Tình hình hội chứng tiêu chảy ở lợn giai đoạn từ sau cai sữa đến 4 tháng tuổi tại trại lợn Bình Minh Mỹ Đức Hà Nội và thử nghiệm một số phác đồ điều trị. (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NGUY

N

tài:

-

KHÓA LU N T T NGHI

H

o: Chính quy

Chuyên ngành: Thú y
Khoa:
Khóa h c: 2011 - 2015

T

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NGUY

N

tài:

-

KHÓA LU N T T NGHI

IH C

H
o: Chính quy
Chuyên ngành: Thú y
Khoa:
Khóa h c: 2011 - 2015
Gi ng viên HD:
ng Th Mai Lan


i

ct pt
l n Bình Minh - M

ng và sau 6 tháng th c t p t t nghi p t i tr i

c - Hà N

nghi

t t
lòng bi

giám hi

c t i Ban

i h c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban ch nhi m khoa
n tình dìu d t em trong su t th i gian

h ct pt

ng.
c bi

ThS.
b

c bày t lòng bi

ng Th

c ti

c t i cô giáo

ng d

hoàn thành

tài t t nghi p này.
Em xin chân thành c

o tr

cùng toàn th anh ch

n Bình Minh

em trong su t th i gian th c

t p t i tr i.
M t l n n a em xin g i t i các th y g
b

ng nghi

cùng m

ng, các

ic

c và l i chúc s c kh e

u may m n.

Em xin chân thành c
Thái Nguyên, tháng 12
Sinh viên

Nguy

n


ii

ng, th c hi n
i hành", "Lý thuy t g n li n v i th c ti n s n
xu t", th c t p t t nghi
h ct pc at tc

n cu i cùng trong toàn b
ih

i h c Nông Lâm nói riêng.

n th c t p chi m m t v trí h t s c quan tr
ng th
th ng hóa toàn b ki n th

i v i m i sinh

sinh viên c ng c và h

ng th i giúp sinh viên làm quen v i môi

ng s n xu t t

chuyên môn, n

ng t ch c và ti n hành công vi c nghiên c u, ng d ng ti n b khoa h c
k thu t vào th c ti n s n xu t.
Xu t phát t nguy n v ng c a b
nhi

cs

ng ý c a Ban ch

ih

s phân công c a th
hành th c hi
sau cai s

c

ng d n và s ti p nh n c

tài: Tình hình h i ch ng tiêu ch y

, em ti n
l

n 4 tháng tu i t i tr i l n Bình Minh - M

th nghi m m t s

nt
c - Hà N i và

u tr .

u làm quen v i công tác nghiên c u nên trong b n khóa lu n
này c a em không tránh kh i nh ng h n ch , thi u sót. Em kính mong nh n
c s thông c m và ý ki
nghi

b n khóa lu n t t nghi p c

a các th y cô giáo, các b
c hoàn ch
Thái Nguyên, tháng 12
Sinh viên

Nguy

n

ng


iii

Trang
B

b trí thí nghi m th nghi m thu

u tr ......................... 29

B ng 4.1. L ch sát trùng c a tr i l n th t......................................................... 32
B ng 4.2. L ch tiêm phòng vaccine cho l n th t c a tr i ................................ 33
B ng 4.3. K t qu công tác ph c v s n xu t ................................................. 36
B ng 4.4. Tình hình m c h i ch ng tiêu ch y

l n theo cá th .................... 37

B ng 4.5. Tình hình m c h i ch ng tiêu ch y

l n theo dãy chu ng ........... 37

B ng 4.6. Tình hình m c h i ch ng tiêu ch y l n theo tháng theo dõi .......... 38
B ng 4.7. Tình hình m c h i ch ng tiêu ch y theo l a tu i l n..................... 40
B ng 4.8. Tình hình m c h i ch ng tiêu ch y
B ng 4.9. Các tri u ch ng lâm sàng

l n theo tính bi t................. 41

l n m c h i ch ng tiêu ch y.............. 41

B ng 4.10. K t qu m khám b nh tích.......................................................... 42
B ng 4.11. K t qu

u tr h i ch ng tiêu ch y l

.............. 43

iv

Cs:

C ng s

KL:

Kh

ng

LMLM: L m m long móng
LPS:

Liposome

Nxb:

Nhà xu t b n

TT:

Th tr ng
Th

CP:

Charoen Pockphand

v

Trang
L I C M N .................................................................................................... i
M

U...........................................................................................................ii

DANH M C CÁC B NG..............................................................................iii
DANH M C CÁC T

VI T T T ................................................................. iv

M C L C......................................................................................................... v
Ph n 1: M
tv
1.2. M

U ............................................................................................ 1
................................................................................................... 1
a nghiên c u ........................................................................... 2
tài....................................................................................... 2
c .................................................................................... 2

1.3.2. Ý n

c ti n ..................................................................................... 2

Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 3
2.1. C s khoa h c c

tài .......................................................................... 3

m tiêu hóa c a l

n sau cai s a .................................... 3

2.1.2. Khái ni m h i ch ng tiêu ch y ............................................................... 4
2.1.3. Nguyên nhân gây h i ch ng tiêu ch y.................................................... 4
2.1.3.1. Do vi sinh v t ....................................................................................... 4
2.1.3.2. Do ký sinh trùng................................................................................... 7
2.1.3.3. Do n m m c ......................................................................................... 8
2.1.3.4. Nguyên nhân khác................................................................................ 8
2.1.4. Tri u ch ng lâm sàng và b nh tích h i ch ng tiêu ch y

l n ............. 12

2.1.4.1. Tri u ch ng lâm sàng......................................................................... 12
2.1.4.2. B nh tích ............................................................................................ 13
2.1.5. M t s

m d ch t c a h i ch ng tiêu ch y................................. 13

2.1.6. Bi n pháp phòng và tr b nh tiêu ch y cho l n..................................... 14


vi

2.1.6.1. Bi n pháp phòng b nh........................................................................ 14
u tr b nh....................................................................................... 18
2.1.7. M t s lo i thu c kháng sinh và tr s c s d

u tr h i ch ng

tiêu ch y .......................................................................................................... 20
2.1.7.1. Thu c kháng sinh ............................................................................... 20
2.1.7.2. Thu c b tr ....................................................................................... 23
2.2. Tình hình nghiên c u trong n

c và ngoài n

c..................................... 24

2.2.1. Tình hình nghiên c

c.......................................................... 24

2.2.2. Tình hình nghiên c

c ......................................................... 26

Ph n 3:

NG, N

U

......................................................................................................................... 28

it

ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 28
m và th i gian ti n hành ............................................................... 28

3.3. N i dung và các ch tiêu theo dõi............................................................. 28
3.3.1. N i dung nghiên c u............................................................................. 28
3.3.2. Các ch tiêu theo dõi.............................................................................. 28
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u.......................................................................... 29
u tra ............................................................................ 29
nghi m hi u l c c a thu c kháng sinh ..................... 29
......................................................... 29
u tr b nh b ng m t s lo i thu c kháng sinh và
c .......................................................................................................... 29

3.4.4.1. Thu c kháng sinh ............................................................................... 29
3.4.4.2. Thu c tr s c tr l c.......................................................................... 30
nh b nh tích thông qua k t qu m khám t i ch ....................... 30
3.5. Ph

ng pháp x lý s li u........................................................................ 30

Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N............................. 31


vii

4.1. Công tác ph c v s n xu t ....................................................................... 31

................................................................................ 31
4.1.2. Công tác thú y ....................................................................................... 32
4.1.3. Công tác khác ........................................................................................ 35
4.2. K t qu nghiên c u .................................................................................. 36
4.2.1. Tình hình m c h i ch ng tiêu ch y

l n theo cá th ........................... 36

4.2.2. Tình hình m c h i ch ng tiêu ch y

n theo dãy chu ng.......... 37

4.2.3. Tình hình m c h i ch ng tiêu ch y

l n theo tháng theo dõi ............. 38

4.2.4. K t qu

u tra tình hình m c h i ch ng tiêu ch y

l n theo

l a tu i............................................................................................................. 40
4.2.5. K t qu

u tra tình hình m c h i ch ng tiêu ch y l n theo tính bi t .. 41

4.2.6. K t qu theo dõi tri u ch ng lâm sàng

l n m c h i ch ng tiêu ch y 41

4.2.7. K t qu m khám b nh tích l n ch t do m c h i ch ng tiêu ch y....... 42
4.2.8. K t qu th nghi m hi u l c c a m t s
Ph n 5: K T LU N, T N T

u tr .................... 43

NGH .......................................... 45

5.1. K t lu n .................................................................................................... 45
5.2. T n t i ...................................................................................................... 45
ngh ..................................................................................................... 46
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 47
I. Tài li u ti ng Vi t ........................................................................................ 47
II.

un

c ngoài..................................................................................... 51


1

c ta là m

c nông nghi p, bên c nh tr ng tr
n nói riêng chi m m t v trí r t quan tr ng trong n n kinh

t qu

p ngu n th c ph m quan tr

ngoài ra còn cung c

i,

ng l n phân bón cho ngành tr ng tr t và m t s s n

ph m ph cho ngành công nghi p ch bi n.
ng phát tri

phát tri n nhanh

n ngo
v

ng trang tr i, công nghi p

m soát d ch b

hình th

n lai, l

ng; duy trì
c s n phù h p v

u ki n
quy mô nh

u ki

nh
a

nông h và c a m t s vùng.
Hàng lo t v

v qu n lý, k thu

n

c các nhà khoa h c nghiên c u gi i quy t nh
c ta ti n k
gi
quy

trong khu v c và th gi i. Ngoài các y u t
ng,

nh s

ý là r t quan tr ng,

thành b i c

nuôi l n nói riêng.
c ta là m

c thu c khí h u nhi

i gió mùa, nóng

nhi u nên r t thích h p cho d ch b nh phát tri n m
ng không nh

n s phát tri n c

các gi ng l n ngo

cv

các b

l n

ng x y ra khá ph bi n

làm cho l n còi c c, ch m l
qu kinh t .

c bi t,
u ki n khí h u. M t trong
i ch ng tiêu ch
nh

b nh

ng t i hi u

2

Xu t phát t yêu c u th c t s n xu
hi

tài v i n i dung:

sau cai s

n hành th c

i ch ng tiêu ch y

n 4 tháng tu i t i tr i l n Bình Minh - M

th nghi m m t s

l

nt
c - Hà N i và

u tr .

-

h-

-

.

- X

xâ


3

Sau cai s a, th
cám

a l n con chuy n ch y u là t s a m sang

tiêu hóa c a l
L

th

thích ng v

u này.

p, b t c lo i th c ph m nào dù s

u có

c. L n n ng 90 - 100kg có dung tích d dày 5 - 6 lít và có chi u dài

ru t non dài g p 14 l n thân c a nó, vì th l

ng hoá th c th c

t. Tuy nhiên, l n con có b
ng cao,

n có ch

ng thích h p cho chúng.

n (2010) [2], b máy tiêu hóa c a l n có s phát
tri n

t

khác nhau và d n hoàn thi n, sau cai s a 10 ngày d dày s d n

phát tri n, có dung tích l
pe

ng men tiêu hóa ti t nhi

d dày l n hoàn thi n s m thì c n ph i cho l n

t

m càng t t. Sau cai s a ru t non phát tri n ch m l

khe b vi nhung mao thành ru t ph i l

th

c bi t là men

thích nghi v i s

. Bù l i v i s phát tri n ch m c a ru t non thì ru t già

tri n r t m nh giúp cho l n con s

sâu c a
i

l n con phát

c l p sau cai s a.

Lúc bú s a, l n con ti t ra d ch v kho ng 31% (vào ban ngày) và 69%
ng bú nhi

ng thành thì

c l i, vào ban ngày d ch v c a nó ti
iv il
ngày tu i b

i quy mô công nghi p, l n con sau 21
u chuy n sang nuôi th t

n 60 ngày tu i h

b

m. L n t 21 ngày tu i
n

h n ch l n m c b
chu ng úm và

còn 38%.

l n v i ch
nh v tiêu hóa.

r t d m c các b nh
n này c n ph i có
c bi

h n ch các


4

Tiêu ch y là h i ch ng b

ng tiêu hóa, là hi

a nhi u l n trong ngày, trong phân có nhi
hóa

ng con v

c do r i lo n ch

ng co bóp và ti t d ch), ho c ch ph

t m th i c

ns

ng khi

i trong kh u ph
không ph i là m t b

i

ng v i nh ng

y x y ra

nhi u b nh và b n thân nó

c thù (Archie, 2000) [1].

Trong l ch s nghiên c u h i ch ng tiêu ch

t nhi u tác gi

dày công nghiên c u v nguyên nhân gây h i ch ng tiêu ch y, k t qu cho

th y nguyên nhân gây h i ch ng tiêu ch y r t ph c t p. Tuy nhiên, h i ch ng
tiêu ch y là m t hi

ng b nh lý

nr t

nhi u y u t . Song dù b t kì y u t nào gây ra thì h u qu c a nó là viêm
nhi m, t

c th

ch ng tiêu ch y

ng tiêu hóa và cu i cùng là nhi m trùng. H i

ng do m t s

Khi nghiên c u v h i ch ng tiêu ch y nhi u tác gi k t lu n r ng trong
b

ng h p nào c a b

a vi khu n.

ng ru t c a gia súc nói chung và c a l n nói riêng lúc nào
n t i r t nhi u vi sinh v t s ng. Vi sinh v t t n t
thái, luôn

tr ng thái cân b ng và phát tri

ch . Ho

ng sinh lý c a l n ch di

i d ng h sinh

ng có l i cho c th v t
ng khi h vi sinh v t luôn

tr ng thái cân b ng. S cân b ng này bi u hi n

s

nh c

ng

ng tiêu hóa c a con v t và quan h gi a các nhóm vi sinh v t v i nhau
trong h vi sinh v

ng ru

ng c a y u t gây b nh s cân

b ng h vi sinh v t b phá v gây ra lo n khu n và h u qu là l n b tiêu ch y.


5

Nhi u tác gi
r ng, khi g

u v h i ch ng tiêu ch

u ki n thu n l i các vi khu n

tính, phát tri n thành s

ng minh

ng tiêu hóa s

ng l n gây b nh.

Nguy

(2003) [25] cho bi t: kh

khu n v i các l a tu i l n là khác nhau.

nh c a vi

l n sau cai s a ho c

n nuôi th t nhi m Salmonella spp

ng do xo n khu n Treponema

hyodysenteriae, còn vi khu n Cl. perfrigens

theo m trong 1 tu

ng gây b nh cho l n con

n sau cai s a.

Theo Tr n Th H nh và cs (2004) [8], khi ngu
ô nhi m do ch t th i s làm ch

c u ng cho l n b

ng và tính ch t ngu

i, kèm

ng oxy hòa tan suy gi m. Quá trình oxi hóa ch t h
c b ô nhi m ch t h

tr

ng thu n l i cho vi

sinh v t phát tri

t gây h i ch ng tiêu ch y.
[27] cho r ng: m

cân b ng c a h vi sinh v
sinh v

u giai
- cai s a

ng do E. coli; 6 - 12 tu n tu

ng

c

ng thái

ng ru t b phá v , t t c ho c ch m t loài vi

n lên quá nhi u s gây lên lo n khu n. Lo n khu n là

nguyên nhân ch y u gây lên b

ng tiêu hóa, ch y u là gây tiêu ch y.

ng vi khu n E. coli c trú

cu i ru t non và

u ki n thu n l i s nhân lên v i s
bào thành ru
nguyên O và kh
v

ng l n

ru t già,
l p sâu t

n các t bào. Trong máu nh c u trúc kháng
ây dung huy t, vi khu n ch ng l i các y u t phòng

c hi u và th c bào. Vi khu n này ti p t c phát tri n và nhân lên

gây cho con v

ng b nh lý.

H

Bích Lân (2005) [29], khi tìm hi u nguyên

nhân gây h i ch ng tiêu ch y
ch y phân l

c E. coli.

l

n xét 100% m u phân l n tiêu

ng vi khu n E. coli có trong phân l n tiêu


6

ch y cao g p 2,37 l n (1 - 45 ngày tu i); g p 2,31 l n (45 - 60 ngày tu i)
so v i l

ng.

Vi khu n E.coli có s

ng tiêu hóa c a l n, khi s

c a con v t gi

kháng

i u ki n th i ti t thay

i và các b nh k phát thì vi khu n s phát tri n nhanh, gây lên r i lo n h vi
sinh v

ng ru t gây ra tiêu ch y.
Nguy n Th Ng (2005) [23], khi nghiên c u v E. coli và Salmonella

trong phân l n tiêu ch y và l n không tiêu ch y cho bi t:

l n không tiêu

ch y có 83,30 - 88,29% s m u có m t E. coli; 61,00 - 70,50% s m u có m t
Salmonella.

m u phân c a l n b tiêu ch y thì có t i 93,70 -

96,40% s m u phân l p có E. coli, và 75,00 - 78,60% s m u phân l p có
Salmonella.
Lê Th Hoài (2008) [12], k t qu phân l p vi khu n E. coli và Cl.
perfringens t
l

phân l n kho và l n tiêu ch y cho th y: vi khu n E. coli phân

c t 100%

l n tiêu ch y và 96,90%

l

ng, còn t l

c vi khu n Cl. perfringens trong phân l n tiêu ch y là 76,40%;

phân l

trong phân l n bình

ng là 12,50%.

- Do virus
u nghiên c u ch ng t r ng vir
tiêu ch y

l

vai trò nh

: Rotavirus, TGE, Enterovirus, Parvovirus, Adenovirus có
nh gây h i ch ng tiêu ch y

t

l n. S xu t hi n c

ng tiêu hóa, suy gi m s

gây a ch y

kháng c

và

th c p tính.
c chú ý

nhi u trong h i ch ng tiêu ch y
truy n nhi m

l n. TGE gây b nh viêm d dày - ru t

l n, là m t b nh có tính ch t truy n nhi m cao, bi u hi
a và tiêu ch y nghiêm tr ng. B

c

ng x y ra

p trung khi th i ti t rét, l nh. Virus ch gây b nh cho l n, l n con


7

n 3 ngày tu i hay m c nh

ng có t l ch t cao.

lên m nh nh t trong niêm m c c a không tràng và tá tràng r

l n, virus nhân
n h i tràng,

chúng không sinh s n trong d dày và k t tràng.
Rotavirus

ng gây tiêu ch y cho l

i. L n con t

n

6 tu n tu i hay m c v i các bi u hi
ch y nhi u l n trong ngày, g y sút nhanh chóng do m
ch

c, n m b p m t

n cu i, con b nh bi u hi n thi u máu, tru tim m ch và ch t
n 3 ngày. L n h u b

ng m c b nh

th nh , t l ch t ít

l i nh ng bi n ch ng.
Nguy

ng: Rotavirus và Coronavirus

(2003) [25]

gây b nh tiêu ch y ch y u cho l

n theo m , v i tri u ch ng

tiêu ch y c p tính, nôn m a, m t

c v i t l m c b nh và t l ch t cao.

ng tiêu hóa là m t trong nh ng
nguyên nhân gây h i ch ng tiêu ch y. Ngoài vi
ng c a v t ch , ti

ct

u

t ch t dinh

v t ch

i làm t

ng
i kh

m t quá trình nhi m trùng. Có r t nhi u lo
ng gây ra h i ch ng tiêu ch

u cho

ng ru t tác
t l n (Fasciolopsis busky),

n (Ascaris suum
Thân Th Dung (2006) [6] ch ra r ng: T l m c ký sinh trùng l n b tiêu
ch

t so v i l

ng. T l nhi m c u trùng là 35,54%;
t 18,18%.

Theo Nguy n Th Kim Lan và cs (2009) [17], khi ti n hành xét nghi m
624 m u phân l n

m ts

tr
l n tiêu ch y có t l nhi

n có
al

ng và l n tiêu ch y, tuy nhiên
n. Trong 348 l n tiêu ch y có 193 l n


8

nhi

m 55,46%; trong 326 l

ng có 128 l n nhi m

chi m 39,26%.
Thu Trang (2010) [36], thì t l l n nhi
n theo tu i và cao nh t

2 - 6 tháng tu

u ki n v sinh thú y t
l

m gi n. L n nuôi

nhi

p(

u ki n v sinh thú y trung bình (32,13%) và cao nh t

u

ki n v sinh thú y kém (55,89%).
Nguy n Th Kim Lan (2011) [18] cho bi t:
tóc là nguyên nhân gây tiêu ch y cho l

Th

c bi t là

l n con.

bi n ho c b o qu

thu t d b n m

: Aspergillus, Penicillium, Fusarium... có kh

m c. M t s
s n sinh nhi u

c t ,

quan tr ng nh t là nhóm

c t Aflatoxin

(Aflatoxin B1, B2, G1, G2, M1, M2).
Theo

u Ng c Hào (2006) [10], thì th

n quá trình ch bi n

và b o qu n không t t r t d nhi m m t s loài n m m
Penicillin phân b trong t nhiên, chúng có kh
m nh trong th

và s n sinh nhi

nhân c a nhi u b nh:

p và phát tri n

c t gây h i cho l n và là nguyên
y ho

và th n kinh. L n khi nhi

Aspergillus,

ct n mm c

c cho th n, sinh d c
ng b

u máu, vàng

da, a ch y, a ch y ra máu.

- Do th i ti t khí h u
Ngo i c nh là y u t quan tr ng
th
l nh, m

ns

kháng c

u ki n th i ti t khí h

t ng t, quá nóng, quá

, v sinh chu ng tr

u là các y u t stress có h i

n tình tr ng s c kh e c a l

c bi t là l n con theo m .


9

l n con, do c u t o và ch

a các h

nh, h th ng tiêu hoá, mi n d ch, kh

n

và h th ng th n kinh

n. Vì v y, l

ng ch

ng c

u ki n

ngo i c nh m nh nh t, b i các ph n ng thích nghi và b o v c

còn

r t y u.
Kim Dung (2004) [7], thì các y u t nóng, l
n ng, hanh,

ib

ng tr c ti

u ki
l n, nh

ch nh, các ph n ng thích nghi c

ng nh
l

n hoàn

còn y u.

Nhi u công trình nghiên c u còn cho th
l nh,

u ki

ng s ng

i các ch tiêu sinh lý, sinh hóa máu c a l n, bi

v ch

a h tu n hoàn, h n i ti
u hòa n i mô. Trong nh

th gi

u ki

ng h

cho các vi khu

i

n ph n
,s

kháng c

ng ru

c

tính và gây b nh.
- Do k thu

ng

V

ng có vai trò h t s c quan tr

nuôi. Vi c th c hi
nuôi s

thu

i s c kh

ng cho l n. Khi th

m b o, chu ng tr i không h p lý, k thu
nguyên nhân làm cho s
+ Th
Trong các lo

t nh phía B c bi
th

kháng c a l n gi

nhi

c b nh.

c t n m m c là nguyên nhân gây ra tiêu ch y.

c t n m m c thì Aflatoxin là lo
ng Aflatoxin trong các m u th

nh t hi

p, là

ng t

n 2800 g/1kg th

n dùng là không an toàn cho gia súc, gia c

ct

c quan tâm
các
n 10% các lo i
ct n mm cv i


10

ng cao có th gây ch t hàng lo t gia súc v i bi u hi n nhi

c

ng tiêu hóa và gây tiêu ch y d d i.
+ Th

m, t l protit và axitamin khôn

quá trình h p thu ch

ng không t

l n thi

ng albumin huy t thanh gi
m. H qu là kh

id

n
ng,

ng globulin huy t
n d ch c

gi

t, t o

u ki n cho các vi khu n phát tri n và gây b nh.
N u kh u ph n th

a l n thi u khoáng và vitamin

nhân làm l n con d m c b nh. Ch t khoáng góp ph n t o t
th

m và ch t béo. L n con thi u khoáng d d

th s

c, s

kháng gi m t

u hoà

nb

u ki n cho vi khu

ng ru

c l c và gây b nh.
Vitamin là y u t không th thi
m b o cho quá trình chuy
m t vitamin s làm cho l n còi c

cv im

ng v t, nó

di

ng. Thi u

ng kém, d m c b

ng

tiêu hoá.
+ Th

u các ch t khoáng, vitamin c n thi

ng th

gia súc,

p s làm gi m s

gia súc và t

kháng c a

i cho các vi khu n gây h i ch ng tiêu ch y.

+ Th

ng, ôi thiu, khó tiêu, cho l

là nguyên nhân gây ra tiêu ch y

u

l n.

- Do stress
S
chuy

i các y u t khí h u th i ti t, m

chu ng nuôi, v n

u là các tác nhân stress quan tr ng trong c

h u qu gi m sút s c kh e v t nuôi và b nh t
Theo Nguy
khí, m, t

ng nhi

n
y

và cs (2006) [34], n u chu ng nuôi kém thoáng
c ti u khi nhi

trong chu ng nuôi


11

lên cao s s n sinh nhi u khí có h i NH3, H2S làm con v t b
kinh n ng, con v t b stress - m t nguyên nhân d
-

ng c

ki

ng r t l

n tiêu ch y.

u ki n chu ng tr i

Ph n l n th i gian s ng c a l n là
có

trong chu ng, do v y chu ng tr i

n s c kho c a chúng. Chu ng tr i xây d

m b o các ch tiêu k thu

v

c th n

thông khí t t, k t h p

n lý và v sinh chu ng tr i t t s

ng r t t

ng và s c kháng b nh t t c
u ki n khí h u nhi
nóng, m, v

n kh

c l i.
ic

c ta, v mùa Hè khí h u

ông khí h u l nh, khô nên yêu c u chu ng nuôi gia súc

luôn ph i khô ráo, thoáng mát v mùa Hè, m áp v
trong xây d ng chu ng tr i ngoài vi
m xây d ng chu

ông. Do v y

m b o các y u t k thu t c n chú
ng chu ng, v t li u xây d

d

dàng kh ng ch các ch tiêu ti u khí h u chu ng nuôi phù h p v i t ng giai
n phát tri n c a l n.
Theo Nguy

và cs (2006) [34], n u chu ng nuôi khô ráo

thoáng khí, s ch s s làm gi
c th

c trong chu

c thoát ra ngoài

ng th i

m trong chu ng nuôi v a ph i,

góp ph n làm gi m t l l n m c b nh
ki

i

xây d ng

m cao

ch

chu ng mà n

c,

nh l n con phân tr ng phát tri n m nh.

Ph m S Ti p, Nguy
nghi p (

(2006) [35] cho bi t: chu ng công
t 40 -

khí h u chu
2,50%; nhi

u

n c i thi
c gi m 14,50 - 16,0%;

mùa nóng gi m 1,80C; t

khu n/m3 không khí gi m 1,8 tri u so v i
làm gi m t l tiêu ch y

l n.

g k ti u
gi m
t ng s vi

ki u chu ng K64, là các y u t


12

m trong chu ng nuôi 75% là do s n sinh ra t
25% t m

t(

ng v t, 20 -

ng m) b c ra và 10 - 15% t không khí bên ngoài

chu
Trong chu ng nuôi n

súc cho dù nhi

m quá cao

không khí cao hay th

ng r t x

gia

m trong chu ng nuôi t 55 -

85%

m chu ng nuôi

>90% s gây

ng r t l

gia súc. Nhi u thí nghi m cho

th y, l n nuôi trong chu

m cao trong th i gian dài không mu

gi m s c tiêu hoá th

ms

kháng v i b nh t

i

ch ng tiêu ch y.
B tk

m chu

i. V mùa nóng, n u

m chu ng

khó thoát ra ngoài làm con

v t nóng thêm. V mùa l nh, n

m chu ng nuôi cao thì nhi

l n l nh thêm do không khí m d n nhi
l n s m t nhi t nhi
thân nhi

c bi t, v i l

sinh khi ch

u ti t

nh, l n con s ng trong chu ng có nhi

cao s làm cho thân nhi t l n con h xu ng nhanh. N u nhi
nuôi thích h p thì thân nhi t l n con ph c h

th p, m
chu ng

c l i, n u nhi t

chu ng nuôi quá l nh ho c quá nóng s kéo dài th i gian ph c h i thân
nhi t s làm cho con v t suy y u rõ r t. Con v t b stress nhi t d
ch

n a

m thích h p trong chu ng nuôi là 80 - 85%.

Không có s

t, phân có th s t, loãng màu vàng ho c

tr ng, mùi tanh kh m... Tùy theo m
nhi u do m

c, m t ch

tiêu ch y mà l n b nh g y ít hay

n gi i, l n tiêu ch y vài ngày có th kh i

13

không c

u tr

t sau 3 - 5 ngày n

u tr , l n

tiêu ch y nhi u l n tr nên g y, lông dài và thô, m

uv y

tr

ng r t kém. Ngoài ra, còn m t s tri u ch ng: H huy t
l n con

i 7 ngày tu i, l n b bú, s t cao, bong da... L n ch t d dàng, có

th viêm phúc m c làm b

B

ng xanh và n i rõ m ch máu.

c phát hi n th y ch y u

ru

xoang b ng. H ch màng treo

t non b viêm cata kèm xu t; d

m t l p nh y.

Gan b

dài ra do ch

y m t.

m, bóc l p v th y xu t huy t. Ch t ch a trong ru t
l ng, màu vàng. Xác l n ch t g y, b ng hóp, nh ng l n ch t
b

i t gây ra.
H i ch ng tiêu ch y

gia súc, mùa v , th
có
ra

n

gia súc do nhi u nguyên nhân gây ra
ng tr

ng t i h i ch ng tiêu ch y.

: tu i

u ki

u

l n, h i ch ng tiêu ch y có th x y

m i l a tu i.
Archie H. (2000) [1], cho r ng khi tiêu ch y x y ra,

thi t h i l n cho

ng xu t hi n

ng gây
3

n

phát tri n c a l n:
- 4 ngày tu i)

-

n l n con theo m (5 - 21 ngày tu i)

-

n sau cai s a (> 21 ngày tu i)

Khi nghiên c u m t s

m d ch t h i ch ng tiêu ch y

sau cai s a c a các h

i Thái Nguyên, Nguy n Th

Kim Lan và cs (2006) [16] cho r ng: b nh ch u
tu i m c b nh, mùa v
v sinh thú y.

l nt

các lo i th

ng rõ r t c a l a
n n chu ng và tình tr ng


14

V

tu i m c b nh, t l l n tiêu ch y gi m theo tu i, cao nh t
n sau cai s

5,55%

n 2 tháng (13,90

m d n và ch còn

l n trên 6 tháng tu i.

V mùa v , h i ch ng tiêu ch y
t là tháng 5 m c tiêu ch

l n con theo m x
l n nuôi

mùa Xuân và mùa Hè

- 14,75%) so v i 2 mùa còn l i (9,18 - 9,68%).

u ki n chu ng tr i v

ng khá rõ r

nt l m c

tiêu ch y l n. L n nuôi trên n n lát g ch có t l tiêu ch y là 9,49%;
chu ng có n

t chu ng n n

Ngoài các v

t (20,37%).

nêu trên, h i ch ng tiêu ch y còn b

ng b i

các tác nhân gây b nh do virus, vi khu n... các tác nhân này
t l m c b nh và t l ch t

i v i l n.

Tiêu ch y là b nh do nhi
ng tiêu hoá cho l n ph i th c hi
nhi u khâu, nhi u y u t

phòng ch ng b nh
ng b nhi u bi
ng, th

Nên cho l n bú s

nm

n
cu
c khi sinh, nên t p

m cho l n con.
-

*
mb

thu

u c n thi t,

ng t t s t o ra nh ng gia súc kh e m nh, có kh
ch

b nh t t t
T

c l i.
ng l n, n u chu

sinh s ch s , thoáng khí, khô ráo s làm gi m t l b

mb ov
ng tiêu hoá.


15

Tr n Th H nh và cs (2011) [8] cho bi t:

rotavirus và vi khu n E. coli là v

tác nhân gây b

trùng chu ng tr
u và

h n ch s t n t i c a

nh k , t m r

c sát

c khi sinh, cho heo con bú s a

m heo con theo m trong tu

u c n thi t

b o v s c kh

c b nh tiêu ch y.

Theo

c Huy (2012) [13], thì chu ng

kém có t l l n m c tiêu ch y là 32,48

sinh

i chu ng tr i v sinh

t t 16,09%.

*
Phòng b nh b ng vaccine
b

u hi u nh

a

c bi t là các b nh có nguyên nhân là vi sinh v t. Vaccine là ch ph m

sinh h

c bào ch t các vi sinh v t gây b

gi t ch t hay gi

c không còn kh

có

th ng mi n d

v t ch s n sinh ra kháng th .

kh

Vaccine phòng tiêu ch y cho l
d

mb

c nghiên c

cs

phòng ng a tiêu ch y nh m t o mi n d ch ch

ch ng l i b nh, các lo
cách kh
Tr

n

t qu phòng b nh m t
c m c tiêu làm gi m t l b nh.

(2012) [11], khi b

E. coli trên

con

Do E. coli có nhi u type kháng nguyên khác nhau nên vi c bào ch
vaccine E. coli g p nh
E. coli

phòng b nh cho l n

nh và vi c ch m t lo i vaccine
nhi

phòng b nh không cao. Vì v y có th s d

i hi u qu
t o vaccin

phòng b nh E. coli cho hi u qu cao b ng cách l y vi khu n E. coli có trong


16

ch t ch

ng ru t c a l n b tiêu ch y c y vào s a và cho l n m
1 tháng cho k t qu phòng tiêu ch y

t

n nay v

l

c dùng t i M .
c hi n bi n pháp vaccine chu

hi u qu t t trong phòng b nh.
M t s vaccine phòng E. coli
Pili, vaccine E. coli

Porcoli, vaccine Porcine

u, vaccine Neocolipor.

Bên c nh các lo i vaccine E. coli, các nhà khoa h
vaccine Salmonella. Hi n nay trên th gi

u lo i

vaccine phòng b nh do vi khu n Salmonella gây ra

l n. M s n xu t

c u ch

n g m E. coli, Pasteurella mutocida, Salmonella
choleraesuis.

c ch vaccine Salmonella typimurium ch ng

104.

Hungari ch vaccine vi khu n Salmonella có b tr glucoza.
*
ng ru t c

ng v t có r t nhi u lo i vi sinh v t sinh s ng

chúng t o thành h vi sinh v

ng ru t. Khi h vi sinh v

ng ru t

tr ng thái cân b ng thì các ch ng vi sinh v t có l

n lactic,

Bacillus subtilis phát tri n m nh, các vi khu n này có tác d ng t t trong quá
trình tiêu hoá c a v t ch

c l i, n u tr ng thái cân b ng b phá v thì các

vi sinh v t có h i s phát tri n gây r i lo n tiêu hoá và a ch y.
Có th th y, nhân t nào gây nên s m t cân b ng h vi sinh v
ru

u là nguyên nhân d n t i gia súc b tiêu ch

kìm ch lo n khu n

i ta s d ng kháng sinh b

ng,

ngoài tác d ng kìm ch nh ng vi khu n có h i
ng ru t gi
khu

n có l i

ng xuyên kháng sinh s làm cho vi

ng ru t sinh kháng thu c, t
n s c kh

ng

n ph m th t nh

i. Do v y s d ng ch ph m sinh h

phòng