Tình hình mắc bệnh viêm tử cung ở đàn lợn nái tại trại Anh Dũng Ba Vì Hà Nội và thử nghiệm một số phác đồ điều trị. (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
-------------

L C TH SIM
tài:
TÌNH HÌNH M C B NH VIÊM T CUNG
TR
- BA VÌ - HÀ N I VÀ TH
M TS
U TR

N NÁI T I
NGHI M

KHÓA LU N T T NGHI

H
o:
Chính quy
Chuyên ngành: Thú y
Khoa:
- Thú y
Khóa h c:
2011 - 2016

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

-------------

L C TH SIM
tài:
TÌNH HÌNH M C B NH VIÊM T CUNG
TR
- BA VÌ - HÀ N I VÀ TH
M TS
U TR

KHÓA LU N T T NGHI

H
o:
Chuyên ngành:
L p:
Khoa:
Khóa h c:
Gi
ng d n:

N NÁI T I
NGHI M

IH C

Chính quy
Thú y
K43 - Thú y
Ch

- Thú y
2011 - 2016
TS. Tr n Th Hoan


i

L IC

Qua m t th i gian h c t p và rèn luy n t

i h c Nông lâm

Thái Nguyên và sau 6 tháng th c t p t

cs

tình c a th y cô giáo và b

t n
c

và th c t p t t nghi p.
Nhân d p này tôi xin bày t lòng bi

c t i Ban giám hi u Nhà

ng, Ban ch nhi

các th y cô giáo

n tình gi ng d

quá trình h c t p t

tôi trong su t

ng.

c bi t tôi xin c

c a cô giáo TS. Tr n Th

n tình ch b o,

ng d n tôi trong su t th i gian th c t p,

giúp tôi hoàn thành bài khóa lu n này.
Tôi xin chân thành c
xã K

công nhân viên tr i l n

ng - Ba Vì - Hà N

tài trong quá trình th c t p t

u ki
.

Tôi xin c

u ki

viên tôi trong su t th i gian h c t p, th c t

ng
tài này.

Trong quá trình th c t p, b n thân tôi không tránh kh i nh ng thi u sót.
cs
khóa lu

a các th

c hoàn thi

Tôi xin chân thành c
Thái Nguyên, ngày 24 tháng 12
Sinh viên

L c Th Sim

bài


ii

L

U

ng, th c hi n
i hành, lý thuy t g n li n v i th c ti n s n xu t,
th c t p t t nghi

n cu i cùng trong toàn b

c a t t c các t

ih

ct p
i h c Nông lâm Thái

n th c t p chi m m t v trí h t s c quan tr
v im

ng th

c ng c và h th ng hóa toàn b ki n th

i

sinh viên

ng th i giúp sinh viên

làm quen v i th c ti n s n xu t, t

chuyên môn, n m

c t ch c và ti n hành công vi c nghiên c u, ng d ng các
ti n b khoa h c k thu t vào th c ti n s n xu t, t o cho sinh viên có tác
phong làm vi

n, sáng t

b

ng tr thành m

i cán

c yêu c u th c ti n, góp ph n x

s nghi p phát tri

c.

Xu t phát t

cs

ng ý c

ih

c s nh t trí c a cô giáo

ng d n và s ti p nh n c

n hành th c hi

hình m c b nh viêm t cung

n nái t i tr

N i và th nghi m m t s

u tr

tài: Tình
- Ba Vì - Hà

Do th i gian th c t p có h n, ki n th c chuyên môn còn nhi u h n ch
nên trong b n khóa lu n t t nghi p này không tránh kh i nh ng h n ch và
thi u sót. Em r t mong nh
b

b n khóa lu

cs
c hoàn thi

n c a các th y cô giáo và
n.


iii

DANH M C CÁC B NG

B

b trí thí nghi m ................................................................... 28

B ng 4.1. L ch v sinh phòng b nh c a tr i l n nái........................................ 35
B ng 4.2. K t qu công tác ph c v s n xu t ................................................. 45
B

2014 - 2015.................................... 47

B ng 4.4. T l nhi m b nh viêm t cung c
B ng 4.5. K t qu

n nái ............................ 48

u tr b nh viêm t cung theo các

u tr ........ 49

B ng 4.6. T l l n nái m c b nh viêm t cung theo tháng ........................... 51
B ng 4.7. T l l n nái m c b nh viêm t cung theo gi ng l n..................... 52
B ng 4.8. K t qu

u tr b nh viêm t cung và kh

n c a l n nái

sau khi kh i b nh ............................................................................. 53

B ng 4.9. H ch toán chi phí thu

u tr cho 1 nái kh i b nh..................... 54

B ng 4.10. M t s ch tiêu sinh lý sinh s n c a l

u tr ............... 55


iv

DANH M C CÁC HÌNH

Hình 4.1. Bi

t l nhi m b nh viêm t cung c

n nái................. 49

Hình 4.2. Bi

t l l n nái m c b nh viêm t cung theo tháng ............... 52


v

DANH M C T

Cs:

C ng s

E.coli:

Escherichia coli

Nxb:

Nhà xu t b n

STT:

S th t

TT:

Th tr ng

VTM:

Vitamin

VI T T T


vi

M CL C

L IC

.................................................................................................... i

L

U ..................................................................................................ii

DANH M C CÁC B NG...............................................................................iii
DANH M C CÁC HÌNH................................................................................ iv
DANH M C T

VI T T T............................................................................ v

M C L C........................................................................................................ vi
Ph n 1: M
tv

U ............................................................................................ 1
................................................................................................... 1

1.2. M

u.................................................................................. 2

1.3. M c tiêu nghiên c u................................................................................... 2
tài....................................................................................... 2
c .................................................................................... 2
c ti n ........................................................................... 2
Ph n 2: T NG QUAN NGHIÊN C U......................................................... 3
khoa h c và pháp lý c

2.1.1. C u t o gi i ph

tài......................................................... 3
c cái .................................. 3

2.1.1.1. B ph n sinh d c bên ngoài ................................................................. 3
2.1.1.2. B ph n sinh d c bên trong.................................................................. 4
m sinh lý, sinh d c l n nái.......................................................... 6
2.1.2.1. S thành th c v tính............................................................................ 6
2.1.2.2. Chu k tính ........................................................................................... 8
2.1.3. Sinh lý lâm sàng .................................................................................... 12
2.1.4. B nh viêm t cung

l n nái (mestritis) ............................................... 12

2.1.4.1. Quá trình viêm t cung ...................................................................... 12
2.1.4.2. H u qu c a b nh viêm t cung......................................................... 13


vii

2.1.5. Các th viêm t cung............................................................................. 15
2.1.6. M t s nguyên nhân gây viêm t cung ................................................. 17
2.1.7. Bi n pháp phòng và tr b nh viêm t cung ........................................... 19
2.1.7.1. Phòng b nh......................................................................................... 19
u tr ................................................................................................ 20
2.2. T ng quan các nghiên c

c ...................................... 22

2.2.1. Tình hình nghiên c

c.......................................................... 22

2.2.2. Tình hình nghiên c

c ......................................................... 24

Ph n 3:

NG, N I

U.27

ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 27
m và th i gian ti n hành ............................................................... 27
3.3. N i dung nghiên c u................................................................................ 27
u và các ch tiêu theo dõi ................................... 27
trí thí nghi m.............................................................. 27
3.4.2. Các ch tiêu theo dõi.............................................................................. 29
........................................................................... 29
tiêu ........................................................ 29
lý s li u..................................................................... 30
Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N............................. 31
4.1. K t qu công tác ph c v s n xu t........................................................... 31
4.1.1. Công
4.1.2. Phát hi n l

ng............................................................. 31
ng d c.................................................................... 32

4.1.3. Th tinh nhân t o cho l n nái ............................................................... 33
4.1.4. Công tác thú y ....................................................................................... 34
4.1.4.1. Phòng b nh......................................................................................... 34
4.1.4.2. Công tác ch
4.1.5. K t lu

u tr b nh.................................................. 37
ngh ............................................................................... 46


viii

4.1.5.1. K t lu n .............................................................................................. 46
4.1.

ngh ............................................................................................... 46

4.2. K t qu nghiên c u .................................................................................. 47
n nái c a tr i.................................................................. 47
4.2.2. T l nhi m b nh viêm t cung c
4.2.3. K t qu

u tr b nh viêm t

n nái................................... 47
u tr .............. 49

4.2.4. T l l n nái m c b nh viêm t cung theo tháng.................................. 50
4.2.5. T l l n nái m c b nh viêm t cung theo gi ng l n ........................... 52

4.2.6. K t qu

u tr b nh viêm t cung và kh

n c a l n nái sau

khi kh i b nh................................................................................................... 53
4.2.7. H ch toán chi phí .................................................................................. 54
nh m t s ch tiêu sinh lý sinh s n c
Ph n 5: K T LU

u tr ...... 54

NGH ............................................................. 57

5.1. K t lu n .................................................................................................... 57
ngh ..................................................................................................... 57
TÀI LI U THAM KH O
Tài li u ti ng Vi t
II. Tài li u ti ng Anh


1

Ph n 1
M

U

tv

nuôi l n là m t ngh truy n th ng có t
n nay phong trào nuôi l n th

i c a nhân dân ta.

ng n

n m nh m

theo hình th c trang tr i trên kh p m i mi

gi i,

i ngu n thu nh

thành ngành

m t tr
b o cung c

m

l n gi ng cho nhu c

nông h thì vi c phát tri

a các trang tr i và các
n nái sinh s n là v

ng nhu c u c a th

c n thi t.
ng nh p vào m t

s gi ng l n cao s n t

p

trung nh m thích nghi, ch n l c, lai t o và nhân gi ng ph c v cho s n xu t.
Tuy nhiên, m t trong nh ng v

gây tr ng i l n nh

l n nái sinh s n là tình hình d ch b nh x y ra khá ph bi n gây thi t h i l n
n nái nuôi t i các trang tr i.
Do kh

n nái ngo i v
ng th

u ki n khí h u

l n nái d b m t s lo i vi

khu n xâm nh p và gây nên m t s b nh nhi
c bi
B nh viêm t cung

ng g p là b nh viêm t cung.

l n nái là m t trong nh ng t

d c c a l n nái sau khi sinh,

ng r t l

m t s a, l n con không có s a s còi c
tri n. L n nái ch
m t kh

n kh

l n nái. N

th d n t i các b nh k phát r i d

n, làm

ng, l n con ch m phát

ng d c tr l i, không th thai, có th d
n

ng sinh

n vô sinh,

u tr k p th i, viêm t cung có
n nhi m trùng huy t và ch

2

Xu t phát t tình hình th c ti

is

Tr n Th Hoan tôi ti n hành nghiên c
cung

n nái t i tr

s

u tr .

1.2. M
-

ng d n c a Cô giáo

Tình hình m c b nh viêm t
- Ba Vì - Hà N i và th nghi m m t

u
u tra tình hình m c b nh viêm t cung

n nái ngo i nuôi

t i trang tr i.

-

u tra hi u qu

u tr b nh viêm t cung

tr i.

1.3. M c tiêu nghiên c u
-

nh nh ng bi u hi n lâm sàng c a b nh

-

nh hi u l

an toàn c a m t s lo i thu

u tr b nh.

- Nâng cao tay ngh c a b n thân.
tài
c
nh m t s thông tin có giá tr khoa h c b sung thêm
nh ng hi u bi t v b nh viêm t

khoa h

u

tr b nh có hi u qu .
c ti n
c m t s thu c có hi u l
u tr b nh.
T k t qu c
h n ch

c nh ng thi t h i c a b nh.

ng khuy

an toàn cao trong


3

Ph n 2
T NG QUAN NGHIÊN C U

2.1.

khoa h c và pháp lý c

tài

2.1.1. C u t o gi i ph

c cái

[10],

ta có

2.1.1.1. B ph n sinh d c bên ngoài
* Âm môn
Âm mô

hai mép (rima vulvae).


4

Ti

vestibulum vaginae sinus progenitalis), là gi i h n gi a âm
o. Trong ti

c màng trinh là âm
o. Màng trinh có các s

i

do hai lá niêm m c g p thành m t n p. Sau màng trinh có l ni
Hành ti
h ng

hai bên l ni
tc

x

c.Ti

gi a và

o.

o, c u t o gi ng l

t s tuy n, các tuy n này

ng quay v âm v t.

2.1.1.2. B ph n sinh d c bên trong
vagina)
The

], â

- 12cm, là

b

t
Ngoài ra

uterus)

-

-


5

c

m:
-

tinh trùng.

* ng d n tr ng: (vòi fallop)
ng d n tr ng (vòi fallop) n m

màng treo bu ng tr ng. Ch

c a ng d n tr ng là v n chuy n tr ng và tinh trùng theo chi
C u t o c a ng d n tr ng phù h p v i ch

,m

c nhau.

u ng d n tr ng

thông v i xoang b ng, g n sát bu ng tr ng có loa kèn là m t màng m ng t o
thành m t tán r
qua l p nh

u ôm l y tr ng. Tr
n lòng ng d n tr

c v n chuy n

y ra quá trình th tinh và phân

ng di hành, t bào tr ng có th

l

n khác nhau

do nh ng ch h p c a ng d n tr ng.
vào ch

chia ng d n tr ng thành b

- Tua di m: có hình gi

n:

m.

- Ph u: có hình ph u, mi ng ph u n m g n bu ng tr ng.
- Ph ng ng d n tr
-

n ng giãn r ng xa tâm.

n ng h p g n tâm, n i ng d n tr ng v i xoang t cung.
ovarium)

ia làm hai


6

t

tum glanulosum). Noãn

.
[3] cho b

-

bào ch
2.1.2.

m sinh lý, sinh d c l n nái

2.1.2.1. S thành th c v tính
Thành th c v tính là tu i con v t có ph n x sinh d c và có kh
sinh s n. So v i thành th c v th vóc, s thành th c v tính
chung và
ng d

l n nói riêng

ng s
chu k

n toàn

m nhi m vai trò làm m .

S thành th c v
c

ng b qua chu k

u tiên mà ph i cho l n

di n v th vóc và s

gia súc nói

quan sinh d c và s bi

c nh n bi t b ng s bi
i c a th n kinh

và có d ch ch y ra, sau chuy

th

i b ph n ngoài

u tiên hai mép âm h
ng


7

là s bi

i v th n kinh

mê ì. Cùng v i s bi
bi

n sau chuy

i bên ngoài,

n

bên trong bu ng tr

i, các noãn bao n i trên b m t tr ng và chín, niêm m c t

sinh, c t cung m d n kèm theo ti t d ch.
* Các y u t

n s thành th c v tính

- Gi ng:
Gia súc nh

ng xu t hi n s thành th c v tính s

l n. Nh ng gi ng thu n hóa s m thì tính thành th c s
thu n hóa mu

ng v t nuôi thành th c s

ng gi ng
ng.

Theo m t s nghiên c u, tu i thành th c v tính c a l n cái ngo i và
l n cái lai mu

n cái nuôi thu n ch ng (
ng l n n

ng

ng có tu i thành th c vào 4 - 5 tháng

tu i (121 - 158 ngày tu i). L n ngo i là 6 - 8 tháng tu i, l n lai F1 (ngo i x
n

ng d c l

u

6 tháng tu i (Ph m H u Doanh

,

1995) [4].
-

u ki

ng, qu n lý:

Gia súc s

u ki

s d

n lý t t, ch

c kh e c

súc xu t hi n s
-

m b o thì tính thành th c c a gia
c l i.

u ki n ngo i c nh:

Khí h u và nhi
súc. Nh ng gi ng l n nuôi

ng t i tu i thành th c v tính c a gia
vùng có khí h u nhi

i nóng

ng thành

th c v tính s m.
u ki

chung gi

ng t i tính thành th c s m c a gia súc cái. Theo Paul Hughes và
Tilton (1996) [34], n u cho l n cái h u b ti p xúc v

c 2 l n/ngày, v i

th i gian 15 - 20 phút thì 83% l n cái (ngoài 90

ng d c lúc 165

ngày tu i.


8

L n cái h u b n u nuôi nh t liên t c s có tu
. Vì l n nuôi có th
i ch t, t ng h
ng d c l

ng d c l

u dài

s

c sinh t và có d p ti p xúc v i l

ng trao
c, nên có tu i

us

2.1.2.2. Chu k tính
Khi gia súc thành th c v tính, nh ng bi u hi n tính d
ra liên t c có tính chu k , nó ch m d

c bi u hi n

già y u.

t quá trình sinh lý ph c t

phát tri n hoàn

c không có bào thai và không có hi

ng b nh lý thì

bên trong bu ng tr ng các noãn bào phát tri n, chín và n i c m lên b m t.
S

ng r ng có tính chu kì do
n yên ti

is

u khi n c a th n kinh trung

ng lên bu ng tr ng làm các noãn bao phát

tri

n t l LH/FSH là 3:1 thì khi
ng tr ng, hình thành th vàng. Th vàng t n t

n khi g

c th thai, nó ch t n t i t 3 - 15 ngày n u tr
i tác d ng c

c th
ch máu ngo i vi

nuôi th vàng, lúc này th

c cung c p ch t

ng và b tiêu h y trong vòng 24 gi , k t qu

progesteron gi

ng

c gi i phóng làm tr ng phát tri n

và chín, xu t hi n chu k
M t chu k

n u

ng d c ti p theo.

ng d

c tính t l n th i tr

n l n th i

tr ng sau. Các loài gia súc khác nhau thì th i gian hình thành chu k là khác
nhau.

l n th i gian hình thành m t chu k trung bình là 21 ngày bi

ng

trong ph m vi t 18 - 25 ngày. Khi ti n hành ph i gi ng l n có ch a thì l n
ng d c l i. Th i gian có ch a c a l n là 114 ngày, th
d c tr l i là 7 ngày sau cai s

ng t 5 - 12 ngày.

ng


9

Theo Hoàn Toàn Th
kho ng cách gi a hai l

3) [23], chu k

ng d c là

ng d

ng d

n:

ng d

-

n

ng d

ng d c:
u tiên c a chu k sinh d c, nó xu t hi

ho

ng v sinh lý, tính thành th

các

phát tri n c a noãn bao

thành th c n i rõ lên b m t bu ng tr

ir t
ng kính là 4mm, cu

ng kính 10 - 12mm, bu ng tr ng to

n
ng, các t

bào c a vách ng d n tr

ng

sinh d c xung huy

ng s ng t

nh y t

ch nh y

ch qu n trong màng
o nhi u, niêm d ch c t cung ti t ra

nhi u, kích thích cho c t cung hé m , các noãn bao chín, t bào tr ng tách
kh i noãn bao. T cung co bóp m nh, c t cung m ra, b ph n sinh d c phù
ch
tính d

ng sinh d c ch y ra nhi u, con v t b
n này

l n dài t 1 - 2 ngày.

T t c nh ng bi
ng sinh d

u ki n thu n l i cho tinh trùng vào

th tinh v i t bào tr ng.

-

ng d c:
n ti

ng kéo dài t 2 - 3 ngày, tính t khi t

bào tr ng tách kh i noãn bao. G

n này các bi

rõ nét nh t, niêm m c âm h sung huy
m n chín, niêm d ch t
0,3 - 0,70C, pH h

n

ic

d c

t và chuy n sang màu

o ch y ra nhi

âm

o

c.
:t

b

u xu t hi n

ng ng i không yên, phá chu

r ng trong tr ng thái ng

: con v t bi u hi n
ng gi m, ho c
c


10

con khác nh
khi g

.

c thì

ng

:

c,

s n sàng ch

sang m t bên, 2 chân sau d
N u

n này, l n thích g

ch

y xu ng s n sàng ch

c.

n này, t bào tr ng g p tinh trùng và x y ra quá trình th

tinh t o thành h p t thì chu k sinh d c ng ng l i, gia súc cái
thai,

xong m t th i gian nh

d cm il ib

n có

nh tùy loài gia súc thì chu k sinh

u. N u không x y ra quá trình trên thì l n cái s chuy n sang

n ti p theo c a chu k tính.
-

ng d c:
n này kéo dài kho ng 2 ngày, toàn b

quan sinh d c nói riêng d n tr l i tr
tr ng, th h ng chuy n thành th

ng. Trên bu ng
ng kính lên t i 7 - 8 mm và b t

u ti t p
c làm gi m ti t oestrogen, t

n th n

kinh, con v t d n chuy n sang tr
m c toàn b

ng sinh d

d ch, c t

n

c ng ng ti t

i.

n này kéo dài t 10 - 12 ngày, b
r ng tr

u t ngày th

c th tinh và k t thúc khi th vàng tiêu hu
n con v

c ho

là

ng tr l i tr ng

ng, trong bu ng tr ng th vàng b
u phát d

i rõ trên b m t bu ng tr ng. Toàn b

d c d n xu t hi n nh ng bi

i chu n b cho chu k sinh d c ti p theo.
n nái sinh s n, n

nc

b t

c chu k tính và các giai

ng d c s
p và ph i gi ng k p th

nuôi
h

m, t


11

t sinh s n c a l n nái.

góp ph
* Các y u t

ng t i chu k

ng d c:

- Y u t ngo i c nh:
Khí h u, nhi

, ánh sáng, mùa v , th

u

ng rõ r t

n chu k tính c a gia súc cái.
Theo Tr n Ti
c

cs (2002) [6],

l n chu k sinh d c trong su t

ng khi khí h u m áp thì nó xu t hi
u ki n khí h u l

u ki n quá giá l nh

thì chu k sinh d c có th ng ng l i hoàn toàn.
ng và cs (2011) [9]

u ki n th

u protein,

vitamin, khoáng, chu k tính kéo dài, bao noãn thành th c ch m, th m chí có
bao noãn qu t l i.
- Y u t th n kinh - th d ch:
Quy lu

m c a chu k sinh d c ch u s

th n

tc

khí h u, nhi
mùi v
th

u khi n c a h

, ánh sáng, ch

ng qu

c, tình tr

u

ng xoa bóp,

c và các b ph n khác c

ng tr c ti

n chu k

tính m t cách ph n x theo

c th n kinh - th d ch.
Ngoài ra, h th n kinh th c v
Khi th n kinh giao c
kinh phó giao c

n thì s

n chu k sinh d c.
c ch chu k sinh d c. Còn khi th n

n thì l i kích thích chu k

Tuy n yên có tác d ng tr c ti

ng d c.
c cái. N u c t b

tuy n yên, noãn bao không phát tri n, t bào tr ng không r ng, th vàng

không hình thành, bu ng tr ng b teo và các kích t c a bu ng tr
c hình thành.


12

2.1.3. Sinh lý lâm sàng
- Thân nhi t
Nhi t

c g i t t là thân nhi t, là m t h ng s

ng v t c

ng v

u ki

nh sinh h c

i.
ng nhau thân nhi t c a gia súc non bao

gi

ng thành và gia súc già,
c. Trong m

t th p nh t lúc sáng s m t 1 - 5h sáng,

cao nh t vào bu i chi u t 16 - 18h (H
Thân nhi t c a l

[16].

u ki

ng trong

kho ng 38,5 - 39,50C.
-S t
S t là ph n ng toàn thân v i các tác nhân gây b
y u là thân nhi

m ch
ng. Quá trình ch y u

ng c a vi sinh v t gây b

c t và nh ng ch

thành trong quá trình sinh b nh. Nh ng ch
ph m c a nó (H

c hình

y u là protein hay s n

[16]. M t s kích t
c mu

có th gây s t.

- T n s hô h p
T n s hô h p là t n s th trên phút, nó ph thu
i ch t, tu i, t
s hô h
so v

trao
i ch t m nh nên t n

ng v t có th vóc nh
ng v t có th vóc l

nhi

n s hô h
ng thái sinh lý, v

n nh p th . T n s hô h

ng,
ng

ng trong kho ng 8 - 10 l n/phút.
2.1.4. B nh viêm t cung

l n nái (mestritis)

2.1.4.1. Quá trình viêm t cung
Viêm là ph n ng toàn thân ch ng l i các tác nhân gây b
bi u hi n

c c b , quá trình viêm x y ra nhi

n có nh ng bi u hi n khác nhau. T i

ng

n khác nhau, m i giai
ng x y ra các bi u hi n


13

t tích c c, viêm là ph n ng nh m
các h ng s n i môi trong c

ch ng l i các tác nhân gây b nh.

Theo Metchnikov (1821 - 1902) sau khi quan sát hi
nu t các d v t c a b ch c
ng viêm là s ho

ng và

ng, trung tâm c a ph n

ng c a nh ng t bào thoát m ch và ch ng l i các v t

kích thích viêm mà ông g i là hi

ng th c bào (phagocytosis).

Theo Ado (1973) viêm gây t
và h th

nh

ch qu n, t ch c liên k t

i v i tính ph n ng c

.

u An và cs (1990) [1], thì viêm là m t ph n ng c
th mà n n t ng c a nó là ph n ng c a t bào. Ph n ng này hình thành và
phát tri n trong quá trình ti n hóa c a sinh v t.
i ta cho r ng viêm là ph n ng toàn thân ch ng l i m i kích
thích có h

, th hi n c c b mô bào (Nguy n H u Nam, 2005) [17].

Theo Tr n Ti
b

cs (2002) [6], viêm t cung là m t quá trình

ng x y ra

. Quá trình viêm phá h y các t

bào, t ch c c a các l p hay các t ng t cung, gây r i lo n sinh s n và làm
nh

n kh

n c a l n nái.

2.1.4.2. H u qu c a b nh viêm t cung
T cung là m t trong nh ng b ph n quan tr ng nh
d c c a l n nái, n u t cung x y ra b t k b
n kh

n c a l n m và s

u

ng, phát tri n l n con.

c h u qu c a viêm t
khoa h c nghiên c u v b
quá trình ch
Theo Tr n Ti
l n nái b viêm t cung s d

ng r t l n

t nhi u nhà

t l n cho

u tr b nh.
và cs (2002) [6] và Tr n Th Dân (2004) [3] khi
n m t s h u qu sau:


14

Khi l n b viêm t cung d d n t i b s y thai: l

thành t

c tính co th t. Khi mang thai s co th t c

cung b gi

i tác d ng c a progesterone, nh v y phôi có th bám ch t vào t cung.
Khi t cung b viêm c p tính do nhi m trùng, t bào l p n i m c t
cung ti t nhi u prostaglandin F

y th vàng

bu ng tr ng b ng cách bám vào t bào c a th
co m ch ho c thoái hóa các mao qu n

làm ch t t bào và gây

th vàng nên gi

n th vàng. Th vàng b phá h y, không ti t progesterone n
ng progesterone trong máu s gi
cung

c co c

a d b s y thai.
L n m b viêm t cung bào thai phát tri

c thai ch t

, l p n i m c t cung có nhi m v ti t các ch t vào lòng t
phôi thai phát tri n. Khi l p n i m c b viêm c
gi m nên kh
bào thai nh

giúp

ng progesterone

t d ch c a niêm m c t cung gi
c ít th m chí không nh

ng t m nên phát

tri n kém ho c ch
ng s a gi m, ch
s a nên l

n theo m

ng s

i ho c m t h n

ng b tiêu ch y.

Khi l n nái b nhi m trùng t cung
m t c a vi khu n E.coli, vi khu n này ti

ng sinh d

c t làm c ch s phân ti t

kích thích t t o s a prolactin t tuy
s

ng s a gi m, thành ph n s

ng có

n nái ít ho c m t h n
i nên l

ng b

tiêu ch y, còi c c.
L n nái b viêm t cung m n tính s không có kh

ng d c tr l i.

N u t cung b viêm m n tính thì s phân ti t PGF gi
vàng t n t i, v n ti p t c ti t progesterone. Progesterone c ch

c

tuy n yên ti

c ch s phát tri n c a noãn bao trong bu ng

tr ng, nên l n nái không th

ng d c tr l

c và không th i tr

c.


15

Theo F.Madec (1995) [29], nh
thú y nh n th y
m âm h , s t, b
ng r t l

ng rõ nh

i

l n viêm t

là: ch y

t khác, các quá trình b nh lý x

nh

n quá trình sinh s n c a l n nái sau này. T l ph i gi ng
n nái b viêm t

viêm t cung âm kéo dài t l
gi

m

còn

. Hi
nl

ng

sau là nguyên nhân làm

c bi t n u viêm t cung kèm theo viêm bàng quang thì
ng t i ho t

ng c a bu ng tr ng.

y h u qu c a viêm t cung là r t l
gi

i có hi u bi t nh

t l m c b nh

nh v b nh t

n

u tr hi u qu .
2.1.5. Các th viêm t cung
Theo Tr n Ti

s (2002) [6], b nh viêm t

th : viêm n i m c t

c chia làm 3
c t cung.

* Viêm n i m c t cung
nh t là trong nh

ng h

khó

ph i can thi p b ng tay ho c d ng c , niêm m c t cung b xây xát, t n

Staphylococcus, Streptococcus, E.coli, Salmonella...
xâm nh p và phát tri n gây viêm n i m c t cung. M t khác m t s bênh
truy n nhi

s y thai truy n nhi m, p

ra viêm n i m c t cung.

ng gây

vào tính ch t, tr ng thái c a quá trình b nh

lý, viêm n i m c t cung có th chia làm 2 lo i: viêm n i m c t cung th cata
c p có m và viêm n i m c t cung có màng gi .
- Viêm n i m c t cung cata c p tính có m
B nh này xu t hi n trên t t c các loài gia súc, g p nhi u nh t
bò, l

, niêm m c t cung b t

khu n nh t là khi gia súc b

khó ph i can thi p.

trâu,
nhi m