Tình hình mắc bệnh viêm tử cung ở đàn lợn nái sinh sản nuôi tại trại công ty CP Thiên Thuận Tường – Cẩm Phả Quảng Ninh và biện pháp phòng trị bệnh. (Khóa luận tốt nghiệp)

----------

----------

:

CÔNG TY C

-

-

H

Chính quy
Chuyên ngành:

Thú y

Khoa:
K43 Thú y
2011 - 2015
Th.S
Thái Nguyên 2015

N01


i

cs

ng ý c a Ban giám hi

ng, Ban ch nhi m khoa

th y

ng d n và s nh t chí c

công ty CP Thiên Thu

ng , em th c hi n nghiên c

o tr i
tài:

h hình

công ty CP

thân, em

H

Lâm Thái Nguyên, b

y

Th.S

n bên em

Xuân Anh

Công Ty

-

viên công tác
Em
Thái Nguyên, ngày 23 tháng 11
Sinh Viên

t


ii

nh.

Th.S
giúp em

Theo dõi tình hình
công ty CP Thiên

-

Em

iii

DANH M C CÁC B NG
Trang
.............................. 15
................................................................... 32
.................................................... 38
................................................. 43
............................... 44
................................ 45
.................. 47
10) ....................... 49
7:

...... 50
................................. 51
.................................... 52
.......... 54


iv

DANH M C HÌNH V

Hình

................................ 45

Hình

................................ 46

Hình 4.3.

-10 ). ........................ 50

Hình 4.4.

................................. 52


v

DANH M C CÁC T , C M T
CP

: C ph n

Cs
Nxb
P
STT
TT

: T

VI T T T

vi

Trang
.................................................................................. 1
...................................................................................................... 1
............................................................................. 1
.................................................................................... 2
..................................................................................... 2
............................................................................................. 2
............................................................... 3
........................................................................................... 3
.................................. 3
................................................... 6
2.1.3. Sinh lý lâm sàng ...................................................................................... 8
........................................................................... 9
.................................................. 11
................................................. 15
.................................. 17
........................................... 19
........................................................................................ 21
..................................... 25
2.3.1. Tình hình n

.......................................................... 25
......................................................... 27

................................................................................................................ 29
............................................................................... 29
............................................................ 29
3.3

.......................................... 29

3.3

............................................................................. 29


vii

3.3

õi.............................................................................. 29

3.3

................................................................................ 29

3.3

.................................. 30

3.4

.......................................................................... 30

3.4

.. 30

3.4

.............................................. 30

3.4

............................................................................. 31

3.4

..................................................................... 32
...................................................... 34
................................... 34
............................................................. 34

4.1.2. Ph

...................... 35

4.1.3. Công tác thú y ....................................................................................... 37
.............. 44
4.2.1.
..................................... 45
......................... 46
các tháng
......................................................................................................................... 48
. ... 50
....................................... 51
.... 52
................... 53

.

.......................................................... 56
.................................................................................................... 56

5.2

..................................................................................................... 57

TÀI LIÊU THAM KH O


1

PH N 1
TV
tv
1.1. Tính c p thi t c

tài

Vi t Nam là m
trong nh

n n s n xu t nông nghi

t

v c chi m v trí quan tr ng trong n n kinh t qu c dân.

Trong quá trình công nghi p hóa , hi n

c thì nông nghi

c phát tri n m nh m ,
ng b

n nuôi

c phát tri n không ng

hàng hóa quan tr ng .

thành ngành s n xu t

n nuôi l n

ng nhu c u th c ph

ng trong vi

i.

n ngo

y m

các tr i qu c doanh. B

n ngo

ng nhanh, ph m ch t th t t t ( t l n

t cao,

dày m

c nhu c u c
khu công nghi

c

i, nh t là khu thành ph và
n nay, Landrace và Yorkshire là hai gi ng l

vai trò ch y u trong khâu s n xu t l n gi ng và l n lai nuôi th t, trong
góp ph n quan tr
l n

c ta.
Th c hi

n c a t nh Qu ng Ninh, tr i

l n công ty CP Thiên Thu

ng thu c

v t

ch t có trên 449 l n nái sinh s
n nái ngo

c phát tri n t
thu

s n xu t, bên c
c bi t là ch
nh ng t

ng Landrace chi m t l chính.
t và ch

ng

c hi u qu kinh t cao ph thu c vào s c

d ch b nh có

ng r t l

ng s n ph m. B nh viêm t cung

n hi u qu kinh t ,
l n nái là m t trong

ng sinh d c c a l n nái sau khi sinh, nh h

ng r t l n

2

n kh

n, làm m t s a, l n con không có s a s còi c c, suy dinh

ng, ch m phát tri n. L n nái ch
d

n vô sinh, m t kh
is

n. Xu t phát t tình hình th c ti n trên,

ng d n c a Th

nghiên c

tài:

ng d c tr l i, không th thai, có th
.s Nguy n H u Hòa giúp tôi ti n hành

ình hình m c b nh viêm t cung

s n nuôi t i tr i công ty CP Thiên Thu

n nái sinh

ng- C m Ph - Qu ng Ninh

và bi n pháp phòng tr b nh
1.2. M

tài

-

l c m nhi m b nh viêm t cung

-

u qu c a bi n pháp phòng tr

1.3. M c tiêu c

l n

tài

-

c t l l n nái m c b nh viêm t cung tai tr i công ty CP
ng - C m Ph - Qu ng Ninh.

-

c hi u l c c a m t s lo i thu

c.

tài
c t p và nghiên c u khoa h c
-Cung c

u v tinh hình m c b nh viêm t cung t i tr i

công ty CP Thiên Thu

ng - C m Ph - Qu ng Ninh.

-Các k t qu nghiên c u c
cho các nghiên c u ti p theo c a tr
t cung

khoa h c góp ph n ph c v
u nghiên c u v b nh viêm

n nái sinh s n t i tr i .

*
-

u tra tình hình b nh viêm t cung trên l n nái c a tr
c hi u l c c a thu c s d ng , góp ph n ki m soát và kh ng ch tình

tr ng viêm t cung trên l n nái .

3

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
khoa h c
2.1.1. C u t o gi i ph

c nái

- Quá trình ho

ng sinh lý c

n, giúp gia súc trong ho

c là r t quan tr ng và

ng sinh s n nh m duy trì nòi gi ng. C u t o

g m: B ph n sinh d c bên ngoài và b ph n sinh d c bên trong.
- B ph n sinh d c bên ngoài là b ph n sinh d c có th nhìn th y, s
th y

c. Bao g m: Âm môn, âm v t và ti

ph n sinh

d c bên trong không nhìn th

i

ta có th quan sát, ho c s th y bao g m: Â
bu ng tr ng. M i b ph

o, t cung, ng d n tr ng,

m nhi m m t ch

gi m t vai trò quan tr ng khác nhau.
* Âm môn (vulva)
-Âm môn hay còn g i là âm h , n

i h u môn. Bên ngoài có hai

môi, b trên c a hai môi có s c t , nhi u tuy n ti t ch t nh n màu tr ng và
tuy n ti t m hôi.
* Âm v t (clitoris)
-Âm v t c

c c u t o gi

tc

c

c thu nh l i, bên trong có các th h ng. Trên âm v t có các n p da t o ra
gi a âm v t g p xu

i là ch t

u mút các dây

th n kinh.
* Ti

bulum vaginae simusinogenitalism)

-Ti

i h n gi

o. Trong ti

o. Màng trinh là các s
niêm m c g p l i t o thành m t n p. Ti
chéo

ng quay v âm v t.

i do hai l p

t s tuy n x p theo hàng


4

* Tuy n vú c a l n
Theo Hoàng Toàn Th ng và cs (2006) [16]: C u t

n c a tuy n

vú bao g m 2 ph n: Bao tuy n và h th ng ng d n.
- Bao tuy

n sinh s

bao tuy n gi

c c u t o t t bào bi u mô, m i

t cái túi nh thông v i ng d n s a.

o (vagina)
-

o là m t

c là c t cung, phía sau là ti
c c u t o b i ba l p:

- L p liên k t bên ngoài.
-L
k tv

cung.
- L p niêm m c: Trên b m t có nhi u t
-

ng bì g p n p d c.

o còn là b ph n th

và là

ng th i các ch t d ch t trong t cung.
-Theo Tr n Ti

o c a l n dài 10 - 12cm.

* T cung (uterus)
-T cung c a l n có hai s ng, m t thân và m t c t cung.
- C t cung: Là ph n ngoài c a t cung, c t cung c a l n dài và
tròn, không g p n p hoa n mà là nh ng c t th t dài xen k
dàng cho vi c th tinh nhân t
ng Quang Nam và Ph
-Theo Tr n Ti

ng th

cv i
gây s y thai.

(2002) [10].
và cs (2002) [4], thì c t cung l n dài 10 -18cm.

-Thân t cung: Thân t cung l n ng

dài kho ng 3 - 5cm n i gi a

s ng t cung và c t cung. Niêm m c thân và s ng t cung là nh ng n p g p

u d c.
- S ng t cung: S ng t cung c a l n ngo
0,5 - 1m.

l n thai làm t

* ng d n tr ng

u hai s ng t cung.

t non dài


5

- ng d n tr ng (vòi fallop) n m

màng treo bu ng tr ng. Ch

c a ng d n tr ng là v n chuy n tr ng và tinh trùng theo chi
C u t o ng d n tr

c nhau.

p v i ch

u ng d n

tr ng thông v i xoang b ng, g n sát bu ng tr ng có loa kèn là m t màng
m ng t o thành m t tán r

chuy n qua l p nh

u ôm l y tr ng. Tr
n lòng ng d n tr

cv n

y ra quá trình th tinh

và phân chia c a phôi. Th i gian t bào tr ng di chuy n trong ng d n tr ng
t 3-

ng di hành, t bào tr ng có th

l

n khác

nhau do nh ng ch h p c a ng d n tr ng.
-Có th chia ng d n tr ng thành b
n ph u, ph ng c a ng d n tr

n ch

o

m,

n co c a ng d n tr ng.

* Bu ng tr ng
- Bu ng tr ng l n dài 1,5-2,5cm, kh
Quang Nam và Ph
-C u t o: P

ng kho ng 3 - 5g

ng

(2002) [10].
c bao b c b i m t l p màng b ng t ch c liên

k t s i, bên trong bu ng tr ng chia làm hai mi n. Mi n v và mi n t

u

c c u t o b ng t ch c liên k t s i x p và t o cho bu ng tr ng m t l p
m (Stromaovaris).

mi n t y có tác d ng v sinh d c vì

y ra quá

trình tr ng chín và r ng tr ng. Trên bu ng tr ng c a m t l n cái 10 ngày tu i
ng 60.000 tr ng non. Theo th i gian, bu ng tr ng này phát tri n
n khác nhau. T ng ngoài là nh
u, t ng trong là nh ng noãn bào th c

p phân b
ng, khi

noãn bào chín s n i lên b m t bu ng tr ng.
-

p có tr ng

gi a, xung quanh là noãn bào, noãn bào

u có hình d t sau có hình tr . Noãn bào th c
và hình thành xoang noãn bào ép tr ng v m t phía, khi noãn bào chín là quá
i lên trên b m t bu ng tr ng,


6

nm

n nh t

kèn r

nh s v ra, t bào tr ng theo d ch noãn bào vào loa

ng tr

s hình thành th vàng.

-Th vàng ti t ra progesteron, kh

ng th

ngày th
15, s thoái hóa th vàng b
b ch n u tr

ng

i

n ngày th

u t ngày th 17 - 18 và s chuy n thành th

c th tinh.
m sinh lý, sinh d c c a l n nái

* S thành th c v tính
-Thành th c v tính là tu i con v t có ph n x sinh d c và có kh
sinh s n. So v i thành th c th vóc, s hình thành v tính
và l
d

ng s
u tiên, mà ph i cho l n

v th vóc và s
c

c và s bi

ng b qua chu k
chu k

ng

n toàn di n

c nh n bi t b ng s bi
i c a th

i v th

i b ph n ngoài

u tiên hai mép âm môn

và có d ch ch y ra, sau chuy

th

ng

n sau chuy

Cùng v i s bi u hi n sinh d c bên ngoài,
s bi

gia súc nói chung

m nhi m vai trò làm m .

-S thành th c v

là s bi

g

n mê ì.

bên trong bu ng tr

i, các noãn bào n i trên b m t tr ng và chín, niêm m c t cung
t cung m d n kèm theo ti t d ch.
- Tu

ph i gi ng l

u tiên c a nái h u b trung bình là 4- 5 tháng tu
u thích h p là 7 - 8 tháng tu i và tu

l

i
u là 11 - 12

tháng tu i.
* Chu k tính
-Khi gia súc thành th c v tính, nh ng bi u hi n tính d
hi n ra liên t c có tính chu k , nó ch m d
-

t quá trình sinh lý ph c t
c không có bào thai và không có hi

c bi u
già y u.

phát tri n hoàn
ng b nh lý thì


7

bên trong bu ng tr ng các noãn bào phát tri n, chín và n i c m lên b m t
bu ng tr ng. Khi noãn bào v , tr ng r ng g i là s r ng tr ng, m i l n r ng
tr ng con v t có nh ng bi u hi n tính d c ra bên ngoài g
tr ng r ng có tính chu k
-S

ng d

.

ng r

is

n yên ti
tri

ng d c. Do

u khi n c a th n kinh trung

ng lên bu ng tr ng làm các noãn bao phát
LH làm tr

n t l LH/FSH là 3:1 thì khi

ng tr ng, hình thành th vàng. Th vàng t n t

n khi g

n u

c th thai, nó ch t n t i t 3- 15 ngày n u tr

c th

i tác d ng c a PGF2 làm co m ch máu ngo i vi
nuôi th vàng, lúc này th

c cung c p ch t

ng và b tiêu h y trong vòng 24h gi , k t qu
progesteron gi m
chín, xu t hi n chu k
-M t chu k

ng

c gi i phóng làm tr ng phát tri n và
ng d c ti p theo.
ng d

c tính t l n th i tr

n l n th i

tr ng sau. Các loài gia súc khác nhau thì th i gian hình thành chu k là khác
nhau.

l n th i gian hình thành m t chu k trung bình là 21 ngày bi

ng

trong ph m vi t 18 - 25 ngày. Khi ti n hành ph i gi ng l n có ch a thì l n
ng d c l i. Th i gian có ch a c a l n là 114 ngày, th
d c tr l i là 7 ngày sau cai s

ng

ng t 5 - 12 ngày.

* Kho ng cách gi a các l
-Kho ng cách gi a các l
sinh s n c

là ch tiêu quan tr
ng bao g m nhi u tính tr ng t o nên

bao g m th i gian có ch a, th i gian nuôi con, th i gian cai s
l a sau, do v y kho ng cách l

n th thai

n s con cai s

Nhi u công trình nghiên c u cho th y th i gian mang thai c a l n nái dao
t 113 -

u t ít bi

i.


8

-

rút ng n kho ng cách các l

ta ch có th

th i gian bú s a c a l n con b ng cách cai s a s m
trình nghiên c u cho th y r

ng t

cai s a, ph i t p cho l

c bi t ph i cai s a
rút ng n th i gian

m t 7 ngày tu

n khi l n con có th

c cung c p, không c n s a m .

-Hi

p trung, th i gian cai s a

là 21 ngày, sau cai s a 5 -6 ngày nái m
kho ng cách các l
xu

n ph i gi ng

con cai s

s ng b ng th

l n con. Nhi u công

rút ng n th i

l i có k t qu cao thì ph
s m cho l

ng rút ng n

l n con

c ph i gi ng l

trung bình là 140 ngày, m

y
s n

c 2,5 l a.

2.1.3. Sinh lý lâm sàng
+ Thân nhi t:
-Nhi
h c

thân th g i t t là thân nhi t, là m t h ng s h
ng v t c

-T

ng v

u ki

bao gi

nh sinh

i.
ng nhau, thân nhi t c a gia súc non

tc

ng thành và gia súc già:

c. Trong m

t th p nh t lúc

sáng s m (1 -5h sáng), cao nh t vào bu i chi u (16h - 18h), (H
và Nguy

1997) [11].

-Thân nhi t c a l

u ki

ng trong

kho ng 38,5 - 39,50C.
-+S t
-S t là ph n

i v i các tác nhân gây b

ch y u là thân nhi
y

ng c a vi sinh v t gây b

m

ng. Quá trình ch
c t và nh ng ch

hình thành trong quá trình sinh b nh. Nh ng ch

c

y u là protein hay


9

s n ph m c a nó (H

Nguy

kích t

1997) [11]. M t s
c mu

u có

th gây s t.
U+T n s hô h p.
-T n s hô h p là s l n th trên phút, nó ph thu
i ch t, tu i, t

trao
i ch t m nh nên t n

s hô h

ng v t nh

n s hô h

v t có th vóc l n. Ngoài ra tr ng thái sinh lý, v

so v

ng, nhi

ng
ng

n nh p th . T n s hô h

ng trong

kho ng 8 - 18 l n/phút.
2.1.4. Quá trình viêm t cung
-Viêm là ph n ng toàn thân ch ng l i các tác nhân gây b

bi u hi n

c c b , quá trình viêm x y ra nhi

n khác nhau, m i giai

n có nh ng bi u hi n khác nhau. T i

ng x y ra các bi u hi n

t tích c c, viêm là ph n ng nh m
các h ng s n

nh

ch ng l i các tác nhân gây b nh.

- Sau khi quan sát hi

ng và nu t các d v t c a b ch c

nhân trung tính cho r ng, trung tâm c a ph n ng viêm là s ho

ng c a nh ng

t bào thoát m ch và ch ng l i các v t kích thích viêm mà ông g i là hi
th c bào (phagocytosis) (H

Nguy

- Viêm gây t

ng

1997) [11].

ch qu n, t ch c liên k t và h th n kinh

i v i tính ph n ng c
-

ng

.

u An và cs (1990) [1] thì viêm là m t ph n ng c

th mà n n t ng c a nó là ph n ng c a t bào. Ph n ng này hình thành và
phát tri n trong quá trình ti n hóa c a sinh v t.


10

-

i ta cho r ng viêm là ph n ng toàn thân ch ng l i m i

kích thích có h

, th hi n

c c b mô bào (Nguy n H u Nam

2005) [12].
* H u qu c a ph n ng tu n hoàn và t bào trong viêm
-Ph n ng tu n hoàn và ph n ng t

i

lo n ch y u sau:
+R i lo n chuy n hóa.
-T i

nh, nhu c

có r i lo n tu n hoàn nên kh

, gây r i lo n

chuy

axit, xeton,

lipit, polypeptit, và các axit amin t i viêm.
+T

mô bào.

-Các t bào b

i

viêm gi i phóng các enzym càng làm tr m

tr ng thêm quá trình h y ho i mô bào và phân h y các ch t t i

viêm, chúng

t o ra các ch t trung gian có ho t tính sinh h c cao và h th p pH t i viêm.
+ D ch r viêm.
-D ch r

c hình thành d

qu n t i

c th

c th m th

ch

m thành m ch là các y u

t quan tr ng nh t và các protein b

c ngo i

mô bào.
-Là hi

ng

s

ng, các t bào này có th t máu t i

ho c các t bào t i ch sinh s n và phát tri n ra. Trong quá trình viêm giai
u ch y

ch c

tri n c a các lo i t bào ph thu c vào m
tình tr ng ph n ng c
1997) [7].

t

a

( Ph m Kh c Hi u và Lê Th Ng c Di p


11

+Các t bào viêm.
-Các t

c g i chung là các t bào viêm,

bao g m b ch c

ch c u ái toan, b ch c u ái ki m,

b ch c

n.

2.1.5. Các b

ng g p v viêm t cung

2.1.5.1. Viêm c t cung (Cervitis)
- C t cung l n có nh ng u th t xen k khép l i v i nhau theo l i cài
c (Ph m Xuân Vân 1982) [19].
- Tr n Ti

(2002) [4], c t cung l n dài 10 - 18 cm, tròn,

không có n p g p nên d th tinh nhân t
- C t

hé m

ng d c và m hoàn toàn khi

.

xây sát.
cung

và cs 2002) [4]. H u qu c a viêm c t cung làm c

t cung b t

ng d c niêm d

ta dùng m v

c. Khi

o th y c t cung m

ng kính t

1 - 2 cm th y niêm m c xung huy t ho c phù rõ, cá bi t có v t loét dính m
(Nguy

2003) [16].

2.1.5.2. Viêm t cung
T cung là b ph n quan tr ng c
mb om
u
2003) [16].

u ki
ng tr c ti

thai phát tri n. M i quá trình b nh lý

n kh

n (Nguy

t

Thanh,


12

Chính vì v y, b nh viêm t
Theo Tr n Ti

c nhi u tác gi nghiên c u.

(2002) [4] thì viêm t cung chia làm 3 th : Viêm

n im ct
-

c t cung.

Viêm n i m c t cung (Endomestritis)

Viêm n i m c t cung là viêm l p niêm m c t cung.
nh ng nguyên nhân ch y u làm suy gi m kh

t trong
n c a gia súc

cái.Viêm n i m c t cung ph bi n và chi m t l cao nh t trong các th viên
t cung.
Nguyên nhân: Khi gia súc

, nh t là trong nh

ng h

khó ph i can thi p b ng tay ho c d ng c , niêm m c t cung b xây sát, t n
n

: Streptococcus, Staphylococcus, E.coli, Salmonella,

Brucella, roi trùng xâm nh p và phát tri n gây viêm n i m c t cung. M t
khác, m t s b nh truy n nhi
b

y thai truy n nhi

ng gây ra viêm n i m c t

vào tính ch t, tr ng

thái c a quá trình b nh lý, viêm n i m c t cung có th chia ra làm hai lo i:
Viêm n i m c t cung th cata c p tính có m .
Viêm n i m c t cung có màng gi .
* Viêm n i m c t cung cata c p tính có m (Endomestritis puerperalis
Catarhalis purulenta acuta)
B nh này xu t hi n trên t t c các loài gia súc, g p nhi u

l

, niêm m c c t

nhi m khu n, nh t là khi gia súc b

bò, trâu và

ob t
khó ph i can thi p.

Khi b b nh, gia súc có bi u hi n m t s tri u ch ng ch y u: Thân
nhi
nh

ng gi
n, t v

ng s a gi m. Con v t có tr

n
c th i ra

ngoài h n d ch, niêm d ch l n v i d ch viêm, m , l n nh ng m nh t ch c
ch


13

Khi con v t n m, d ch viêm th i ra ngoài càng nhi

âm môn, g

mông dính nhi u d ch viêm, có khi nó khô l i hình

thành t

y, màu tr ng xám. Ki

viêm th i ra nhi u. C t
m

o, niêm d ch và d ch
và có m ch y qua c t cung. Niêm

ng.
Ki m tra qua tr c tràng có th phát hi

c m t hay c hai s ng t

ng t cung không cân x ng nhau. Thành t cung dày và
m

ng. Khi kích thích nh lên s ng t cung thì m

ng co nh l i c a chúng y u

ph n

ng h p trong t cung tích l i nhi u d ch

viêm, nhi u m thì có th phát hi

c tr ng thái chuy

ng sóng.

* Viêm n i m c t cung màng gi
Th viêm này, niêm m c t

ng b ho i t . Nh ng v

a t cung và chuy n thành ho i t .
ng h p này, con v t xu t hi n tri u ch ng toàn thân rõ: Thân nhi t
ng s a gi m, có khi hoàn toàn m t s a. Con v t bi u
hi n tr

n, luôn r

c

luôn th i ra ngoài h n d ch: D ch viêm, máu, m , l n c n nh ng m nh t
ch c ho i t , niêm d
-

cung (Myometritis puerperalis)

V

ng k phát t viêm n i m c t cung th màng gi .

Niêm m c t cung b th m d ch th m su t, vi khu n xâm nh p và phát tri n sâu
vào t cung làm niêm m c b phân gi i, th i r a gây t
lâm ba qu n. T
ng h p này có th d

t ít l
n hi

ch qu n và
c t cung b ho i t .

ng nhi m trùng toàn thân, huy t nhi m

trùng ho c huy t nhi m m , có khi vì l

c t cung b phân

gi i, b ho i t mà t cung b th ng hay ho i t t
th viêm này, gia súc bi u hi n tri u ch ng toàn thân rõ: Thân nhi t
lên cao, m t m i,
súc bi u hi n tr ng thá

ng gi m, s

ng s a gi m hay m t h n. Gia

n, r n liên t c. T

c luôn

14

th i ra ngoài h n d

nâu c n m và nh ng m nh t ch c th i r a

nên có mùi tanh, th i. Ki

o b ng m v t th y c t cung m ,

h n d ch càng ch y ra ngoài nhi

nx

Khám qua tr c tràng thì t

a con v
ng, hai s ng t cung to nh

u nhau, thành t cung dày và c ng. Khi kích thích lên t cung, con
v tr tm n c

n m

n d ch b n trong t cung

càng th i ra nhi u.
Th

ng

n quá trình th

l n sau.
-

c t cung (Perimetritis puerperalis)

Theo

ng

m ct

n Hùng Nguy t (1986) [18],
ng k phát t th

cung. B nh này

c p tính, c c b , toàn thân xu t hi n nh ng tri u ch
u, l

th

n hình và n ng.

c t cung có màu h ng, sau chuy

s m, m

bào b phân h y và bong ra, d ch th m

xu t r ra làm cho l p
viêm có m , l
quanh d n
u o

ng

cb
c

ng h p viêm n ng, nh t là th

m t s vùng có th dính v i các t ch c xung

n viêm phúc m c, thân nhi

i ti u ti

bi u hi n tr

ng kém ho c b
n, khó ch

ch nhanh. Con v t
n. Con v t luôn luôn
n liên t c. T âm

h th i ra ngoài r t nhi u h n d ch l n m và t ch c ho i t , có mùi th i
kh m. Ki m tra qua tr c tràng th y thành t cung d y c ng, hai s ng t cung
m tc

i, khi kích thích con v t bi u hi

m

ng h p m t s vùng c

xung quanh thì có th phát hi

c tr

n càng rõ và càng r n
i các b ph n
i v v trí và hình dáng

c a t cung, có khi không tìm th y m t ho c c hai bu ng tr ng.
Th
huy t nhi m m .

ng d

n k phát b nh viêm phúc m c, b i huy t,


15

B ng 2.1. M t s ch tiêu phân bi t các th viêm t cung

Vi

cung

cung

ung

Màu
Mùi

Tanh

hoàn toàn

2.1.6. M t s nguyên nhân gây viêm t cung
Theo Nguy n H

c (1982) [14] thì l n nái sinh s

khu n trong

u mang

nh, ch khi c t cung m , ch t ti t

d ch t l i t

u ki n cho vi khu n phát tri n.

Theo Nguy
có thai, l

và Nguy n H
ng nhi u ch

s b nh truy n nhi

[9], trong quá trình

ng, ít v

ng ho c b nhi m m t

B nh xo n khu n, s y thai truy n nhi m và m t s

b nh nhi m khu

l n nái y u d

n s y thai, thai ch t

cung.
Ngoài ra còn m t s nguyên nhân sau:
* Thi u sót v
Kh u ph

ng và qu n lý
a hay thi

c, trong th i k mang thai có

n viêm t cung.
Nái m s d ng quá nhi u tinh b
xây sát.

, gây viêm t cung do


16

c l i thi u ch

ng nái m s b

m y u, s

kháng

gi m không ch ng l i m m b nh xâm nh p gây viêm t cung.
Khoáng ch t, vitamin

n viêm t cung. Thi u vitamin A

c, sót nhau.
n lý v sinh
V sinh chu ng tr i kém, v sinh b ph n sinh d c l
không t t, khu v c chu ng tr i có m m b nh. Do quá trình can thi p khi l n
, th thu

, thao tác và d ng c

thu t làm t

niêm m c. Do tinh d ch b nhi m khu n và d ng c th tinh không vô trùng
n gây viêm nhi m vào b ph n sinh d c c a l n cái. Do l n
c b viêm ni u qu

t khi nh y tr c ti p s truy n sang l n cái.
n lý, v sinh là khâu r t quan tr ng. V sinh trang tr
l

ng th i qu n lý t

làm gi m t l viêm.

* Ti u khí h u chu ng nuôi
Th i ti t khí h u quá nóng ho c quá l nh trong th

d làm cho

l n nái b viêm t cung. Vì v y chúng ta ph i t o ti u khí h u phù h
l

iv i

làm h n ch viêm t cung.
* Tu i, l

, tình tr ng s c kh e

nh ng l

nhi u l

ng hay ít b viêm t cung

c kh e kém, hay k phát m t s b nh, s c r
khó d d

y u, th i

n viêm t cung.

ng xâm nhi m c a m m b nh
M m b nh có m t trong ru t, truy n qua niêm m
nh p vào t cung, nguyên nhân chính c a s xâm nh

ng

c a ru t kém.
Xâm nh p có th t ngoài vào do vi khu n hi n di n trong phân,
c ti u.


17

B nh nhi m trùng mãn tính c a th n, bàng quang và

ng ni

o

nh.
H uh
v

ng h p viêm t

u có s hi n di n c a vi sinh

ng xuyên có m t trong chu ng l n. L i d ng lúc sinh s n, t cung,
ot

a nhi u s n d ch, vi trùng xâm nh p gây viêm t cung.

2.1.7. M t s b nh khác

ng sinh d c c a l n nái

2.1.7.1. Viêm âm môn, ti

o

Nguyên nhân chính c a viêm âm môn ti
nh ng sai sót k thu

o

l n là

khó, ph i can thi p b ng tay

hay d ng c không phù h
m c âm môn, ti

m b o vô trùng, gây t
o ho c s d ng các thu

o kích thích quá m nh làm niêm m

u tr b nh

t

o, âm môn, ti

b viêm.
Theo

ng

Nguy n Hùng Nguy t (1986) [18], trong quá

, niêm m c âm môn, ti
do bào thai hay do can thi
thao tác k thu t

o b xây sát, t

ng h

ng c

khó. Do trong
không vô trùng gây t

các b ph n sinh d c bên ngoài. Ngoài ra, b nh có th k phát t hi

ng

s y thai, thai th i r a trong t cung ho c t b nh sát nhau.
u niêm m c b ph n b viêm xung huy t nh , có nhi u d ch th m
xu t. Ki

o b ng m v t, con v t không có ph n x

tri u ch ng toàn thân. Con v t r n v

t. Nhi u d ch viêm l n t ch c

ho i t màu tr ng ch y ra ngoài.
Viêm âm môn, ti

o mãn tính, niêm m c tr nên khô

c ng, màu s c nh t nh t, trên b m t niêm m c có ch tr
Khi ki
o

o, con v

u.

n. Nh ng con viêm mãn tính thì

ng s a gi m. Gia súc luôn r n, khi r n t

c