Điều tra tình hình một số bệnh sinh sản ở lợn nái nuôi tại trại Đặng Đình Dũng huyện Lương Sơn tỉnh Hòa Bình và áp dụng một số phác đồ điều trị. (Khóa luận tốt nghiệp)

1

I H C THÁI NGUYÊN
NG

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN
-------

-------

DI
tài:
U TRA TÌNH HÌNH M T S

B NH SINH S N

L N NÁI

NUÔI T I TR

NH

HÒA BÌNH VÀ ÁP D NG M T S

KHÓA LU N T T NGHI

U TR

IH C

H

o : Chính quy
L p
:K43 - Thú y - N02
Khoa
Khóa h c : 2011 - 2015
ng d n: Th.S Bùi Ng


i

Qua sáu tháng th c t p t
t i gh

t th i gian h c t p

ng, nh s

c a th

l cc ab

ng d n, b n bè và s n
n t t nghi

Tôi xin bày t lòng bi

chu n b

i Ban giám hi

h c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban ch nhi

i

- Thú y, t i th y

n tình dìu d t tôi trong su t th i gian h c t p t
c bi t tôi xin c
Ng

ng.

ng.

c a th y giáo Th.S Bùi

n tình dìu d t tôi trong su t qúa trình th c t p và giúp
tôi hoàn thành khoá lu n t t nghi p.
i thân, b
tôi trong su t quá trình t c t p.
cg il ic

c t i Ban lãnh

o cùng toàn b cán b công nhân viên trong tr i l
huy n

nh Hòa Bình

u ki

tôi hoàn thành khóa

lu n t t nghi p này.
Thái Nguyên, ngày 18 thán
Sinh viên

DI


ii

L

U

Th c t p t t nghi p là n i dung cu
ih

oc a

i H c Nông Lâm Thái Nguyên nói riêng.

ng th i gian quan tr ng v i m i sinh viên, l
ki n th

c vào th c ti n cu c s

áp d ng

ng th

ng th i

m i sinh viên h c h i, thu th p m i ki n th c là hành trang
c vào cu c s ng m i v i công vi c c a mình
Xu t phát t nguy n v ng c a b n thân, yêu c u c
ý c a Ban ch nhi
cs
tôi ti n hành nghiên c

-

tài:

ng

i h c Nông Lâm

c a gi

ng d n Th.S Bùi Ng
u tra tình hình m t s b nh sinh s n

l n nái nuôi t i tr i
áp d ng m t s

cs

n

nh Hòa Bình và

u tr

Do th

còn h n ch

u còn b ng v i công tác

nghiên c u khoa h c nên b n khóa lu n không tránh kh i nh ng thi u sót, r t
mong nh

c s góp ý c a các th y cô và các b

b n khóa lu

hoàn thi
Em xin chân thành c

Thái Nguyên, ngày 18
Sinh viên

DI

c


iii

DANH M C CÁC T

Cs

VI T T T

: C ng s

KG

: Kilogam

TT

: Th tr ng

VTM

: Vitamin


iv

DANH M C CÁC B NG
B ng 4.1. K t qu công tác ph c v s n xu t ..................................................38
B ng 4.2. S

l n nái c a tr i ..........................................38

B ng 4.3. Tình hình m c các b nh sinh s n

n nái nuôi t i tr

ng

....................................................................39
B ng 4.4. T l m c m t s b nh sinh s n
B ng 4.5. T l m c b nh sinh s n theo l
B ng 4.6. T l m c b nh sinh s n

l n nái theo gi ng .....................41
................................................43

l

c nuôi

các dãy chu ng.....44

khác nhau..........................................................................................................44
B ng 4.7. T l nhi m b nh sinh s n theo tháng ..................................................45
B ng 4.8. K t qu

u tr m t s b nh s n khoa b

B ng 4.9. K t qu h ch toán chi phí s d ng thu

...................47
u tr ..................48

v

Hình 4.1. T l m c m t s b nh sinh s n
Hình 4.2. T l m c b nh sinh s n theo l

l n nái theo gi ng......................42
................................................44

Hình 4.3. T l nhi m b nh sinh s n theo tháng..................................................46


vi

U .............................................................................................1

Ph n 1. M
tv

....................................................................................................1

1.2. M c tiêu và yêu c u c

tài ....................................................................2

tài........................................................................................2
c ............................................................................2
c ti n ............................................................................2
Ph n 2. T NG QUAN TÀI LI U ..................................................................3

khoa h c c

tài ...........................................................................3

2.1.1

n và sinh lý sinh s n c a l n nái...............3

2.2. Tình hình nghiên c

c......................................26

2.2.1. Tình hình nghiên c

c...........................................................26

2.2.2. Tình hình nghiên c

c ..........................................................28
30

ng và ph m vi nghiên c u............................................................30
m và th i gian nghiên c u .............................................................30
3.3. N i dung nghiên c u.................................................................................30
3.4. Các ch tiêu theo dõi..................................................................................30
uc

n nái c a tr i trong m

3.4.2. T l nhi m b nh sinh s

3.4.3. Ch tiêu t
u tr s d

......................30
a tr i. ...................................30

u qu

u tr b nh sinh s n b ng các

tài................................................................30
u...........................................................................31

3.6.

tiêu............................................................33

PH N 4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N............................34
4.1. K t qu công tác ph c v s n xu t............................................................34
.................................................................................34


vii

4.1.2. Công tác thú y ........................................................................................34
4.2. K t qu nghiên c u ...................................................................................38
4.2.1. K t qu

u tra s bi

ng v s

n nái c a tr i......38

4.2.2. K t qu theo dõi tình hình m c b nh sinh s n

n nái nuôi t i tr i.......39

4.2.3. Tình hình m c b nh sinh s n theo gi ng l n .........................................41
4.2.4. Tình hình m c các b nh sinh s n
4.2.5. Tình hình m c b nh sinh s n

l n nái theo l

l n nái theo dãy chu ng.......................44

4.2.6. Tình hình m c m t s b nh sinh s n
4.3. K t qu th nghi m m t s
4.3.1. K t qu th nghi m hi u l c c
4.3.2. Chi phí s d ng thu

.........................42

l n nái theo tháng.....................45
u tr .............................................47
u tr ..............................47

u tr ......................................................47

Ph n 5. K T LU N T N T I VÀ KI N NGH .......................................50

5.1. K t lu n .....................................................................................................50
5.2. T n t i .......................................................................................................50
ngh ......................................................................................................51
TÀI LI U THAM KH O................................................................................52
I. Tài li u ti ng vi t ..........................................................................................52
II. Tài li u ti ng anh .........................................................................................54


1

M
tv

hình
áp

U


2

1.2. M c tiêu và yêu c u c
-

i u tra m t s

tài

c i m d ch t h c m t s b nh s n khoa

nuôi t i tr i l

l n nái

nh Hòa Bình, n

c

nh ng tri u ch ng c a l n khi m c b nh.
- Th nghi m m t s

u tr t

.

c
-N
sinh s n

c, quá trình

c m nhi m m t s b nh

l n nái nuôi t i tr i l

Bình t

c các bi

nh Hòa

u tr và phòng ng a hi u qu .

c ti n
có bi n pháp áp d ng k thu
n

m b o nâng cao ch

i hi u qu kinh t .

ng, s


3

khoa h c c

tài
n và sinh lý sinh s n c a l n nái

2.2.1

mc ut oc

c c a l n nái

c c a l n nái bao g m
- Bu ng tr ng
Bu ng tr ng n m trong xoang b ng, g m m t c p, th c hi n c hai ch c
i ti t (bài noãn) và n i ti t (s n sinh ra hormon sinh d c cái).

Bu ng tr

n phôi thai ho c vào lúc con v t

m

c c a bu ng tr ng bi

c a chu k sinh d c và ch u

ng c a tu

Bu ng tr

m cá th , ch

dinh

c bao b c t phía ngoài b i m t l p màng liên k t s i.

Phía trong bu ng tr
Mi n v

n

c chia thành hai mi n là mi n v và mi n tu .

m b o quá trình phát tri n c a tr

n khi tr ng chín và r ng.

Mi n v bao g m ba ph n: T bào tr ng nguyên thu , th vàng và t
bào hình h t. T

bào tr ng nguyên thu

(Fullicullooophoriprimari) n

hay còn g i là tr ng non

i l p màng c a bu ng tr ng. Khi noãn

nang chín, các t bào nang bao quanh t bào tr ng phân chia thành nhi u t
bào có hình h t (Strarum glannulosum). Noãn bao ngày càng phát tri n thì các
t bào nang tiêu tan t o thành xoang ch a d ch. Các t ng t bào còn l i phát
tri n l i lên trên t o thành m t l p màng bao b c,

ngoài có ch d

ch a tr ng (Ovum).
- ng d n tr ng
Ông d n tr
b

c treo b i màng treo ng d n tr

n: Tua di m, ph u, phòng ng d n tr ng và eo.

c chia thành

4

- T cung (d con)
T cung g m có hai s ng t cung, m t thân và m t c t cung.
l n, t cung thu c lo i hai s ng, các s ng g p n p ho
cung l i ng

i và

dài này phù h p cho

vi c mang nhi u thai. C hai m t c a t

u và thành

b ng b ng dây ch ng r ng. Các tuy n n i m c t cung có c u trúc hình nhánh,
cu n ho c hình ng chúng ti t ra d

vào b m t n i m c t cung.

C t cung là t ch c s i mà mô liên k t chi

k th pv is

có m t c a m
-

o
o có c u t

t

l n, bi u mô â
th p nh t

o l n dài 10-12 cm
cao t

các ngày 12-16, các l p b m t c a bi

ng d c và
o bong ra

các

ngày 4 và 14.
Kh

ng tính

d c và cho s v n chuy n c a tinh trùng. S co rút c
d n tr

o, d con và ng

c kích thích b i d ch th bài ti

o trong quá

c lúc giao ph i.
D

o g m ch y u là ch t th

o, h n h p v i

các ch t ti t c a âm h t các tuy n bã nh n và các tuy n m hôi, l n v i d ch
nh y c a c t cung, các d ch n i m c t cung, ng d n tr ng và các t bào
bong ra t bi

o.

- B ph n sinh d c ngoài
B ph n sinh d c bên ngoài bao g m: Âm môn, âm v t, ti
+ Âm môn: hay còn g i là âm h (Vulvae) n
ngoài âm môn có hai môi (Labia pudenda

i h u môn. Phía
c n i v i nhau b ng


5

hai mép (Rima Vulae). Trên hai môi c a m i âm môn có s c t
nhi u tuy n ti

n ti t ch t nh n tr ng và tuy n m hôi)

+ Âm v t (Clitoris): Âm v t n m

gi

tc

c thu nh l i. V c u t o, âm v

có các th h

c.
Vestibulum): Ti

+ Ti
Trong ti
ni

i hai mép c a âm môn,

i h n gi

uv t

o.
o, phía ngoài có l

o. Màng trinh có các s

thành m t n p. Ti

i gi a và do hai lá niêm m c g p
t s tuy n x

âm v t, chúng có ch

ng quay v

t d ch nh y. (Nguy n M nh Hà và cs, 2003) [8]

- Sinh lý sinh s n c a l n
- Sinh lý sinh d c c a l n nái
Sinh lý sinh d c c a l
d cl
tu

u, chu k
l
+ Tu

c bi u hi n

ng d c, th

u, th

các ch tiêu: Tu

ng

ng d c, tu i ph i gi ng l

u,

ng d c tr l

ng d c l

u: Là tu i khi l n nái h u b l

d c. Các gi ng l n có tu

ng d c l

ng

u khác nhau.

Theo Ph m H u Doanh và cs (2003) [7]: Tu

ng d

u tiên

n i ( , Móng Cái) r t s m t 4

5 tháng, khi kh i

t t 20

l n nái lai F1 lúc 6 tháng tu

t 50

ng d c mu

(6

t 65

55 kg. L n ngo

25 kg;

80 kg.

Tr

t: Tu theo gi ng
ng và qu n lý mà có tu

, Móng Cái có tu

l n

ng d c l

u vào 4

ng d c l

u khác nhau. L n

5 tháng tu i (121

tu i), các gi ng l n ngo i Yorkshire, Landrace mu

u ki n

158 ngày

7 - 8 tháng tu i.


6

Tu

ng d c l

vào mùa thu s

u ph thu c vào mùa v . L n cái h u b

ng d c s

c sinh

i sinh vào mùa xuân (Nguy n Tu n

Anh, Nguy n Duy Hoan, 1998) [1].
Theo Lê Xuân Th

i v i l n nái h u

b và l n nái sau cai s a ch
+ Tu i ph i gi ng l n

ng d c, tiêm HTNC có th
u

Ph m H
gi ng

l

(2003) [7] cho r ng: Không nên ph i

ng d

u tiên vì
c ch

hoàn ch

th i k

l

y

ng nuôi thai, tr

t cách

c hi u qu sinh s n t t và duy trì con nái lâu b n c n

b qua 1 2 chu k
L nn
t 40

ng d c.

ng d c r i m i cho ph i gi ng.
ng ph i gi ng l

u lúc 6

7 tháng tu i, khi kh

ng

i 65

70 kg,

50kg, l n lai lúc 8 tháng tu i v i kh

nái ngo i vào lúc 9 tháng tu i.
N u ph i gi ng quá s m s
m

n t m vóc và s c kho c a l n

u ph i gi ng quá mu n s lãng phí v kinh t ,

n

sinh s n c a l n (Nguy n Khánh Qu c và cs 1995) [20].
+ Tu
l

l

u: Theo Lê H ng M n cs (2004) [14], L n , Móng Cái

u vào 11- 12 tháng tu i, l n nái lai, ngo i vào 12 tháng tu i.

+ Chu k

ng d c c a l

ng d c tr l

Chu k tính d c c a l
ng d

ng kho ng 19

21 ngày. Th i gian

ng kéo dài 3 - 4 ngày (l n n i) ho c 4

5 ngày (l n lai, l n

ngo i) (Nguy

n và cs 1993) [24].

Lê H ng M n và cs (2004) [14] cho bi
con 3 5 ngày, l n m

ng sau khi cai s a l n

ng d c tr l i.
ng d c c a l n nái:

c ch

c, ch

l n nái, th

c và sau ch

ng d c chia
c.


7

c ch

c: L n nái kêu rít, âm h xung huy t, không cho con

khác nh

r ng tr ng x y ra sau 35

25 30h

l n n i.

Ch

c: L

gi

40h

l n ngo i và l n lai,

ng yên khi

c nh n ch
c nh

n g n và cho

n này kéo dài 2 ngày

l n ngo i, 28

30h

l n n i. N u

c ph i gi ng l n s th thai.
Sau ch

c: L n nái tr l

ng, âm h gi

p,

n g n và nh
+ Th

m ph i gi ng thích h

i v i l n nái ngo i và l n nái lai

cho ph i vào chi u ngày th 3 và sáng ngày th 4, tính t lúc b
d

i v i l n nái n i, s

t ngày vào cu i ngày th 2 và sáng ngày

th 3. Theo Nguy n H u Ninh và cs (2002) [17], th
nt l

ng

m ph i gi ng nh

u thai và sai con. Ph i s m ho c ph i mu n

qu kém, nên cho nh y kép ho c th tinh nhân t o kép vào th

u cho k t
mt

+ Mang thai: Th i gian mang thai c a l n trung bình là 114 ngày (113
115 ngày). Th i gian ch a c a l

c chia làm hai th i k :

Ch a k I: Là th i gian l n có ch

u tiên.

Ch a k II: Là th i gian l n ch a t ngày ch a th
-

.

t sinh s n c a l n

M t l n nái m

t 1,8

u ki
sinh s n c a l
tiêu: S
l nuôi s ng, s l

2,2 l

n lý

t

t sinh s n c a l n nái thông qua các ch
con cai s a, kh

ng l

a, t


8

2.2.1.2. M t s b nh s

ng g p

Theo Nguy n H

l n

c (1982) [19], b nh s n khoa xu t hi n trên các

gi ng l n n i, ngo i khác nhau. T l m c còn ph thu

u ki n v

ng. Khi con cái sinh s n là lúc l i vào các b ph n n m sâu
ng sinh d c m , máu, s n d ch ra nhi

o nhi u kh

cho vi khu n xâm nh p. K thu

ng l

n kh

m c b nh.
B nh m c

l n nái có nhi u nguyên nhân khác nhau.

- T b n thân
+L

ng v

quan sinh d c ho

t sinh s

ng nhi u, th

kéo dài.

c phát tri
l

n

ho c do

c ph i gi ng quá s m, nái già mang nhi

co bóp y u ho c do viêm t cung

l

t cung

c làm niêm m c t cung bi n

d ng nên nhau thai không tróc hoàn toàn gây sót nhau, th i r a.
- L n nái nh p n
ki

ng d b m c b

u

ng.
- Y u t ngo i c

ng tr i v sinh kém, v sinh b ph n sinh

d

c chu ng

tr i có m m b
B nh còn x
nái ch a ít v

ng, th i ti

u ki

n lý kém, l n
t ng t.

Theo Nguy n Xuân T nh (1996) [27], s
thu

c h t vào ch
ng và v ch t

kháng c
ng c

mb

ph
c v


9

-. B nh viêm t cung
Theo Nguy n H

c (1982) [19], b nh x y ra trên c

ngo i. T l m c b nh ph thu

l n n i và

u ki n v

c bi t là

công tác v sinh thú y.
* Nguyên nhân gây b nh
Theo Nguy n Xuân Bình (1996) [2], b
1

ng x y ra vào th i gian

.
Các nguyên nhân bao g m: D ng c truy

o, t

cung, tinh d ch b nhi m khu n, d ng c th
do l

c b viêm ni u qu

c vô trùng ho c

t (Ph m S

àn Th Kim Dung và cs, (2002) [6] cho bi t: Nguyên nhân gây ra
b nh viêm t cung ch y u do vi khu n t c u vàng (Staphylococcus aureus)
liên c u dung huy t (Streptococcus hemolitica) và các lo i Proteus vulgais,
Klebriella, dung huy t E.coli, còn có th do trùng roi (Trichomonas fortus) và
do n m Candda albicans.
K t qu phân l p c a Nguy n H
các lo i vi khu n gây viêm t cung
E.coli chi m

c (1992) [19] cho th y, t l

l

26,7%

Prosus vuglgaris chi m 16%

Streptococcus chi m 34,5%

Klebsielle

10,2%

Staphylococcus chi m 11,2%

Các lo i khá

2

7%

Các k t qu nghiên c u c a Yao-Ac và cs, (1989) [32] cho bi t : Viêm
t

ng x y ra trong lúc sinh do nhi m khu n E.coli, Staplylococus pp
nh.
, nh

cung b xây sát và t o các
thai truy n nhi

ng h

khó ph i can thi p, niêm m c t

viêm, m t khác các b nh truy n nhi
ng gây viêm t

y
o.


10

L n nái luôn mang vi khu

nh. Ch

c t cung m , ch t d ch ti

ng l i, t

nh p, phát tri n và gây b nh ( Nguy n H u

u ki n cho vi khu n xâm
c, 1982) [19].

* Tri u ch ng
Theo Nguy

n nái b viêm, các ch tiêu

: thân nhi t, t n s hô h
39,50C, chi u 40

Sáng s t nh 39

n b s t theo quy lu t :

410C. Con v

ng s a

gi m, có khi con v

c ch y ra

niêm d ch l n nhi u l n c n, mùi hôi tanh, có màu tr
. Khi n

ng niêm d ch ch y ra nhi

c, h ng hay nâu
ng h p thai ch t

, có ch a d ch ti t màu vàng s m, nâu và có mùi hôi
th i. Xung quanh âm h

t niêm d ch, có khi niêm d ch

y tr ng, l n nái m t m
Viêm t cung

l n có các th sau :

+ Th nh (+) g i là viêm t cung nh n : Thân nhi
39,50C. L
d ch l ng có màu tr
ns

ng, có

ch ti t ra t âm h , 12-

,

c ho c xanh d ng s i mùi hôi tanh. Th viêm này ít
ng s a c a l n m .

+ Th v a (++) thu c d ng viêm t cung m : Thân nhi t cao 39,5
40oC. L

cb

m l . Khi n m có d ch t âm h ch y ra

màu vàng xanh l n m tr

t, mùi tanh th i.

ng sinh d
vùng nh

o có dính váng m , niêm m c có

u, niêm d ch ch y t c t cung ra có mùi th i.

+ Th n ng (+++) thu c d ng viêm t cung m : Thân nhi
39,5

40oC. L n

m, b

vàng s t, có khi l n máu, mùi tanh th i.

ch ti t t âm h ra d ng m xanh


11

Niêm m
có m tr

o nh t nh t, nhi u m

c dính l i, c t

,

c ch y ra, mùi th i kh m. Tr ng thái này xu t hi n ch m 7- 8

ngày sau khi l

. B nh

ns

ng s a.

* H u qu
B nh viêm t cung
d c

ng r t l

l n nái là m t trong nh ng t

n kh

s a s còi c

ng sinh

n, làm m t s a. L n con không có

ng, ch m phát tri n. L n nái ch

l i, không th

thai, có th

d

ng d c tr

n vô sinh, m t kh

n

http :www.pkh-vcn.org (2007) [35]
Lê Th Tài và cs 2002 [21] cho r ng
gia súc cái. N

t b nh khá ph bi n

c ch a tr k p th i thì s

n kh

th thai và sinh s n.
Viêm t cung là m t trong nh ng y u t gây vô sinh, r i lo n ch c
c vì các quá trình viêm
c a tinh trùng t

c t spermiolysin có h i cho tinh trùng. Các lo

c a vi khu n, vi trùng và các d
trùng, n u có th
non

d con c n tr s di chuy n
ct

i th c bào tích t gây b t l i v i tinh

c thì phôi

ng b t l

d b ch t

(1999) [15].
Quá trình viêm x

n có ch a là do bi

i b nh lý

trong c u trúc c a niêm m c (teo niêm m c, s o trên niêm m c, thoái hoá
niêm m c...) d

n phá v hàng rào b o v gi a bào thai và d con nên qua

các ch t

c t do chúng ti t ra làm cho bào

thai phát tri

ng.

*Ch
D a vào các tri u ch

: L n nái luôn

ng sinh d c l n nái b ng m v t, th y c t cung m , t t
o ch y ra nhi u d ch nh y l n m màu tr

c mùi hôi kh m...

n


12

ng h p l n nái m c b nh
ng h n qua s

th

n khó phát hi n có th ch n

ng niêm d ch ch y ra nhi

ng

t khe sinh d c ngoài ch y ra. Ngoài ra, l n nái m c b

ng

khó th thai (A.V.Trekaxova và cs, 1983) [31].
Có th tìm muxin trong d ch nhày t âm h ch y ra r i cho vào 1ml
dung d ch axit axetic 1%, n u ph n
b nh

cl i
*

t t a là m c

(1999) [15].

u tr

Vi

u tr b nh c

c hai m

niêm m c t cung và ph c h i ch

c h i nguyên v n
cung.

T cung có liên quan m t thi t v
th n kinh- th d ch. B i v
b

u tr toàn thân

i u tr b nh viêm t cung bao g m

u tr c c

(1999) [15].

u tr c c b : Th t r a t cung b ng các lo i dung d
0,09%, KmnO40,01% ho

c mu i

t 1 trong các lo i kháng

sinh sau: Penicill
u tr toàn thân: Có th dùng m t s lo i kháng sinh t ng h
Ampisep, genorfcoli, gentamycin, lincomycin, hanoxylin 10%, ampicilli...k t
h p v i thu c tr l c: vitamin C, B.complex.
- B nh viêm vú
* Nguyên nhân
Tr n Minh Châu (1996) [3] cho bi t: Khi l

, n u nuôi không

ng b n, thì các vi khu n, mycoplasma, các c u khu n, vi
khu

ng ru t xâm nh p gây ra viêm vú.
M t trong nh ng nguyên nhân chính gây ra b nh viêm vú

th

ông phù h p, không gi m kh u ph
ng s a ti t ra quá nhi u gây t c s

l n nái là

m t tu n làm
, l n con không


13

bú h t, s

ng t t cho vi khu n xâm nh

Coli, streptococus, staphylococus, klebsiella spp.
L n con m
t

u không b m, khi bú làm xây sát vú m

u ki n cho vi trùng xâm nh p t o ra các

nhi

viêm. L

m sinh nhi u s a, l n con bú không h t. S a

vi trùng phát tri

ng cho

ng (2000) [12].

L n ch cho con bú m t hàng vú, hàng còn l
Do th i ti

a quá nên viêm.

t ng t, l nh quá ho c nóng quá hay th
n c m nhi m vi trùng.

Theo Ph m Ti n Dân (1998) [5] nghiên c
viêm vú

nh vi khu n gây

l n nái sinh s n g m:

E.coli chi m

18,2%

Klebielle :

14,7%

Streptococcuschi m 27,8%
Staphylococcus chi m 19,3%
Theo Nguy n H u Ninh và cs (2002) [17], vi khu n gây b nh viêm vú
ng là:
Liên c u trùng

86 %

T c u trùng

5,4 %

Tr c trùng sinh m

2,7 %

E. coli

1,2 %

Các lo i vi khu n khác là 3,7 %
Lo i gây b nh ph bi n nh t là liên c u trùng Aglactiac.


20

* Tri u ch ng
Bình b n

ng x

4

5 gi

n7

n m t tháng. Theo Ngô Nh t Th ng (2006) [23], viêm vú
ng xu t hi n
có màu h

các vú. Vú
, s vào th

L n gi
l

m
ng, n vào l n b

u b n ng b

ng n

420

t cao 40,5

ng s a gi m,

u vú xu ng sàn, ít cho con bú.

L n con thi u s a kêu la, ch y vòng quanh m
g y nhanh, t l ch t cao t

a ch y, xù lông,

n 100% (Lê H ng M n, 2004) [14]. V t s a

nh ng vú b viêm th y s a loãng, trong s a có nh ng c n ho c c c s a vón
l i, xu t hi n các c c cazein màu vàng, xanh l n c n có m
Qu c Tu

c chia thành các th

- Th thanh d ch: Tuy n vú b xung huy t, d ch ti t ra nhi
th i ra th m các nang s

c viêm

ch máu và lâm ba b tr

ng

b

loãng, ch

:

u s a bi

i không rõ sau s a

ng s a gi m.

- Th cata: Trong nang s a ch a nhi u d ch r viêm, t bào bi u bì

phình to ra, b thoái hóa và bong ra. V t s a có nh ng c c nh màu xanh hay
vàng nh t, c b u vú th y nóng.
- Th
ch t. Fibrin

u lá vú ch a nhi

c vàng fibrinogen và t bào

i tác d ng c a men do t bào b t

t ra s bi n

thành Fibrin. Khi v t s a có m t ít d ch màu vàng ch a Fbrin và c c casein b
lên t i 40

410

th

- Th cata có m : Trong nang s a và ng d n có h ng c u, m và t
bào ho i t . S a m t h n, th
toàn thân: s t cao, hô h p và tu

. Con v t có tri u ch ng


21

- Th áp xe: Trong tuy n vú xu t hi n m t hay nhi u b c áp xe to hay

nh n

i da hay

sâu bên trong

i da. V t ng ng ti t s a v

c m phát tri n to n i rõ

y m và máu, casein.

- Th plegemol: Là lo i viêm tích m

i da và t ch c liên k t c a lá

ng do k phát t viêm cata và viêm có m

ng s a ít, có nhi u g ch

nh , s b u vú th y nóng, con v t s t, nh p tim và m ch r i lo n.
- Th có màu: Là lo i viêm c

ng k phát t viêm thanh

d ch, cata hay viêm do phúc m c. Tuy n vú b ch
s a b th m d ch và h ng c

bào tuy n

, v t s a con v t th

a

, con v t s t cao 40 410C.

loãng màu h
* H u qu
H u qu c a b

t n ng n . N u viêm vú

u tr k p th i thì nái nuôi con v n b gi
vú ho i t thì ph n l n các t ch c

th nh ,

ng s a, còn n u n ng

d ng

tuy n vú b ho i t do các lo i vi khu n

gây ho i t xâm nh p qua v

u b huy t nhi m trùng hay nhi m

m thì b nh khó ch a, con v t có th ch t

ng (1999) [30].

Nguy

nh: L n nái m t s a sau

con k phát t viêm vú, viêm t
hay s t liên t c 2

3 ngày, m

m

c trong t bào và mô bào b gi m,
i ch t, nh t là s h p thu ch

ng tiêu hóa b gi m, d n d
t s a b h n ch

ng

ng x y ra

n m t s a. Kh
các l

ng
c h i ch c

ti p theo.

* Ch
D a vào tri u ch ng lâm sàng: B ng m

ng quan sát th y b u vú

, khi xoa b u vú th y c
không có s a, l n nái có c
u. M t s

ng, khi v t s a th y
th y nhi u d ch trong hay s a

ng h p b u vú chuy

t nguy


22

hi m cho con v

ir ar

u tr . L

ng n m

úp và cho con bú ít, l n con bú ít kêu la, g y y u, a ch y...
Ki m tra qua kính hi

tìm vi khu n: N u trong s a có nhi u liên

c u, t c u trùng và các vi trùng khác có th

nh là b nh viêm vú cata có

m . Chu i vi trùng dài hay ng n ph thu c vào th i kì b nh: B nh c p tính thì
chu i vi trùng ng n, b nh mãn tính chu i vi trùng dài Nguy n H u Ninh và
cs, (2002) [17].
*

u tr
u tr c c b : Phong b gi

l

gi

u vú b

c phong b b u vú b ng novocain 0,25

0,5%, m i ngày v t c n vú viêm 4

5 l n tránh lây sang vú khác.

u tr toàn thân: S d ng m t s lo
t k t qu t t.
- B nh b i li
* Nguyên nhân

B

ng xu t hi n do thai quá t

chi

ng c a thai

ng ho c do quá trình th thu t kéo dài làm cho l n nái b t n
n kinh t a làm
M t ph

ng t

i hông khum.

u ki

nl nm g y

y u... gây b i li t.
* Tri u ch ng
u l n nái không có tri u ch ng toàn thân, không th y v
c cb
l nm
n u kéo dài 3

m b p m t ch . N u b nh kéo dài thì
ng d

c r t có th b loét da do ti p xúc v i n n chu ng,

4 tu n l n g y d n r i ch t.


23

* H u qu
Làm cho l n nái ho

ho c m t kh

n

ng, n u b nh kéo có th b loét t ng m ng da do ti p xúc lâu v i n n
chu ng. B nh có kh

tl n

Qu c Tu n, (1999) [28]

* Ch
D a vào tri u ch

ch

n

i

m b p m t ch ...
u tr
Có th

dùng m t s

lo i thu

chloruacanxi k t h p v i thu c tr s c tr l c.
-B

khó

L

mà th i gian s thai k

ngoài. B nh bi u hi

y ra

i nhi u hình th c, di n bi n khác nhau. Nó không

nh ng gây b

c mà còn d

n hi

ng vô sinh,

n m b

c, s c

th m chí c m l n con có th ch t.
* Nguyên nhân
-

m :
u ki

kh e y u, nên l n r

y u, th m chí không r

, c t cung co bóp y u

c thai ra ngoài.
L

u tinh b t, protein d

Do c u t o các t ch c ph n m

khó.
t

o giãn n

ng có nh ng ch giãn quá m nh, ch l i không giãn nên vi c
y con ra ngoài g
Khung xoang ch u b bi n d ng, kh

ng háng phát tri n không

ng, vôi hóa c t s ng hay xoang ch u h
n kém, thai b m

c c a xoang ch

giãn
c.