Nghiên cứu tình hình mắc bệnh viêm tử cung trên đàn lợn nái sinh sản tại trại lợn Ngô Hồng Gấm - huyện Lương Sơn - Hòa Bình và biện pháp phòng trị. (Khóa luận tốt nghiệp)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (9.9 MB, 73 trang )
I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
---------------------
NGUY N TH
tài:
NGHIÊN C U TÌNH HÌNH M C B NH VIÊM T
CUNG
N NÁI SINH S N T I TR I L N NGƠ H NG G MHUY
-HỊA BÌNH VÀ BI N PHÁP PHỊNG TR
KHĨA LU N T T NGHI
H
o: Chính quy
Chun ngành: Thú y
Khóa h c: 2011 - 2015
Thái Nguyên - 2015
IH C
I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
---------------------
NGUY N TH
tài:
NGHIÊN C U TÌNH HÌNH M C B NH VIÊM T
CUNG
N NÁI SINH S N T I TR I L N NGƠ H NG G MHUY
-HỊA BÌNH VÀ BI N PHÁP PHỊNG TR
KHĨA LU N T T NGHI
H
IH C
o: Chính quy
Chuyên ngành: Thú y
L p: 43 Thú y N01
Khóa h c: 2011 2015
Gi
ng d n: TS. Nguy n Th Ngân
-
Thái Nguyên - 2015
i h c Nông Lâm
i
L IC
Trong su t th i gian th c hi
em
cs
cô giáo, s
tài, cùng v i s n l c c a b n thân,
ng d
và ch b o t n tình c a các th y giáo,
ng viên khích l c
i thân, b
ng
nghi p.
Nhân d p hoàn thành lu
em
cg il ic
Ban giám hi
i
-
i
h c Nông Lâm Thái Nguyên.
Tr c ti p là Gi
ng d n TS. Nguy n Th Ngân
c lý-V sinh an toàn th c ph
ng b
i h c Nơng
em h c t p và hồn thành lu
c bày t lòng bi t
cùng b
ng nghi
t qua m
om
iv
i thân,
u ki n v v t ch t và tinh th n, giúp
t quá trình h c t p, nghiên c
M tl nn
u ki
c bày t lòng bi
tài.
c t i nh ng t p th , cá
c t p.
Xin trân tr ng c
Tác gi
Nguy n Th
ii
DANH M C CÁC B NG
B ng 3.1:
M t s tiêu chí phân bi t các th viêm t cung.......................... 29
B ng 4.1.
L ch phòng b nh
B ng 4.2.
K t qu công tác ph c v s n xu t ............................................ 39
B ng 4.3.
T ng
B ng 4.4.
T l viêm t cung theo t ng l
B ng 4.5.
T l viêm
B ng 4.6.
T l m c b nh viêm t
B ng 4.7.
M t s ch tiêu lâm sàng c a l
tr i l n nái ................................................... 35
n nái c a tr
...................................... 39
........................................... 40
n .......................................................... 42
............ 44
ng và c a l n b
viêm t cung ............................................................................... 46
B ng 4.8.
K t qu
u tr viêm t cung ..................................................... 48
B ng 4.9.
K t qu kh o sát m
l n m và h i ch ng tiêu ch y
B ng 4.10. K t qu
và l n m
a b nh viêm t cung
l n con. .................................. 49
u tr l n con tiêu ch y trên l n m b viêm t cung
ng................................................................ 51
iii
DANH M C HÌNH
Hình 4.1. T ng
2015 ....................................................39
Hình 4.2. Bi
t l m c viêm t cung qua các l
Hình 4.3. Bi
t l viêm
Hình 4.4. Bi
t l m c b nh viêm t
Hình 4.5. K t qu
Hình 4.6. Bi
l nm
n ch ph
viêm.....41
................. 43
.. 45
u tr viêm t cung........................................................ 48
m
a b nh viêm t cung
ch ng tiêu ch y
Hình 4.7. K t qu
h
theo m
l n m và h i
l n con ............................................................. 50
u tr l n con tiêu ch y trên l n m b viêm t cung và
ng ....................................................................... 51
iv
DANH M C CÁC CH
- DNA:
VI T T T
Deoxyribonucleic acid
- E. coli: Escherichia coli
- Gr (-): Gram âm
- Gr (+): Gram
ng
- GSH:
Gonado Stimulin Hormone
- FSH :
Folliculo Stimulin Hormone
- LH:
Luteinizing Hormone
- HC:
: Prostglandin F 2 alpha
H i ch ng
- MMA: Metritis, mastitis, agalactia (viêm t cung, viêm vú, m t s a)
- ml:
Mililit
- VTC:
Viêm t cung
- VK:
Vi khu n
v
M CL C
PH N 1: M
1.1.
tv
U.......................................................................................... 1
................................................................................................... 1
1.2. M
u.................................................................................. 2
1.3. M c tiêu nghiên c u................................................................................... 2
tài....................................................................................... 2
c..................................................................................... 2
c ti n............................................................................ 2
PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U............................................................... 3
2.1. C
khoa h c c
tài .......................................................................... 3
2.2.1 C u t
n c a l n nái ....................................................... 3
2.2.2.
m sinh lý sinh d c c a l n .......................................................... 5
2.2.3. B nh viêm t cung
l n nái .................................................................. 9
2.2. Tình hình nghiên c
c .............................................. 25
2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i........................................................ 25
2.2.2. Tình hình nghiên c u t
c.......................................................... 26
..... 28
ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 28
m và th i gian ti n hành ............................................................... 28
3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................ 28
u và các ch tiêu theo dõi ................................... 28
trí thí nghi m.............................................................. 28
3.4.2. Các ch
.................................................. 29
lý s li u..................................................................... 30
PH N 4: K T QU VÀ TH O LU N ........................................................ 31
4.1. Công tác ph c v s n xu t ....................................................................... 31
4.1.1. N i dung ph c v s n xu t.................................................................... 31
vi
4.1.2. K t qu ph c v s n xu t ...................................................................... 31
4.1.3. K t qu
u tr b nh cho gia súc, gia c m............................. 36
4.1.4.
n nái c a tr i.......................................................... 39
u tra t ng
4.1.5. Các ho
ng khác t
................................................................. 40
4.2. K t qu nghiên c u .................................................................................. 40
4.2.1. T l l n nái m c b nh viêm t cung theo t ng l
4.2.2. T l m c viêm t cung theo t
4.2.3. T l m
n......................................... 42
..................................................... 44
4.2.4. M t s ch tiêu và lâm sàng c a l
cung
......................... 40
ng và c a l n b viêm t
................................................................................................. 46
4.2.5. K t qu
u tr viêm t cung................................................................ 48
4.2.6. K t qu theo dõi m
tiêu ch y
a b nh viêm t cung
l n nái và
l n con .......................................................................................... 49
4.2.7. K t qu
u tr tiêu ch y l
và l n m
c nuôi b i l n m viêm t cung
ng .................................................................................... 50
4.2.8. Các bi n pháp phòng tr viêm t cung.................................................. 52
PH N 5: K T LU
NGH .......................................................... 54
5.1. K t lu n .................................................................................................... 54
5.2.
ngh ..................................................................................................... 55
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 56
I. TÀI LI U TI NG VI T.............................................................................. 56
II. TÀI LI
C NGOÀI ......................................................................... 59
III. TÀI LI U THAM KH O T
INTERNET ............................................. 60
1
PH N 1
M
1.1.
tv
Ngh
U
thành m t t
ic
i nông dân
Vi
chi m m t v trí quan tr ng trong n n kinh t qu c dân. Trong
nh
n th t phát tri n m nh theo hình th c gia
tr i, trang tr i
nhi
góp ph n
i ngu
i s ng xã h i, th
tri
n nái sinh s
c
i dân,
y s phát tri n kinh t
cung c p con gi ng cho nhu c u ngày m
i nông dân là m t vi c làm thi t th
c
quan tâm c a các
o, các nhà khoa h
uôi.
Tuy nhiên, m t trong nh ng nguyên nhân gây c n tr
phát tri
c phát
i v i phong trào
n nái sinh s n theo hình th c trang tr i là các b nh s n khoa
xu t hi n ph bi n, làm
ng tr c ti
l n v kinh t
n hi u qu
th i
c p t i b nh viêm t cung.
B nh viêm t cung không ch gây
ng tr c ti
sinh s n c a l n m mà còn gây m t s a, gây tiêu ch y
n kh
n con theo m
và là m t trong nh ng nguyên nhân làm cho t l s ng sót sau cai s a gi m
th p. N
c phát hi
t i các b nh k
u tr k p th i, viêm t cung có th d n
i lo n sinh s n, ch m sinh, vô sinh.
Nh ng v
trên ch ra r ng, vi c nghiên c u b nh viêm t cung
nái sinh s
t
n
ra các bi n pháp phòng tr b nh m t cách hi u qu là
vi c làm c n thi t.
V im
li u nghiên c u v b nh sinh s n
t sinh s
l n nái, tơi ti n hành nghiên c
u tình hình m c b nh viêm t
tr i l n Ngô H ng G m-huy
ng th i b sung vào các tài
tài:
n nái sinh s n t i
-Hịa Bình và bi n pháp phòng tr .
2
1.2. M
u
Ch
nh viêm t
n nái.
c t l nhi m b nh viêm t
n nái.
c bi n pháp phòng tr b nh thích h p.
1.3. M c tiêu nghiên c u
-
c t l m c b nh viêm t
l n Ngô H ng G m-huy
- Ti
nh hi u qu
n nái t i tr i
-Hịa Bình.
u tr b nh viêm t
n m c b nh và xác
u tr .
- Khuy
i nông dân v bi n pháp phòng và tr b nh
viêm t cung.
tài
c
c ti n
Áp d ng nh ng ki n th
c vào th c ti n s n xu t.
Khuy
ng quy trình phịng và tr b nh
viêm t cung có hi u qu .
K t qu c a chuy
an toàn và hi u qu
ng th
góp ph
n nái
a tr i.
3
PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1.1 C
khoa h c c
tài
2.2.1 C u t
n c a l n nái
B ph n sinh d c c a l
c chia thành b ph n sinh d c bên trong
(bu ng tr ng, ng d n tr ng, t
g m: âm môn, âm v t, ti
o) và b ph n sinh d c bên ngoài
Nguy
, 2014) [18].
2.2.1.1. Bu ng tr ng (Ovarium)
Bu ng tr ng c a l n g m m
o
c
c dây ch ng r ng,
n m trong xoang ch u. Hình dáng c a bu ng tr ng r
ph n l n có hình b u d c ho c hình ovan d t, khơng có lõm r ng tr ng.
Bu ng tr ng có hai ch
n là t o giao t cái và ti t các
hormone: Estrogen, Progesterone, Oxytocine, Relaxin và Inhibin.
Relaxin do th vàng ti
r
gây giãn n
l n,
u, làm giãn và m m c t
ng sinh d c khi g n sinh. Inhibin có tác d ng c ch
s phân ti t kích t nỗn (FSH) t tuy
c ch s phát tri n nang
noãn theo chu k (Tr n Th Dân, 2004) [4].
b m t ngoài c a bu ng tr ng có m t l p liên k
l p bi u mơ hình l
c bao b c b i
i l p này là l p v ch a các noãn nang,
th vàng, th tr ng (th vàng thối hóa). Trên bu ng tr ng có t 70.000100.000 nỗn bào
p phân b
n khác nhau, t ng ngồi cùng là nh ng noãn
u, t ng trong là nh ng nỗn bào th c
ng, khi nỗn bao chín s n i lên b m t bu ng tr ng (Khu
2]. Có 4 lo i nỗn nang trong bu ng tr ng: noãn nang nguyên th y,
noãn nang b c m t, noãn nang b c hai, noãn nang b c ba. Nh ng ch t quan tr ng
c s n xu t b i t bào h t là Estrogen, Inhibin và d ch nang (Nguy n Xuân T nh
và cs, 2002) [37].
4
Khi nang Graaf xu t noãn, nh ng m ch máu nh b v và gây xu t
huy t t i ch . Sau khi xu t noãn, ph n cịn l i c a nang nỗn cùng v i v t
xu t huy
c g i là th xu t huy t v
l
bào bao trong và t bào h t bi t hóa thành t bào th vàng
t o nên th vàng (Nguy
c nh
u
, 2014) [21].
2.2.1.2. ng d n tr ng (Oviductus)
ng d n tr ng (vòi Fallop) g m có ph u, ph n r ng và ph n eo. Vai trò
n c a ng d n tr ng là v n chuy
tinh
trong ng d n tr ng (1/3 phía trên ng d n tr ng), ti t các ch
nỗn, duy trì s s
ng
tinh c a tinh trùng.
2.2.1.3. T cung (Uterus)
T cung n m trong xoang ch
ni
i tr c tràng, trên bàng quang và
o trong xoang ch u, 2 s ng t cung
c gi t i ch nh s bám c
ph
c xoang ch u. T cung
o vào c t
c gi b i các
dây ch ng. Vách t cung g m 3 l p t ngoài vào trong: l
c, l
p n i m c.
-L
c: là l p màng s i, dai, ch c ph m t ngoài t cung và
n i ti p vào h th ng các dây ch ng.
:
-L
nh
c tính co th
. Do v y,
36].
Theo Tr n Th Dân (2004) [4
c ng) khi có nhi u Estrogen trong m
c c càng cao (t cung tr nên
c c gi m (t cung m m)
khi có nhi u Progesterone trong máu.
- L p n i m c t cung: là l p niêm m c màu h
l p t bào bi u mơ hình tr , xen k có các
2.2.1.4.
c a các tuy n nhày t cung.
o (Vagina)
o n i sau t cun
thông ra ti
c ph b i m t
o và ti
c âm h
c giáp c t
u sau
p g p niêm m c g i là màng trinh.
5
o là m t ng tròn ch
c khi giao ph
th i là b ph
ng
và là ng th i các
ch t d ch t t cung.
5) [35
o l n dài 10-
12cm.
2.2.1.5. Ti
Là gi i h n gi
ni
o và âm h . Ti
m: Màng trinh, l
o, hành ti
2.2.1.6. Âm v t (Clitoris)
Âm v t có c u t
c
l i và là t
ng sinh d
c dính vào ph n trên kh
xung quanh b
ng ng i, b bao
i h ng.
2.2.1.7. Âm h (Vulva)
Âm h hay cịn g i là âm mơn, n
vùng h
i nó b i
i nhau
h có s c t
2.2.2.
ih
i. Mơi âm
n m hôi, tuy n bã ti t ra ch t nh
m sinh lý sinh d c c a l n
m sinh lý sinh d c c a gia súc nói chung và lồi l n nói riêng
ch u
ng c a m t s y u t
ki
d
c al
ic
u
m sinh lý sinh d c
ng t p trung nghiên c u các ch
2.2.2.1. S thành th c v tính
Theo Xuxoep A. A. và cs (1985) [40] s thành th c v
d u khi con v t b
u có ph n x sinh d c và có kh
t t c các b ph n sinh d
hồn thi n và có th b
ng tr ng, t
c vào ho
phát tri n hồn thi n bên trong thì
ng sinh s
n. Lúc này
o,
n
ng th i v i s
bên ngoài các b ph n sinh d c ph
xu t hi n và gia súc có ph n x v tính hay xu t hi n hi
ng d c.
6
Tuy nhiên, thành th c v tính s m hay mu n ph thu c vào gi ng, tính
bi
u ki n ngo i c
ng.
Theo Ph m H u Doanh và cs (1995) [5], tu i thành th c v tính c a
l n cái ngo i và l n cái lai mu
n cái n i thu n ch ng ( , Móng Cái,
ng l n n
ng có tu i thành th c vào
4-5 tháng tu i (121-158 ngày tu i). L n ngo i là 6-8 tháng tu i, l n lai F1
(ngo i x n
ng d c l
u
6 tháng tu i. S kích thích c a
ng t i s thành th c c a l n cái h u b . Theo Paul
Hughes (1996) [45] n u cho l n cái h u b ti p xúc v
th i gian 15-20 phút thì 83% l
c 2 l n/ngày, v i
ng d c lúc 165 ngày
tu i. L n cái h u b n u nuôi nh t liên t c s có tu
ng d c l
u dài
(Cơng ty c ph n BMG, 2005) [46].
2.2.2.2. Chu k tính và th
m ph i gi ng thích h p
* Chu k tính
T khi thành th c v tính, nh ng bi u hi n tính d c c a l
c di n
ra liên t c và có tính chu k . Các noãn bào trên bu ng tr ng phát tri n, l n
d n, chín và n i c m trên b m t bu ng tr ng g i là nang Graaf. Khi nang
Graaf v , tr ng r ng g i là s r ng tr ng. M i l n tr ng r ng con cái có nh ng
bi u hi n ra bên ngoài g
d
ng d c. Do tr ng r ng có tính chu k
(Khu
ng
2].
M t chu k tính c a l
ng trong kho ng t 18-22 ngày,
ng
d
ng d
*
ng d
n ngh
ng d c
u tiên c a chu k tính, kéo dài 1-2 ngày, là th i gian
chu n b
mb
ng sinh d c c a l
u ki n cho tr ng và tinh trùng g
th thai.
7
n này có s
tr ng thái th n kinh.
i c v tr
n này các noãn bao phát tri n m nh, thành th c
và n i rõ trên b m t bu ng tr
i r t nhanh,
ng kính là 4mm, cu
n nỗn bao
ng kính 10-12mm (VietDVM team, 2005) [47]. H th ng tuy n, âm
t d ch nhày, niêm d ch
c t cung ti t ra làm c t cung hé m .
ng d c
*
n ti
ng kéo dài t 2-3 ngày, tính t khi t
bào tr ng tách kh
n này các bi n
ic
d c rõ nét nh t, niêm m c âm h xung huy
màu m n chín, niêm d ch t
t và chuy n sang
o ch y ra nhi
0,3-0,70C, pH h
âm
c. Con v t bi u hi
ng ng i không yên, phá chu
n cao
ng gi m, ho c b
trong tr ng thái ng
nh
ng
con khác
h (Phùng Th Vân, 2004) [38].
ng d c
*
n này kéo dài kho ng hai ngày, toàn b c
quan sinh d c nói riêng d n tr l i tr
*
ng.
n ngh
n này kéo dài t 10-12 ngày, b
r ng tr
*
Chu k
nói chung
u t ngày th
c th tinh và k t thúc khi th vàng tiêu hu .
ng d c
ng d c c a l
u khi n b i 2 y u t th n kinh và
th d ch. Khi các nhân t ngo i c
c...
i (Hypothalamus) gi i phóng ra các y u t
ng lên tuy n n, kích thích thu
kích thích nỗn bao phát tri
th c, chín và r ng tr ng
c tuy n yên ti t FSH và LH. FSH
ng th i cùng v i LH làm cho nỗn bao thành
ng hormone
64-112% s kích thích con v t có nh ng bi u hi
t
ng d c.
8
* Th
m ph i gi ng thích h p
Th i gian tinh trùng l
c gi ng s ng trong t cung l n nái kho ng
45-48 gi , trong khi th i gian tr ng c a l n nái t n t i và th thai có hi u qu
là r t ng n, cho nên ph i ti n hành ph i gi
thích h p nh t là vào gi
n ch
m ph i gi ng
c.
2.2.2.3.
Theo Tr n Ti
th i gian nh
và cs (2002) [3], gia súc cái mang thai trong m t
nh tùy t ng loài gia súc, khi bào thai phát tri
i
ng c a h th ng th n kinh-th d ch, con m s xu t hi n nh
n
y bào thai, nhau thai và các s n ph m trung gian ra ngồi, q trình này
g
.
c chia làm 3 th i k :
Th i k m c t cung:
Th i k này b
u t khi t
n khi c t
cung m hoàn toàn. Tùy t ng gi ng mà bi u hi n bên ngồi khơng gi ng
co bóp chuy n t s ng t cung xu ng thân t
nc t
o.
Th i k
hay còn g i là s thai
Th i k này b
l t ra ngoài.
u t khi c t cung m hoàn toàn và k t thúc khi thai
th i k này thai qua c t
ng, b ph
c nh
o. N
bình
u. Lúc này gia súc cái b n ch n,
ng n
mà r n.
Theo Hoàng Kim Giao và Nguy
khác v i gia súc khác, t
n. S co bóp b
], l n r
y thai theo chi u d c và co bóp theo t ng
u t g c s ng t
u nh n c a s ng t cung.
Th i k s nhau (hay g i là bong nhau)
Sau khi thai l t ra kh
con m tr
ng sinh d c c a gia súc m m t th i gian,
cung v n co bóp và ti p t c nh
n,
9
m i l n co bóp t 1,2-2 phút, th i gian gi a hai l
lúc này y
Theo Tr n Ti
], l n sau khi
thai ra h t toàn b , kho ng 10-50 phút nhau thai m i ra. Nhau thai c a l n ra
ng, m
ng g m nhau thai c a t t c các thai ch a trong
m t s ng t cung.
2.2.3. B nh viêm t cung
l n nái (mestritis)
2.1.3.1 . Nguyên nhân c a b nh viêm t cung
Theo Tr n Ti
b
và cs (2002) [3], viêm t cung là m t quá trình
ng x y ra
gia súc cái sinh s
. Quá trình viêm phá hu
các t bào t ch c c a các l p hay các t ng t cung gây r i lo n sinh s n
súc cái làm
ng l n, th m chí làm m t kh
Theo
n
gia
gia súc cái.
t và cs (2000) [8], b nh viêm t cung
l n nái
ng do các nguyên nhân sau:
- Công tác ph i gi
thu t, nh t là ph i gi ng b ng
tinh nhân t o làm xây sát niêm m c t cung, d ng c d n
c vô trùng khi ph i gi ng có th
n t ngồi vào t
cung l n nái gây viêm.
- L n nái ph i gi ng tr c ti p, l
cm cb
ho c mang vi khu n t nh ng con l
t
viêm t cung, viêm âm
o truy n sang cho l n kho .
- L
khó ph i can thi p b ng th thu t gây t
m c t cung, vi khu n xâm nh p gây nhi m trùng, viêm t cung k phát.
- L
b sát nhau x lý không tri
- Do k phát t m t s b nh truy n nhi
n viêm t cung.
y thai truy n nhi m,
nh lao,... gây viêm.
- Do v sinh chu
không s ch s , trong th
xâm nh p vào gây viêm.
, v sinh b ph n sinh d c l
c t cung m vi sinh v
c và sau
u ki
10
Ngồi các ngun nhân k trên viêm t cung cịn có th là bi n ch ng
nhi m trùng do vi khu n xâm nh p vào d con gây nên trong th
c
ng
t cung m , vi khu n xâm nh p vào t
ng máu
và viêm t cung là m t trong nh ng tri u ch ng lâm sàng ch
6].
Theo Madec F. và Neva C. (1995) [15], b nh viêm t cung và các b nh
ng ti t ni u có m i quan h v i nhau, vi khu
phát tri
o và vi c gây nhi
Nhi m khu n t
c lên t cung là r t d x y ra.
ng máu là do vi khu
i huy t, do v
ph
c ti
ng
m t
ng h p l n h u b
viêm t cung.
2.1.3.2. Quá trình viêm t cung
Viêm là ph n ng toàn thân ch ng l i các tác nhân gây b
bi u hi n
c c b , quá trình viêm x y ra nhi
n khác nhau, m i giai
n có nh ng bi u hi n khác nhau. T i
ng x y ra các bi u hi n
Xét trên m t tích c c, viêm là ph n ng nh m
các h ng s n
ng
nh
ch ng l i các tác nhân gây b nh.
*H u qu c a b nh viêm t cung
T cung là m t trong nh ng b ph n quan tr ng nh
sinh d c c a l n nái, n u t cung x y ra b t k quá trình b
ng r t l n t i kh
n c a l n m và s
u
ng, phát
tri n c a l n con.
Theo Tr n Ti
và cs (2002) [3] và Tr n Th Dân (2004) [4] khi
l n nái b viêm t cung s d n t i m t s h u qu chính sau:
- Khi l n b viêm t cung d d n t i s y thai.
Khi t cung b viêm c p tính do nhi m trùng, t bào l p n i m c t
cung ti t nhi u Prostaglandin F
(PGF ), PGF
gây phân hu th vàng
11
bu ng tr ng b ng cách bám vào t bào c a th
co m ch ho c thoái hoá các mao qu n
làm ch t t bào và gây
th vàng nên gi
n th vàng. Th vàng b phá hu , không ti t Progesterone n
ng Progesterone trong máu s gi
cc
cung
ia súc cái có ch a d b s y thai.
- L n m b viêm t
n kém ho c thai
ch t
- L p n i m c c a t cung có nhi m v ti t các ch t vào lịng t cung
giúp phơi thai phát tri n. Khi l p n i m c b viêm c
Progesterone gi m nên kh
ng
t d ch c a niêm m c t cung
gi
c ít th m chí khơng nh
ng t
m nên phát tri n kém ho c ch
ng s a gi m ho c m t h n s a nên l n con trong
-
n theo m
ng b tiêu ch y.
- Khi l n nái b nhi m trùng t
ng sinh d
m t c a vi khu n E.coli, vi khu n này ti t ra n
c t làm c ch s phân
ti t kích thích t t o s a Prolactin t tuy
s
ng s a gi m, thành ph n s
ng có
n nái ít ho c m t h n
i nên l
ng b
tiêu ch y, còi c c.
- L n nái b viêm t cung mãn tính s khơng có kh
ng d c
tr l i.
- N u t cung b viêm mãn tính thì s phân ti t PGF
gi
vàng v n t n t i, v n ti p t c ti t Progesterone.
Progesterone c ch thu
c tuy n yên ti
c ch s
phát tri n c a noãn bao trong bu ng tr ng, nên l n nái không th
l
c và không th i tr
ng d c tr
c.
Theo Madec F. và Neva C. (1995) [15],
thú y nh n th y
ng rõ nh t trên lâm
l n viêm t cung lúc
12
là: ch y m
âm h , s t, b
t khác, các quá trình b nh lý x y
ng r t l n t
t sinh s n c a l n nái sau này. T
l ph i gi ng khôn
Hi
n nái viêm t
ng viêm t cung âm
nguyên nhân làm gi
nguyên nhân d
th
m
.
kéo dài t l
n l
sau là
. M t khác, viêm t cung là m t trong các
n h i ch ng MMA, t
l l n con nuôi s ng
c bi t, n u viêm t cung kèm theo viêm bàng quang thì cịn nh
ng t i ho
ng c a bu ng tr ng.
* H u qu c a ph n ng tu n hồn và t bào trong viêm
+
o
o
o
hóa gluxit, lipit và p
pH,
polypeptit, và các axit
í
,
xit, xeton, lipit,
13
2014) [18].
+
ba
ái
2.1.3.3. Các b
ái
ng g p v viêm t cung
C t
hé m
ng d c và m hoàn toàn khi
.
.
T cung là b ph n quan tr ng c
mb om
u
ng tr c ti
u ki
thai phát tri n. M i quá trình b nh lý
n kh
n.
Chính vì v y, b nh viêm t
c nhi u tác gi nghiên c u.
35], b nh viêm t
th : viêm n i m c t
-
t cung
c chia làm 3
c t cung.
Viêm n i m c t cung (Endomestritis)
Theo Nguy
và H
(1999) [27], Black W. G.
(1983) [43] viêm n i m c t cung là viêm l p niêm m c c a t
trong các nguyên nhân làm gi m kh
t
nc
b nh ph bi n và chi m t l cao trong các b nh c a viêm t cung. Viêm n i m c
14
t
ng x
, nh
ph i can thi p làm niêm m c t
ng h
khó
cung b t
n
Streptococcus, Staphylococcus, E.coli, Salmonella, C.pyogenes, Bruccella, roi
trùng Trichomonas Foetus... xâm nh
ng lên l p niêm m c gây
viêm (Arthur G. H. ,1964) [41].
Theo Nguy n H u Ninh và B
(2000) [19], b nh viêm
n i m c t cung có th chia 2 lo i:
- Viêm n i m c t cung th cata c p tính có m , ch gây t
niêm m c t cung.
- Viêm n i m c t cung th màng gi , t ch c niêm m
t
it
ho i t ,
a t cung và chuy n thành viêm
ho i t .
cung (Myomestritis Puerperalis)
-
Theo Nguy n H u Ninh và B
c
(2000) [19
ng k phát t viêm n i m c t cung th màng gi . Niêm m c t
cung b th m d ch th m xu t, vi khu n xâm nh p và phát tri n sâu vào t ch c
làm niêm m c b phân gi i, th i r a gây t
qu n, t
ch qu n và lâm ba
t ít l
c c a t cung b ho i t . N u
b nh n ng, can thi p ch m có th d n t i nhi m trùng toàn thân, huy t nhi m
trùng ho c huy t nhi m m . Có khi do l
c c a t cung
b phân gi i mà t cung b th ng ho c t cung b ho i t t
L n nái b b
nhi
ng bi u hi n tri u ch ng toàn thân rõ: thân
t m i,
ng gi
ng s a gi m ho c m t h n.
o tím th m, niêm m
bi u hi n tr
c luôn th i ra
nâu, l n c n m và nh ng m nh t ch c th i r a nên
có mùi tanh, th i. Con v
Th
sau. Có
th m. Gia súc
n, r n liên t c. T
ngoài h n d
o.
ng k phát viêm vú, có khi viêm phúc m c.
ng
ng h
u tr kh
n quá trình th
l n
15
c t cung (Perimestritis Puerperali)
-
6) [36
phát t
ct
cung. Th
hi n nh ng tri u ch
ng k
ng c p tính c c b , tồn thân xu t
n hình và n
màu h ng, sau chuy
ul
c t cung có
s m, s n sùi m
bào b ho i t và bong ra, d ch th m xu
viêm có m , l
t. N u b viêm n ng, nh t là
c có th dính v i các t ch c xung quanh gây nên
tình tr ng viêm mô t cung (th Paramestritis), thành t cung dày lên, có th
k phát viêm phúc m c.
L n nái bi u hi n tri u ch ng toàn thân: nhi
con v t
t m i, u o
i ti u ti
ng s a r t ít ho c m t h
hi n tr
ch nhanh,
ng kém ho c b
ng k phát viêm vú. Con v t ln bi u
n, khó ch
n liên t c. T âm h
th i ra ngoài r t nhi u h n d ch l n m và t ch c ho i t , có màu nâu và mùi
th i kh
ng h p m t s vùng c
xung quanh thì có th phát hi
i các b ph n
c tr
i v v trí và hình dáng
c a t cung, có khi khơng tìm th y m t ho c c hai bu ng tr ng. Th viêm
ng k phát b nh viêm phúc m c, b i huy t, huy t nhi m m .
2.1.3.4. M t s vi khu
ng g p
ng c t
n các quá trình nhi m
trùng t bên ngồi vào c t
d c thì c t
t cung c a l n
ng m
ng sinh d c và trong t cung l
ho c b
ng sinh
y, các vi khu n t ngồi s xâm nh p
ng có m t c a các lo i vi
khu n: Staphylococcus, Streptococcus, E. coli, Salmonella,...
Staphylococcus
Là lo i c u khu n Gram
ng khơng có v
ng kính t 0,7-1,0µm, khơng sinh nha
ng. Trong b nh
16
ph m, t c
ng x p thành t
m l i t
ng l ng các vi khu
hình
ng riêng l thành t
nh ho c t ng chu i ng n (Nguy
s, 1997 ) [24].
Staphylococcus là lo i hi u khí tu ti n, nhi
thích h p 32-370C, pH
thích h p t 7,2-7,6.
c th t: Sau khi nuôi c y 5-6 gi vi khu
-
ng, sau 24gi
ng c n nhi u,
khơng có màng.
-T
ng th
ng: sau khi c y 24 gi , vi khu n hình
i to d ng S (Smouth) m t khu n l
thành khu n l
nh n, m t l
t, b
ng kính t 2-4mm. Tu vào màu s c khu n l
u
i ta
chia ra các lo i sau:
+ T c u có khu n l c màu vàng th m (Staphylococcus aureus) có kh
ng v t. Màu vàng th m là do s bi n màu c a ch t
Caroten. Màu vàng th m th y rõ nh
acid
ng có ch a tinh b t ho c
s, (1997 ) [24].
+ T
c u tr ng (Staphylococcus albus) và t
(Staphylococcus citreus)
c u vàng chanh
c l c và khơng có kh
nh.
ng th ch máu: Staphyloccus aureus gây dung huy t
-
m nh do có men Haemolysin, v i vòng dung huy t kép g m ph n dung huy t
hồn tồn
trong và vịng dung huy t m t ph n
phía ngồi trên th ch máu.
ng th
-
phân l p, xác
c l c c a t c u. N u t c u có kh
ra acid làm pH
i (pH
ng Mannit sinh
ng chuy n t màu h ng sang màu
vàng. T c u không gây b
ng gi
nguyên màu h ng.
-
ng Gelatin: vi khu n có men gelatilaza làm tan ch y
gelatin
T c u có s
kháng kém v i nhi
và hố ch t,
700C t c u
17
800C ch t trong 10 phút, v i 1000C ch t trong vòng vài
ch t trong 1 gi ,
phút, acid phênic 3-5% di t vi khu n trong 3-5 phút, Focmol l% di t vi khu n
trong 1 gi .
Streptococcus
Streptococcus là nh ng vi khu n hình c u ho c hình b u d
kính kho ng 1µ
b c, b
Vi khu
ng
ng.
ng thành chu i dài, chi u dài c a m i chu i t 2-
ho c ho n tu thu
u ki
ng (Nguy
s,
1997 ) [24].
Vi khu n thích h p
ng có nhi t
370C và pH = 7,2-7,6
s ng hi u khí tu ti n.
c th t: vi khu n hình thành h t ho c s i bông r i
-
l ng xu
ng. Sau 24 gi ni c
ng th
-
ng có c n.
ng: khu n l c d ng S, tròn, l i, bóng,
n liên c u x p thành chu i ng n.
ng th ch máu: khu n l
-
ng kính kho ng 1mm,
gây dung huy t b i các y u t :
+ Dung huy t d ng (a ):
c l c không cao.
+ Dung huy t d ng (
c l c cao.
+ Dung huy t d ng (p): khơng có kh
Vi khu n Streptococcus
kháng th p v i nhi
vi khu n b di t trong 30-40 phút,
nh.
và hoá ch t:
700C
1000C b di t trong 1 phút, các ch t sát
tiêu di t vi khu n.
Salmonella
Vi khu n khơng có nha bào và giáp mơ, b t màu Gram (lồi Salmonella
tồn thân ho c h
ng m nh. Khi nhu m vi khu n b t màu
m
u Nguy
Là vi khu n hi u khí hay y m khí tu ti n, nhi
pH= 7,2-7,6.
các
cs, (1997 ) [24].
thích h p 370C,
