BÁO CÁO HỘI THẢO ĐỀ TÀI “CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP MÔN SINH HỌC”

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ỨNG HÒA
TRƯỜNG THCS ĐẠI HÙNG

BÁO CÁO HỘI THẢO
ĐỀ TÀI
“CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN DẠY HỌC
THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP
MÔN SINH HỌC”

Tháng 01/2018


MỤC LỤC
Nội dung

Trang
Phần thứ nhất: Mở đầu
1
1. Lý do chọn đề tài
1
2. Mục đích của đề tài
1
Phần thứ hai: Nội dung
2
I. Cơ sở lý luận
2
1. Những khái niệm cơ bản
2
2. Ý nghĩa của việc thực hiện dạy học theo chủ đề tích hợp trong môn
2
Sinh học

II. Cơ sở thực tế
2
1. Giới thiệu khái quát về đơn vị
2
2.Thực trạng khi thực hiện dạy học theo chủ đề tích hợp trong môn
2
Sinh học
III. Các giải pháp đổi mới sáng tạo trong quá trình dạy học theo chủ
4
đề tích hợp trong môn Sinh học trong năm học 2016-2017
1. Xác định tư tưởng đổi mới sáng tạo trong dạy môn sinh học
4
2. Tham gia học tập tự bối dưỡng về nội dung dạy học theo chủ đề tích
4
hợp
3. Thực hiện các chuyên đề SHCM về nội dung dạy học theo chủ đề
4
tích hợp
4. Xây dựng chủ đề dạy học tích hợp cùng nhóm chuyên môn
4
5. Vận dụng dạy các chủ đề tích hợp vào thực tế
11
6. Phối hợp cùng các giáo viên khác trong quá trình thực hiện dạy học
11
theo chủ đề tích hợp
IV. Các ví dụ minh họa
11
1) Dạy học theo chủ đề tích hợp: Lớp lưỡng cư- môn Sinh học 6
11
VI. Kết quả thực hiện đề tài

11
V. Phương hướng duy trì trong giai đoạn tiếp theo
11
Phần thứ ba: Kết luận và khuyến nghị
12
1. Kết luận
12
2. Khuyến nghị
12
3. Lời cảm ơn
12


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Chữ viết tắt
CB-NV
CBQL
CNTT
GV

HS
KHTN
SGK
THCS
THPT

Chữ viết đầy đủ
Cán bộ - nhân viên
Cán bộ quản lí
Công nghệ thông tin
Giáo viên
Học sinh
Khoa học tự nhiên
Sách giáo khoa
Trung học cơ sở
Trung học phổ thông


PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Dạy học tích hợp đang là xu thế chung của nền giáo dục trong cả nước.
Hiện nay, các môn cơ bản trong chương trình giáo dục nước ta đang dạy chỉ tích
hợp ở mức độ thấp, chưa tích hợp ở mức độ cao như các nước trên thế giới.
Nếu như việc dạy từng môn học riêng rẽ như hiện nay có tác dụng cung cấp
kiến thức khoa học logic, chặt chẽ, có hệ thống của từng lĩnh vực và tạo điều
kiện phân hóa theo định hướng nghề nghiệp của HS. Thì điều này cũng nảy sinh
những bất cập như khó phát triển năng lực HS và dẫn đến tâm lý GV nào cũng
cho môn của mình là quan trọng, môn nào cũng muốn đưa nhiều kiến thức vào
sách giáo khoa dẫn đến quá tải đối với HS. Tích hợp và dạy học tích hợp sẽ góp
phần khắc phục những bất cập trên.

Việc dạy học xung quanh một chủ đề đòi hỏi huy động kiến thức, kỹ năng,
phương pháp của nhiều môn học. Điều này tạo thuận lợi cho việc trao đổi và làm
giao thoa các mục tiêu dạy học của các môn học khác nhau. Vì vậy, tích hợp sẽ
đáp ứng yêu cầu dạy học để phát triển năng lực HS.
Theo Xavier Roegier (nhà giáo dục Bỉ), dạy học tích hợp tạo mối liên hệ
trong học tập bằng việc kết nối các môn học khác nhau, nhấn mạnh đến sự phụ
thuộc và mối liên hệ giữa các kiến thức, kỹ năng và phương pháp của các môn
học đó. Do đó, tích hợp là phương thức dạy học hiệu quả vì kiến thức được cấu
trúc có tổ chức và vững chắc.
Thiết kế chủ đề tích hợp ngoài việc tạo điều kiện tích hợp mục tiêu của 2
hay nhiều môn học, nó còn cho phép tránh sự lặp lại nội dung các môn học nên
tiết kiệm thời gian tổ chức hoạt động học tập.
Bên cạnh những lợi ích, dạy học tích hợp cũng đặt ra nhiều thách thức.
Điều này đòi hỏi GV đầu tư nhiều thời gian, công sức cho việc xây dựng nội
dung và thiết kế các hoạt động học. GV phải có đầu óc cởi mở, hợp tác, sẵn sàng
tiếp nhận thông tin, kiến thức từ các môn học khác hoặc kiến thức mới của xã
hội và khoa học... Nhưng hiện nay, bản thân tôi và các đồng chí GV lại được đào
tạo riêng rẽ theo chuyên môn sâu, việc bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên
môn, nghiệp vụ cũng chủ yếu liên quan đến môn học được phân công phụ trách.
Chính vì vậy, đa số GV có tâm lý coi trọng chuyên môn mình, không cởi mở và
ít hợp tác với GV các môn khác.
Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, các môn Vật lý, Hóa học, Sinh
học sẽ được tích hợp thành môn KHTN. Để chuẩn bị cho việc giảng dạy đó,
GV cần phải tiếp cận làm quen với việc dạy học tích hợp. Nhưng điều đó nhiều
GV còn e ngại và lúng túng. Bản thân tôi cũng thấy rất khó khăn
Với tất cả các lí do trên tôi mạnh dạn tìm hiểu, nghiên cứu và đưa ra đề tài:
“Các biện pháp thực hiện dạy học theo chủ đề tích hợp - môn Sinh học”
2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
- Giúp bản thân thực hiện được việc dạy học tích hợp trong bộ môn Sinh
học

- Giúp GV có cái nhìn toàn diện hơn về tích hợp trong dạy học cũng như
hình thành các biện pháp thực hiện dạy học theo chủ đề tích hợp. Từ đó các bộ
môn có sự cởi mở và hợp tác với nhau trong việc dạy học tích hợp.
1/12


PHẦN THỨ HAI: NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
1. Những khái niệm cơ bản
a. Khái niệm tích hợp
 Tích hợp trong Tiếng Việt
Tích
Hợp
1. (danh từ) là kết quả của phép 1. (danh từ): tập hợp mọi phần tử của
nhân;
các tập hợp khác;
2. (động từ): dồn góp từng ít
2. (động từ): gộp chung;
cho thành số lượng đáng kể
3. (tính từ): không mâu thuẫn, đúng
Tích hợp: lắp ráp, kết nối các thành phần của một hệ thống theo quan điểm
tạo nên một hệ thống toàn bộ.
Như vậy, tích hợp có thể hiểu là sự kết hợp, sự hợp nhất, sự hòa nhập các
bộ phận, các phần tử khác nhau thành một thể thống nhất.
Tính tích hợp thể hiện qua sự huy động, kết hợp, liên hệ các yếu tố có liên
quan với nhau của nhiều lĩnh vực để giải quyết có hiệu quả một vấn đề và
thường đạt được nhiều mục tiêu khác nhau.
 Tích hợp trong Tiếng Anh
Integration (n)/ integrate (v)
Hợp lại thành một hệ thống thống nhất, sự bổ sung thành thể thống nhất, sự

hợp nhất, sự hòa hợp với môi trường, (tiếng Anh – Mỹ còn có nghĩa sự hòa hợp
chủng tộc, mở rộng cho mọi chủng tộc).
b. Khái niệm dạy học theo chủ đề tích hợp
Dạy học theo chue đề tích hợp là định hướng dạy học giúp HS phát triển
khả năng huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng,…thuộc nhiều lĩnh vực khác
nhau để giải quyết có hiệu quả các vấn đề trong học tập và trong cuộc sống,
được thực hiện ngay trong quá trình lĩnh hội kiến thức và rèn luyện kỹ năng;
phát triển được các năng lực cần thiết, nhất là năng lực giải quyết vấn đề.
2. Ý nghĩa của việc thực hiện dạy học theo chủ đề tích hợp môn Sinh học
- Làm cho quá trình học tập trong nhà trường thực sự có ý nghĩa
- Thiết lập mối liên hệ giữa các khái niệm đã học
- Phát triển năng lực cho người học
- Giảm bớt những nội dung trùng lặp giữa các môn học
II. CƠ SỞ THỰC TẾ
1. Giới thiệu khái quát về đơn vị
- Trường THCS Đại Hùng là một trường vùng xa của huyện Ứng Hòa, cơ
sở vật chất còn nhiều khó khăn. Kinh tế địa phương thuần nông, môi trường xã
hội ổn định
- Số HS hiện có 204 em, số CB- GV – NV là 25. Trong đó có 16 GV trực
tiếp giảng dạy (GV trong biên chế 10, GV hợp đồng ngắn hạn 6). GV thiếu thừa
cục bộ, phải dạy chéo môn nhiều
2. Thực trạng khi thực hiện dạy học theo chủ đề tích hợp môn Sinh học
a. Khó khăn:
 Đối với giáo viên:
- Giáo viên phải tìm hiểu sâu hơn những kiến thức thuộc các môn học khác.
2/12


- Vấn đề tâm lý chủ yếu vẫn quen dạy theo chủ đề đơn môn nên khi dạy
theo chủ đề tích hợp, liên môn, các giáo viên sẽ vất vả hơn, phải xem xét, rà

soát nội dung chương trình, sách giáo khoa (SGK) hiện hành để loại bỏ những
thông tin cũ, lạc hậu, đồng thời bổ sung, cập nhật những thông tin mới, phù hợp.
Nội dung của phương pháp dạy tích hợp, liên môn cũng yêu cầu GV cấu trúc,
sắp xếp lại nội dung dạy học trong chương trình hiện hành theo định hướng phát
triển năng lực học sinh nên không tránh khỏi làm cho giáo viên có cảm giác ngại
thay đổi.
- Điều kiện cơ sở vật chất (thiết bị thông tin ,truyền thông) phục vụ cho
việc dạy học trong nhà trường còn nhiều hạn chế nhất là các trường ở nông
thôn.
 Đối với học sinh:
- Dạy tích hợp là cả một quá trình từ tiểu học đến THPT nên giai đoạn đầu
này, đặc biệt là thế hệ HS hiện tại đang quen với lối mòn cũ nên khi đổi
mới học sinh thấy lạ lẫm và khó bắt kịp.
- Do tâm lí coi trọng các môn Văn, Toán, Anh nên thường học các môn các
theo hình thức chống chế; học lấy có
b. Thuận lợi:
 Đối với giáo viên:
- Trong quá trình dạy môn học của mình, giáo viên vẫn thường xuyên phải
dạy những kiến thức có liên quan đến các môn học khác và vì vậy đã có sự am
hiểu về những kiến thức liên môn đó hay nói cách khác đội ngũ giáo viên chúng
ta đã dạy tích hợp liên môn từ lâu rồi nhưng chúng ta chưa đi sâu và chưa có
khái niệm tên gọi cụ thể mà thôi.
- Với việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, vai trò của giáo viên
không còn là người truyền thụ kiến thức mà là người tổ chức, kiểm tra, định
hướng hoạt động học của học sinh cả ở trong và ngoài lớp học. Vì vậy, giáo viên
các bộ môn liên quan có điều kiện và chủ động hơn trong sự phối hợp, hỗ trợ
nhau trong dạy học.
- Trong những năm qua giáo viên cũng đã được trang bị thêm nhiều kiến
thức mới về phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực: như phương pháp bàn tay
nặn bột hoặc kĩ thuật khăn trải bàn, dạy học theo dự án ……..

- Môi trường " Trường học kết nối" rất thuận lợi để giáo viên đổi mới trong
dạy tích hợp, liên môn.
- Nhà trường đã đầu tư nhiều phương tiện dạy học có thể đáp ứng một phần
đổi mới phương pháp dạy học hiện nay.
- Sự phát triển của CNTT, sự hiểu biết của đội ngũ giáo viên của nhà
trường là cơ hội để chúng ta triển khai tốt dạy học tích hợp, liên môn.
 Đối với học sinh:
- Học sinh có hứng thú tìm hiểu kiến thức các bộ môn nhất là các bộ môn
tự nhiên ngày càng nhiều hơn, sách giáo khoa được trình bày theo hướng “ mở”
nên cũng tạo điều kiện, cơ hội cũng như môi trường thuận lợi cho học sinh phát
huy tư duy sáng tạo.

3/12


III. CÁC GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI SÁNG TẠO TRONG QUÁ TRÌNH DẠY
HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP TRONG MÔN SINH HỌC
1. Xác định tư tưởng đổi mới sáng tạo trong dạy môn Sinh học
Cải tiến, sáng tạo trong quá trình dạy và học hay tổ chức hoạt động giáo
dục là một yêu cầu cấp thiết của CBQL- GV trong tình hình mới để chuẩn bị cho
việc giảng dạy theo chương trình phổ thông mới
Theo Thomas Edison: Cuộc đời là biển cả- Ai không bơi sẽ chìm. Như vậy
việc đổi mới và sáng tạo trong môn Sinh học nhất là việc dạy học tích hợp trong
môn Sinh là rất cấp thiết; rất cần sự nhập cuộc của tất cả các giáo viên.
Đổi mới phương pháp dạy học,tích cực vận dụng các kiến thức liên môn sẽ
nâng cao chất lượng dạy học, làm tăng thêm tình yêu của HS đối với môn học
2. Tham gia học tập tự bồi dưỡng về nội dung dạy học theo chủ đề tích hợp
Ngoài việc tham gia các chuyên đề do huyện tổ chức bản thân tôi luôn
luôn tìm tòi tìm hiểu bổ sung các kiến thức cho bản thân bằng việc tham khảo
các loại sách báo nói về dạy học tích hợp. Ví dụ cuốn: Dạy học tích hợp phát

triển học sinh quyển 1, 2 của nhà xuất bản đại học sư phạm Hà Nội.
Thường xuyên cập nhật các thông tin mới về tích hợp trên mạng Internet
cũng như tham khảo các bài viết là sản phẩm của đồng nghiệp đã đạt giải cao về
dạy học tích hợp qua các cuộc thi. Chẳng hạn trang web:
; ;
;
Tham khảo các bài dạy của đồng nghiệp trên youtobe để rèn luyện thêm
kĩ năng cho bản thân.
Trau dồi kiến thức chuyên môn cũng như kiến thức của các môn học khác
để có cái nhìn toàn diện và bao quát nhất để tìm ra các nội dung tích hợp một
cách hợp lí phù hợp với các tiếp thu của học sinh.
3. Thực hiện các chuyên đề SHCM về nội dung dạy học theo chủ đề tích
hợp
Trên cơ sở các kiến thức đã được bồi dưỡng và rèn luyện và sự thảo luận
đóng góp ý kiến của tổ nhóm chuyên môn bản thân tôi cũng đã xây dựng được
nhiểu chuyên đề tích hợp trong dạy học để cọ sát thực tế và rút ra các bài học
cho bản thân.
Các chuyên đề đều được tổ nhóm chuyên môn nghiên cứu kĩ lưỡng và tìm
hiểu các nội dung được tích hợp cụ thể. Do đó các bài dạy đều đạt kết quả cao.
Học sinh tương đối thích thú vì cùng một lúc được vận dụng kĩ năng của nhiều
môn học
4. Xây dựng chủ đề dạy học tích hợp cùng nhóm chuyên môn
a. Thiết kế chủ đề tích hợp
Bước 1: Lựa chọn chủ đề/tình huống tích hợp
VD: Nhận thấy chương lớp lưỡng cư có nhiều nội dung trùng lặp với các môn
Ngữ Văn, Vật Lý, Thể Dục, Mỹ Thuật, Hóa Học, Công Nghệ, Tin Học, Giáo
Dục Công Dân.
Cụ thể:
+ Môn Ngữ Văn: Hình tượng hóa chú ếch qua tác phẩm ếch ngồi đáy giếng lớp
6; các hoạt động kể chuyện tưởng tượng 6; tập làm thơ 8 chữ về con vật.

+ Môn Vật lí: Lực đàn hồi lớp 6 – Tìm hiểu cách bật nhảy của lưỡng cư
4/12


Gương cầu lồi lớp 7 – Cấu tạo mắt lưỡng cư
Phản xạ âm tiếng vang lớp 7 – Tiếng kêu của lưỡng cư (Cơ chế hoạt động của
hai túi kêu)
Chống ô nhiễm tiếng ồn lớp 7 – Giảm tiếng ồn do ếch nhái gây ra
Lực đẩy Acsimet và sự nổi lớp 8 – Giải thích hiện tượng ếch nổi khi bơi.
……
Bước 2: Xác định mục tiêu của chủ đề/tình huống tích hợp, bao gồm: kiến
thức, kĩ năng, thái độ, định hướng các năng lực cần hình thành ở HS
+ Để xác định được mục tiêu của chủ đề tích hợp liên môn cần phải phân biệt
điểm giống và khác nhau giữa việc xác định mục tiêu của tích hợp đa môn và
tích hợp liên môn:
- Giống nhau: Đều sử dụng kiến thức nhiều môn học để dạy cùng 1 phần kiến
thức
- Khác nhau
Tích hợp đa môn
Tích hợp liên môn
- Dạy sử dụng nhiều môn để giải quyết
- Vì là 1 chủ đề nên sử dụng tất cả các
vấn đề của 1 môn.
môn học để phục vụ giải quyết 1 vấn đề
- Môn chính là môn Lịch sử là môn chính 1 chủ điểm cụ thể. Các môn học có
của chủ điểm, các môn khác là phụ
quyền bình đẳng như nhau
- Mục tiêu chủ điểm là mục tiêu của 1 môn - Mục tiêu của chủ điểm là mục tiêu của
học
tất cả các môn học

- Muốn chuyển từ đa môn  liên môn bằng cách sử dụng mục tiêu của các môn
học, kĩ năng của tất cả các môn trong cùng 1 chủ đề
VD: Với chủ đề “Lớp Lưỡng cư”
* MỤC TIÊU DẠY HỌC
 Kiến thức
* Tích hợp liên môn: Liên kết nội dung kiến thức của 9 môn học: Sinh học,
Ngữ Văn, Vật Lý, Thể Dục, Mỹ Thuật, Hóa Học, Công Nghệ, Tin Học, Giáo
Dục Công Dân giúp học sinh có cái nhìn tổng quát về lớp lưỡng cư
 Kiến thức môn Sinh học
+ Nhận biết được các loài động vật thuộc lớp lưỡng cư
+ Biết và trình bày được đời sống của lớp lưỡng cư
+ Nêu được đặc điểm cấu tạo ngoài của lưỡng cư thích nghi với đời sống vừa
ở nước vừa ở cạn.
+ Trình bày được sự sinh sản và phát triển của lưỡng cư
+ Trình bày sự đa dạng về thành phần loài cũng như tập tính của lưỡng cư
+ Nêu được vai trò và đặc điểm chung của lớp lưỡng cư
+ Giải thích được một số hiện tượng thực tế: Hiện tượng ngủ đông, ếch
thường hay sống ở nơi ẩm ướt, hiện tượng nòng nọc
 Kiến thức liên môn
* Qua môn Ngữ Văn: Ở những phần tích hợp, học sinh sẽ nắm được
Bài 10: Văn bản “Ếch ngồi đáy giếng” lớp 6
- Ý nghĩa giáo huấn sâu sắc của truyện ngụ ngôn
- Thấy được hậu quả của sự kiêu ngạo, chủ quan, thiếu hiểu biết của chú ếch.
5/12


Bài 12: Kể chuyện tưởng tượng lớp 6
- HS biết cách kể câu chuyện tưởng tượng bằng việc sử dụng các biện pháp tu
từ nhân hóa, so sánh, ẩn dụ hình tượng con ếch.
Bài 17: Hoạt động ngữ văn/ Thi kể chuyện lớp 6

- HS được thi kể chuyện về con ếch và các loài khác trong lớp lưỡng cư
- HS kể lại câu chuyện Cóc kiện trời bằng cách phân vai.
Bài 11: Tập làm thơ 8 chữ lớp 9
- Nắm được đặc điểm, khả năng miêu tả, biểu hiện phong phú của thể thơ 8
chữ
- Qua hoạt động làm thơ 8 chữ về các con vật trong lớp lưỡng cư mà phát huy
tinh thần sáng tạo, sự hứng thú học tập, rèn luyện năng lực cảm nhận thơ ca
* Qua môn Vật lý: Ở những phần tích hợp, học sinh sẽ nắm được
Bài 8: Lực đàn hồi lớp 6
- Trả lời được đặc điểm của lực đàn hồi.
- Nhận biết được vật đàn hồi (qua sự đàn hồi của lò xo): cách bật nhảy của các
loài lưỡng cư
- Liên hệ thực tế trả lời câu hỏi: “Tại sao lớp lưỡng cư có khả năng di chuyển
và lẩn trốn kẻ thù rất nhanh”
Bài 7: Gương cầu lồi lớp 7
- Trình bày cấu tạo của gương cầu lồi
- Giải thích ứng dụng của gương cầu lồi: Mắt ếch đồng
- Liên hệ thực tế: “Mắt các loài lưỡng cư có cấu tạo giống gương cầu lồi.
Nhưng vì sao gương cầu lồi có khoảng không gian quan sát rất rộng mà các
loài lưỡng cư quan sát rất kém chỉ phát hiện ra kẻ thù nhờ vào thính giác”
Bài 14. Phản xạ âm – tiếng vang lớp 7
- Phân tích và giải thích hiện tượng liên quan đến tiếng vang: Tiếng kêu của
ếch
- Giải thích tại sao tiếng kêu của một số loài lưỡng cư nhất là các con đực
thường rất vang và to.
- Nhận biết được hai túi kêu của ếch. Nhờ hai túi kêu này mà tiếng kêu của
ếch đực được vang đi rất xa.
Bài 15. Chống ô nhiễm tiếng ồn lớp 7
- Nêu và giải thích được một số biện pháp chống ô nhiễm tiếng ồn
- Nhận biết được vào tháng 4-7 thì ếch nhái vào mùa sinh sản nên kêu rất to

và vang. Ếch nhái thường kêu đến 1-2 giờ sáng sau đó thưa dần vì vậy mà gây
ảnh hưởng đến cuộc sống.
- Ứng dụng kiến thức về chống ô nhiễm tiếng ồn để làm giảm tiếng ồn do ếch
nhái phát ra
Bài 10 Lực đẩy Acsimet lớp 8
- Giải thích hiện tượng ếch có thể nổi trên mặt nước nhờ lực đẩy Asimet
- Liên hệ thực tế vào mùa xuân ban ngày ếch nhái có sở thích giang rộng bốn
chân thả mình trôi nổi trên mặt nước
Bài 12 Sự nổi lớp 8
- Giải thích được khi nào vật nổi khi nào vật chìm
- Nêu được hiện tượng nổi của vật: Ếch nổi trên mặt nước khi bơi
6/12


- Liên hệ thực tế ếch có thể nổi được trên mặt nước là do da ếch chỉ dính ở
một số chỗ nhất định trên cơ thể tạo nên các khoang rỗng chứa đầy nước để
dự trữ nước khi hô hấp trên cạn và làm nhẹ cơ thể dưới nước. Nên ếch có thể
dễ dàng nổi trên mặt nước.
* Qua môn Thể dục
Chương 6: Nhảy cao, bật nhảy
- Nắm và tập được các động tác nhảy cao và bật nhảy dựa vào cách bật nhảy
của các loài lưỡng cư.
- Tập thành thạo các động tác nhảy cao, bật nhảy.
Chương 9: Môn thể thao tự do: Bơi ếch
- Nắm được các động tác bơi ếch
- Vận dụng được ngoài thực tế
* Qua môn Mỹ thuật
Bài 4 Vẽ tranh: Tranh phong cảnh (Lớp 7)
- HS biết cách vẽ tranh phong cảnh chủ đề: Vẽ tranh phong cảnh về nơi sống
của các loài lưỡng cư mà em thích

- Có cách bài trí màu sắc và sự vật một cách hài hòa cân đối
* Qua môn Hóa học
Tiết 54 bài Nước (Lớp 8)
- HS thấy được vai trò của nguồn nước
- Có các biện pháp bảo vệ nguồn nước trong sạch. Chống ô nhiễm môi trường
nước.
- Liên hệ thực tế hiện tượng nước thải bừa bãi không được sử lí của các khu
công nghiệp ra môi trường nước xung quanh làm ảnh hưởng trầm trọng tới
môi trường sống của lưỡng cư nói riêng và của các loài động vật khác nói
chung.
* Qua môn Công nghệ
Bài 17: Bảo quản chất dinh dưỡng trong chế biến thức ăn (Lớp 6)
- Biết cách bảo quản thức ăn một cách hợp lý tránh làm mất chất trong quá
trình bảo quản.
- Đảm bảo sự tươi ngon của thực phẩm.
Bài 19: Thực hành chế biến món ăn tự chọn (Lớp 6)
- Biết cách làm món ếch om chuối đậu và giới thiệu các món ăn đặc sản khác
từ lưỡng cư.
- Thúc đẩy các trang trại nuôi ếch và một số loài lưỡng cư khác phát triển tạo
công ăn việc làm cho người dân.
* Qua môn Tin học
Bài thực hành 2: Tìm kiếm thông tin trên internet (Lớp 9)
- HS biết cách tìm kiếm các thông tin qua mạng internet một cách thành thạo
và có chọn lọc
Bài thực hành 9: Hoàn thiện bài trình chiếu với hiệu ứng động (Lớp 9)
- HS sử dụng và làm thành thạo bài trình chiếu.
- Biết cách xây dựng bài trình chiếu với bố cục và hiệu ứng sinh động hấp dẫn
* Qua môn Giáo dục công dân
Bài 8: Sống chan hòa với mọi người (Lớp 6)
- Biết cách sống chan hòa với mọi người không khoe khoang, phô trương

7/12


Bài 7: Yêu thiên nhiên, sống hòa hợp với thiên nhiên (Lớp 6)
- Biết cách sống hòa hợp với thiên nhiên
Bài 14: Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên (Lớp 7)
- Biết cách bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên đa dạng và phong
phú để các loài thuộc lớp lưỡng cư nói riêng và các loài động vật khác có môi
trường sống tốt
- Tuyên truyền với mọi người về loài cá cóc Tam đảo và các loài khác trong
lớp lưỡng cư đang có nguy cơ tuyệt chủng. Cần có sự chung tay của toàn xã
hội để giúp các loài này phát triển.
- Cần có ý thức bảo vệ các loài lưỡng cư, không săn bắn quá mức.
- Xây dựng các trang trại chăn nuôi ếch nhái.
- Vào mùa ếch đang sinh sản không nên săn bắt ếch nhái
 Kỹ năng
* Qua môn Sinh học:
- Biết nhận định, đánh giá vai trò của lưỡng cư
- Rèn luyện các phương pháp tự học, tự nghiên cứu, khai thác kênh hình,…
- Rèn luyện cho học sinh kĩ năng xác định kiến thức cơ bản, so sánh, đánh giá
- Rèn luyện kĩ năng sử dụng tranh ảnh tư liệu, clip phim tư liệu, nhạc, bài hát
điển hình phục vụ cho bài học.
- Rèn kĩ năng thu thập, xử lí tư liệu, ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng
các video…vào việc xây dựng bài thuyết trình
- Rèn khả năng làm việc hiệu quả theo nhóm
- Sử dụng bản đồ tư duy để phát triển các ý tưởng cá nhân về một chủ đề nào
đó, biết sử dụng các phần mềm Power Point, Word...chèn hình ảnh, âm thanh,
tạo video....tạo nên sản phẩm báo cáo dự án học tập.
- Quan sát và thể nghiệm đời sống, kĩ năng trình bày một vấn đề, kĩ năng
tranh luận và thảo luận; kĩ năng xây dựng một bài thuyết trình cho môn Sinh

* Qua môn Ngữ Văn: Phát triển kĩ năng viết văn tưởng tượng, làm thành tạo
thể thơ 8 chữ.
* Qua môn Vật lý: Rèn kĩ năng vận dụng linh hoạt các kiến thức Vật lý vào
xử lí bài thuyết trình.
* Qua môn Thể dục: Rèn kĩ năng tập đúng động tác, kĩ năng tự vệ bản thân
* Qua môn Mỹ thuật: Rèn kĩ năng quan sát cẩn thận khi vẽ tranh thiên nhiên
* Qua môn Địa lý: Rèn kĩ năng khai thác, sử dụng lược đồ, bản đồ trong quá
trình xây dựng bài thuyết trình.
* Qua môn Hóa học: Rèn kĩ năng vận dụng linh hoạt các kiến thức Hóa học
vào xử lí bài thuyết trình.
* Qua môn Công nghệ: Rèn kĩ năng cẩn thận trong khâu chế biến và bảo
quản thức ăn
* Qua môn Tin học: Rèn và phát triển kĩ năng thực hành việc tìm kiếm tư
liệu trên mạng, xử lí tư liệu, bố cục và trang trí, làm video, … cho bài thuyết
trình
* Qua môn Giáo dục hướng nghiệp: Giúp các em có kĩ năng chọn nghề
nghiệp phù hợp với bản thân
* Qua môn Giáo dục công dân: Rèn kĩ năng ứng xử với mọi người xung
quanh, và với thiên nhiên
8/12


 Thái độ:
- Hình thành ý thức trách nhiệm trong học tập
- Rèn luyện thái độ yêu thiên nhiên, yêu các ngành tự nhiên.
- Có ý thức trong việc bảo vệ nguồn nước, bảo vệ môi trường sống
- Có trách nhiệm bảo vệ các loài lưỡng cư vì lưỡng cư giúp tiêu diệt côn trùng
gây hại cho sản xuất nông nghiệp.
 Năng lực cần hình thành và phát triển:
+ Năng lực chung: Tự học, giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo, tự quản lí,

giao tiếp, hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông, sử dụng
ngôn ngữ, tính toán
+ Năng lực riêng: Kiến thức sinh học, nghiên cứu khoa học, năng lực thực
hiện trong phòng thí nghiệm
Bước 3: Xác định nội dung kiến thức trong chủ đề
- Sau khi đã xác định được mục tiêu bài dạy tiến hành xác định nội dung chủ đề
VD: Ở chủ đề “Lớp Lưỡng cư”
NỘI DUNG CHỦ ĐỀ ĐƯỢC THỂ HIỆN QUA SƠ ĐỒ SAU:

Đời
sống

Cấu
tạo

Nội dung tích hợp: bài hát chú ếch con; các câu tục ngữ về ếch,
qua môn địa lý về ao, hồ, đầm, kiến thức hóa học về vai trò của
nguồn nước, các biện pháp bảo vệ nguồn nước trong sạch (Nước
nhiễm bẩn ếch không sống được); kiến thức văn học qua văn bản
“Ếch ngồi đáy giếng”; thi kể chuyện tưởng tượng về con ếch;
giáo dục cách sống chan hòa với mọi người
Cấu tạo ngoài
 

Cấu tạo trong

Lớp
lưỡng
cư

Trên cạn
Di
chuyển

Sinh sản và
phát triển
Đa dạng
của lớp
lưỡng cư
Đặc điểm
chung và vai
trò của lớp
lưỡng cư

Dưới nước

 

Nội dung tích hợp: Kiến thức vật lý: Mắt
ếch giống gương cầu lồi

Nội dung tích hợp: Kiến thức vật lý: Động
tác bật nhảy của ếch; sự nổi của ếch trong
nước, lực đẩy Acsimet; kiến thức thể dụng:
Các động tác trong bơi ếch, các động tác
nhảy cao, bật xa; trò chơi nhảy bao bố

Nội dung tích hợp: Qua môn vật lý: phản xạ âm tiếng
vang, chống ô nhiễm tiếng ồn
Về thành phần loài

Về tập tính

Nội dung tích hợp: qua môn công nghệ bảo quản và chế
biến thức ăn; quy trình nuôi ếch đồng; qua môn GDCD
biết cách yêu quý thiên nhiên; bảo vệ môi trường và tài
nguyên thiên nhiên

9/12


Bước 4: Xác định các phương pháp, kĩ thuật dạy học, phương tiện và thiết bị
dạy học cần sử dụng
+ Một số phương pháp và kĩ thuật dạy học thường được vận
dụng để tổ chức hoạt động học tập trong chủ đề tích hợp
Các PPDH
Các kĩ thuật dạy học
- Dạy học dự án
- Khăn trải bàn
- Giải quyết vấn đề
- KWLH
- Dạy học tình huống
- XYZ
- Khảo sát điều tra
- 321
- Webquest
- Sơ đồ tư duy
- Động não
- Mảnh ghép
- Tranh luận - ủng hộ - phản đối
Bước 5: Thiết kế các hoạt động dạy học theo cách tiếp cận NL

Từ nội dung của chủ đề ta tiến hành xây dựng các hoạt động dạy học dựa vào
điều kiện, khả năng và năng lực sẵn có của học sinh để thiết kế các hoạt động
một cách cụ thể
VD: Ở chủ đề “Lớp Lưỡng cư” gồm các hoạt động dạy học
TIẾT 1: Giới thiệu và xây dựng dự án học tập phân công công việc cụ thể
cho các nhóm hoạt động
Hoạt động 1: Giới thiệu và hướng dẫn về phương pháp dạy học theo dự án
Hoạt động 2: Xây dựng dự án dạy học
Hoạt động 3: Hướng dẫn và tư vấn HS cách lập kế hoạch cho tiểu chủ đề
Hoạt động 4: Tham quan thiên nhiên khu vực ao, đầm quanh trường
TIẾT 2+3+4 Tổ chức báo cáo sản phẩm bài thu hoạch
Hoạt động 1: Nhóm 1 báo cáo kết quả + Nhóm 2,3,4 đặt câu hỏi phát vấn
Hoạt động 2: Nhóm 2 báo cáo kết quả + Nhóm 1,3,4 đặt câu hỏi phát vấn
Hoạt động 2: Nhóm 3 báo cáo kết quả+ Nhóm 1,2,4 đặt câu hỏi phát vấn
Hoạt động 3: Nhóm 4 báo cáo kết quả+ Nhóm 1,2,3 đặt câu hỏi phát vấn
Hoạt động 4: Bình chọn nhóm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao
Hoạt động 5: Ra nhiệm vụ về nhà
Bước 6: Xây dựng công cụ đánh giá
- GV biên soạn các hình thức đánh giá thông qua việc làm của học sinh (Kiểm
tra 10 phút, các bảng đánh giá cho điểm)
b. Biên soạn xây dựng chủ đề tích hợp
- Từ phần thiết kế xây dựng ý tưởng của Giáo viên bộ môn tổ nhóm chuyên môn
họp thảo luận và biên soạn xây dựng chủ đề tích hợp một cách cụ thể. Đặc biệt
nhấn mạnh có sự tham gia đóng góp chuyên môn của các bộ môn khác nhau để
hoàn thiện kiến thức cho chủ đề tích hợp
c. Thiết kế tiến trình dạy học (soạn giáo án - có sự tham gia của tổ chuyên
môn
- Dựa vào tiến trình dạy học đã đưa ra thì tổ nhóm chuyên môn một lần nữa
nhận xét và tiếp tục xây dựng hoàn thiện tiến trình dạy học
d. Thực hiện dạy học theo chủ đề đã xây dựng

e. Kiểm tra đánh giá HS
f. Phân tích, rút kinh nghiệm bài học - xác định hướng áp dụng tiếp theo
10/12


5. Vận dụng dạy các chủ đề tích hợp vào thực tế
- Trong quá trình xây dựng chủ đề dạy học chủ đề tích hợp việc quan trọng nhất
là tích hợp và vận dụng sáng tạo trong thực tế và tùy vào địa phương, đặc điểm
tâm lí của học sinh để đưa ra các hình thức thể hiện chủ đề một cách hiệu quả.
- Có các hình thức: Theo nhóm chuyên gia, phân vai...
- Trong quá trình dạy chủ đề tích hợp GV cần định hướng trước cho HS các nội
dung tích hợp ở các môn để các em bước đầu làm quen tránh bỡ ngỡ.
- Các nội dung khác nhau cũng cần vận dụng sáng tạo vào thực tế khác nhau.
6. Phối hợp cùng các giáo viên khác trong quá trình thực hiện dạy học theo
chủ đề tích hợp
- Vì là tích hợp nhiều môn học nên sự phối hợp giữa các bộ môn khác nhau cùng
thực hiện nội dung tích hợp là rất cần thiết.
- Các GV bộ môn khác cần phối hợp thực hiện cùng các nội dung trong chủ đề
để HS có cái nhìn tổng quan hơn. Học tập hiệu quả hơn
- Khi HS có câu hỏi thắc mắc về vấn đề của môn nào cũng cần có sự giải đáp
của GV bộ môn trong quá trình HS tìm hiểu thảo luận ở nhà.
IV. Ví dụ minh họa
+ Dạy học theo chủ đề tích hợp : Lớp lưỡng cư - môn Sinh học 6 (giải khuyến
khích cấp quốc gia)
VI. Kết quả thực hiện đề tài
- Áp dụng thành công đề tài trong việc dạy học tích hợp môn Sinh học
- Tạo được hứng thú cho HS trong quá trình dạy tích hợp nhiều môn học
- HS phát huy được hết các năng lực bản thân khi tự thiết kế các hoạt động của
từng chủ đề
- 100% HS thích thú với các tiết dạy học tích hợp mà GV giảng dạy

V. Phương hướng duy trì trong giai đoạn tiếp theo
- Tiếp tục bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ môn Sinh học
- Tìm tòi nghiên cứu các bộ môn liên quan để có cái nhìn tổng quan hơn về môn
học
- Phối hợp với các bộ môn khác nhau một cách khăng khít hơn nữa trong việc
thực hiện chuyên đề dạy học tích hợp chủ đề
- Tiếp tục cùng với tổ nhóm chuyên môn xây dựng thêm các chuyên đề tích hợp
và dạy minh họa để học hỏi và rút kinh nghiệm lẫn nhau.

11/12


PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
- Chuyên đề đã đưa ra được 6 biện pháp thực hiện dạy học theo chủ đề tích hợp
tương đối sát thực và có ý nghĩa thực tế
- 100% HS đều thích thú với các chuyên đề tích hợp mà GV dạy
2. Khuyến nghị
- Cần có nhiều buổi tập huấn về tích hợp nhiều hơn nữa.
- Có thêm các buổi dạy minh họa của các chuyên gia để GV học hỏi rút kinh
nghiệm.
3. Lời cảm ơn
- Trong quá trình thực hiện đề tài tôi xin chân thành cảm ơn BGH trường THCS
Đại Hùng đã chỉ đạo tận tình và quan tâm đúng lúc.
- Tôi xin cảm ơn tổ KHTN đã cùng tôi xây dựng nhiều chuyên đề tích hợp có ý
nghĩa thực tiễn.

12/12