tác phẩm kinh điển những nhiệm vụ trước mắt của chính quyền xô viết tiểu luận cao học

MỞ ĐẦU

Tác phẩm “ Những nhiệm vụ trước mắt của chính quyền Xô Viết” của
Lênin là một cương lĩnh nổi tiếng về kế hoạch bước đầu xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở nước Nga trong hoàn cảnh Nga ký hòa ước Bret-ti-tốp với
Đức năm 1918, do đó phải tập trung hết sức lực vào việc xây dựng nền
kinh tế bị chiến tranh tàn phá, xây dựng và phát triển kinh tế.
Tác phẩm là một sự vận dụng lý luận của chủ nghĩa Mác vào hoạt
động thực tiễn của Lênin vào Đảng cộng sản Nga để xây dựng mô hình
chủ nghĩa xã hội. Tác phẩm có ý nghĩa như một cương lĩnh, bởi lẽ nó
làm rõ bước ngoặt lịch sử của nước Nga, làm rõ những nhiệm vụ trước
mắt và nhiệm vụ cơ bản lâu dài của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã
hội nước Nga. Đồng thời có có ý nghĩa về mặt tổ chức hành động thực
tiễn trong việc xây dựng nhà nước vô sản và phương thức sản xuất cộng
sản chủ nghĩa.
Nhiệm vụ đặt ra trước Đảng Cộng sản lúc này là phải làm cho toàn
Đảng và toàn thể nhân dân nước cộng hòa Xô Viết trẻ thấy được những đặc
điểm của thời kỳ cách mạng chuyển từ giai đoạn giành chính quyền sang
giai đoạn nắm giữ chính quyền, từ nhiệm vụ lật đổ chế độ cũ sang nhiệm
vụ xây dựng chế độ mới và quản lý đất nước. Toàn đảng và toàn dân phải
hiểu thấu đáo những nhiệm vụ chủ yếu, trước mắt và nhiệm vụ cơ bản , lâu
dài của cách mạng xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn mới: tổ chức, xây dựng
và quản lý nhà nước theo một kiểu mới khác về chất và cao hơn hẳn kiểu tổ
chức và quản lý tư bản chủ nghĩa.
Tất cả các vấn đề Lênin trình bày trong tác phẩm là những vấn đề có
tính quy luật không chỉ đối với nước Nga Xô viết mà còn đối với tất cả các
nước bước vào thời kỳ quá độ xây dựng chủ nghĩa xã hội.
1


Chính vì lý do đó mà tôi chọn đề tài “ Tư tưởng của Lênin về nội dung

và những biện pháp cơ bản để thực hiện nhiệm vụ tổ chức quản lý xã hội
trong tác phẩm Những nhiệm vụ trước mắt của chính quyền Xô viết làm đề
tài tiểu luận của mình.
Với đề tài tiểu luận này tôi chia nội dung thành ba chương:
Chương 1: Giới thiệu về tác giả, tác phẩm.
Chương 2: Nội dung và những biện pháp để thực hiện nhiệm vụ tổ
chức quản lý xã hội
Chương 3: Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu.

2


NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
1.1 Sơ lược về tiểu sử V.I.Lênin.
V.I. Lênin sinh ngày 22 tháng Tư năm 1870 ở Simbirsk (nay là
Ulianovsk), mất ngày 21 tháng Giêng 1924 ở làng Gorki gần Moskva.
V.I. Lênin tên thật là Vladimir Ilits Ulianov (Lê-nin), các bí danh đã dùng
là V. Ilin, K. Tulin, Karpov và những bí danh khác. Năm 1887 V.I. Lênin tốt
nghiệp xuất sắc bậc Trung học được nhận Huy chương vàng nên được vào
thẳng bất kỳ trường Đại học nào ở nước Nga. Ông xin vào học khoa Luật
của Đại học Tổng hợp Kazan. Tại đây, V.I. Lênin tham gia nhóm cách
mạng trong sinh viên, trở thành thành viên của Hội đồng hương bí mật
Samarsko- Simbirskoe. Do tham gia tuyên truyền cách mạng trong sinh
viên, tháng Chạp 1887, V.I. Lênin bị đuổi học và bị phát lưu đến làng
Kokushino Kazan. Tháng 10 năm 1888, trở về Kazan gia nhập nhóm Mácxít. V.I. Lênin có nghị lực rất cao trong việc tự học. Chỉ trong vòng hai năm
miệt mài đèn sách, năm 1891, V.I. Lênin đã thi đỗ tất cả các môn học của
chương trình 4 năm khoa Luật trường ĐH Tổng hợp Kazan với tư cách thí
sinh tự do. Sau khi tốt nghiệp khoa luật V.I. Lê-nin làm trợ lý luật sư ở
Samara. Tháng 8/1893, chuyển về Peterburg. Năm 1894, trong cuốn Thế

nào là những người bạn dân và học chiến đấu chống lại những người xã hội
dân chủ như thế nào? Và năm 1899, trong cuốn Sự phát triển chủ nghĩa tư
bản ở Nga V.I. Lênin được thừa nhận là người lãnh đạo của nhóm Mác- xít
ở Nga. Mùa thu 1895, V.I. Lênin thành lập ở Peterburg Hội liên hiệp đấu
tranh giải phóng giai cấp công nhân, tập hợp các nhóm cách mạng ở
Peterburg ở Mát- xcơ- va , Kiev, Iaroslav và những thành phố khác cũng
thành lập các hội liên hiệp tương tự. V.I. Lênin đã gặp Nadegiơda
Konstantinovna Krupskaia . Hai người yêu nhau và trở thành bạn đời chung
thuỷ. Đêm 9-12-1895, do bị tố giác nhiều hội viên của Hội liên hiệp, trong
3


đó có V.I. Lênin bị cảnh sát bắt. Sau 14 tháng bị cầm tù, tháng 2-1897,
V.I. Lênin bị đi đày 3 năm ở làng Shushenkoe (miền Đông Sibir).
Trong thời gian lưu đày V.I. Lênin đã viết xong hơn ba mươi tác phẩm,
trong đó có cuốn khá đồ sộ: Sự phát triển chủ nghĩa tư bản ở nước Nga
(1899).
Năm 1900, thời hạn lưu đày của V.I. Lênin kết thúc. Người lại tập hợp
những người Mác- xít cách mạng thành lập đảng. Chính quyền Nga hoàng
cấm V.I. Lênin sống ở Thủ đô và các thành phố lớn. V.I. Lênin phải ra nước
ngoài (1900), cùng với Plekhanov lập ra tờ báo Tia lửa. Năm 1903, tại
Luân Đôn tiến hành Đại hội lần thứ II Đảng công nhân xã hội dân chủ Nga.
V.I. Lênin phát biểu phải xây dựng một đảng Mác- xít kiểu mới có kỷ luật
nghiêm mình, có khả năng là người tổ chức cách mạng của quần chúng.
Nhóm số đông ủng hộ V.I. Lênin gọi là những người Bolshevik, nhóm số ít
chủ trương thành lập đảng đấu tranh theo kiểu Nghị viện gọi là những
người menshevik. Về những nguyên tắc tư tưởng và tổ chức của đảng kiểu
mới này V.I. Lênin đã trình bày trong cuốn Làm gì (1902) và cuốn Một
bước tiến hai bước lùi (1904). Trong thời kỳ cách mạng 1905- 1907 V.I.
Lênin đã phát triển tư tưởng độc quyền lãnh đạo của giai cấp vô sản trong

trong cuộc cách mạng dân chủ tư sản thành cách mạng xã hội chủ nghĩa
Hai sách lược dân chủ xã hội trong cách mạng dân chủ 1905.
Tháng 4-1905, tại Luân Đôn tiến hành Đại hội lần thứ III ĐCNXHDC Nga,
V.I. Lênin được bầu là chủ tịch Đại hội. Tại Đại hội này Uỷ ban Trung
ương đã được bầu ra do V.I. Lênin đứng đầu. Tháng 11-1905, V.I. Lênin bí
mật trở về Peteburg để lãnh đạo cách mạng Nga. Tháng 12-1907, V.I. Lênin
sống ở nước ngoài tiếp tục đấu tranh bảo vệ và củng cố đảng hoạt động bí
mật. Trong cuốn Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán
(1908) V.I. Lê-nin phê phán sự xét lại về mặt triết học chủ nghĩa Mác và
phát triển những cơ sở triết học của chủ nghĩa Mác. Tháng 1- 1912 lãnh
đạo Hội nghị lần thứ VI(Praha) toàn Nga ĐCNXHDC. Tháng 6-1912 từ
4


Paris chuyển về Krakov lãnh đạo tờ Pravda (Sự thật). Thời kỳ này, V.I.
Lênin soạn thảo xong Đề cương Mác xít về vấn đề dân tộc. Cuối Tháng 71914, bị cảnh sát áo bắt nhưng sau đó ít lâu được trả lại tự do và đi Thuỵ
Sĩ. Trong thời gian Đại chiến thế giới lần thứ I V.I. Lê-nin đưa ra khẩu hiệu
biến chiến tranh đế quốc thành nội chiến cách mạng. Trong tác phẩm Chủ
nghĩa đế quốc - giai đoạn tột cùng của chủ nghĩa tư bản (1916) và những
tác phẩm khác V.I. Lênin đã phát triển chính trị kinh tế học Mác xít và lý
luận về cách mạng xã hội chủ nghĩa, kiện toàn những vấn đề cơ bản của
triết học mác xít (Bút ký triết học). Tại Hội nghị quốc tế những người theo
chủ nghĩa quốc tế tại Thuỵ Sĩ (1915) V.I. Lênin đã tập hợp những người xã
hội dân chủ cánh tả đoàn kết lại. Sau cách mạng Tháng 2-1917, ở Nga tồn
tại tình trạng hai chính quyền song song, một bên là chính phủ lâm thời tư
sản (chuyên chế của giai cấp tư sản) và một bên là Xô viết các đại biểu
công nhân và binh sĩ (chuyên chính vô sản). Những mâu thuẫn kinh tế và
chính trị sâu sắc ở nước Nga lúc bấy giờ đòi hỏi phải tiến hành một cuộc
cách mạng làm thay đổi tận gốc đời sống chính trị nước Nga. Ngày 16-4
V.I. Lênin đến Petrograd để trình bày Luận cương Tháng Tư thực chất là

một văn kiện mang tính cương lĩnh đề ra đường lối giành chiến thắng cho
cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa với khẩu hiệu Toàn bộ chính quyền về tay
các Xô Viết! Hội nghị lần thứ VII toàn Nga (Tháng 4-1917) của
ĐCNXHDC Nga (b) đã nhất trí thông qua đường lối do V.I. Lênin đề ra.
Sau cuộc khủng hoảng chính trị ở nước Nga (Tháng 7- 1917), V.I. Lênin
buộc phải về vùng Pazzliv cách Petrograd (nay là Peterburg) 34km để tránh
sự truy lùng của Chính phủ lâm thời. Từ nơi hoạt động bí mật V.I. Lênin
thường xuyên chỉ đạo phong trào cách mạng nước Nga. Đầu tháng 8-1917
Đại hội lần thứ VI ĐCNXHDC Nga họp bán công khai ở Petrograd, V.I.
Lênin tuy không tham dự nhưng vẫn lãnh đạo Đại hội tiến hành và thông
qua đường lối phải khởi nghĩa vũ trang giành lấy chính quyền. Trong thời
gian này, V.I. Lênin viết xong cuốn Nhà nước và cách mạng đề ra nhiệm vụ
5


cho giai cấp vô sản phải giành lấy chính quyền bằng con đường đấu tranh
vũ trang đầu 10-1917, V.I. Lênin từ Phần Lan bí mật trở về Petrograd ngày
23 -10-1917 kế hoạch khởi nghĩa vũ trang của V.I. Lênin đề ra được Hội
nghị Uỷ ban trung ương ĐCNXHDC Nga thông qua.
Tối ngày 6 -11-1917, V.I. Lênin đến Cung điện Smolnưi trực tiếp chỉ
đạo cuộc khởi nghĩa. Đến rạng sáng ngày 7 -11-1917 , toàn thành phố
Petersbuorg nằm trong tay những người khởi nghĩa, và đến đêm ngày 7
-11-1917, Cách mạng Tháng Mười Nga đã toàn thắng. Chính quyền đã về
tay nhân dân. Nhà nước công nông đầu tiên trên thế giới do Đảng của giai
cấp vô sản lãnh đạo đã ra đời. Tại Đại hội các Xô Viết toàn Nga lần thứ II
V.I. Lênin được bầu là Chủ tịch Hội đồng các Uỷ viên nhân dân (Hội đồng
Dân uỷ). Sau Cách mạng Tháng Mười Nga theo đề nghị của V.I. Lênin Hoà
ước Brest với nước Đức đã được ký kết (ngày 3 -3-1918). Ngày 11 -3-1918
V.I. Lênin cùng với Trung ương Đảng và Chính phủ Xô Viết trở về Mát xcơ
va, V.I. Lênin đã có công lao to lớn trong việc lãnh đạo cuộc đấu tranh của

nhân dân lao động nước Nga Xô Viết chống sự can thiệp quân sự của nước
ngoài và lực lượng phản cách mạng trong nước; trong việc lãnh đạo quá
trình cải tạo xã hội chủ nghĩa ở nước Nga. V.I. Lênin thi hành chính sách
đối ngoại Xô Viết, đề ra những nguyên tắc cùng tồn tại hoà bình giữa các
quốc gia có chế độ xã hội khác nhau.
Ngày 30 -8-1918, V.I. Lênin bị ám sát và bị thương nặng, nhưng sau
đó ít lâu sức khoẻ hồi phục, V.I. Lênin là người sáng lập Quốc tế Cộng sản
(1919). Tháng 3 năm 1919, Đại hội lần thứ VIII của Đảng Cộng sản Nga đã
thông qua Cương lĩnh mới của Đảng, V.I. Lênin được bầu là chủ tịch Uỷ
ban soạn thảo Cương lĩnh Mùa xuân 1920, V.I. Lênin viết cuốn Bệnh ấu trĩ
tả khuynh của chủ nghĩa cộng sản trình bày những vấn đề chiến lược và
sách lược của phong trào cộng sản. Thời gian này, V.I. Lênin soạn thảo
xong kế hoạch xây dựng chủ nghĩa xã hội (công nghiệp hóa đất nước, hợp
6


tác hóa gia cấp nông dân, cách mạng văn hóa) là người sáng lập ra Kế
hoạch điện khí hóa toàn Nga (GOELRO), người đề ra chính sách kinh tế
(NEP). Năm 1921 chính sách NEP của V.I. Lênin được thông qua tại Đại
hội lần thứ X Đảng Cộng sản Nga. Năm 1922 V.I. Lênin ốm nặng. Trong
diễn văn cuối cùng đọc tại hội nghị toàn thể Xô Viết đại biểu thành phố
Mát xcơ va (ngày 20 -11-1922) V.I. Lênin tin tưởng rằng thi hành chính
sách NEP nước Nga sẽ trở thành một nước xã hội chủ nghĩa. Tháng 121922 đến Tháng 3-1922 V.I. Lênin đọc ghi âm lại một số bài báo quan
trọng như: Những trang nhật ký, Bàn về hợp tác hóa, Bàn về cách mạng
của chúng ta, Thà ít mà tốt; Thư gửi Đại hội. Ngày 21 -4-1924, V.I. Lênin
qua đời ở làng Gorki (Mát xcơ va).
1.2 Tác phẩm “ Những nhiệm vụ trước mắt của chính quyền Xô
Viết”.
1.2.1 Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm.
Chiến tranh thế giới thứ nhất đã làm cho nước Nga hết sức căng thẳng

về chính trị và nặng nề về kinh tế. Cách mạng Tháng Mười năm 1917 nổ ra
và giành thắng lợi, nước Nga Xô viết phải giải quyết hai nhiệm vụ hết sức
to lớn đó là: giành chính quyền; chấm dứt chiến tranh với Đức.
Tác phẩm được viết vào đầu năm 1918, sau Cách mạng Tháng Mười
Nga khoảng nửa năm. Và thực tế đến đầu 1918, Chính quyền Xôviết mới
được thiết lập trên toàn nước Nga. Để có hòa bình phục vụ việc khôi phục
và phát triển đất nước trong điều kiện nước Nga bị cuộc chiến tranh thế
giới lần thứ nhất tàn phá nặng nề. Ngày 3-3-1918, Nga buộc phải ký Hiệp
ước Brét-ti-tốp đình chiến với Đức. Theo như lời của Lênin, đây là một
hiệp ước “vô cùng đau khổ” và “vô cùng nặng nề”, là một bước lùi tạm
thời, một thử thách rất lớn, nhượng bộ bọn tư bản. Nhưng đây cũng là một
việc làm táo bạo và quyết đoán, thể hiện rõ chiến lược, sách lược và tầm
nhìn sáng suốt của một lãnh tụ thiên tài, bản lĩnh của lãnh tụ cộng sản. Có
7


thể hiểu được rằng, đây là biểu hiện của lý trí thắng tình cảm, của chân lý
thắng phiêu lưu mạo hiểm.
Sau khi ký hiệp ước với nước Đức, nước Nga có một nền hòa bình,
nhưng nền hòa bình đó lại rất mong manh. Vì sau khi đã ký hòa ước, các
nước đế quốc âm mưu thành lập một liên minh để chống lại nước Nga, gồm
14 nước. Chúng sợ rằng, để cho nước Nga có hòa bình thì Nga sẽ đẩy mạnh
phát triển kinh tế, xây dựng chủ nghĩa xã hội, và nước Nga sẽ trở thành một
nước hùng cường, điều đó không có lợi cho các nước đế quốc chủ nghĩa.
Do đó, bọn đế quốc tiến hành bao vây kinh tế, phong tỏa quân sự, đe dọa
nền hòa bình của nước Nga.
Trong bối cảnh đó, nước Nga gặp nhiều khó khăn và phức tạp cả về
kinh tế lẫn chính trị: Nền sản xuất bị đình đốn, thấp kém và lạc hậu; cơ sở
vật chất bị tàn phá kiệt quệ do chiến tranh; đời sống nhân dân vô cùng khó
khăn, họ đã quá mệt mỏi, hoang mang và lo sợ vì chiến tranh. Vì vậy,

Lênin chủ trương cần tranh thủ thời gian có hòa bình để tập trung giải
quyết những nhiệm vụ rất cụ thể, rất cấp bách, xây dựng đất nước, hàn gắn
vết thương chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế, nâng cao năng suất
lao động, củng cố và tăng cường khả năng quốc phòng, chuẩn bị lực lượng
đề phòng khi có chiến tranh nổ ra, đảm bảo xã hội ổn định và phát triển đi
lên chủ nghĩa xã hội.
Lênin nói: “Chúng ta phải dốc hết sức lực ra để lợi dụng thời gian tạm
ngừng chiến mà thời cơ đã đưa lại cho chúng ta để hàn gắn vết thương cực
kỳ trầm trọng do chiến tranh gây ra cho toàn thể xã hội nước Nga và để
phát triển kinh tế nước nhà nếu không thì không thể nào nói đến tăng
cường khả năng quốc phòng”
Trong giai đoạn đó, nhiệm vụ đặt ra trước Đảng Cộng sản là phải làm
cho mỗi người cán bộ đảng viên và toàn thể nhân dân nước Cộng hòa Xô
viết trẻ tuổi thấy rõ được những đặc điểm, nhiệm vụ mới của thời kỳ cách
8


mạng chuyển từ giai đoạn giành chính quyền sang nắm giữ chính quyền, từ
nhiệm vụ lật đổ chế độ cũ sang nhiệm vụ xây dựng chế độ mới và quản lý
đất nước. Chính ở thời điểm sau khi nắm được chính quyền, Lênin đã nhấn
mạnh rằng, giành chính quyền đã khó nhưng giữ được chính quyền còn khó
hơn nhiều. Toàn đảng và toàn dân phải hiểu thấu đáo những nhiệm vụ chủ
yếu, trước mắt và những nhiệm vụ cơ bản lâu dài của cách mạng xã hội chủ
nghĩa trong giai đoạn mới. Đó là nhiệm vụ tổ chức xây dựng và quản lý đất
nước theo một kiểu mới khác hẳn về chất và cao hơn hẳn kiểu tổ chức và
quản lý tư bản chủ nghĩa, đó là Chính quyền Xô viết, một hình thức của
chuyên chính vô sản. Thiết lập nền dân chủ vô sản, tiến hành cách mạng xã
hội chủ nghĩa ở Nga.
Để thực hiện được những việc đó, yêu cầu phải soạn thảo cho được
một bản kế hoạch cụ thể về những nhiệm vụ cơ bản trước mắt của chính

quyền mới. Đảng Bôn- sê- vích Nga đã giao cho Lênin viết tác phẩm
“Những nhiệm vụ trước mắt của Chính quyền Xô viết”. Để đi đến hoàn tất
tác phẩm này, Lênin đã phải viết đi viết lại ba lần.
Lần thứ nhất: “Bản sơ thảo những nhiệm vụ trước mắt của Chính
quyền Xô viết”, dài 40 trang, (đọc vào 23- 28/ 3/ 1918) ở Hội nghị Trung
ương. ở Hội nghị này những người “phái tả” cũng đưa ra một bản cương
lĩnh khác. Hai bản cương lĩnh này đối lập nhau. Cuối cùng Hội nghị không
đi đến một sự thống nhất nào.
Lần thứ hai: Lênin tiếp tục viết lại tác phẩm: “Những nhiệm vụ trước
mắt của Chính quyền Xô viết” với nội dung ngắn gọn hơn, chặt chẽ hơn và
cụ thể hơn. Đến tháng 4 năm 1918 Hội nghị nhất trí lấy tác phẩm này làm
Cương lĩnh của Đảng.
Sau đó, Trung ương giao cho Lênin viết lại, tóm tắt tác phẩm này dưới
dạng đề cương, thành sáu luận đề để phổ biến cho quần chúng hiểu về
đường lối của Đảng.
9


Trong tác phẩm của mình, Lênin đã phân tích tỉ mỉ những vấn đề quan
trọng nhất của thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản chuyển lên chủ nghĩa xã
hội, những cơ sở lý luận của đường lối chung, chính sách kinh tế của Nhà
nước Xô viết một hình thức của chuyên chính vô sản, ý nghĩa và nội dung
đặc biệt của nhiệm vụ tổ chức và quản lý của chính quyền mới, chính
quyền công nông đầu tiên trên thế giới. Và việc tiếp tục cuộc đấu tranh vô
cùng phức tạp, nhưng cũng rất quyết liệt, nhằm tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa
tư bản và giành thắng lợi hoàn toàn của chủ nghĩa xã hội.
1.2.2 Nội dung chính của tác phẩm.
Lênin viết tác phẩm “ Những nhiệm vụ trước mắt của chính quyền
Xô Viết” gồm tám mục với các nội dung:
-

Hoàn cảnh quốc tế của nước cộng hòa Xô-viết Nga và

những nhiệm vụ cơ bản của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa.
-

Khẩu hiệu chung hiện nay.

-

Giai đoạn mới của cuộc đấu tranh chống giai cấp tư sản.

-

Ý nghĩa của việc đấu tranh để thực hiện việc kiểm kê

kiểm soát của toàn dân.
-

Nâng cao năng suất lao động.

-

Tổ chức thi đua.

-

Tổ chức cân đối và chuyên chính.

-

Sự phát triển của tổ chức Xô Viết.

10


CHƯƠNG 2: NỘI DUNG VÀ NHỮNG BIỆN PHÁP CỦA
NHIỆM VỤ TỔ CHỨC QUẢN LÝ XÃ HỘI.
Nhiệm vụ tổ chức quản lý xã hội là nhiệm vụ thư ba của những
nhiệm vụ trước mắt của chính quyền Xô viết. Trước đó Lênin đã đề cập đến
nhiệm vụ thứ nhất là: Đảng phải thuyết phục cho đa số nhân dân thấy được
sự đúng đắn của cương lĩnh và sách lược của mình, và nhiệm vụ thứ hai là:
giành chính quyền và đập tan sự phản kháng của giai cấp bóc lột.
Nhiệm vụ tổ chức quản lý đất nước sau cách mạng tháng Mười 1917
đã được đề ra, nhưng lúc đó còn phải tập trung đập tan sự phản kháng của
giai cấp tư sản, nên chưa trở thành nhiệm vụ trung tâm. Ngày nay trước
tình hình mới thì nhiệm vụ tổ chức quản lý xã hội trở thành nhiệm vụ chủ
yếu trung tâm. Do đó phải làm cho mọi người hiểu rõ những đặc điểm của
bước chuyển từ nhiệm vụ chủ yếu là thuyết phục nhân dân và dùng lực
lượng quân sự trấn áp bọn bóc lột sang nhiệm vụ chủ yếu là quản lý.
Đây là nhiệm vụ khó khăn và cao cả. Theo Lênin, trong ba nhiệm vụ
của cách mạng xã hội chủ nghĩa thì nhiệm vụ tổ chức quản lý là nhiệm vụ
khó khăn nhất và cao cả nhất.
Đây là nhiệm vụ khó khăn: Theo Lênin trong lịch sử thế giới, lần đầu
tiên giai cấp vô sản đã lãnh đạo quần chúng đứng lên đấu trang đập tan nhà
nước tư sản và thành lập nên nhà nước Xô viết và đập tan sự phản kháng
của chúng để bắt tay vào xây dựng một xã hội mới, xã hội xã hội chủ nghĩa.
“Phải tổ chức một nền kinh tế theo phương thức sản xuất mới, phải đi tới
những cái gì sâu xa nhất, những cơ sở kinh tế của hàng chục triệu con
người”. Đây là việc làm đầu tiên của một đảng bắt tay vào quản lý tổ chức

một đất nước, nghĩa là phải biết tổ chức trong hoạt động thực tiễn. Phải tính
toán, tổ chức làm ăn để đưa nền sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn xã hội chủ
nghĩa. Trước đây quản lý mang tính chất hành chính, mệnh lệnh thì nay
quản lý mang tính chất kinh tế, phải tính đến hiệu quả kinh tế.
11


Đây là nhiệm vụ cao cả: Nhiệm vụ tổ chức quản lý đất nước là nhiệm
vụ cao cả vì khi hoàn thành nhiệm vụ này trên những nét cơ bản thì mới có
thể nói được rằng, nước Nga không những đã trở thành một nước cộng hòa
Xô viết, mà còn là một nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết.
Lênin viết: “Chúng ta phải tỏ ra là những người thực hiện được một
cách xứng đáng nhiệm vụ khó khăn và rất cao cả ấy của cách mạng xã hội
chủ nghĩa”
2.1 Nội dung cơ bản của nhiệm vụ tổ chức quản lý xã hội.
Theo Lênin, nội dung cơ bản và bao trùm của nhiệm vụ tổ chức quản
lý xã hội là chúng ta phải thiết lập một xã hội mới, một kiểu tổ chức quản
lý mới mà hệ thống tổ chức mới đó thật sự xã hội hóa, đưa năng suất lao
động của toàn xã hội lên cao, đó chính là xác lập phương thức sản xuất
cộng sản chủ nghĩa. Muốn làm được điều đó thì phải thực hiện hai nội dung
sau:
Thứ nhất là phải tiến hành cải tạo toàn bộ nền kinh tế quốc dân.
Muốn xây dựng được quan hệ xã hội mới thì phải cải tạo quan hệ cũ,
xóa bỏ tận gốc cơ sở sinh ra áp bức, bóc lột, cơ sở phục hồi và tái sinh của
chủ nghĩa tư bản.
Cho nên, ở đây không phải là từ bỏ đấu tranh giai cấp, mà là tiếp tục
đấu tranh giai cấp dưới hình thức mới và phương pháp mới. Nên cuộc đấu
tranh này về hình thức có thể hòa bình hơn, nhưng nội dung và phương
pháp có mới hơn. Đây là hình thức cao hơn của cuộc đấu tranh giai cấp và
hết sức phức tạp và còn phức tạp hơn nhiều.

Lênin viết: “ giai cấp tư sản đã bị đánh bại ở nước ta, nhưng nó vẫn
chưa bị tiêu diệt tận gốc, chưa hoàn toàn bị tiêu diệt mà thậm chí chưa hoàn
toàn bị đánh tan. Do đó một hình thức mới và cao hơn của cuộc đấu tranh
chống giai cấp tư sản đang được đề ra trước mắt, đó là chuyển từ nhiệm vụ
12


giản đơn nhất, tức là tiếp tục tước quyền sở hữu của bon tư sản, sang một
nhiệm vụ phức tạp hơn nhiều, tức là tạo ra điều kện khiến cho giai cấp tư
sản không thể tồn tại được, mà cũng không thể tái sinh được nữa. Hiển
nhiên là nhiệm vụ ấy vô cùng cao hơn và chừng nào nó chưa được hoàn
thành thì vẫn chưa có chủ nghĩa xã hội ’’
Thứ hai là phải chuyển nền kinh tế nhỏ cá thể lên sản xuất lớn tập thể
hiện đại.
Xuất phát từ đặc điểm của nước Nga là nền kinh tế tư bản chủ nghĩa
chưa phát triển, tuyệt đại vẫn là tiểu nông sản xuất nhỏ cá thể, lại bị chiến
tranh tàn phá. Do đó nội dung thứ hai của nhiệm vụ tổ chức xã hội là phải
chuyển nền sản xuất nhỏ cá thể lên sản xuất lớn hiện đại.
Trước hết, ở đây phải giúp đỡ nông dân, phát triển lực lượng sản xuất,
từng bước đưa tiến bộ khoa học vào sản xuất để nâng cao năng xuất lao
động xã hội.
Nếu làm được như vậy thì sẽ xác lập được một xã hội cao hơn chủ
nghĩa tư bản cả về hai phương diện
Một là: Đây là một xã hội lao động được tổ chức ở trình độ cao và lao
động được tổ chức trên một quan hệ xã hội mới, quan hệ công hữu về tư
liệu sản xuất, mọi người trở thành chủ nhân của những tư liệu sản xuất đó.
Đồng thời đó là những người lao động với tinh thần tự giác, sáng tạo, có
trình độ văn hóa, khoa học – kỹ thuật cao.
Hai là: Xã hội này tạo ra năng xuất lao động cao hơn năng xuất lao
động dưới chủ nghĩa tư bản. Đó là cái quyết định thắng lợi của chủ nghĩa

xã hội đối với chủ nghĩa tư bản.
2.2 Những biện pháp cơ bản để thực hiện nhiệm vụ tổ chức quản
lý xã hội.

13


Để thực hiện nhiệm vụ tổ chức quản lý xã hội là xây dựng phương
thức sản xuất cộng sản chủ nghĩa, theo Lênin phải thực hiện một loạt giải
pháp sau:
2.2.1 Biện pháp thứ nhất: Phải tiến hành kiểm kê, kiểm soát việc
phân phối sản phẩm có tính chất toàn xã hội.
Xuất phát từ thực tế của đất nước và những yêu cầu của nhiệm vụ
chính trị quan trọng đối với Chính quyền Xô viết trong việc tổ chức và
quản lý đất nước, Lênin cho rằng, phải tiến hành kiểm kê kiểm soát.
Vì sao phải kiểm kê và kiểm soát. Qua phân tích, đánh giá về đặc
điểm, tính chất và tình hình của đất nước, Lênin cho rằng: Kiểm kê và kiểm
soát là tránh được nạn đói, cải thiện được đời sống cho người dân lao động;
quét sạch bọn phản động, sâu mọt đục khoét nhân dân, đánh gục bọn phá
hoại ngầm của giai cấp tư sản, là đấu tranh cô lập và “tước đoạt kẻ đi tước
đoạt”, tạo ra những điều kiện khiến cho giai cấp tư sản không thể tồn tại
được, mà cũng không thể tái sinh được. Giành lại từ giai cấp tư sản các tổ
chức kinh tế và tư liệu sản xuất, lúc đó mới gọi là chiến thắng giai cấp tư
sản hoàn toàn (diệt tận gốc bọn tư bản). Lênin khẳng định sự cần thiết của
kiểm kê và kiểm soát: “Tổ chức cho toàn dân kiểm kê và kiểm soát một
cách hết sức chặt chẽ sự sản xuất và phân phối sản phẩm. Thế nhưng chúng
ta vẫn chưa tổ chức được việc kiểm kê và kiểm soát trong các xí nghiệp,
trong các ngành kinh tế, các lĩnh vực kinh tế mà chúng ta đã giành lại từ tay
giai cấp tư sản; mà không làm được việc đó thì không thể nào nói đến điều
kiện vật chất thứ hai cũng không kém phần quan trọng để đảm bảo việc

thiết lập chủ nghĩa xã hội, tức là: Nâng cao năng suất lao động trong phạm
vi cả nước”. Nếu không có kiểm kê, kiểm soát thì giai cấp công nhân không
thể tiến hành làm chủ trong sản xuất, không tạo được tiền đề vật chất cho
chủ nghĩa xã hội, và mầm mống của chủ nghĩa xã hội cũng bị tiêu diệt.
Thực hiện tốt việc kiểm kê, kiểm soát còn tạo ra được sức mạnh kỷ luật to
14


lớn, tính nghiêm minh, tự giác trong sản xuất và phân phối sản phẩm. Nếu
“Không có chế độ kế toán và kiểm soát trong sự sản xuất và phân phối sản
phẩm, thì những mầm mống của chủ nghĩa xã hội sẽ bị tiêu diệt”.
Ai thực hiện việc kiểm kê và kiểm soát. Nắm rõ điều kiện và hoàn
cảnh của đất nước lúc đó, Lênin xác định, đây là nhiệm vụ kinh tế hàng
đầu, là điều kiện để tiến hành xây dựng kinh tế xã hội chủ nghĩa. Dưới
chính quyền Xô viết, việc kiểm kê, kiểm soát được tiến hành bằng hai lực
lượng cơ bản:
Thứ nhất, tiến hành kiểm kê, kiểm soát toàn dân, toàn diện trong việc
sản xuất và phân phối sản phẩm. Hình thức này phải thực sự dân chủ cách
mạng của giai cấp vô sản, nghĩa là sự kiểm soát phải được thực hiện “từ
dưới lên”, sự kiểm soát của công nhân và nông dân nghèo đối với bọn tư
bản, và được thiết lập ở mọi lúc mọi nơi. Lênin chỉ ra rằng: “nếu sau khi
nắm được chính quyền, giai cấp vô sản ở nước ta giải quyết được nhanh
chóng nhiệm vụ kiểm kê, kiểm soát và tổ chức trong phạm vi toàn dân…
thì sau khi đập tan sự phá hoại ngầm, chúng ta sẽ có thể nhờ tiến hành rộng
khắp việc kiểm kê, kiểm soát mà hoàn toàn thu phục được các chuyên gia
tư sản”.
Thứ hai, thực hiện kiểm kê, kiểm soát “từ trên xuống”, bằng nhà nước
vô sản, nhà nước vừa là người kiểm soát, vừa là đối tượng chịu sự kiểm
soát của các tổ chức xã hội và đội ngũ tiền phong của giai cấp công nhân.
Đó là thực hành việc nhà nước kiểm tra, giám sát, điều tiết, phân phối một

cách hợp lý trong sản xuất và phân phối sản phẩm, đồng thời bảo vệ sức
người sức của cho nhân dân, thực hành tiết kiệm. Thực sự là biện pháp số
một để chống đói nghèo và lạc hậu, nâng cao đời sống của toàn dân. Như,
việc tổ chức kiểm kê và kiểm soát trong các cơ sở kinh doanh đã tước đoạt
được của bọn tư bản, cũng như trong mọi cơ sở kinh doanh khác.

15


Lênin cũng lưu ý rằng: Cẩu thả đối với việc kiểm kê và kiểm soát là
trực tiếp giúp sức cho bọn Coóc- ni- lốp Đức và Nga, là những kẻ chỉ có
thể lật đổ chính quyền của những người lao động… những kẻ thù của
chúng ta đang rình rập chúng ta, đang chờ thời cơ thuận lợi để lật đổ chính
quyền cách mạng. Không có kiểm kê, kiểm soát thì giai cấp công nhân
không thể tiến lên làm chủ trong sản xuất và phân phối sản phẩm. “Chừng
nào sự kiểm soát của công nhân chưa trở thành sự thật hẳn hoi, chừng nào
những công nhân tiên tiến chưa tổ chức và chưa tiến hành một cuộc tấn
công thắng lợi- không khoan nhượng chống tất cả những kẻ vi phạm sự
kiểm soát ấy… thì chừng đó sẽ không thể nào tiến từ bước thứ nhất (thực
hiện việc kiểm soát công nhân) lên bước thứ hai trên con đường đi tới chủ
nghĩa xã hội, tức là chuyển sang việc công nhân điều tiết sản xuất”. Phải
thực hiện việc kiểm kê, kiểm soát chuyển sang việc quản lý và điều tiết sản
xuất của giai cấp công nhân, đó mới là thực chất của công cuộc cải tạo xã
hội chủ nghĩa.
Kiểm kê và kiểm soát như thế nào. Lênin khẳng định rằng, bất kỳ nhà
nước nào đang vận động lên chủ nghĩa xã hội đều cần phải thực hiện việc
kiểm kê, kiểm soát sản xuất, phân phối sản phẩm và nâng cao năng suất lao
động. Bởi thực hiện tốt hai nhiệm vụ ấy là tạo ra những điều kiện, những
tiền đề cơ bản để phát triển kinh tế-xã hội, chỉ có tổ chức một cách chu đáo
việc kiểm kê, kiểm soát và tổ chức nghiêm ngặt, chặt chẽ kỷ luật lao động

mới tiến lên chủ nghĩa xã hội một cách chắc chắn nhất. Lênin cho rằng,
việc kiểm kê, kiểm soát phải được tiến hành trên các lĩnh vực, trong các
ngành, nơi các cơ sở sản xuất kinh doanh như: (nhà máy, xí nghiệp, hầm
mỏ…); “Bây giờ cái được đề lên hàng đầu lại là tổ chức việc kiểm kê và
kiểm soát trong các cơ sở kinh doanh đã tước đoạt của bọn tư bản, cũng
như trong mọi cơ sở kinh doanh khác” . Và phải được tiến hành trong tất cả
các địa phương trên cả nước một cách đồng bộ, thống nhất. Thực hiện bằng
các công cụ quản lý của nhà nước để thực hiện kiểm kê và kiểm soát: Quốc
16


hữu hóa ngân hàng, và không ngừng cải biến ngân hàng thành những đầu
mối kế toán công cộng dưới chế độ xã hội chủ nghĩa. Muốn vậy, phải tăng
chi nhánh và chi điếm của ngân hàng nhân dân; củng cố và chỉnh đốn
những tổ chức độc quyền của nhà nước đã được thiết lập; nhà nước phải
nắm lấy độc quyền ngoại thương; công tác thu thuế; áp dụng chế độ nghĩa
vụ lao động… “Chúng ta phải áp dụng ngay lập tức chế độ nghĩa vụ lao
động ấy, nhưng phải áp dụng một cách hết sức thận trọng và từng bước
một, bằng cách dùng kinh nghiệm thực tiễn để kiểm nghiệm mỗi bước đi,
và cố nhiên, là bắt đầu áp dụng chế độ đó trước tiên đối với những kẻ giàu
có”. Cấp sổ lao động; cấp sổ thu chi cho từng tên tư sản kể cả tư sản nông
thôn. Nếu không thực hiện kiểm kê và kiểm soát thì nhà nước sẽ không biết
được hàng triệu và hàng tỷ bạc từ đâu ra, chuyển đến đâu và đi lúc nào?
Những nguồn thu nhập và tài sản của người dân cũng bị giấu giếm mà nhà
nước chẳng thu được thuế. Thành lập các Uỷ ban kiểm tra nhà nước, Hội
đồng kinh tế quốc dân tối cao, các nhóm lưu động để kiểm tra, theo dõi
việc thi hành các sắc lệnh, kiểm tra, giám sát khối lượng, chất lượng công
việc, có biện pháp xử lý kịp thời, kiên quyết và thật nghiêm minh các đơn
vị, tổ chức, cá nhân vi phạm. Nhưng đồng thời cũng phải có cách giải quyết
thật linh hoạt, hiệu quả, tránh dập khuôn, máy móc, thực hiện đúng với chế

độ tập trung dân chủ xã hội chủ nghĩa. Theo Lênin, chế độ kiểm kê, kiểm
soát phải được triển khai trong thực tế, chứ không phải trên giấy tờ, trên lý
thuyết; đảm bảo đúng nguyên tắc, công khai, minh bạch, thực hiện thường
xuyên chế độ báo cáo; tích cực học hỏi những sáng kiến hay, những kinh
nghiệm phong phú trong nhân dân. Có như vậy, thì thắng lợi của chủ nghĩa
xã hội mới càng mau chóng và chắc chắn.
Về ý nghĩa của kiểm kê và kiểm soát, Lênin cho rằng, đây là hình thức
đấu tranh cao của giai đoạn mới để giành toàn bộ thắng lợi trong chiến dịch
chống tư bản, để giành quyền sở hữu trong các cơ sở sản xuất, kinh doanh.
Đấu tranh chống các hiện tượng tiêu cực, tiêu diệt những tàn dư của chế độ
17


cũ như tham nhũng hối lộ, ăn cắp của công, tệ lãng phí, bệnh quan liêu, nạn
đầu cơ trục lợi bất chính, buôn gian bán lận, vi phạm pháp luật v.v..
Thực hiện kiểm kê, kiểm soát trong quản lý sản xuất, phân phối sản
phẩm là nhằm nâng cao năng suất lao động cao hơn, tạo ra của cải vật chất
nhiều hơn, là điều kiện đặc biệt quan trọng để xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Việc nhà nước tổ chức nền đại sản xuất công nghiệp là việc chuyển từ hình
thức “công nhân kiểm soát” sang “công nhân quản lý” trong các cơ sở sản
xuất, công xưởng, nhà máy, xí nghiệp, đường sắt, hầm mỏ… Trên những
nét cơ bản và chủ yếu nhất.
Chủ nghĩa xã hội muốn giành thắng lợi hoàn toàn, Chính quyền Xô
viết muốn giữ vững và không ngừng được củng cố, và đem lại tự do thực
sự cho nhân dân lao động, việc kiểm kê, kiểm soát phải được thực hiện tốt;
không chỉ thế, việc kiểm kê, kiểm soát cũng là nhằm tạo tiền đề vật chất
cho chủ nghĩa xã hội; tạo ra năng suất lao động cao hơn, của cải vật chất
nhiều hơn, tốt hơn cho chủ nghĩa xã hội.
2.2.2 Biện pháp thứ hai: Phải thực hiện nghĩa vụ lao động và xây
dựng kỷ luật lao động.

Chế độ nghĩa vụ lao động trước hết là đối với bọn bóc lột, lười
biếng, bọn ăn bám, đối với bọn này phải cưỡng bức lao động thì mới được
sống chính đáng trong xã hội mới.
Đi đôi với nghĩa vụ lao động cưỡng bức đối với bọn bóc lột, ăn bám
còn phải áp dụng chế độ nghĩa vụ lao động tự giác đối với mọi người lao
động.
Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, tâm lý người lao động
làm thuê không thể khắc phục ngay được. Hơn nữa, ở một nước sản xuất
nhỏ tản mạn còn chiếm ưu thế, lại bị chiến tranh tàn phá nặng nề như nước
Nga thì tình trạng vô tổ chức vô kỷ luật, chây lười lao động còn khá phổ
18


biến. Do vậy, để thay thế lao động nô lệ bằng lao động cho chính mình và
cho xã hội, bằng lao động có tổ chức, có kế hoạch trên quy mô toàn xã hội,
với một kỷ luật lao động tự giác, đòi hỏi phải có một sự giáo dục, rèn luyện
bền bỉ đối với con người thông qua quá trình lao động để xây dựng nền sản
xuất lớn xã hội chủ nghĩa. Cho nên, trước tình hình đói kém, thất nghiệp và
tính phóng túng tiểu tư sản hoành hành ở nước Nga lúc đó, theo Lênin phải
thực hiện nghĩa vụ lao động, phải nghiêm khắc phê phán tính tự phát tiểu tư
sản và đồng thời phải xây dựng kỷ luật lao động và cưỡng chế lao động.
2.2.3 Biện pháp thứ ba: Sử dụng chuyên gia tư sản và lợi dụng
thành tựu khoa học kỹ thuật của chủ nghĩa tư bản.
Trong điều kiện nhà nước Xôviết mới giành được chính quyền, lực
lượng lao động đông đảo trình độ tay nghề còn thấp, chưa am hiểu nhiều về
kiến thức khoa học kỹ thuật, trình độ chuyên môn, đội ngũ trí thức xuất
thân từ công nông còn hạn hẹp, chưa có nhiều khả năng để nâng cao năng
suất lao động. Thấy được vai trò to lớn của đội ngũ các chuyên gia tư sản
trong khả năng tổ chức, quản lý, sản xuất nâng cao năng suất lao động (họ
là những trí thức do nhân loại tao ra). Lênin cho rằng, nếu “Không có sự

chỉ đạo của các chuyên gia am hiểu các lĩnh vực khoa học, kỹ thuật và có
kinh nghiệm thì không thể nào chuyển lên chủ nghĩa xã hội được, vì chủ
nghĩa xã hội đòi hỏi một bước tiến có ý thức và có tính chất quần chúng để
đi tới năng suất lao động cao hơn năng suất của chủ nghĩa tư bản dựa trên
cơ sở những kết quả mà chủ nghĩa tư bản đã đạt được”.
Phương pháp sử dụng chuyên gia tư sản theo Lênin, “Nhà nước có thể
sử dụng những người có tài tổ chức nhất và những chuyên gia giỏi bằng
cách: hoặc là theo phương pháp cũ, phương thức tư sản (nghĩa là trả lương
cao) hoặc theo phương thức mới, phương thức vô sản (nghĩa là thành lập
những điều kịên kiểm kê, kiểm soát do toàn dân thực hiện từ dưới lên,

19


những điều kiện này tự nó nhất định sẽ giúp chúng ta thu phục được các
chuyên gia, lôi kéo về với chúng ta”.
Trong điều kịên nước Nga lúc bấy giờ, Lênin cho rằng, buộc chúng ta
phải dùng đến phương pháp cũ phương pháp tư sản để tận dụng nhanh nhất
đội ngũ chuyên gia tư sản phục vụ cho Chính quyền Xô viết.
“Giờ đây chúng ta buộc phải dùng phương pháp cũ, phương pháp tư
sản và bằng lòng trả một giá rất cao về “công phục vụ” của những chuyên
gia tư sản nhiều kinh nghiệm nhất”.
Lênin cho rằng: Dùng biện pháp đó là một sự thỏa hiệp, một sự xa rời
những nguyên tắc của Công xã Pa-ri, của mọi chính quyền vô sản, tức là
những nguyên tắc đòi hỏi phải rút tiền lương xuống ngang mức tiền lương
của công nhân đòi hỏi phải phá bằng hành động tư tưởng thăng quan phát
tài chứ không phải bằng lời nói.
Lênin cũng khẳng định rằng, dùng biện pháp đó không phải chỉ là một
sự tạm ngừng trong lĩnh vực nào đó, cuộc tấn công vào giai cấp tư sản…
Mà còn là một bước lùi của chính quyền xã hội chủ nghĩa Xô viết của

chúng ta nữa: Đây là sự thỏa hiệp, một bước lùi tạm thời để giành chiến
thắng, là một bước đi mềm dẻo mà linh hoạt, nhưng đem lại hiệu quả trong
nghệ thuật dùng người của Lênin; biết hy sinh cái cục bộ để chiến thắng
trong toàn cục; bỏ cái lợi nhỏ để giành cái lợi lớn. Nó thể hiện tầm nhìn xa
trông rộng của Lênin, vì mục tiêu chung chiến thắng tư bản, nâng cao năng
suất lao động, nhằm xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Lênin cũng nhận thấy rằng, “Dĩ nhiên thừa nhận đã lùi một bước như
vậy đã làm cho bọn đầy tớ của giai cấp tư sản, nhất là bọn tiểu nhân: Bọn
Men-sê-vích, phái “Đời sống mới”, bọn xã hội chủ nghĩa cách mạng cánh
hữu cười nhạo chúng ta”. Và Lênin khẳng định: “Chúng ta cần nghiên cứu
những đặc điểm của đoạn đường mới vô cùng gay go đang dẫn tới chủ
nghĩa xã hội, không nên giấu giếm những sai lầm, những nhược điểm của
20


chúng ta. mà phải cố gắng kịp thời làm nốt những cái chúng ta chưa làm
xong”.
Trong khi sử dụng chuyên gia tư sản, Lênin cũng đã giải thích cho
quần chúng hiểu thấu đáo về sự cần thiết, ý nghĩa của việc làm đó, không
che giấu trước quần chúng rằng tại sao chúng ta phải sử dụng chuyên gia tư
sản. Làm như thế là để giáo dục quần chúng và cùng với quần chúng học
tập kinh nghiệm để cùng nhau xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Lênin nói: “Giả sử nước Cộng hòa xô viết Nga cần 1000 nhà hóa học
và chuyên gia hạng nhất trong các lĩnh vực khoa học kỹ thuật, kinh nghiệm
thực tiễn để chỉ đạo lao động của nhân dân nhằm đẩy mạnh hết sức nhanh
nền kinh tế trong nước. Giả sử rằng phải trả cho mỗi “ngôi sao bậc nhất”
ấy… một năm là 25.000 rúp. Giả sử như phải tăng số tiền đó (25 triệu rúp)
lên gấp đôi…thậm chí gấp 4 lần. Thử hỏi một món tiền chi hàng năm là
năm chục hoặc một trăm triệu rúp vào cải tổ lao động của nhân dân theo
thành tựu mới nhất của khoa học kỹ thuật, như vậy liệu có thể coi là quá

đáng hoặc quá sức đối với một nước Cộng hòa Xôviết không? Cố nhiên là
không”. Và Lênin nói tiếp: “Nếu trong khoảng một năm, những người tiên
tiến giác ngộ trong công nhân và nông dân nghèo, với sự giúp đỡ của cơ
quan xôviết, mà thành công trong việc tổ chức nhau lại, tự đặt mình vào kỷ
luật và nỗ lực tạo nên một kỷ luật lao động chặt chẽ, thì sau một năm,
chúng ta sẽ trút bỏ được “cống vật” ấy, khoản tiền công mà chúng ta sẽ có
thể giảm bớt được thậm chí sớm hơn nữa”.
Trong điều kiện mới giành được chính quyền, trình độ lao động của
người Nga còn thấp kém so với các nước tiên tiến, kỷ luật lao động chưa
cao, còn tồn tại những tàn tích của chế độ nông nô, muốn giành được thắng
lợi hoàn toàn trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, nhà nước Cộng
hòa Xôviết phải học những cách làm đặc biệt đó, những phương pháp hợp
lý nhất như kiểm kê, kiểm soát, tiếp thu những thành quả quý giá nhất
21


trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật mà chủ nghĩa tư bản để lại (chứ không
phải là tiếp thu mọi cái). Thực hiện triệt để về các nguyên tắc quản lý của
Chính quyền Xô viết, chú ý đến đặc điểm của thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa
tư bản đi lên chủ nghĩa xã hội. Tổ chức thi đua xã hội chủ nghĩa để nâng
cao năng suất lao động, khi cần thiết phải dùng cả những biện pháp cưỡng
bức đối với các phần tử tư sản, với mục đích đem lại hiệu quả cao nhất
trong sản xuất, phân phối và trao đổi sản phẩm xã hội chủ nghĩa.
2.2.4 Biện pháp thứ tư: Tổ chức thi đua xã hội chủ nghĩa.
Việc tổ chức thi đua chiếm một vị trí quan trọng trong xây dựng và
phát triển của nhà nước chuyên chính vô sản. Thi đua là một công cụ, một
biện pháp để tăng cường kỷ luật lao động, nâng cao năng suất lao động là
một trong những đòn bẩy để phát triển kinh tế, xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Trong tác phẩm này, Lênin vạch rõ sự khác nhau căn bản về tính chất
của hai phương pháp thi đua. Dưới chủ nghĩa xã hội thì thi đua là thực chất,

công khai, là động lực để phát triển kinh tế – xã hội; ngược lại, dưới chủ
nghĩa tư bản thì thi đua là hình thức, giả tạo, giấu giếm, để che đậy những
điều bí ẩn, triệt tiêu mất động lực của sự phát triển. Nhưng đây lại là điều
mà giai cấp tư sản thích tung ra để vu khống, chế nhạo chủ nghĩa xã hội.
Chúng cho rằng, chủ nghĩa xã hội phủ nhận thi đua. Nhưng thực ra chỉ có
chủ nghĩa xã hội mới thực sự có thi đua, bởi thi đua có tính chất quần
chúng thực sự và là động lực phát triển xã hội.
Phê phán những người trong “phái tả” cho rằng: Trong chủ nghĩa xã
hội không cần phải thi đua, vì đã có kỷ luật lao động rồi, Lênin cho rằng:
Chỉ có trong chủ nghĩa xã hội lần đầu tiên mở đường (nhờ đã xóa bỏ được
các giai cấp và do đó xóa bỏ được sự nô dịch quần chúng) cho một cuộc thi
đua thực sự có tính chất quần chúng. Và chính tổ chức xôviết trong khi
chuyển từ nền dân chủ hình thức của chính thể cộng hòa tư sản sang việc

22


quần chúng lao động thực sự tham gia công tác quản lý. Lần đầu tiên đã tổ
chức phong trào thi đua một cách rộng rãi.
Để thực hiện công tác thi đua một cách thiết thực, hiệu quả, Lênin cho
rằng cần phải có những nguyên tắc của thi đua, những phương pháp thi đua
cụ thể, rõ ràng.
Trước hết, phải thực hiện nguyên tắc công khai. Đối với Chính quyền
Xô viết, nguyên tắc này cũng khác xa (trái ngược) với chế cộng hòa tư sản.
Bởi dưới chế độ tư bản chỉ đảm bảo công bố về mặt hình thức, còn trong
thực tế, nó làm cho báo chí phải lệ thuộc vào tư bản, nó che giấu những sự
việc, những quá trình xảy ra trong công xưởng, nơi sản xuất, trong giao
dịch buôn bán… bằng những bức màn bí mật và quyền “tư hữu thiêng
liêng”.
Còn nhà nước Xô viết phương pháp tổ chức thi đua được thực hiện

theo chế độ công bố công khai thực sự, bằng phương tiện báo chí giúp cho
người dân hiểu ý nghĩa tích cực của nó, qua đó học tập những điển hình
tiên tiến, những kinh nghiệm hay, để họ hăng hái trong lao động, sản xuất
và phát triển kinh tế, (như: công khai áp dụng chế độ kiểm toán, sản xuất
lúa mì, quần áo, nhu yếu phẩm…), và mỗi công xưởng, nhà máy, cơ sở sản
xuất tiêu dùng, các làng, công xã đều là công việc chung của nhà nước và
là của toàn dân. Đó là điều có ý nghĩa bậc nhất của công tác thi đua xã hội
chủ nghĩa.
Phạm vi thi đua rộng lớn, toàn diện, tất cả mọi người, mỗi tổ chức sản
xuất đều tham gia thi đua một cách thiết thực, rộng rãi; thi đua trên các lĩnh
vực chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội. Nhưng, Lênin cũng nhấn mạnh
nhiệm vụ trong lúc này thì thi đua trong kinh tế là quan trọng nhất, có nghĩa
là sự thi đua phải đặt ra mục đích rõ ràng, có trọng tâm, trọng điểm, như
vậy chủ nghĩa xã hội mới thắng thế chủ nghĩa tư bản được.

23


Biện pháp thi đua, công khai thực sự những sự việc có trong thực tế,
thông qua các phương tiện thông tin đại chúng như báo, đài… bằng phương
pháp nêu gương, điển hình để cho mọi người học tập. Điều này có ý nghĩa
tích cực, có tác dụng to lớn trong việc thúc đẩy sản xuất phát triển; nó trái
ngược với kiểu thi đua hình thức, thủ đoạn, bịp bợm chính trị của bọn tư
bản, để che giấu những việc làm mờ ám trong sản xuất, buôn bán, lưu
thông hàng hóa, “bức màn bí ẩn thương mại”.
“Sau khi giành chính quyền để chuyển sang tay giai cấp vô sản, sau
khi đã đi tước quyền sở hữu của bọn đi tước đoạt, thì tình hình thay đổi một
cách căn bản, và như những nhà xã hội chủ nghĩa có tiếng tăm nhất đã
nhiều lần nêu rõ- lần đầu tiên sức mạnh của tấm gương đã có khả năng phát
huy tác dụng rộng rãi của nó”.

Những công xã gương mẫu phải và sẽ đóng vai trò giáo dục, hướng
dẫn và thúc đẩy các công xã lạc hậu cùng phát triển.
Báo chí là một công cụ quan trọng để giới thiệu những tấm gương,
những điển hình tiên tiến. Và phải giới thiệu hết sức tỷ mỉ những thành
công của các công xã kiểu mẫu, phải nghiên cứu những nguyên nhân thành
công, những phương pháp làm việc và quản lý của các công xã đó, bằng
phương pháp thống kê, kiểm soát toàn dân một cách hết sức chặt chẽ và cụ
thể.
“Trong xã hội tư bản, công tác thống kê là một việc của riêng: những
thành viên nhà nước” còn chúng ta phải giao công tác thống kê đó cho quần
chúng”.
Tác dụng của công tác thống kê, kiểm soát để cho quần chúng và để
cho mọi người lao động dần dần học, rồi tự mình hiểu và thấy được phải
lao động như thế nào và lao động đến mức nào, có thể nghỉ ngơi như thế
nào và đến mức nào.
24


Để cho sự so sánh những kết quả thiết thực của việc quản lý kinh tế
trong các công xã khác nhau trở thành đối tượng tất cả mọi người chú ý và
nghiên cứu.
Để cho công xã xuất sắc nhất được đền đáp ngay lập tức (giảm
ngắn ngày lao động, tăng tiền công), các công xã được sử dụng một số
lượng nhiều hơn của cải và vật phẩm văn hóa hay mỹ phẩm đó là điều
đáng khích lệ.
Công tác thi đua xã hội chủ nghĩa là một việc làm mới mẻ, cần phải
được tiến hành nột cách lâu dài, bền bỉ, phải tốn nhiều thời gian, sức lực trí
tuệ; đầy những khó khăn và thử thách do bọn phản động tư sản, bọn đầu cơ,
cơ hội chống phá như: Coóc- ni- lốp, Kê- renx- ki, bọn Gô- txơ và bọn
Mác- tốp đang ra sức trả thù giai cấp công nhân Nga,- cần phải kiên trì và

quyết tâm lớn bằng cả con tim và khối óc của giai cấp vô sản.
“Không phải chỉ mất hàng tuần mà phải mất hàng bao nhiêu tháng,
bao nhiêu năm thì một giai cấp mới trong xã hội, hơn nữa một giai cấp
trước kia bị áp bức, bị đầy đọa trong cảnh khốn cùng và dốt nát, mới có thể
làm quen với tình hình mới của mình, mới nhìn nhận kỹ lưỡng mọi vật
xung quanh được, mới tổ chức tốt công tác của mình. Cố nhiên đảng lãnh
đạo giai cấp vô sản cách mạng chưa thể có kinh nghiệm và thói quen trong
việc thi hành các biện pháp tổ chức đại quy mô cho hàng triệu, hàng chục
triệu công dân; đảng ấy phải mất nhiều thời gian mới thay đổi được những
trở ngại của chính bản thân, về thói quen cũ, nhận thức… Nhưng công việc
đó không có cái gì là không thể thực hiện được… một khi chúng ta kiên trì
theo đuổi mục tiêu vĩ đại và khó khăn ấy thì chúng ta sẽ thực hiện được
mục tiêu ấy”.
Một yêu cầu cũng vô cùng quan trọng, qua công tác thi đua phải biết
tìm tòi, phát hiện, nâng đỡ, động viên, khuyến khích, đề bạt những người
tài được phát hiện trong dân chúng mà đã bị bọn tư bản vùi dập, vứt bỏ để
25