Nhà lãnh đạo thành công và tầm nhìn chiến lược

Phát triển khả năng lãnh đạo

NHÀ LÃNH ĐẠO THÀNH CÔNG VÀ TẦM NHÌN
CHIẾN LƯỢC

Không ai sinh ra đã có sẵn trong mình những tố chất lãnh đạo bẩm sinh.
Để trở thành một nhà lãnh đạo giỏi, bạn cần phải có ý chí, có nỗ lực quyết tâm,
có tích luỹ kinh nghiệm, không ngừng trau dồi kiến thức và học hỏi để hoàn
thiện

mình.

Vậy yếu tố nào quyết định sự thành công của nhà lãnh đạo: tố chất hay kỹ năng,
hay cả hai? Qua nghiên cứu môn học Phát triển khả năng lãnh đạo đã phần nào
giúp tôi giải đáp được thắc mắc trên.
Trước hết, ta hãy dành vài dòng để phân biệt tố chất và kỹ năng thông qua
các khái niệm sau:
-

Tố chất là các đặc điểm cá nhân khác nhau, bao gồm các đặc điểm về
cá tính , tính cách, sở thích, động lực làm việc và các gá trị sống khác
nhau. Có khá nhiều bằng chứng khẳng định rằng các tố chất cùng bị
quy định bởi sự giáo dục và khả năng di truyền (Bouchard, McGue,
Segal & Tellegen, 1990). Một số tố chất (ví dụ: các giá trị, nhu cầu xã
hôi) dễ bị ảnh hưởng bởi sự giáo dục hơn các tố chất khác (ví dụ như:
tính khí, nhu cầu tâm sinh lý).

-

Kỹ năng nói đến khả năng làm một việc gì đó theo một cách có hiệu
quả. Giống như tố chất, kỹ năng bị quy định bởi yếu tố học hỏi và di

Phát triển khả năng lãnh đạo

truyền. Kỹ năng có thể được định nghĩa ở nhiều cấp độ trừu tượng
khác nhau, từ rất tổng quát ?(ví dụ: sự thông minh, kỹ năng giao tiếp)
cho đến các thuật ngữ thu hẹp hơn về ý nghĩa (ví dụ: tranh luận bằng
lời nói, khả năng thuyết phục). Phương pháp phân loại kỹ năng quản
lý được chấp nhận rộng rãi nhất được dựa trên nguyên tắc phân loại
ba kỹ năng (kỹ năng nghiệp vụ, kỹ năng giao tiếp và các kỹ năng nhận
thức).
Một số nghiên cứu về tố chất và kỹ năng của người lãnh đạo:
-

Theo các nghiên cứu về tố chất và kỹ năng lãnh đạo của Stogdill
(1948 & 1974), tố chất và kỹ năng được hiểu như sau:
Tố chất

Kỹ năng

Khả năng thích ứng tốt với tình Thông minh;
hình;

Có kỹ năng khát quát hóa;

Tỉnh táo trong môi trường xã hội;

Sáng tạo;

Tham vọng định hướng thực hiện Giỏi ngoại giao và tế nhị; Nói

mục tiêu;

năng lưu loát;

Quyết đoán;

Hiểu biết về công việc;

Hợp tác;

Có đầu óc tổ chức (có khả năng

Có thể tin cậy;

quản lý);

Thể hiện quyền lực;

Có sức thuyết phục;


Phát triển khả năng lãnh đạo

Năng động;

Có kỹ năng giao tiếp.

Kiên định;
Tự tin;
Chịu được áp lực căng thẳng;

Sẵn sàng chịu trách nhiệm.
-

Nhận định về tố chất của nhà quản lý hiệu quả người ta cho rằng đó
là: Định hướng hiệu quả rõ ràng; Định hướng quyền lực hòa nhập xã
hội mạnh mẽ; Tự tin cao; Niềm tin mãnh liệt vào giá trị bản thân; Khả
năng tự chủ cao. Một số các tố chất khác cũng được nêu đến gồm: Trí
thông minh cảm xúc; Hiểu biết xã hội; Tư duy hệ thống; Khả năng
học hỏi…

-

Nhận định về kỹ năng của nhà quản lý hiệu quả người ta cho rằng đó
là: có kỹ năng chuyên môn bao gồm kiến thức về phương pháp, các
quy trình và thiết bị để thực hiện các hoạt động chuyên môn của đơn
vị tổ chức; có kỹ năng phán xét tốt, tầm nhìn xa, sáng tạo và khả năng
tìm ra ý nghĩa và trật tự tham vọng và sự kiện hay thay đổi; có kỹ
năng hiểu hành vi con người và quy trình nhóm, hiểu cảm xúc thái độ,
và động cơ của người khác, khả năng giao tiếp rõ ràng, thuyết phục.

Dưới đây ta sẽ cùng đi sâu vào những yếu tố thuộc về tố chất và kỹ năng
của một lãnh đạo thành công qua vi dụ về Ông Đỗ Văn Thái – Chủ tịch HĐQT
của Công ty CP Thép Pomina. Người đã sáng lập và tạo dựng thương hiệu thép


Phát triển khả năng lãnh đạo

pomina – một thương hiệu trở thành biểu tượng chất lượng hàng đầu, đồng thời
tạo uy tín và niềm tin tới khách hàng trong nhiều năm qua tại thị trường thép
Việt nam. Năm 2011 là năm thực sự rất khó khăn đối với các doanh nghiệp

ngành thép. Các doanh nghiệp thép phải đối mặt vói khủng hoảng thừa, “bão
giá” do lạm phát…nhưng với sự lãnh đạo tài tình của Ông Thái, công ty đã vượt
qua thử thách và đạt kết quả ấn tượng trong 6 tháng đầu năm 2011 với lợi nhuận
đạt trên 400 tỷ đồng, trong khi các doanh nghiệp khác thuộc ngành thép đều lao
đao và có nguy cơ phá sản.
Thực sự cũng may mắn cho tôi khi có dịp được trò chuyện, trao đổi trực tiếp với
ông Thái (tôi công tác tại Vietinbank – ngân hàng tài trợ vốn cho Cty CP thép
Pomina). Qua những chia sẻ của Ông, tôi phân nào hiều được ở Ông có những
tố chất và kỹ năng lãnh đạo mà không phải ai cũng có:
KHẢ NĂNG TRUYỀN NHIỆT HUYẾT VÀ LÒNG ĐAM MÊ
Nghe Ông Thái chia sẻ, tôi cảm nhận được ở Ông niềm đam mê sáng tạo ra
những thanh thép mang thương hiệu Pomina với chất lượng cao đã ăn sâu vào
máu thịt Ông. Ông có thể “ăn, ngủ” tại nhà máy, Ông có thể đi hàng giờ để
ngắm nhìn những tấm phôi thép đỏ rực và lắng nghe những âm thanh của thép
như một bản nhạc du dương.
Ông có thể bỏ ra hàng giờ để nói chuyện, tâm sự với những đồng sự, công nhân
trực tiếp sản xuất từ ngày này sang ngày khác về những ý tưởng, ấp ủ của mình.
Ông chia sẻ: “Chúng tôi cùng tranh luận, cùng suy ngẫm..,và thật nhạc nhiên là
sau mội thời gian tôi nhận thấy những “lửa” đam mê đó, những ý tưởng đó đã


Phát triển khả năng lãnh đạo

như được “đốt” lên ở những đồng sự của tôi. Và kết quả là họ đã làm ra những
mẫu sản phẩm tốt hơn cả những mường tượng ban đầu của mình. Từ “ngọn
lửa” trong mình khi tôi truyền để có thể “đốt” lên thêm càng nhiều “ngọn lửa”
khác thì khả năng thành công của mình càng hiện thực”.
Thực tế, nhiều nhà lãnh đạo kiệt xuất "có khả năng truyền tải nhiệt huyết".
Không nên nhầm lẫn đặc điểm đặc biệt này với khả năng thu hút người khác.
Đây là điều có ý nghĩa then chốt. Lý thuyết gia về quản lý Peter Drucker cho

rằng năng lực lãnh đạo hiệu quả hầu như không liên quan đến khả năng lôi cuốn
người khác. Drucker từng viết: "Năng lực lãnh đạo hiệu quả không phụ thuộc
vào sức lôi cuốn của một người. Dwight Eisenhower, George Marshall và Harry
Truman đều là những tài năng lãnh đạo phi thường, thế nhưng không ai trong số
họ có sức hấp dẫn cao hơn những người bình thường khác".
Jim Collins, đồng tác giả cuốn "Phát triển bền vững" (Build to Last) và "Để trở
thành công ty vĩ đại" (Good to Great), cũng đồng ý với nhận định của Drucker.
Theo Collins: "ngoại hình tốt cộng với khả năng lôi cuốn hoàn toàn không phải
là những yếu tố cần thiết để tạo lập được một công ty với tầm nhìn xa". Vậy đâu
là sự khác biệt giữa khả năng truyền tải nhiệt huyết và khả năng lôi cuốn thiên
bẩm?
Cuốn từ điển American Heritage Dictionary định nghĩa "sự truyền tải nhiệt
huyết" được đặc trưng bởi "sự nhiệt tình cao độ hoặc nhiệt huyết và sự sốt
sắng."Cũng cuốn từ điển đó định nghĩa "sức lôi cuốn" theo hai cách. Theo định
nghĩa thứ nhất thì "đây là một khả năng cá nhân hiếm có giúp những nhà lãnh


Phát triển khả năng lãnh đạo

đạo khuấy động được sự cống hiến và nhiệt tình của mọi người. Còn theo định
nghĩa thứ hai, đây là "sự cuốn hút hay duyên dáng".
Drucker và Collins đã viện dẫn khái niệm "sự cuốn hút" khi đưa ra luận điểm
sức lôi cuốn thiên bẩm không phải là yếu tố cần thiết để thực thi công tác lãnh
đạo một cách hiệu quả.
Tất cả nhà lãnh đạo giỏi đều thể hiện một sự nhiệt tình và hăng say vì công việc,
vì công ty và sự nghiệp của bản thân. Ngọn lửa trong tim những người này đã
giúp kích động lòng nhiệt tình của những người khác. Họ cảm nhận mạnh mẽ về
một ý tưởng, một sản phẩm hay một quy trình cụ thể và có khả năng sử dụng
hiệu quả những công cụ ở cương vị của mình để truyền bá rộng rãi tín điều của
bản thân.

Theo quan điểm cá nhân tôi, một nhà lãnh đạo tài giỏi là người có trong tim
“ngọn lửa” nhiệt huyết có khả năng lan tỏa và “sưởi ấm” những người xung
quanh. Họ đều có thể đưa ra định hướng chiến lược, nhưng quan trọng hơn, họ
có tài thuyết phục khiến mọi người làm việc hết mình vì mục tiêu chung của
toàn công ty.
TẦM NHÌN XA
Tầm nhìn được thể hiện ở khả năng dự đoán trước những nhu cầu sẽ nổi lên
trong tương lai, từ đó tạo ra những sản phẩm, dịch vụ và công nghệ mới để đáp
ứng những nhu cầu đó. Khi nhớ lại những năm tháng khởi nghiệp, Ông Thái
chia sẻ: Ông đã lựa chọn đầu tư vào dây chuyền công nghệ luyện cán thép hàng
đầu Siemens Vai và Tenova SpA của Italy. Từ dây chuyền công nghệ tiên tiến


Phát triển khả năng lãnh đạo

này, công ty đã sản xuất ra các loại sản phẩm thép chất lượng cao. Mọi sản phẩm
của công ty luôn đạt tiêu chuẩn của Nhật Bản (JIS), Hoa Kỳ (ASTM), Việt Nam
(ASTM) và BS của Anh về giới hạn chảy, giới hạn đứt, độ dãn dài, khả năng
uốn...Mặc dù đầu tư dây chuyền sản xuất thép của Châu Âu sẽ tốn kém hơn
nhiều so với dây chuyền sản xuất thép của Trung Quốc nhưng Ông vẫn quyết
định đầu tư vì Ông nhận thức rằng: trong ngắn hạn có thể Ông sẽ bị lỗ nhưng khi
khấu hao hết máy móc thì không ai có thể cạnh tranh với Ông về chất lượng sản
phẩm cũng như giá thành. Thực tế đã chứng minh là Ông đúng, với sản phẩm
thép chất lượng cao nên sản phẩm của Công ty vẫn là sự lựa chọn số một của
khách hàng dù tình hình chung hết sức khó khăn do thị trường bất động sản tiếp
tục trì trệ, do đó tháng 08 năm 2011 thép Pomina vẫn tiếp tục dẫn đấu về sản
lượng thép bán, thị phần Pomina 8 tháng đầu năm 2011 chiếm 15% cao nhất cả
nước.
Tất cả những nhà lãnh đạo giỏi đều có khả năng nắm bắt tương đối chính xác
tương lai của ngành mình, từ đó sáng tạo nên những sản phẩm hoặc dịch vụ

mang lại lợi nhuận. Hầu như không có ai có thể sở hữu một tầm nhìn chính xác
một cách hoàn hảo, nhưng cũng không nhất thiết phải nắm bắt được tất cả xu
hướng hay tạo ra những sản phẩm phục vụ cho tất cả các công nghệ đang nổi
lên. Điểm mấu chốt là phải có tầm nhìn vừa đủ chính xác, đồng thời tạo dựng
một tổ chức có khả năng thích ứng nhanh chóng, trong trường hợp những phỏng
đoán thực sự trở thành sự thật.
KỸ NĂNG GIAO QUYỀN HIỆU QUẢ


Phát triển khả năng lãnh đạo

Trong lý thuyết về lãnh đạo có nêu đến vấn đề này nhưng ở mức độ rộng hơn. Ở
đây tôi chỉ muốn nhấn mạnh sâu về kỹ năng này bởi tính chất quan trọng của nó
trong doanh nghiệp. Nhà lãnh đạo phải biết phát hiện nhân tài – người có khả
năng bổ sung những khiếm khuyết của bạn thay vì biết cách khen ngợi mà hãy
phân quyền và phân bổ công việc một cách hợp lý. Bên cạnh đó, người lãnh đạo
cần phải có chính sách đãi ngộ đặc biệt cho những con người giỏi, những người
dám đặt những mục tiêu vô cùng thách thức và tìm cách để thực hiện nó.
Nhìn vào cơ cấu tổ chức của Công CP Thép Pomina cho thấy lãnh đạo Công ty
đã có sự giao quyền hiệu quả. Ông Thái chia sẻ, Ông chỉ phụ trách chung còn
đối với từng mảng hoạt động Ông đều lựa chọn những người có năng lực, trình
độ để giao quyền. Quan điểm của Ông là “giao đúng người, đúng việc”.
TĂNG CƯỜNG GIAO TIẾP KHÁCH HÀNG VÀ NHÂN VIÊN
Đối với khách hàng, phần lớn những nhà lãnh đạo đều nhận thức rất rõ chính
khách hàng sẽ là người quyết định số phận của một công ty. Vì vậy, họ đã dành
một phần đáng kể trong quỹ thời gian của mình để tiếp xúc và nói chuyện với
khách hàng (có người đã dành đến 50% quỹ thời gian). Sam Walton - người sáng
lập kiêm cựu Tổng giám đốc của Tập đoàn bán lẻ Wal-Mart có một nhận xét rất
hay rằng: "Chúng ta chỉ có một ông chủ duy nhất, đó chính là khách hàng. Ông
chủ đó có thể sa thải tất cả mọi người từ Chủ tịch công ty trở xuống chỉ bằng

một hành động đơn giản là đem tiền đi tiêu ở nơi khác".
Herb Kelleher, người sáng lập kiêm Tổng giám đốc của Southwest Airlines
(SA), đã dồn hết tâm huyết để xây dựng một văn hóa kiểu cộng đồng giữa khách


Phát triển khả năng lãnh đạo

hàng và nhân viên. Ông đã từng đưa ra lời khuyên: “Không nên lấy lợi nhuận
làm mục đích trong mối quan hệ của anh với khách hàng. Thay vào đó, anh cần
tập trung hơn nữa vào việc phục vụ khách hàng, sao cho khách hàng hài lòng và
tiếp tục quay lại với công ty. Đó chính là chìa khóa tạo ra khả năng sinh lợi, nhất
là

vào

thời

kỳ

kinh

tế

khó

khăn...”

Cùng quan điểm trên, Ông Thái chia sẻ “chúng tôi luôn đặt khách hàng ở vị trí
trung tâm trong hầu hết mọi hoạt động”.
Ngoài ra, thường xuyên ra khỏi văn phòng để đi tới các phòng ban, xưởng, cửa

hàng, đại lý để có thể tiếp xúc nhiều hơn với những cấp dưới là cách để Ông
Thái nhìn thấy và hiểu được mọi người thực hiện nhiệm vụ thường ngày ra sao.
Tranh thủ trò chuyện và thu lượm các thông tin thực tế từ các nhân viên về các
thách thức trong công việc và đời sống của họ. Tạo nên bầu không khí làm việc
khuyến khích mọi người năng động, sáng tạo. Sau đây là một số cách tạo ra bầu
không khí làm việc năng động mà Ông chia sẻ:
- Tham khảo ý kiến của nhiều người.
- Đưa cho nhân viên dưới quyền nhiều lựa chọn khác nhau hơn là chỉ đưa ra
một cách tốt nhất để họ giải quyết công việc. Làm như thế, họ sẽ biết cách
tự nhìn nhận bản thân theo một hướng đi phù hợp nhất với công việc.
- Đưa ra những phản hồi tích cực khi nhân viên thổ lộ ý kiến của họ.
- Hãy thách thức các nhân viên động não, lên kế hoạch và hành động.
- Hướng dẫn mọi người biết chấp nhận và học cách vượt qua các rủi ro trong
công việc.


Phát triển khả năng lãnh đạo

Tóm lại, một người lãnh đạo thực sự không chỉ hội tụ những tố chất lãnh
đạo vốn có mà còn phải trau dồi những kỹ năng cần thiết để lãnh đạo hiệu quả.
Thế nhưng, nhiều người trong chúng ta xem nhẹ điều đó và cứ giữ mãi quan
niệm chủ quan khi cho rằng họ sinh ra là để làm người đứng đầu. Nhà lãnh đạo
phải biết được đâu là tố chất và kỹ năng cần có cho mình để xây dựng và phát
huy chúng một cách hiệu quả. Những phẩm chất và kỹ năng này ảnh hưởng trực
tiếp tới hình ảnh người lãnh đạo và nền tảng thành công của doanh nghiệp. Tôi
nhận thấy hai yếu tố này như một mệnh đề trong toán học “điều kiện cần và điều
kiện đủ”. Tố chất của nhà lãnh đạo là điều kiện cần và kỹ năng là điều kiện đủ.
Người có tố chất mà không có kỹ năng thì cũng không thể trở thành một nhà
lãnh đạo thành công và ngược lại. Nếu ví một nhà lãnh đạo giỏi như một viên
kim cương thì để có một viên kim cương đẹp, có giá trị từ một viên kim cương

thô (tố chất), cần phải có sự gọt giũa dưới bàn tay của người thợ (kỹ năng).

TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Giáo trình môn Phát triển khả năng lãnh đạo của chương trình Đào tạo
Thạc sĩ quản trị kinh doanh MBA Griggs.
2. Slide bài giảng môn Phát triển khả năng lãnh đạo.
3. Các báo điện tử : Vn Express, VCCI, Vietnamnet…


Phát triển khả năng lãnh đạo