nguồn viện trợ ít, nên nhập khẩu trong những
năm qua tăng không ổn định. Hiện nay với đờng lối và chủ trơng đúng đắn của
Đảng và Nhà nớc thì hoạt động nhập khẩu đang phát huy đợc vai trò tác dụng to
lớn của nó. Nhập khẩu tạo ra thị trờng trong nớc sôi động, tràn ngập hàng hoá
với đủ quy cách chủng loại, mẫu mã, đa dạng và phong phú đáp ứng nhu cầu
tiêu dùng trong nớc. Ngoài ra nhập khẩu còn tạo ra sự cạnh tranh mạnh mẽ, nó
sẽ loại trừ những doanh nghiệp làm ăn kém hiệu quả và những doanh nghiệp

đang tồn tại phải năng động tìm chỗ đứng cho mình trên thị trờng. Thực tế trong
thời gian qua ngành đờng sắt đã chứng tỏ đợc u thế của mình trong vận chuyển
hành khách, khả năng cạnh tranh với ngành khác rất cao, để làm đợc điều đó
ngành đã không ngừng khắc phục những yếu kém còn tồn đọng và phát huy thế
mạnh sẵn có của ngành đờng sắt.
Thực hiện nhập khẩu máy móc thiết bị hợp lý sẽ tạo cơ sở để tận dụng
nguồn lao động d thừa trong nớc, nâng cao trình độ chuyên môn. Mặt khá hàng
hoá sản xuất ra từ máy móc thiết bị nhập khẩu có chất lợng tốt, mẫu mã đẹp, đó
là u thế lớn đối với sự cạnh tranh giữa doanh nghiệp trong nớc, đòi hỏi họ phải
phát triển cả về chiều sâu lẫn chiều rộng, phân công lao động có hiệu quả tạo ra
động lực cho sự phát triển kinh tế trong nớc. Vậy nhập khẩu là cầu nối tiêu
dùng và sản xuất giữa nền kinh tế trong nớc với nớc khác. Nhập khẩu máy móc
thiết bị còn tạo cơ hội cho ta phát triển ngành tiềm năng là điều kiện để nâng
cao xuất khẩu hàng hoá hội nhập thị trờng quốc tế.
4) Điều kiện hiện nay của ngành đờng sắt.
10
Chính sách mở cửa đòi hỏi nội tại nền kinh tế phải phát huy sức mạnh tổng
hợp sẵn có của mình, để từ đó hớng ra thị trờng nớc ngoài, đồng thời phải tranh
thủ học hỏi những kinh nghiệm và nhập khẩu công nghệ hiện đại cho đất nớc.
Để phát triển các ngành kinh tế trong nớc vững mạnh thì giao thông vận tải là
cấu nối giữa các ngành với nhau, cho nên những năm gần đây ngành đờng sắt đ-
ợc Đảng và Nhà nớc quan tâm đầu t phát triển, điều đó đợc chứng minh qua
thực tế là khả năng vận chuyển của ngành tăng liên tục từ năm 1998 đến nay,
nhiều trục đờng đã đợc nâng cấp và xây mới, các dầu máy thay mới tăng sức
kéo, toa xe đóng trong nớc tiện nghi đầy đủ, chất lợng phục vụ tốt, thời gian
chạy ngắn, giá thành giảm. Bên cạnh đó muốn phát triển ngành đờng sắt mạnh
về mọi mặt, vốn, cơ sở vật chất kỹ thuật, để có thể đáp ứng nhu cầu vận chuyển
trong nớc, thì thực tế ngành còn có nhiều khó khăn cần đợc quan tâm đầu t hơn
nữa. Hiện nay khó khăn lớn nhất của ngành chính là vấn đề về vốn cho xây
dựng, nâng cấp và nhập khẩu các vật t máy móc thiết bị. Về vốn của ngành còn

hạn chế mà các hợp đồng kinh tế về nhập khẩu máy móc thiết bị với giá trị lớn,
ngành cần phải có vốn để nhập khẩu, có thể huy động vốn từ vay ngân hàng,
các tổ chức tín dụng, từ phía Nhà nớc... Vấn đề ứ đọng vốn, thu hồi vốn chậm
cần phải đợc khắc phục để có thể tăng vòng quay của vốn, giải pháp cho việc
này giảm hàng tồn kho, thực hiện mua nhanh bán nhanh.
Để có thể tăng nguồn vốn cho hoạt động kinh tế, ngành đờng sắt cần phải
có định hớng chiến lợc phát triển lâu dài, chiến lợc đó phải có tính khả thi trong
tơng lai, phải phù hợp với sự phát triển và phục vụ đắc lực cho nền kinh tế. Từ
định hớng đó, Nhà nớc có thể phân bổ nguồn kinh phí cho việc đầu t phát triển
ngành. Mặt khác ngành cần phải tranh thủ đợc các nguồn vốn ODA, FDI của n-
ớc ngoài và tổ chức quản lý hoạt động sản xuất tốt để có lợi nhuận từ đó có thể
trích từ lợi nhuận để tăng nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh của ngành.
Về cơ sở hạ tầng, trang thiết bị của ngành còn nghèo nàn và lạc hậu. Nhà
nớc đang có chính sách tái đầu t, nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị bằng
11
cách giữ lại 30% trong tổng số doanh thu của ngành năm 2002 khoảng 300 tỷ
VND là điều kiện thuận lợi cho ngành đờng sắt phát triển trong tơng lai.
Cơ sở hạ tầng hiện nay của ngành bao gồm Tổng cục đờng sắt và các Liên
hiệp đờng sắt sau đó là các công ty, các xí nghiệp có trụ sở riêng với diện tích
rộng, nhà xởng, phòng ban đầy đủ, thuận tiện đờng giao thông, ngoài ra ngành
còn có các văn phòng đại diện đặt tại nớc ngoài là điều kiện thuận lợi để ngành
giao dịch với các bạn hàng và phát triển.
Đối với hệ thống đờng sắt đang đợc hoạt động trong nớc, do thời gian xây
dựng đã lâu thậm chí còn từ thời Pháp để lại là chủ yếu. Khấu hao của những
tuyến đờng này quá lớn, bị xuống cấp trầm trọng, ngành cần nâng cấp bằng
cách nhập khẩu máy móc thiết bị thay mới nhng lại thiếu vốn là một khó khăn
cần đợc giải quyết.
Trang thiết bị của ngành hiện nay còn thiếu rất nhiều, những cái hiện có cũ
kỹ, lạc hậu gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh vì đầu máy cần phải tăng c-
ờng sức kéo, nhng đầu máy mà Việt Nam nhập của Liên Xô cũ, sức kéo yếu,

khấu hao hết phụ tùng thay thế không có ngành cần nhập khẩu đầu máy mới để
thay thế với công suất lớn. Hiện nay cần nhập 50 cái đầu máy mới kế hoạch
trong 2-3 năm sau đó cần phải tăng cờng nhập thêm, mà ngành mới có kế hoạch
nhập từ 10 đến 20 cái vẫn còn thiếu khoảng 30 đầu máy. Vì nhập khẩu đáp ứng
đủ nhu cầu, cần rất nhiều vốn mà vốn hiện nay thiếu nên ngành cha thể đáp ứng
yêu cầu phát triển. Toa xe chúng ta có thể đóng mới trong nớc, mà chỉ cần nhập
khẩu các phụ kiện nh: trục, bánh, bugie... Toa xe đáp ứng tốt, chất lợng cao, an
toàn. Ngoài ra ngành có có kế hoạch sửa chữa, nâng cấp các toa xe hiện có
trong nớc.
Về đội ngũ cán bộ công nhân viên của ngành đờng sắt hiện nay; có nhiều
năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực đờng sắt, có mối quan hệ tốt đoàn
kết luôn luôn giúp đỡ lẫn nhau trong công việc. Tuy nhiên ngành còn thiếu cán
bộ có khả năng lãnh đạo tốt, các chuyên viên làm việc với nớc ngoài. Ngành đ-
12
ờng sắt cần có kế hoạch đào tạo cán bộ có chuyên môn cao, khả năng lãnh đạo
tốt, đáp ứng nhu cầu phát triển ngành.
Qua phân tích trên điều kiện hiện nay của ngành còn yếu kém, cha phù
hợp với yêu cầu phát triển của ngành. Trong thời gian tới với sự quan tâm của
Đảng và Nhà nớc ngành đờng sắt có thể thực hiện tốt vai trò, nhiệm vụ lu thông
vận chuyển của mình cho nền kinh tế quốc dân.
II/ Hoạt động nhập khẩu vật t máy móc thiết bị.
Nhập khẩu vật t máy móc hiện đại và các thiết bị đồng bộ sẽ là nhân tố
giúp chúng ta giải quyết những vớng mắc mà những nớc kém phát triển nh nớc
ta hiện nay gặp phải. Phơng châm đó là tranh thủ chuyển giao công nghệ của n-
ớc tiên tiến trong thời kỳ đầu. Từng bớc một chúng ta sẽ học tập và tìm cách cải
tiến cái đã có, phát minh sáng chế công nghệ mới để sản xuất đạt hiệu quả cao.
Nhập khẩu máy móc thiết bị đúng đắn và phù hợp với điều kiện phát triển trong
nớc sẽ là động lực cho sự cạnh tranh giữa các mặt hàng với nhau và hàng hoá
trong nớc với hàng nớc ngoài. Mặt khác nó còn giúp cho việc chuyên môn hoá
phát triển theo cả chiều sâu lẫn chiều rộng, phân công lao động xã hội có hiệu

quả tạo ra động lực cho sự phát triển của nền kinh tế trong nớc.
1/ Vai trò cung ứng và tiêu thụ của ngành đờng sắt.
a/ Đối với công tác nhập khẩu.
Ngành đờng sắt đóng vai trò là ngời nhập khẩu máy móc thiết bị hiện đại
để phục vụ cho sự phát triển của ngành, sau đó là nhập khẩu hàng hoá đáp ứng
các ngành khác nếu có nhu cầu.
Ngời cung cấp ở đây là các nớc: Trung Quốc, Tiệp, Đức, ?ấn Độ, Bỉ, Nhật,
Singapore, Đài Loan.. Đây là những nớc có nền công nghiệp hiện đại, kinh tế
phát triển, khả năng cung cấp các máy móc thiết bị nhanh chóng và kịp thời.
Ngành đờng sắt có thể nhập khẩu với khối lợng lớn, giá cả phù hợp, các mặt
hàng nhập khẩu chủ yếu là: Đầu máy toa xe, ray - ghi và phụ tùng, phụ kiện
13
khác. Ngoài ra ngành còn nhập khẩu một số các mặt hàng khác: thạch cao, xe
máy, thiết bị khác ngoài ngành.
b/ Đối với công tác xuất khẩu và hoạt động kinh doanh trong nớc.
Ngành đờng sắt đóng vai trò là ngời cung cấp các mặt hàng phục vụ nền
kinh tế và xuất khẩu các hàng hoá mà ta có thể khai thác ở trong nớc.
Ngời mua là các nớc: Trung Quốc, Nhật, Tiệp, ?ấn Độ... Hàng hoá xuất
khẩu của nganh chủ yếu là: Gỗ, sắt vụn, hàng may mặc. Lợng hàng xuất khẩu
của ngành còn rất thấp, thời gian tới cần tăng cờng hoạt động kinh doanh khai
thác mặt hàng có thể xuất khẩu.
Khách hàng trong nớc chủ yếu của ngành là: các Liên hiệp đờng sắt I, II,
III, các xí nghiệp đờng sắt và một số đơn vị ngoài ngành nh mỏ than Quảng
Ninh, Apatít Lào Cai.
Với quy mô dung lợng thị trờng nh hiện nay của ngành đờng sắt mới chỉ
đáp ứng đợc phần nào trong sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nớc.
Để phát triển ngành cần tìm kiếm các khách hàng có khả năng cung cấp máy
móc thiết bị tốt, yêu cầu phải có một lợng vốn dự trữ đủ lớn sẵn sàng nhập khẩu
kịp thời cho nền kinh tế. Mặt khác ngành đờng sắt cần khai thác thị trờng trong
nớc một cách có hiệu quả, tìm các đầu mối tiêu thụ sản phẩm từ đó tăng giá trị

nhập khẩu.
2/ Các nhân tố ảnh hởng đến hoạt động kinh doanh nhập khẩu vật t
máy móc thiết bị.
a/ Chế độ chính sách, luật pháp trong nớc cũng nh quốc tế.
14
Đây là yếu tố mà các doanh nghiệp xuất nhập khẩu buộc phải nắm chắc và
tuân theo một cách vô điều kiện, bởi vì nó thể hiện ý chí của giai cấp thống trị.
Hoạt động nhập khẩu đợc tiến hành giữa các chủ thể ở các quốc gia khác nhau
bởi vậy nó chịu sự tác động của chế độ chính sách luật pháp ở quốc gia đó,
đồng thời cũng phải tuân thủ những quy định của luật pháp quốc tế. Hiện nay
Nhà nớc ta có nhiều chính sách mới khuyến khích nhập khẩu nhng đồng thời
nhập khẩu những mặt hàng có tính chất thiết yếu đối với nền kinh tế trong nớc".
Bên cạnh đó Nhà nớc cho phép các đơn vị kinh doanh ngoài ngành xuất nhập
khẩu, đợc phép nhập khẩu trực tiếp máy móc thiết bị, nó làm giảm vai trò của
doanh nghiệp Nhà nớc thời gian tới ngành đờng sắt gặp nhiều khó khăn trong
việc nhập khẩu.
Luật pháp quốc tế bảo vệ lợi ích chung của các tầng lớp trong xã hội cũng
nh lợi ích của các nớc, buộc các nớc vì lợi ích của mình phải thực hiện đầy đủ
trách nhiệm và nghĩa vụ trong hoạt động nhập khẩu. Gần đây quốc tế có nhiều
chính sách hỗ trợ, khuyến khích các nớc chậm phát triển nhập khẩu máy móc
thiết bị thực hiện công nghiệp hoá, ngành đờng sắt nhập khẩu không gặp nhiều
khó khăn trong quan hệ quốc tế.
b/ ảnh hởng của tỷ giá hối đoái và tỷ suất ngoại tệ hàng nhập khẩu.
Sự biến đổi lớn trong tỷ trọng xuất nhập khẩu, chẳng hạn nh khi tỷ giá hối
đoái của đồng tiền có lợ cho việc nhập khẩu thì nó lại có hại cho việc xuất khẩu
và ngợc lại. Tơng tự tỷ suất ngoại tệ thay đổi giữa các mặt hàng làm ảnh hởng
đến kinh doanh xuất nhập khẩu. Nh khi ta nhập máy móc thiết bị mà tỷ giá hối
đoái có lợi cho nhập khẩu sau đó về nớc đồng tiền mất giá đơng nhiên máy móc
nhập khẩu trở nên quá cao so với trong nớc. Ngành đờng sắt cần dự trữ lợng
ngoại tệ lớn dùng cho nhập khẩu khi có thay đổi tỷ giá không làm ảnh hởng lớn

đến hiệu quả nhập khẩu.
c/ ảnh hởng của biến động thị trờng trong và ngoài nớc.
15
Năm gần đây nền kinh tế tăng trởng chậm lại so với mấy năm trớc, số lợng
vốn đầu t từ nớc ngoài giảm mạnh. Nhu cầu về máy móc thiết bị giảm. Do đó
nhập khẩu của ngành đờng sắt giảm năm 2000 so với năm 2001 là từ 94 tỷ
xuống 70 tỷ VND là một khó khăn lớn đối với ngành, trong thời gian tới cần
phải tăng tổng giá trị nhập khẩu, đầu t máy móc thiết bị hiện đại cho ngành đ-
ờng sắt.
Thị trờng nớc ngoài ảnh hởng lớn tới tình hình nhập khẩu máy móc thiết
bị, do cuộc khủng hoảng nền kinh tế của một số bạn hàng quan trọng của nớc ta
dẫn tới đầu t, tài trợ cho Việt Nam giảm. Nền kinh tế ta giảm vì chúng ta còn
phụ thuộc nhiều vào nền kinh tế của các nớc phát triển trong khu vực.
d/ ảnh hởng của hệ thống giao thông vận tải - liên lạc.
Việc thực hiện nhập khẩu máy móc thiết bị không thể tách rời với công
việc vận chuyển và thông tin liên lạc, do đó việc nghiên cứu và áp dụng những
phơng tiện thông tin liên lạc vào giao thông vận tải là một nhân tố quyết định
rất lớn đến sự phát triển hoạt động nhập khẩu.
Thực tế cho thấy Việt Nam phát triển hệ thống thông tin nh fax, telec,
VMS... đã đơn giản hoá các công việc của hoạt động nhập khẩu rất nhiều, giảm
các chi phí, nhanh gọn kịp thời chính xác. Để có nền công nghiệp hiện đại phát
triển, thì giao thông liên lạc chính là mạch máu lu thông cho sự phát triển đó.
Công nghiệp có phát triển thì nhu cầu nhập khẩu máy móc thiết bị cao.
c/ ảnh hởng của hệ thống tài chính ngân hàng.
Hiện nay hệ thống ngân hàng đã phát triển hết sức lớn mạnh và hiện đại,
có liên hệ chặt chẽ với các hoạt động của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị tr-
ờng bởi vai trò quan trọng của nó trong việc quản lý cung cấp vốn thanh toán
một cách thuận tiện nhanh chóng, chính xác. Hoạt động nhập khẩu máy móc
16
thiết bị ngày nay cần một lợng vốn lớn mà các doanh nghiệp kinh doanh xuất

nhập khẩu đa số còn thiếu vốn cần huy động từ nhiều nguồn khác nhau, nó sẽ
không đủ thực hiện nếu nh không có hệ thống ngân hàng. Dựa trên mối quan
hệ, uy tín, nghiệp vụ của mình, các ngân hàng đã đảm bảo đợc lợi ích của cá
doanh nghiệp tham gia hoạt động nhập khẩu. Đồng thời với lòng tin của các
ngân hàng các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu cũng có thể đợc ngân
hàng đứng ra bảo lãnh, cho vay vốn với khối lợng lớn, kịp thời tạo điều kiện cho
doanh nghiệp tranh thủ đợc các hợp đồng hấp dẫn.
3/ Xu thế đầu t phát triển các ngành khác.
- Đối với đờng bộ đang đợc Nhà nớc quan tâm đầu t, nâng cấp, mở mới
nhiều trục đờng quan trọng rộng khắp cả nớc. Vốn để đầu t cho ngành này lớn
nhất trong tổng số vốn đầu t cho giao thông vận tải, ngoài ra ngành này còn đợc
nhiều tổ chức kinh doanh trong nớc và các tổ chức quốc tế tài trợ về vốn, giao
thông đờng bộ còn tranh thủ đợc các nguồn vốn hỗ trợ tự phát triển chính thức,
đầu t không hoàn lại của nớc ngoài. Giao thông đờng bộ vận chuyển khối lợng
lớn hành khách và hàng hoá vì có nhiều tuyến đờng thuận tiện, phơng tiện để
vận chuyển phong phú, giá cả mua không cao thời gian nhanh, chi phí thấp. Tuy
chiếm đợc u thế hơn so với các ngành khác nhng vận chuyển đờng xa, nhiều
tuyến quan trọng thì vận chuyển ngành khác có u thế hơn.
Đối với tuyến Bắc - Nam hiện nay đờng bộ vận chuyển hàng hoá số lợng
lớn, nhng về hành khách đờng sắt chiếm u thế hơn. Ngoài ra còn một số tuyến
đờng sắt chở khách số đông nh tuyến Hà Nội - Hải Phòng, Hà Nội - Yên Bái.
Đạt đợc nh vậy do ngành đờng sắt có đổi mới trang thiết bị đầu máy, toa xe.
Chất lợng phục vụ các tuyến tốt, thời gian chạy rút ngắn, chi phí giảm... Tóm lại
với điều kiện đất nớc ta hiện nay đờng bộ luôn giữ vai trò quan trọng nhất, đảm
bảo lu thông vận chuyển cho nền kinh tế.
- Phát triển giao thông đờng thuỷ: có ý nghĩa quan trọng trong tiến trình
phát triển kinh tế vì Việt Nam là nớc có bờ biển dài, nhiều sông ngòi nối giữa
17
các vùng, cửa biển rộng thuận tiện cho các đầu mối giao thông với nớc khác.
Nhng việc đầu t của Nhà nớc về xây dựng cầu cảng còn hạn chế, phơng tiện vận

chuyển chủ yếu là tàu và thuyền vẫn còn rất thô sơ, cha đáp ứng yêu cầu vận
chuyển trong nớc. Khói lợng vận chuyển còn rất ít, chủ yếu là hàng hoá xuất
nhập khẩu giữa Việt Nam với các nớc xung quanh. Khi mà cần vận chuyển khối
lợng lớn, đi xa ta phải thuê tầu của nớc ngoài làm cho chi phí cao, hiệu quả kinh
tế thấp. Nhà nớc có thể đầu t mở tuyến đờng sắt liên vận Trung Quốc, Mông
Cổ, Châu Âu: Việt Nam và ASEAN sẽ giải quyết đợc bế tắc trong vận chuyển
hàng hoá và hành khách.
- Đờng không: Đầu t cơ sở vật chất kỹ thuật, trang thiết bị cần lợng vốn
lớn, nền kinh tế nớc ta hiện nay còn chậm phát triển cha thể đáp ứng yêu cầu
ngành hàng không.
Nhu cầu vận chuyển hàng hoá và hành khách trong nớc và quốc tế còn do
khối lợng vận chuyển của ngành hàng không cha nhiều, thu nhập ngời dân còn
thấp cho nên đờng không mới chỉ phục vụ phần nào nhu cầu của nền kinh tế.
Trang thiết bị của ngành còn lạc hậu, khả năng thông tin cha đợc hiện đại, ph-
ơng tiện vận chuyển nh máy bay cũ, chỉ vận chuyển gần. Khi cần chuyển xa ta
vẫn phải qua các nớc trung gian gây ra bất tiện và chi phí lớn.
Đối với vận chuyển đờng không cũng có nhiều u điểm nh thời gian nhanh,
khối lợng lớn, ít gây ô nhiễm môi trờng, từ u việt đó Nhà nớc cần quan tâm đầu
t thích đáng sẽ phục vụ tốt cho chính sách mở cửa nền kinh tế, phục vụ tốt công
cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nớc.
Tóm lại: Để đảm bảo cho công cuộc CNH - HĐH đất nớc và mở rộng mối
quan hệ ngoại giao với các nớc trên thế giới, phát triển hệ thống giao thông vận
tải là yêu cầu không thể thiếu đợc trong việc củng cố và nâng cấp cơ sở hạ tầng
của đất nớc. Nó là cầu nối giữa ngành này với ngành khác, giữa Việt Nam và
thế giới. Đờng sắt đóng góp một phần không nhỏ trong qúa trình phát triển đó
nh: Vận chuyển hàng hoá, hành khách với khối lợng lớn, đáp ứng nhu cầu vận
18
chuyển trong nớc. Với vai trò của mình ngành đã nhập khẩu khối lợng lớn vật t
máy móc, trang bị kịp thời cho ngành, đồng thời phát huy tính vận chuyển đặc
thù và mà ngành khác không có. Với uy tín mà ngành đạt đợc là niềm tin của

các cơ quan lãnh đạo sẽ có kế hoạch đầu t thích đáng cho phát triển ngành trong
tơng lai. Ngành còn có khó khăn trong việc tìm các nguồn viện trợ, tranh thủ
vốn ngân sách Nhà nớc để phát triển. Ngoài ra còn hạn chế trong tổ chức quản
lý, tăng khả năng đáp ứng nhu cầu vận chuyển và khả năng cạnh tranh với
ngành khác.
4/ Nhu cầu trang thiết bị vật t ngành phát triển trong tơng lai.
Chủ trơng của Nhà nớc về phát triển ngành đờng sắt: Nâng cấp những
tuyến đờng đang hoạt động, sửa chữa các trang thiết bị hiện có trong nớc. Để
đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời gian tới ngành cần xây dựng các tuyến đ-
ờng sắt quốc tế. Để làm đợc điều đó đòi hỏi chúng ta phải nhập khẩu khối lợng
vật t máy móc thiết bị mới đồng bộ với số lợng lớn. Từ đó chúng ta cần phải có
một lợng vốn lớn đầu t cho sự phát triển của ngành.
Về đầu máy chúng ta phải nhập mới hoàn toàn để tăng sức kéo và thay thế
cá đầu máy cũ đã khấu hao hết. Số lợng đầu máy cần để đáp ứng nhu cầu hiện
nay là 50 cái. Đối với kế hoạch phát triển trong tơng lai thì chúng ta cần một số
lợng đầu máy lớn hơn thế nữa. Việc nhập khẩu đầu máy cần nhiều vốn mà
ngành hiện nay đang gặp phải khó khăn về vốn. Vậy tơng lai cần tích luỹ và
huy động vốn lớn kịp thời để nhập khẩu đợc thuận lợi. Toa xe chúng ta cần
nhập một số phụ kiện, trang thiết bị chuyên dùng để lặp đặt trong nớc. Nên nhu
cầu về toa xe chúng ta có thể cung cấp kịp thời, hiện nay toa xe dần đợc hiện
đại, hình thức đẹp, đầy đủ tiện nghi thuận tiện việc vận chuyển, loại đóng mới
lắp điều hoà, hệ thống phục vụ giờng ngủ hay ăn uống ngay trên tầu. Sắp tới cần
sản xuất phụ tùng trong nớc, có thể thay thế hoàn toàn phụ kiện lắp đặt toa xe
nghĩa là chúng ta có thể sản xuất mới hoàn toàn toa xe.
19
Cơ sở hạ tầng, các đờng sắt đang sử dụng, khấu hao lớn, hệ thống nền
móng xuống cấp; các thanh đỡ, đờng ray, ghi cần thay mới. Đối với đờng ray ta
cha thể sản xuất trong nớc đợc mà vẫn phải nhập từ nớc ngoài với số lợng tơng
đối lớn để thay thế hàng loạt cái cũ và phục vụ cho nhu cầu xây dựng mới. Còn
các thanh đi làm bằng bê tông hay gỗ, các ốc định để ghép nối giữa hai ray thì

chúng ta có thể tự sản xuất trong nớc đợc.
Trong thời gian tới vấn đề ngành đờng sắt cần quan tâm là hệ thống thông
tin liên lạc của ngành, cần đợc hiện đại hoá và trang thiết bị công nghệ hiện đại
thì mới có thể đáp ứng đợc chủ trơng phát triển. Hiện nay cần phải đợc nâng cấp
và đổi mới nh: biển báo, đèn báo, thông tin trao đổi nội bộ, hệ thống liên lạc
điện thoại, hình thức bán vé... Nếu phát triển tốt mạng giao thông liên lạc có thể
nâng cao chất lợng, độ an toàn, giảm thời gian cho các chuyến chạy.
Nh vậy để giải quyết nhu cầu trang thiết bị ngành trong tơng lai, không có
cách nào khác là phải khai thác đợc số lợng vốn lớn đó là thách thức khó khăn
nhất của ngành. Ngoài ra còn phải nhập khẩu máy móc thiết bị đồng bộ, hiện
đại phù hợp với điều kiện trong nớc. Tăng cờng công tác tổ chức thực hiện nhập
khẩu, giải quyết những khó khăn trong nội bộ ngành, tìm bạn hàng và đàm phán
ký kết hợp đồng. Giảm chi phí quản lý không cần thiết, vận chuyển hàng hoá
nhập khẩu kịp thời để nâng cao hiệu quả nhập khẩu máy móc thiết bị, đáp ứng
nhu cầu phát triển của ngành đờng sắt.

20