Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn xã Bế Triều huyện Hòa An tỉnh Cao Bằng. (Khóa luận tốt nghiệp)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------------

LÝ THỊ TUYẾN

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO
HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA XÃ BẾ TRIỀU,
HUYỆN HÒA AN, TỈNH CAO BẰNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo

: Chính Quy

Chuyên ngành

: Địa chính môi trƣờng

Khoa

: Quản lý Tài nguyên

Khóa

: 2012 – 2016

THÁI NGUYÊN - 2016

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------------

LÝ THỊ TUYẾN

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO
HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA XÃ BẾ TRIỀU,
HUYỆN HÒA AN, TỈNH CAO BẰNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo

: Chính Quy

Chuyên ngành

: Địa chính môi trƣờng

Lớp

: 44 – ĐCMT – N01

Khoa

: Quản lý Tài nguyên

Khóa

: 2012 – 2016

Giảng viên hƣớng dẫn : Th.S Đặng Thị Hồng Phƣơng

THÁI NGUYÊN - 2016


i

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành được bản khóa luận này, em xin chân thành cảm ơn Ban
giám hiệu trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, Ban chủ nhiệm khoa
Quản Lý Tài Nguyên cùng các thầy cô giáo trong trường đã truyền đạt lại cho
em những kiến thức quý báu trong suốt khóa học vừa qua.
Trong thời gian thực tập ngoài sự nỗ lực của bản thân, em đã nhận được sự
giúp đỡ của các thầy cô giáo trong khoa Quản Lý Tài Nguyên, đặc biệt là sự
hướng dẫn hết sức nhiệt tình, chu đáo của cô giáo Th.S. Đặng Thị Hồng Phƣơng
cùng với sự giúp đỡ chỉ bảo tận tình của các cán bộ UBND xã Bế Triều, huyện
Hòa An, tỉnh Cao Bằng đã tạo điều kiện cho em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp
này.
Trong thời gian thực tập em đã cố gắng hết sức mình để thực hiện tốt
nhưng do điều kiện về vật chất, thời gian và năng lực còn hạn chế nên bản
khóa luận của em không tránh khỏi những thiếu sót và khiếm khuyết. Em rất
mong được các thầy giáo, cô giáo và các bạn sinh viên đóng góp ý kiến bổ
sung để khóa luận của em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 15 tháng 05 năm 2016
Sinh viên

Lý Thị Tuyến

ii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1. Hiện trạng sử dụng đất cả nước tính đến 01/01/2014 ...............................13
Bảng 4.1: Diện tích, năng suất, sản lượng của cây lúa và ngô trên địa bàn xã năm
2014 .........................................................................................................31
Bảng 4.2: Cơ cấu thành phần các dân tộc của xã Bế Triều năm 2014 ......................32
Bảng 4.3 Diện tích đất đai xã Bế Triều năm 2014 ....................................................36
Bảng 4.4: Các loại hình sử dụng đất chính của xã năm 2014 ...................................38
Bảng 4.5. Hiệu quả kinh tế của LUT cây trồng hàng năm........................................41
Bảng 4.6. Phân cấp hiệu quả kinh tế các LUT nông nghiệp .....................................42
Bảng 4.7. Hiệu quả kinh tế của các kiểu sử dụng đất ...............................................43
Bảng 4.8. Hiệu quả kinh tế của LUT cây ăn quả ......................................................45
Bảng 4.9. Hiệu quả xã hội của các kiểu sử dụng đất ................................................47
Bảng 4.10. Hiệu quả môi trường của các kiểu sử dụng đất ......................................49


iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Nguyên nghĩa

Chữ viết tắt
BVTV

Bảo vệ thực vật
Food and Agricuture Ogannization -

FAO

Tổ chức nông lương Liên hiệp quốc

H

High (cao)

L

Low (thấp)

LUT
M
UBND

Land Use Type ( loại hình sử dụng đất)
Medium ( trung bình)
Ủy ban nhân dân

VH

Very hight (rất cao)

VL

Very Low ( rất thấp)

iv

MỤC LỤC
Trang
PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................1
1.1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................1
1.2. Mục đích của đề tài ..........................................................................................3
1.2.1. Mục đích tổng quát....................................................................................3
1.2.2. Mục đích cụ thể .........................................................................................3
1.3. Yêu cầu của đề tài ............................................................................................3
1.4 Ý nghĩa của đề tài ..............................................................................................3
1.4.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học.........................................3
1.4.2. Ý nghĩa trong thực tiễn .............................................................................3
PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU .........................................................................4
2.1. Khái quát về đất và vai trò của đất đối với sản xuất nông nghiệp ...................4
2.1.1 Khái niệm đất nông nghiệp và đặc điểm đất nông nghiệp .........................4
2.1.2. Vai trò và ý nghĩa của đất đai trong sản xuất nông nghiệp .......................7
2.2. Sử dụng đất và quan điểm về sử dụng đất bền vững .......................................7
2.2.1. Khái niệm về sử dụng đất..........................................................................7
2.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng đất ...........................................8
2.2.3. Cơ cấu cây trồng trong sử dụng đất ........................................................11
2.3. Nghiên cứu về đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên Thế giới và
Việt Nam ...............................................................................................................12
2.3.1. Trên Thế giới ...........................................................................................12
2.3.2. Tại Việt Nam ...........................................................................................12
2.4. Hiệu quả và tính bền vững trong sử dụng đất ................................................14
2.4.1. Khái quát hiệu quả sử dụng đất ...............................................................14
2.4.2. Sự cần thiết của đánh giá hiệu quả sử dụng đất ......................................17
2.4.3. Tính bền vững trong sử dụng đất ............................................................17
2.5. Định hướng sử dụng đất nông nghiệp ............................................................19

2.5.1. Cơ sở khoa học và thực tiễn trong định hướng sử dụng đất ...................19


v

2.5.2. Quan điểm nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ........................19
2.5.3. Định hướng sử dụng đất nông nghiệp .....................................................20
Phần 3. ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......22
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................22
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu: Đất nông nghiệp.................................................22
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................22
3.2. Địa điểm, thời gian tiến hành .........................................................................22
3.3. Nội dung nghiên cứu ......................................................................................22
3.3.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội của xã Bế Triều, huyện
Hòa An, tỉnh Cao Bằng .....................................................................................22
3.3.2. Hiện trạng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp của xã Bế Triều, huyện Hòa
An, tỉnh Cao Bằng ..............................................................................................22
3.3.3. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn xã. .................22
3.3.4. Lựa chọn các loại hình sử dụng đất (LUT) đạt hiệu quả kinh tế - xã hội môi trường .........................................................................................................23
3.3.5. Định hướng sử dụng đất nông nghiệp hiệu quả cho địa bàn xã ....................23
3.4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................23
3.4.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu .....................................................23
3.4.2. Phương pháp tính hiệu quả các loại hình sử dụng đất ............................24
3.4.3. Phương pháp tính toán, phân tích, xử lý số liệu......................................25
3.4.4. Phương pháp chuyên gia .........................................................................25
Phần 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .......................................26
4.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội xã Bế Triều, Huyện Hòa An, Tỉnh Cao
Bằng ......................................................................................................................26
4.1.1. Điều kiện tự nhiên ...................................................................................26
4.1.2. Điều kiện kinh tế, xã hội .........................................................................30

4.1.3. Dân số, lao động, việc làm và thu nhập ..................................................32
4.1.4. Thực trạng phát triển cơ sở hạ tầng.........................................................33


vi

4.1.5. Đánh giá chung về điều kiện tự nghiên, kinh tế, xã hội xã Bế Triều,
huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ..........................................................................34
4.2. Đánh giá thực trạng sử dụng đất tại xã Bế Triều, huyện Hòa An, tỉnh Cao
Bằng ......................................................................................................................35
4.2.1. Đánh giá hiện trạng sử dụng đất xã Bế Triều .........................................35
4.2.2. Xác định loại hình sử dụng đất ...............................................................37
4.3. Đánh giá hiệu quả loại hình sử dụng đất nông nghiệp của xã .......................41
4.3.1. Hiệu quả kinh tế ......................................................................................41
4.3.2. Hiệu quả xã hội .......................................................................................46
4.3.3. Hiệu quả môi trường ...............................................................................48
4.4. Lựa chọn các loại hình sử dụng đất (LUT) đạt hiệu quả kinh tế - xã hội - môi
trường và định hướng sử dụng đất cho xã Bế Triều..............................................51
4.4.1. Tiêu chuẩn lựa chọn LUT sử dụng đất bền vững....................................51
4.4.2. Lựa chọn LUT sử dụng có hiệu quả........................................................52
4.4.3. Định hướng sử dụng đất cho xã Bế Triều ...............................................53
4.5. Đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trong
tương lai ................................................................................................................54
4.5.1. Giải pháp chung ......................................................................................54
4.5.2. Các giải pháp cụ thể ................................................................................55
PHẦN 5. KẾT LUẬN ĐỀ NGHỊ ...........................................................................57
5.1. Kết luận ..........................................................................................................57
5.2. Đề nghị ...........................................................................................................58
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

1

PHẦN 1
ĐẶT VẤN ĐỀ
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá mà thiên nhiên đã ban tặng
cho con người. Không có đất thì không có bất kỳ một ngành sản xuất nào.Đất
đai có vai trò vô cùng quan trọng đối với con người và các sinh vật trên trái
đất, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là nguồn nội lực, nguồn vốn to lớn của đất
nước, là địa bàn phân bố khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn hoá, xã
hội an ninh quốc phòng. Vì vậy đất đai luôn là vấn đề quan tâm hàng đầu của
mỗi quốc gia, mỗi vùng mỗi địa phương. Đất đai là nền tảng của mọi quá
trình hoạt động của con người, nó không chỉ là đối tượng lao động mà còn là
tư liệu sản xuất không thể thay thế được. Đất là cơ sở của sản xuất nông
nghiệp, là yếu tố đầu vào có tác động mạnh mẽ đến hiệu quả sản xuất nông
nghiệp, tạo ra lương thực, thực phẩm nuôi sống con người. Việc sử dụng đất
một cách có hiệu quả và bền vững đang trở thành vấn đề cấp thiết với mỗi
quốc gia, nhằm duy trì sức sản xuất của đất đai cho hiện tại và cho tương lai
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, đất đai phải chịu áp
lực từ nhiều phía như: sự bùng nổ dân số và xu hướng đô thị hóa; sự phát
triển kinh tế theo hướng công nghiệp hóa – hiện đại hóa kéo theo các nhu cầu
ngày càng tăng về lương thực và thực phẩm, chỗ ở cũng như các nhu cầu về
văn hóa, xã hội… Con người đã sử dụng đất đai theo nhiều mục đích khác
nhau nhằm đáp ứng các nhu cầu đó. Các hoạt động sử dụng đất đó đã khiến
cho diện tích đất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp và nhiều diện tích đất
nông nghiệp bị thoái hóa mất khả năng canh tác.
Ngoài ra, với quá trình đô thị hoá làm cho quỹ đất nông nghiệp ngày
càng giảm, trong khi khả năng khai hoang đất mới và các loại đất khác

2

chuyển sang đất nông nghiệp lại rất hạn chế. Do vậy, việc đánh giá hiệu quả
sử dụng đất nông nghiệp từ đó lựa chọn các loại hình sử dụng đất có hiệu
quả, để sử dụng hợp lý theo quan điểm sinh thái và phát triển bền vững đang
trở thành vấn đề mang tính chất toàn cầu đang được các nhà khoa học trên
thế giới quan tâm. Đối với một nước có nền kinh tế nông nghiệp là chủ yếu
như ở Việt Nam, nghiên cứu, đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp và
đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất càng trở nên cần thiết
hơn bao giờ hết.
Xã Bế Triều là một xã thuần nông, nông nghiệp là nguồn thu nhập
chính của người dân trên địa bàn xã. Trong những năm qua, nền nông nghiệp
của xã đã được chú trọng đầu tư phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa.
Năng suất, sản lượng không ngừng tăng lên, đời sống vật chất tinh thần của
nhân dân ngày càng được cải thiện. Song quá trình sản xuất nông nghiệp của
xã còn tồn tại nhiều hạn chế làm giảm sút về chất lượng lương thực, thực
phẩm do quá trình khai thác sử dụng không hợp lý, trình độ khoa học kỹ
thuật, chính sách quản lý, tổ chức sản xuất còn hạn chế, kỹ thuật canh tác
truyền thống. Ngoài ra, diện tích đất nông nghiệp cũng đang dần bị thu hẹp do
người dân chuyển đổi mục đích sử dụng sang các mục đích khác. Vì vậy, giải
pháp nào để sử dụng hợp lý và hiệu quả vốn đất nông nghiệp hiện có của địa
phương đang là vấn đề được các cấp chính quyền quan tâm nghiên cứu để đưa
ra các giải pháp sử dụng đất hiệu quả theo quan điểm bền vững làm cơ sở cho
việc định hướng sử dụng đất nông nghiệp của xã Bế Triều là vấn đề có tính
chiến lược và cấp thiết.Chính những lý do trên đề tài “ Đánh giá thực trạng
và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa
bàn xã Bế Triều, huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ’’ được thực hiện.

Khóa luận đầy đủ ở file: Khóa luận full