bài tập phát triển khả năng lãnh đạo

(Môn học: Phát triển khả năng lãnh đạo)
Đề bài: theo ý kiến bạn, tại sao lại có sự khác nhau lớn giữa các nhà nghiên cứu khác
nhau trong việc phân loại hành vi lãnh đạo như vậy? Cách phân loại nào theo bạn là
hợp lý và hữu dụng nhất? Tại sao?

BÀI LÀM
Khi kinh tế xã hội ngày càng phát triển, mô hình hoạt động của các công ty cũng
ngày càng trở nên đa dạng thì cũng đòi hỏi người lãnh đạo cũng phải có những thay
đổi cho phù hợp. Trong một tập thể doanh nghiệp, hành vi của người lãnh đạo luôn
ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả công việc của tập thể. Chính vì tầm quan trọng
này, hành vi lãnh đạo là một đối tượng được các nhà nghiên cứu rất quan tâm. Tuy
nhiên, các nghiên cứu lại có nhiều kết quả khác nhau và cũng có nhiều cách thức phân
loại hành vi lãnh đạo khác nhau. Trong phạm vi bài viết này, tôi xin trình bày ý kiến cá
nhân tôi về nguyên nhân dẫn đến sự khác nhau và cách phân loại hành vi lãnh đạo
thích hợp và hữu dụng nhất ở Việt Nam.
Từ trước đến nay, có rất nhiều nghiên cứu về hành vi của người lãnh đạo, nhưng
hầu hết vì nhiều lý do mà các kết quả phân loại không hoàn toàn giống nhau. Nguyên
nhân đầu tiên của sự khác nhau này chính có quá nhiều quan điểm khác nhau về người
lãnh đạo. Theo Stogdill (1974), gần như là có bao nhiêu người cố gắng định nghĩa sự
lãnh đạo thì cũng có bấy nhiêu định nghĩa về nó. Chính vì có nhiều định nghĩa về
người lãnh đạo như vậy cũng dẫn đến có nhiều quan điểm về hành vi của người lãnh
đạo. Bên cạnh nguyên nhân này, mục đích nghiên cứu, mức độ trừu tượng của nghiên
cứu, phương pháp phát triển cũng như đối tượng nghiên cứu cũng là một nguyên nhân
quan trọng làm ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu. Có nhóm nghiên cứu chỉ dựa trên
mối quan hệ giữa các hành vi với các tiêu chí về hiệu quả lãnh đạo. Có nhóm lại tìm
hiểu về ảnh hưởng của hành vi lãnh đạo đó đối với sự hài lòng và hiệu quả làm việc
của nhân viên cấp dưới. Trong khi đó có nhóm lại nghiên cứu hành vi của người lãnh
đạo thông qua các biến cố quan trọng. Những nguyên nhân này đã góp phần làm nên
sự khác nhau trong kết quả của các nghiên cứu phân loại hành vi của người lãnh đạo.

1

Phát triển khả năng lãnh đạo

Các nghiên cứu về hành vi lãnh đạo hầu hết đều được phát triển dựa trên hai
nghiên cứu tiên phong của Đại học Bang Ohio và Đại học Michigan. Trong nghiên
cứu của mình, các nhà nghiên cứu của trường Đại học Ohio đã sử dụng bản câu hỏi để
tìm hiểu hành vi lãnh đạo hiệu quả. Qua kết quả thu được từ những câu trả lời, hành vi
của người lãnh đạo có thể được phân ra thành hai nhóm: một nhóm liên quan đến các
mục tiêu công việc và nhóm còn lại liên quan đến mối quan hệ giữa các cá nhân.
Trong nhóm hành vi liên quan đến mối quan hệ, người lãnh đạo hành động theo một
phong cách thân thiện và mang tính hỗ trợ. Người lãnh đạo thể hiện sự quan tâm và
chú ý đến lợi ích của người dưới quyền. Trong khi đó, ở nhóm hành vi chú trọng đến
các mục tiêu công việc, người lãnh đạo xác định, xây dựng vai trò của mình và vai trò
của nhân viên cấp dưới nhằm đạt được mục tiêu chung của tập thể.
Tuy tiến hành cùng thời điểm với các nhà nghiên cứu trường Đại học Ohio, trọng
tâm nghiên cứu của trường Đại học Michigan lại là xác định mối quan hệ giữa hành vi
của người lãnh đạo, các quy trình nhóm và các biện pháp đánh giá hiệu quả làm việc
của nhóm. Các nhà nghiên cứu của trường Đại học Michigan đã chỉ ra ba loại hành vi
của người lãnh đạo. Đó là hành vi định hướng công việc, hành vi địn hướng mối quan
hệ và lãnh đạo tham gia. Trong nhóm hành vi định hướng công việc, những người
quản lý hiệu quả không dành nhiều thời gian và công sức để lặp đi lặp lại một công
việc như nhân viên, mà họ chủ yếu tập trung vào các chức năng định hướng công việc.
Bên cạnh đó, người quản lý thường định hướng cho nhân viên cấp dưới trong việc đề
ra mục tiêu cao nhưng thực tế và khả thi. Trong nhóm hành vi định hướng mối quan
hệ, các nhà lãnh đạo ủng hộ và giúp đỡ tích cực nhân viên cấp dưới. Hành vi ủng hộ
bao gồm việc thể hiện sự tin tưởng và tự tin, thân thiện và ân cần, cố gắng hiểu các vấn
đề của cấp dưới, giúp đỡ, phát triển và thúc đẩy sự thăng tiến trong sự nghiệp của họ.
Luôn luôn thể hiện sự đánh giá cao các ý kiến cũng như công nhận sự đóng góp và
thành tích của họ. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, người quản lý hiệu quả thường sử

dụng biện pháp giám sát chung thay vì giám sát kĩ lưỡng. Điều đó có nghĩa là người
quản lý xây dựng mục tiêu và định hướng chung cho cấp dưới nhưng cho phép cấp
dưới có đủ quyền tự quyết và thực hiện công việc theo cách của họ. Trong nhóm hành
vi lãnh đạo tham gia, người quản lý thường áp dụng hình thức giám sát chung cả nhóm
thay vì giám sát từng nhân viên cấp dưới. Các buổi làm việc sẽ khuyến khích các cá

2


Phát triển khả năng lãnh đạo

nhân tham gia trong việc ra quyết định. Thúc đẩy thông tin đa chiều và hợp tác tập thể.
Vai trò của người quản lý trong trường hợp này chủ yếu là định hướng và duy trì nội
dung thảo luận đi theo đúng hướng.
Bên cạnh hai nghiên cứu tiên phong này, một số nhóm nghiên cứu đã nghiên cứu
hành vi lãnh đạo theo hướng sử dụng các biến cố quan trọng. Phương pháp này là cầu
nối giữa phương pháp nghiên cứu miêu tả về những gì người quản lý làm và nghiên
cứu về hành vi hiệu quả. Theo kết quả nghiên cứu, hành vi của người lãnh đạo có thể
được phân loại như sau:
•

Lập kế hoạch, phối hợp và tổ chức hoạt động.

•

Giám sát nhân viên cấp dưới (chỉ đạo, hướng dẫn và theo dõi hoạt động).

•

Thiết lập và duy trì các mối quan hệ tốt đẹp với các nhân viên cấp dưới.

•

Thiết lập, duy trì các mối quan hệ tốt đẹp với cấp trên, đồng sự và người

bên ngoài tổ chức.
•

Chịu trách nhiệm thực hiện các chính sách về tổ chức, thực hiện các

nhiệm vụ yêu cầu và đưa ra các quyết định cần thiết.
Rất nhiều nghiên cứu về lãnh đạo định hướng công việc và lãnh đạo định hướng
mối quan hệ đã góp phần hình thành nên ý tưởng về người lãnh đạo lưỡng cực. Nghiên
cứu của Blake và Mouton năm 1964 đã xây dựng nên lý thuyết mạng lưới quản lý.
Theo lý thuyết này, người lãnh đạo hiệu quả phải có mức độ quan tâm đến cả con
người và công việc đều cao.
Mỗi nghiên cứu về hành vi lãnh đạo đều có những nhược điểm riêng, vì vậy cho
đến nay vẫn chưa có được một cách phân loại hành vi của người lãnh đạo một cách
hoàn hảo nhất. Trong các nghiên cứu khảo sát, nội dung câu hỏi nhiều khi khá tối
nghĩa gây khó hiểu cho đối tượng được khảo sát. Trong câu trả lời đều mang những ý
kiến và quan điểm cá nhân. Thêm vào đó, các câu trả lời thường rất đa dạng và phong
phú làm cho công tác tổng hợp kết quả rất khó khăn. Chính vì vậy, cách phân loại nào
hợp lý và hữu dụng lại tùy thuộc vào quan điểm của mỗi người. Theo quan điểm của
3


Phát triển khả năng lãnh đạo

tôi, thì việc nghiên cứu phân loại theo phương pháp sử dụng các biến cố quan trọng là
tốt nhất mặc dù vẫn còn nhiều hạn chế trong phương pháp nghiên cứu. Qua nghiên cứu

này, các hành vi cần phải có của một người lãnh đạo lý tưởng đã được thể hiện một
cách đầy đủ nhất. Người lãnh đạo hiệu quả không chỉ biết thiết lập và duy trì tốt các
mối quan hệ với các nhân viên cấp dưới bên trong tập thể mà còn phải biết quan hệ tốt
với cấp trên, đồng sự và còn phải mở rộng các mối quan hệ ra bên ngoài. Điều này
giúp cho người lãnh đạo không chỉ được lòng nhân viên mà công việc còn thuận lợi
hơn khi được hỗ trợ bởi bên ngoài. Người lãnh đạo hiệu quả cũng cần phải đưa ra các
quyết định khi cần thiết và phải có trách nhiệm với tập thể. Bên cạnh việc lập kế hoạch
và tổ chức hoạt động, cũng cần phải có những chỉ đạo, giám sát để công việc được
hiệu quả và đúng hướng. Tuy nhiên, những hành vi này cũng chỉ có thể thể hiện trong
một nhà lãnh đạo lý tưởng trong lý thuyết. Còn trên thực tế, tùy thuộc vào tính chất
công việc, quy mô của tập thể mà người lãnh đạo chỉ có thể có được một số phẩm chất
như trên.
Các nghiên cứu về hành vi của người lãnh đạo thường đưa đến các kết quả khác
nhau là do có quá nhiều quan điểm về người lãnh đạo. Bên cạnh đó, với những mục
đích, mức độ nghiên cứu, phương pháp cũng như đối tượng nghiên cứu khác nhau đã
cho ra các kết quả nghiên cứu là khác nhau. Trong các hướng nghiên cứu đó, theo tôi
phương pháp nghiên cứu sử dụng các biến cố quan trọng là hợp lý và hữu ích nhất.
Nghiên cứu này đã đưa ra một cách khá đầy đủ về các hành vi cần phải có của một nhà
lãnh đạo hiệu quả.
Tài liệu tham khảo:
1.

Giáo trình và hướng dẫn làm bài tập môn Phát triển khả năng lãnh đạo.

2.

Tài liệu tham khảo nội bộ môn “Lãnh đạo trong tổ chức” của trường Đại

Học Griggs.
3.

Và một số website về lãnh đạo, kinh doanh khác.

4