Nghiên cứu thành phần loài và phân bố của họ nấm lỗ (Polyporaceae) tại Vườn Quốc Gia Cúc Phương (Luận văn thạc sĩ)

BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
TRƯỜNG ĐẠI
HỌCNGUYÊN
TÀI NGUYÊN
VÀTRƯỜNG
MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI
BỘ TÀI
VÀ MÔI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI

LUẬN VĂN

THẠC SĨ

VĂN
Chuyên ngành: Khoa LUẬN
học môi trường

THẠC SĨ

Mã số: 60440301

NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN LOÀI VÀ PHÂN BỐ CỦA
HỌ NẤM LỖ (POLYPORACEAE)
TẠI VƯỜN QUỐC GIA CÚC PHƯƠNG
Tên đề tài: “NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN LOÀI VÀ PHÂN BỐ CỦA HỌ
NẤM LỖ (POLYPORACEAE) TẠI VƯỜN QUỐC GIA CÚC PHƯƠNG”

CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

Học viên thực hiện: Đoàn Thị Kim Ngân.

Lớp: CH1MT

ĐOÀN THỊ KIM NGÂN

Khóa: 2015 - 2017

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Lê Thanh Huyền
Đơn vị công tác: Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội

HÀ NỘI - NĂM 2017


BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN LOÀI VÀ PHÂN BỐ CỦA
HỌ NẤM LỖ (POLYPORACEAE)
TẠI VƯỜN QUỐC GIA CÚC PHƯƠNG
ĐOÀN THỊ KIM NGÂN
CHUYÊN NGÀNH : KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG
MÃ SỐ: 60440301
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS LÊ THANH HUYỀN

HÀ NỘI - NĂM 2017

CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI
Cán bộ hướng dẫn chính: TS. Lê Thanh Huyền

Cán bộ chấm phản biện 1: PGS. TS Dương Minh Lam

Cán bộ chấm phản biện 2: TS Hoàng Ngọc Khắc

Luận văn thạc sĩ được bảo vệ tại:
HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN THẠC SĨ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI
Ngày 21 tháng 9 năm 2017


LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan luận văn Thạc sĩ là kết quả thực hiện của riêng em. Kết quả
nghiên cứu trong đồ án là trung thực và thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết,
khảo sát tình hình thực tiễn tại Vườn quốc gia Cúc Phương và nghiên cứu trong phòng
thí nghiệm tại Khoa Môi trường – Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội
dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Lê Thanh Huyền. Nội dung đồ án có tham khảo
và sử dụng các tài liệu thông tin được đăng tải trên các trang web theo danh mục tài
liệu đồ án.
Hà nội, ngày tháng

năm 2017

Tác giả luận văn

Đoàn Thị Kim Ngân

LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên cho em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu và toàn thể quý thầy,
cô giáo trong khoa Môi trường Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đã
giảng dạy, giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập và rèn luyện, cũng như đã tạo điều
kiện cho em được thực hiện thí nghiệm trên phòng thí nghiệm của Khoa.
Đặc biệt xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới giáo viên hướng dẫn TS. Lê Thanh
Huyền đã tận tình hướng dẫn, góp ý và truyền đạt những kiến thức bổ ích cũng như
những định hướng chuyên đề cho em. Với luận văn này, em cũng đã củng cố, hiểu biết
và đào sâu thêm những kiến thức đã học, kinh nghiệm thực tế thu mẫu để áp dụng vào
mục đích cụ thể.
Đồng thời, em xin cảm ơn Ban quản lý Vườn quốc gia Cúc Phương đã tạo điều
kiện cho em được đến khu vực nghiên cứu để tiến hành thực địa tại vườn. Cảm ơn bạn
Hoàng Thanh Huyền đã đồng hành cùng mình trong quá trình nghiên cứu, cảm ơn vì
đã giúp đỡ và đóng góp cho bài luận văn của mình được hoàn thiện hơn.
Trong giới hạn khuôn khổ của một luận văn, chắc chắn sẽ không thể bao quát
trọn vẹn được hết các vấn đề xoay quanh nội dung của luận văn nghiên cứu. Vì vậy
em xin chân thành cảm ơn và mong nhận được nhiều ý kiến từ các thầy, cô giáo góp ý
bổ sung cho luận văn này.
Qua các ý kiến đóng góp, giúp em có thể hoàn thiên hơn vốn kiến thức của mình
trong quá trình vận dụng vào thực tế cuộc sống.
Xin trân trọng cảm ơn!


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC HÌNH
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................... 2
3. Nội dung nghiên cứu ...................................................................................................2
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU .................................................... 3
1.1. Lịch sử nghiên cứu nấm Lỗ. .....................................................................................3
1.1.1. Tình hình nghiên cứu nấm Lỗ trên thế giới. .......................................................... 3
1.1.2. Tình hình nghiên cứu nấm Lỗ ở Việt Nam ...........................................................5
1.2. Đặc điểm sinh học họ nấm Lỗ (Polyporaceae) .........................................................6
1.2.2. Đặc điểm sinh học của họ nấm Lỗ (Polyporaceae). .............................................. 9
1.2.3. Đặc điểm họ nấm lỗ Polyporaceae ngoài tự nhiên .............................................. 12
1.2.4. Đặc điểm của nấm lỗ Polyporaceae trong nuôi cấy thuần kiết. .......................... 13
1.2.5. Giá trị tài nguyên, ý nghĩa, vai trò của họ nấm lỗ (Polyporaceae) ...................... 15
1.3. Một vài đặc điểm về vườn quốc gia Cúc Phương ................................................16
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............. 20
2.1..Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................. 20
2.2. Địa điểm nghiên cứu............................................................................................... 20
2.2.1. Địa điểm thu mẫu ................................................................................................ 20
2.2.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 20
2.3. Thiết bị nghiên cứu ................................................................................................. 20
2.4. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 21
2.4.1. Phương pháp thu mẫu .......................................................................................... 21
2.4.2. Phương pháp xử lý và bảo quản mẫu vật ............................................................ 21
2.4.3. Phương pháp phân tích mẫu vật .......................................................................... 22


2.4.4. Phương pháp đánh giá đa dạng về loài ................................................................ 23
2.4.5. Phương pháp định loại nấm lớn........................................................................... 23
2.4.6. Phương pháp phân tích xử lý số liệu .................................................................. 24
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU & THẢO LUẬN ............................................. 25

3.1. Thành phần nhóm loài thuộc họ Polyporaceae tại vườn Quốc gia Cúc Phương.... 25
3.1.1. Nhận xét chung về đặc điểm các chi nấm thuộc họ nấm Lỗ Polyporaceae tại
VQG Cúc Phương.......................................................................................................... 25
3.1.2. Xây dựng khóa định loại các chi thuộc họ nấm lỗ Polyporaceae thu được tại
VQG Cúc Phương.......................................................................................................... 27
3.2. Độ đa dạng của các loài nấm tại VQG Cúc Phương .............................................. 29
3.2.1. Độ phong phú của các loài nấm tại VQG Cúc Phương ....................................... 29
3.2.2. Danh mục các loài nấm đã ghi nhận ...................................................................... 30
3.2.3. Thành phần loài nấm của các chi thuộc họ Polyporaceae ở VQG Cúc Phương . 35
3.2.5. Kết quả định loại các loài thuộc họ nấm lỗ (Polyporaceae). ............................... 37
3.3. Nghiên cứu đặc điểm phân bố, giá trị và ý nghĩa thực tiễn của họ nấm lỗ
Polyporaceae. ................................................................................................................. 72
3.3.1. Sự phát triển của nấm trên giá thể. ...................................................................... 72
3.3.2. Đặc điểm phân bố của rừng thu mẫu ................................................................... 73
3.3.3. So sánh các đặc điểm phân bố của các nhóm thu mẫu ........................................ 76
3.3.4. Lược đồ về sự phân bố của họ nấm tại VQG Cúc Phương ................................. 77
3.5. Giá trị và ý nghĩa thực tiễn của các loài nấm họ Polyporaceae ở VQG Cúc
Phương. .......................................................................................................................... 78
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................................... 82
1. Kết luận...................................................................................................................... 82
2. Kiến nghị ...................................................................................................................82
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1. Phân loại các chi và loài nấm thuộc họ nấm lỗ Polyporaceae ở VQG Cúc
Phương ........................................................................................................................... 25
Bảng 3.2. Độ phong phú của các loài thuộc họ nấm Lỗ (Polyporaceae) tại VQG Cúc

Phương ........................................................................................................................... 29
Bảng 3.3. Danh mục liệt kê các loài nấm thuộc họ Polyporaceae tại Cúc Phương ...... 31
Bảng 3.4. Thành phần loài thuộc các chi của họ nấm Lỗ Polyporaceae tại VQG Cúc
Phương ........................................................................................................................... 35
Bảng 3.5. Thành phần các loài nấm thuộc họ nấm lỗ Polyporaceae phân bố theo sinh
cảnh ở KVNC. ............................................................................................................... 78
Bảng 3.6. Giá trị thực tiễn của các loài nấm họ Polyporaceae ở VQG Cúc Phương ... 79


DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Nấm Dryad's saddle ....................................................................................... 7
Hình 1.2. Nấm Panus conchatus ..................................................................................... 7
Hình 1.3. Daedaleopsis confragosa có bề mặt dưới lỗ chân lông hình mê cung ............ 7
Hình 1.4. Polyporellus badius: thường xuất hiện sau khi vỏ cây đã bắt đầu phân rã. .... 8
Hình 1.5. Nấm mọc trực tiếp trên thân cây gỗ ................................................................ 8
Hình 1.6. Albatrellus dispansus: một loại nấm hiếm có thân quả màu vàng lớn (đến
336mm) ............................................................................................................................ 9
Hình 1.7. Loài Megasporoporia giống như những bàn cào màu trắng. .......................... 9
Hình 3.1: Tỷ lệ (%) các mẫu thuộc họ nấm Lỗ Polyporaceae thu được tại khu vực
nghiên cứu ..................................................................................................................... 26
Hình 3.2. Biểu đồ tỉ lệ % đặc điểm hình thái của các loài thuộc họ nấm Lỗ
Polyporacea. .................................................................................................................. 37
Hình 3.3. Quả thể của loài Abortiporus aff. biennis...................................................... 38
Hình 3.4. Nấm Abortiporus aff. biennis ........................................................................ 38
Hình 3.5. Quả thể của loài Cerrena aff .unicolor.......................................................... 40
Hình 3.6. Nấm Cerrena aff. unicolor ............................................................................ 40
Hình 3.7. Quả thể của loài Coriolopsis aff. strumosa ................................................... 42
Hình 3.8. Nấm Coriolopsis aff. strumosa...................................................................... 42
Hình 3.9. Quả thể của loài Daedaleopsis aff. confragosa ............................................. 43
Hình 3.10. Nấm Daedaleopsis aff. confragosa ............................................................. 44

Hình 3.11. Quả thể loài Earliella aff. scabrosa ............................................................ 45
Hình 3.12. Nấm Earliella aff. scabrosa ........................................................................ 46
Hình 3.13. Quả thể của loài Fomes aff. fomentarius ..................................................... 47
Hình 3.14. Nấm Fomes aff. fomentarius ....................................................................... 47
Hình 3.15. Quả thể loài Hexagonia aff. apiaria ............................................................ 49
Hình 3.16. Nấm Hexagonia aff. apiaria........................................................................ 49
Hình 3.17. Quả thể của loài Laetiporus aff. sulphureus................................................ 51
Hình 3.18. Nấm Laetiporus aff. sulphureus .................................................................. 51


Hình 3.19. Quả thể của loài Microporus aff. xanthopus ............................................... 53
Hình 3.20. Nấm Microporus aff. xanthopus. ................................................................ 54
Hình 3.21. Quả thể của loài Microporus aff. affinis...................................................... 55
Hình 3.22. Nấm Microporus aff. affinis ........................................................................ 56
Hình 3.23. Quả thể của loài Polyporus aff. arcularius ................................................. 58
Hình 3.24. Nấm Polyporus aff. arcularius .................................................................... 58
Hình 3.25. Quả thể của loài Polyporus aff. badius ....................................................... 60
Hình 3.26. Nấm Polyporus aff. badius ......................................................................... 60
Hình 3.27. Quả thể của loài Pycnoporus aff. cinnabarinus .......................................... 62
Hình 3.28. Nấm Pycnoporus aff. cinnabarinus............................................................. 62
Hình 3.29. Quả thể của loài Pycnoporus aff. sanguineus ............................................. 64
Hình 3.30. Nấm Pycnoporus aff. sanguineus ................................................................ 64
Hình 3.31. Quả thể của loài Trametes aff. conchifer .................................................... 66
Hình 3.32. Nấm Trametes aff. conchifer ....................................................................... 66
Hình 3.33. Quả thể loài Trametes aff. elegans .............................................................. 68
Hình 3.34. Nấm Trametes aff. elegans .......................................................................... 68
Hình 3.35. Quả thể loài Trametes aff. ochrace ............................................................. 69
Hình 3.36. Nấm Trametes aff. ochracea ....................................................................... 70
Hình 3.37. Quả thể của loài Trametes aff. versicolor ................................................... 71
Hình 3.38. Nấm Trametes aff. versicolor ...................................................................... 71

Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full