Sáng kiến kinh nghiệm: Một số phương pháp và hình thức tổ chức dạy học nhằm phát triển năng lực học sinh môn thể dục cấp trung học cơ sở

TÓM TẮT SÁNG KIẾN
- Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương
trình giáo dục tiếp cận sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ
quan tâm đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh vận
dụng được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó , nhất định phải thực
hiện thành công việc chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “ truyền thụ một
chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình
thành năng lực và phẩm chất; đồng thời phải chuyển cách đánh giá kết quả giáo
dục nặng về kiểm tra trí nhớ sang kiểm tra , đánh giá năng lực vận dụng kiến
thức giải quyết vấn đề , coi trọng cả kiểm tra, đánh giá kết quả học tập với kiểm
tra, đánh giá trong quá trình học tập để có thể tác động kịp thời nhằm nâng cao
chất lượng của các hoạt động dạy học và giáo dục.
- Giáo dục định hướng phát triển năng lực ngày nay đã trở thành xu
hướng giáo dục quốc tế thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện các phẩm chất
nhân cách, chú trọng năng lực vận dụng tri thức trong những tình huống thực
tiễn nhằm chuẩn bị cho con người năng lực giải quyết các tình huống của cuộc
sống và nghề nghiệp, nhấn mạnh vai trò của người học với tư cách là chủ thể
của quá trình nhận thức.
- Phương pháp dạy học theo quan điểm phát triển năng lực không chỉ chú
ý tích cực hoá học sinh về hoạt động trí tuệ mà còn chú ý rèn luyện năng lực
giải quyết vấn đề gắn với những tình huống của cuộc sống đồng thời gắn hoạt
động trí tuệ với hoạt động thực hành. Tăng cường việc học tập trong nhóm, đổi
mới quan hệ giáo viên - học sinh theo hướng cộng tác có ý nghĩa quan trọng
nhằm phát triển năng lực xã hội. Đó là điểm mới của phương pháp dạy học
này.
- Khi tôi áp dụng phương pháp dạy học theo định hướng phát triến năng
lực HS tôi thấy các em đã phát huy được tính tự giác , tích cực, chủ động hình
thành và phát triển năng lực tự học (ghi chép, tìm kiếm thông tin..) áp dụng
kiến thức đã học vào tập luyện.
1

- Việc sử dụng phương pháp dạy học gắn liền với các hình thức tổ chức
dạy học. Tuỳ theo mục tiêu, nội dung, đối tượng và điều kiện cụ thể mà GV sử
dụng những hình thức tổ chức thích hợp như học cá nhân, học nhóm, học
trong lớp, học ngoài lớp… nâng cao hứng thú cho người học. Ngoài ra, cần sử
dụng đủ, hiệu quả các thiết bị dạy học môn học tối thiểu đã quy định, GV có
thể sử dụng các đồ dùng tự làm nếu xét thấy cần thiết với nội dung học và phù
hợp với đối tượng học sinh.
- GV có thể chọn lựa một cách linh hoạt các phương pháp chung và
phương pháp đặc thù của môn học để thực hiện. Tuy nhiên dù sử dụng bất kỳ
phương pháp nào cũng phải đảm bảo được nguyên tắc “Học sinh tự mình hoàn
thành nhiệm vụ nhận thức với sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên”.
- Qua nghiên cứu đề tài tôi thấy, sáng kiến kinh nghiệm này có thể áp
dụng cho tất cả các tiết học thể dục ở các cấp học, đề tài cũng có thể áp dụng
một phần vào các môn học khác.

2


I.PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khoá XI về đổi mới căn bản,toàn diện
giáo dục và đào tạo nêu rõ:”Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học
theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động , sáng tạo và vận dụng
kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều,
ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo
cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức,kĩ năng, phát triển năng lực.
Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng,chú ý
các hoạt động xã hội, ngoại khoá, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng
công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”, “ Đổi mới căn bản

hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo,
bảo đảm trung thực, khách quan. Việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo
dục, đào tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng
đồng giáo dục thế giới tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng kết quả đánh
giá trong quá trình học với đánh giá cuối kì, cuối năm học;đánh giá của người
dạy với tự đánh giá của người học; đánh giá của nhà trường với đánh giá của
gia đình và của xã hội”.Nhận thức được tầm quan trọng của việc tăng cường
đổi mới kiểm tra, đánh giá, thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học trong những
năm qua của Bộ giáo dục và Đào tạo, tôi quyết định lựa chọn đề tài”Một số
phương pháp và hình thức tổ chức dạy học nhằm phát triển năng lực học
sinh môn thể dục cấp trung học cơ sở” với mong muốn góp phần nâng cao
chất lượng môn học thể dục trong nhà trường THCS.
2. Mục đích nghiên cứu:
-Sử dụng phương pháp và hình thức tổ chức dạy học phù hợp với lứa tuổi, giới
tính, đặc trưng bộ môn, thời gian quy định cho mỗi tiết học trên lớp, đảm bảo
tính vừa sức , vừa phát triển năng lực học sinh lại tạo cho các em say mê,
hứng thú học tập môn học.
3. Thời gian- Địa điểm:
-Thời gian chọn đề tài:tháng 9/2014.
3


- Nghiên cứu thực hiện:Từ tháng 9/2014 đến hết kì 1 năm học 2015-2016.
- Địa điểm, đối tượng nghiên cứu:Học sinh khối 6-7-8-9 trường THCS.
4. Đóng góp mới về mặt lí luận,thực tiễn:(Phương pháp dạy học Thể dục
cấp THCS hướng tới phát triển năng lực).
- Phương pháp dạy học Thể dục là dạy học vận động (động tác) và giáo dục
các tố chất vận động. Dạy học Thể dục là tổ chức các hoạt động nhằm trang bị
kiến thức và hình thành kĩ năng vận động (kĩ năng thực hiện bài tập,động tác và
trò chơi vận động…) thông qua dạy học tổ chức các hoạt động học sinh được

hình thành các năng lực như: năng lực về thể chất, năng lực lựa chọn và xử lí
tình huống trong vận động, năng lực hợp tác và giao tiếp, thi đấu….
- Đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục là sử dụng hợp lí các
phương pháp giáo dục phát huy tính tích cực, chủ động , sáng tạo của học sinh.
Chú trọng bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng hợp tác, kĩ năng vận dụng
kiến thức vào thực tiễn nhằm hình thành và phát triển năng lực cho HS.
- Đổi mới phương pháp dạy học xuất phát từ nhu cầu đổi mới sâu sắc nền kinh
tế xã hội đang diễn ra trên đất nước ta. Công cuộc đổi mới này cần những
người có bản lĩnh, có năng lực chủ động , sáng tạo, dám nghĩ , dám làm, thích
ứng với cuộc sống xã hội đang từng ngày , từng giờ đổi mới. Đổi mới phương
pháp dạy học được hiểu là đưa phương pháp dạy học mới vào nhà trường trên
cơ sở phát huy mặt tích cực của phương pháp truyền thống để nâng cao chất
lượng dạy học, tạo điều kiện và khuyến khích học sinh tự giác học tập, phát huy
và vận dụng kiến thức trong bài học vào thực hành luyện tập, rèn luyện cho các
em trở thành những người có đủ năng lực, sức khoẻ tự tin bước vào cuộc sống.
-Để làm tốt chức năng giảng dạy và giáo dục, người giáo viên thể dục phải có
những phẩm chất và năng lực như: lòng yêu nghề và nhiệt huyết với nghề,có
thế giới quan khoa học,nhân sinh quan tiên tiến, có trình trình độ chuyên môn
nghiệp vụ vững vàng, có tư duy mới, lòng ham học hỏi, nghiên cứu tìm ra
những phương pháp giảng dạy phù hợp với đặc trưng bộ môn để vừa đảm bảo
phát triển các năng lực chung cốt lõi và phát triển năng lực chuyên biệt nâng
cao chất lượng giáo dục cho mọi học sinh.
4


II.PHẦN NỘI DUNG
II.1.Chương 1:

TỔNG QUAN

Từ năm 2002 bắt đầu triển khai chương trình và sách giáo khoa phổ thông
mới mà trọng tâm là đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo, rèn luyện phương pháp tự học của học sinh. Chất
lượng dạy học trong các nhà trường từng bước đạt được những tiến bộ rõ rệt,
đông đảo giáo viên có nhận thức đúng đắn về đổi mới phương pháp dạy học
(PPDH). Nhiều giáo viên đã xác định rõ sự cần thiết và có mong muốn thực
hiện đổi mới đồng bộ PPDH và kiểm tra , đánh giá. Một số GV đã vận dụng
được các PPDH, kiểm tra, đánh giá tích cực trong dạy học. Do vậy, cả thày và
trò đều chủ động trong việc tổ chức giờ học cũng như tiếp thu kiến thức.
Với đặc trưng của bộ môn thể dục là giáo dục thể chất, nâng cao thể lực cho
học sinh (HS) nên việc đổi mới phương pháp ngoài mục tiêu tạo tiết học hứng
thú, sôi nổi, hiệu quả còn rèn cho HS những kĩ năng cơ bản để tập luyện nâng
cao thể lực, góp phần rèn luyện nếp sống lành mạnh, tác phong nhanh nhẹn,
thói quen tự giác tập luyện TDTT và giữ gìn vệ sinh. Chính vì vậy, để có được
một tiết học có hiệu quả đáp ứng được yêu cầu trên cần thiết phải có đầy đủ
các điều kiện về cơ sở vật chất,trang thiết bị phục vụ dạy học,trang phục của
thày, trò, ý thức trách nhiệm của người thày với bài dạy , thái độ, nhận thức của
trò với bài học.
Là một giáo viên chuyên trách được phân công giảng dạy nhiều năm bộ
môn thể dục, với lòng yêu nghề , sự cố gắng nỗ lực của bản thân, lòng ham học
hỏi ở đồng nghiệp và qua thực tế giảng dạy, tôi mạnh dạn đưa ra một vài giải
pháp về đổi mới PHDH, hình thức tổ chức dạy học nhằm hướng tới phát triển
năng lực học sinh bộ môn thể dục cấp THCS.
II.2.Chương 2:

NỘI DUNG VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

Một số giải pháp đổi mới phương pháp dạy thể dục cấp THCS hướng
tới phát triển năng lực học sinh
1. Nghiên cứu tài liệu chuyên môn:

5


Tích cực nghiêncứu tài liệu chuyên môn nghiệp vụ để nâng cao nhận thức và
hiểu biết về chương trình, mục tiêu , yêu cầu của cấp học từ đó đưa ra giải pháp
phù hợp với từng đối tượng học sinh .
2.Tham khảo tài liệu liên quan:
Nghiên cứu các tài liệu về sự phát triển tâm sinh lí lứa tuổi cấp THCS để có
cách nhìn nhận đúng đắn, từ đó tìm ra PP giáo dục phù hợp, hiệu quả.
3. Học tập, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ:
Tích cực học tập, tham gia đầy đủ các buổi tập huấn kiến thức về chuyên
môn , nghiệp vụ do các cấp tổ chức.
4.Dự giờ học hỏi:
Tích cực dự giờ học hỏi , rút kinh nghiệm từ đồng nghiệp theo tổ , nhóm
chuyên môn, tham dự các chuyên đề và các hội nghị tập huấn do cụm trường,
PGD tổ chức.Ghi chép tích luỹ những kinh nghiệm học tập được từ bạn bè,
đồng nghiệp, qua các thông tin truyền thông đại chúng, qua mạng Internet…để
tiếp cận các nguồn học liệu đa dạng, học hỏi thêm về các phương pháp tổ chức
hoạt động dạy học, cách sử dụng đồ dùng dạy học, cách xử lí tình huống sư
phạm ….
5.Vận dụng đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục:
- Nghiên cứu kĩ tài liệu giảng dạy, vận dụng linh hoạt và sáng tạo các
phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học thể dục.
+ Phương pháp vấn đáp,đàm thoại: Yếu tố thành công của phương pháp này là
hệ thống câu hỏi, cách hỏi và thời điểm hỏi của người dạy. Có ba mức độ: vấn
đáp tái hiện, vấn đáp giải thích- minh hoạ và vấn đáp tìm tòi.
+ Phương pháp dạy và học phát hiện và giải quyết vấn đề: Ví dụ , GV giao cho
mỗi nhóm tự nghĩ ra 1-2 trò chơi vận động, tự tổ chức chơi và đánh giá kết
quả… sẽ có rất nhiều tình huống xảy ra mà trọng tài hoặc các nhóm trưởng
phải giải quyết.

+ Phương pháp dạy học hợp tác, thảo luận theo nhóm nhỏ: Ví dụ: Phân nhóm
tự tập những động tác mới và ôn các động tác đã học sao cho sau một thời gian
6


nhất định các nhóm phải hoàn thành nhiệm vụ tự giúp nhau hoàn thành động
tác.
+ Phương pháp dạy học với lý thuyết tình huống: Ví dụ: Giáo viên nêu một số
điểm về luật đá cầu và đưa ra tình huống trong đấu tập , HS sẽ trả lời theo đúng
nhận thức của mình, sau đó cùng nhau thảo luận và lí giải để tìm đáp án đúng.
+ Phương pháp dạy học với lý thuyết kiến tạo: Ví dụ: Giáo viên đặt câu hỏi về
phát triển sức bền?…Hãy cho biết nguyên nhân xảy ra chấn thương trong tập
luyện TDTT…Tại sao khi tâng cầu đường chuyển động hay ra trước, không ổn
định?
Việc đổi mới PPDH sẽ đem lại những tác động rất lớn,thường để lại những
ấn tượng sâu sắc trong nhận thức và tình cảm của học sinh.Nó kích thích sự say
mê, hứng thú luyện tập bộ môn, học sinh tích cực tập luyện hình thành những
kĩ năng, kĩ xảo vận động, vận dụng vào thực tiễn cuộc sống.
Song song với việc thực hiện nghiêm túc những nội dung đã được quy định
trong chương trình, người GV cần vận dụng đổi mới các phương pháp giảng
dạy, đổi mới các hình thức tổ chức dạy học sao cho phát triến được năng lực
học sinh. Đó là các công việc:
5.1.Chuẩn bị và soạn bài:
*Chuẩn bị:
- Nghiên cức tài liệu, sách giáo viên, tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng bộ môn
thể dục để xác định mục tiêu bài dạy, nội dung tiết học trên cơ sở đó chuẩn bị
đồ dùng, phương tiện dạy học, sân bãi cho chu đáo và phù hợp. GV cũng nhắc
nhở học sinh ngay từ cuối tiết học trước để các em chuẩn bị trang phục và dụng
cụ học tập đầy đủ để tiết học đạt kết quả tốt.
- Nghiên cứu vận dụng các phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học

sao cho phù hợp với nội dung tiết học.
*Bài soạn:

7


- Bài dạy cần soạn trước 1 tuần . Bài soạn phải thể hiện rõ ràng , khoa học,
chính xác các hoạt động của thày và trò trong việc đổi mới phương pháp dạy
học phát triển năng lực học sinh.
- Hệ thống câu hỏi rõ ràng, dễ hiểu, ngắn gọn. Dự kiến câu hỏi phân loại phù
hợp với từng đối tượng học sinh.
- Bài soạn thể hiện rõ các hoạt động với thời gian, khối lượng vận động, người
chỉ đạo hoạt động do giáo viên hay cán sự lớp , tổ trưởng, nhóm trưởng.
*Bài soạn minh hoạ:
Bài soạn 1
CHỦ ĐỀ: LỢI ÍCH ,TÁC DỤNG CỦA TDTT- lớp 6 (2 tiết)
I.MỤC TIÊU:
- Kiến thức: Biết được lợi ích tác dụng của TDTT đến việc nâng cao sức khoẻ,
thể lực và tác hại của việc thiếu vận động.
- Kĩ năng: Vận dụng trong các giờ học Thể dục và tự tập hàng ngày.
- Thái độ: Qua tiết học, giáo dục HS ý thức tổ chức , kỉ luật tốt, lòng ham mê,
yêu thích môn học.
II.ĐỊA ĐIỂM- PHƯƠNG TIỆN:
-Địa điểm:Trong lớp học.
- Phương tiện: GV: Giáo án, tài liệu liên quan,phiếu học tập.
HS:Vở, bút, giấy A4.
III.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
A.HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG:
Trong thư Bác Hồ gửi cho thiếu nhi nhân dịp Tết Trung thu với nền độc lập
ngày 17 tháng 9 năm 1945, có đoạn viết: “Phải siêng năng tập thể thao cho

mình mẩy được nở nang”.
Hoạt động cả lớp:
-Theo lời dạy của Bác Hồ, em hãy đọc nhanh những gợi ý trong bảng dưới đây
và liên hệ với bản thân đánh dấu (+) vào những việc mình đã làm được theo
các mức độ.
8


Bảng 1 – TỰ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ THAM GIA CÁC NỘI DUNG TẬP LUYỆN
Họ và tên HS:

Lớp:

Thứ

Gợi ý nội dung tham gia tập luyện và

tự

hoạt động TDTT ở ngoài nhà trường

Mức độ
Thường Thỉnh Chưa
xuyên

thoảng

thực
hiện

1
2
3
4
5
6
7
8
9

Đi bộ
Chạy
Chơi bóng
Đá cầu
Sinh hoạt câu lạc bộ thể thao
Bơi
Đạp xe
Tập bài thể dục phát triển chung tay không
Kể tên hình thức tập luyện khác mà em có

tham gia hoặc chưa tham gia….
Hoạt động cả lớp
Trò chơi:
- GV đưa ra trò chơi, nêu luật chơi thi đua kể tên (viết vào tờ giấy A4) liệt kê
các hình thức tập luyện mà em biết(thời gian 3-5 phút)?
- Căn cứ vào kết quả hoạt động nhóm, GV đánh giá nhóm nào liệt kê được
nhiều nhất, nhì, ba và nhóm cần cố gắng.
B – HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động cả lớp
Hoạt động 1

Em hãy đọc văn bản sau: “Tập luyện TDTT thường xuyên, đúng phương pháp
khoa học sẽ làm cho:
- Cơ phát triển, thể hiện ở sức nhanh, sức bền, độ đàn hồi và độ linh hoạt
của cơ tăng lên
- Cơ, xương phát triển tạo ra vẻ đẹp và dáng đi khoẻ mạnh;
- Tim khoẻ lên, sự vận chuyển máu đi nuôi cơ thể và thải các chất cặn bã
ra ngoài được thực hiện nhanh hơn;
- Trao đổi khí ở phổi tăng, máu giàu ôxi, sức khoẻ tăng lên”.
9


Hoạt động 2
Trả lời câu hỏi sau:
- Ngoài những tác dụng của TDTT đối với cơ thể nêu trong đoạn văn bản
trên, em hãy kể thêm tác dụng của TDTT mà em đã được học ở các môn
học khác, được biết qua sách báo tài liệu? (ghi vào tờ giấy A4).
- Có người cho rằng tập luyện TDTT thường xuyên, chọn bài tập cảm thấy
vừa sức , luôn vui và cố gắng để duy trì bài tập hàng ngày theo em tập
luyện như vậy đã đảm bảo tính khoa học chưa?
a) Đã đảm bảo tính khoa học
b) Chưa đảm bảo tính khoa học
Hãy chọn 1 phương án mà em cảm thấy phù hợp với bản thân (chọn
phương án nào thì ghi a hoặc b vào giấy).
C- HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH
Hoạt động nhóm
Hoạt động 1
Trên cơ sở những hiểu biết về tác dụng của việc tập luyện TDTT đúng khoa
học, mỗi nhóm sẽ viết một bài thu hoạch nói về tác dụng của tập luyện TDTT
theo mẫu sau:
BẢN THU HOẠCH

Họ tên HS:…..
1…..
2…..
……
Nhóm:….Lớp :6
1.Tập luyện TDTT thường xuyên sẽ góp phần làm cho các bộ phận của cơ thể
phát triển như thế nào?
…………………………………………………………………………………..
2.Để chọn lựa nội dung tập luyện, phù hợp với em để tự tập hàng ngày thì em
thích nhất môn nào?
…………………………………………………………………………………..
10


3. Những môn mà em chọn có thể duy trì tập luyện hàng ngày được không?Vì
sao?
…………………………………………………………………………………..
Hoạt động 2
Từng nhóm trình bày sản phẩm của mình, sau đó tự đánh giá kết quả thu hoạch
theo 2 mức : Đạt; Chưa đạt
D – HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG
Hoạt động nhóm
- GV giao cho mỗi nhóm tự chọn một loại bài tập (thể dục phát triển chung),
bài tập nhảy dây, đá cầu,…) và tự chuẩn bị trong vòng 5-7 phút, sau đó bắt
thăm thứ tự lên trình diễn.
Yêu cầu các bài tập đó có khả năng sử dụng vào tự tập luyện hàng ngày.
- Sau khi các nhóm trình diễn xong, GV và học sinh cùng đánh giá theo
mức :Đạt ; Chưa đạt.
E – HOẠT ĐỘNG MỞ RỘNG
Gv giao cho mỗi nhóm tự đánh giá kết quả hoạt động của nhóm mình và lựa

chọn nội dung bài tập (đã được học, ví dụ:Bật nhảy, tâng cầu, bài thể dục
phát triển chung, trò chơi,nhảy dây…).
Hoạt động nhóm
Thảo luận nhóm và mỗi cá nhân sẽ chọn ít nhất 2-4 bài tập để tự tập hàng
ngày theo mẫu sau:
BẢN KẾ HOẠCH TỰ TẬP Ở NHÀ
Họ tên HS:…
Nhóm:…Lớp:6

TT

Nội dung tự tập

Thời gian thực hiện

Tác dụng của bài tập
như thế nào?

Bài soạn 2
CHỦ ĐỀ: TTTC( NÉM BÓNG) - lớp 6
I.MỤC TIÊU:
11


- Biết tên, cách thực hiện một số trò chơi và các bài tập: Cách cầm bóng; ném
bóng trúng đích; Đứng vai hướng ném- xoay người ném bóng xa; Đà một bước
ném bóng xa; Ném bóng xa( đà tự do).
- Thực hiện cơ bản đúng những bài tập trên.
- Tôn trọng, đoàn kết, giúp đỡ nhau trong các hoạt động. vận dụng để tập phát
triển sức mạnh tay.

- Phát triển năng lực phối hợp vận động, cảm nhận được chuẩn mực (đúng)
động tác, bài tập bổ trợ, năng lực tự học và hợp tác.
II.NỘI DUNG:
- Môn TTTC lớp 6 gồm 14 tiết chia làm 8 bài, lần lượt trong từng bài các em sẽ
được học lần lượt từ các động tác bổ trợ, trò chơi cho đến kĩ thuật ném bóng xa
có đà( đà tự do), những bài cuối cùng hoàn thiện kĩ thuật. Trong mỗi bài có xen
nội dung chạy bền để rèn sức bền cho HS vì đó là nội dung cần phải tập luyện
thường xuyên mới tích lũy được.
III.CHUẨN BỊ:
- GV: Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, tranh ảnh, còi, cờ nhỏ, dây nhảy đơn, Bóng
ném, bóng chuyền… theo yêu cầu của nội dung của chủ đề.
- HS: Vệ sinh sân tập và chuẩn bị dụng cụ tập luyện theo yêu cầu của GV.
IV.TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG:
Bài 1
CÁCH CẦM BÓNG, CÁC ĐỘNG TÁC BỔ TRỢ VÀ PHÁT TRIỂN THỂ LỰC

( 2 tiết: Tiết 19- 20 PPCT; Tiết 1-2 theo chủ đề tự biên soạn)
-TTTC:- Cách cầm bóng.
- Tung và bắt bóng bằng hai tay.
- Tung và bắt bóng qua khoeo chân.
- Chạy bền: Chạy trên địa hình tự nhiên.
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG:

HS thực hiện nhiệm vụ sau:
- Tại chỗ thực hiện các khớp: Xoay khớp cổ, cổ chân, cổ tay, khớp gối, khớp
hông;
12


- Chơi trò chơi: Chuyền bóng.

- Trả lời câu hỏi: em có biết ném bóng xa không?
- Tại chỗ thực hiện ném bóng xa theo hiểu biết của mình.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC:

- HS quan sát tranh cách cầm bóng, Tung và bắt bóng bằng hai tay; Tung và bắt
bóng qua khoeo chân.
- Cùng thảo luận và tập luyện theo nhóm.
- GV đến các nhóm giúp đỡ.
- Thứ tự từng 4 HS lên thực hiện cách cầm bóng, Tung và bắt bóng bằng hai
tay, Tung và bắt bóng qua khoeo chân.
- HS nhận xét, đưa ra những điểm sai và cách sửa.
- GV hướng dẫn cách cầm bóng; Tung và bắt bóng bằng hai tay; Tung và bắt
bóng qua khoeo chân.
- Thảo luận câu hỏi sau:
+ Nêu cách cầm bóng? Khi cầm bóng phải lưu ý điều gì? Cầm bóng bằng tay
thuận, để bóng tì lên phần chai tay- (phần nối giữa lòng bàn tay và các ngón
tay), các ngón trỏ, giữa, đeo nhẫn. Năm ngón tay chia đều để giữ lấy bóng.
Chú ý ( Không để bóng lọt vào lòng (gan) bàn tay).
+ Trong hai động tác Tung và bắt bóng bằng hai tay, Tung và bắt bóng qua
khoeo chân, động tác nào khó hơn? Tại sao?
+ Tập hai động tác trên có tác dụng gì? Muốn tập tốt động tác Tung và bắt bóng
bằng hai tay cần chú ý điều gì?
- GV làm mẫu hai động tác trên hai lần, sau đó vừa hướng dẫn chậm, vừa cho
HS tập theo.
- Cán sự hô cho cả lớp tập 5 lần, GV quan sát, uốn nắn.
- Từng nhóm lên tập hai động tác, GV cùng HS cả lớp quan sát để nêu ưu điểm,
hạn chế và đưa ra cách khắc phục nhược điểm của từng động tác.
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP:

Hoạt động cặp đôi

13


- Từng cặp thay nhau tập luyện cách cầm bóng, Tung và bắt bóng bằng hai
tay, Tung và bắt bóng qua khoeo chân. Sau đó nhận xét và sửa chữa động
tác cho nhau.
- Tập ghép hai động tác bổ trợ Tung và bắt bóng bằng hai tay, Tung và bắt
bóng qua khoeo chân.
Hoạt động nhóm
-

HS trong nhóm tập thành thục 3 động tác vừa học. Các thành viên trong

nhóm thảo luận theo câu hỏi sau:
+
+

Cầm bóng đúng có tác dụng gì? Khi cầm bóng cần chú ý điều gi?
Tập hai động tác bổ trợ Tung và bắt bóng bằng hai tay, Tung và bắt

bóng qua khoeo chân có tác dụng gì? Để có hiệu quả khi tập cần chú ý điều gì?.
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG:

- Tập hàng ngày 3 động tác trên với bóng cao su rỗng.
- Luyện tập chạy bền trên địa hình tự nhiên. (3-7 /) mỗi tiết học. GV hướng dẫn
HS thả lỏng tích cực sau khi chạy bền.
E. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG:

+ Cách cầm bóng đúng có tác dụng gì? Khi cầm bóng cần chú ý điều gì?

- HS thực hiện 3 động tác vừa học và tự nhận xét, đánh dấu X vào ô bên phải
mức độ kết quả tập luyện theo bảng sau:
Mức độ
Tập đúng kĩ thuật, thể hiện tư thế động tác đẹp.
Tập động tác tương đối đúng và tư thế đẹp.
Tư thế cầm bóng chưa đúng, hai động tác sau

Đánh dấu vào ô

thực hiện còn để bóng rơi nhiều.
5.2.Các biện pháp thực hiện trên lớp:
5.2.1.Khâu kiểm tra:
-Nhất thiết phải kiểm tra độ an toàn của sân tập, hố cát, đệm nhảy…., sự chuẩn
bị của HS ( Trang phục, đồ dùng tập luyện ). Đây là khâu quan trọng vì yếu tố
đầu tiên trong tập luyện TDTT là đảm bảo độ an toàn trong tập luyện, chuẩn bị
kĩ GV sẽ làm chủ được tiết dạy, HS sẽ thoải mái, tự tin bước vào tiết học.
14


5.2.2.Giải thích kĩ thuật động tác ngắn gọn, chính xác:
Ví dụ: Thông qua một số khái niệm về Chạy ngắn(lớp 8), GV giảng cho HS
biết về lợi ích tác dụng của sức nhanh trong đời sống và sự cần thiết phải tập
luyện phát triển sức nhanh, từ đó dẫn dắt HS đến với chạy cự li ngắn và kĩ thuật
chạy 60m. Khi dạy kĩ thuật, GV cần tập trung giải quyết kĩ thuật bước chạy
thông qua chạy giữa quãng,sau đó tập kĩ thuật xuất phát, xuất phát kết hợp với
chạy lao. Cuối cùng là hoàn chỉnh ba giai đoạn kĩ thuật..như vậy, GV đã giúp
cho HS học đi đôi với hành, lí thuyết gắn liền với thực tiễn tập luyện để HS
nắm vững, củng cố và nâng cao kiến thức , kĩ năng vận động, rèn luyện và nâng
cao thể lực cho HS.
5.2.3.Kết hợp làm mẫu của GV với sử dụng tranh kĩ thuật:

- Khi giảng dạy một động tác mới ( VD: Bài TD phát triển chung tập với cờ ở
lớp 7), GV không nên làm mẫu, sau đó vừa giải thích,vừa làm mẫu, rồi lại làm
mẫu thêm một lần nữa mới cho HS tập, mà nên làm mẫu toàn thể động tác một
lần, sau đó thực hiện từng nhịp đồng thời giải thích ngắn gọn và cho HS tập
theo.Sau một số lần tập, GV chuyển sang động tác thứ 2. Trước khi tập động
tác 3, GV cho ôn cả 2 động tác…theo cách học mới, ôn cũ và mới, sau đó lại
học mới rồi lại ôn cũ và mới.
- Việc cho HS xem tranh, mỗi Gv chọn một thời điểm khác nhau, tuy nhiên
tránh dồn vào phần đầu khi dạy một động tác mới như cách dạy lâu nay chúng
ta vẫn áp dụng. Nên cho các em tập một số lần, để có cảm giác và khái niệm
động tác mới rồi mới cho xem tranh như thế các em sẽ hiểu sâu hơn mà không
mất nhiều thời gian chờ đợi. VD: Khi cho HS tập động tác Lườn, Gv đặt câu
hỏi . Em thực hiện động tác Lườn và cho biết ở nhịp 2 và 6 khi nghiêng lườn có
được hóp bụng không?(không). Tại sao không nên hóp bụng? (Vì hóp bụng sẽ
không căng lườn được, mà đây là động tác tập luyện cơ lườn) sau đó GV mới
cho HS xem tranh để HS củng cố khắc sâu kiến thức.
5.2.4.Đa dạng hoá các hình thức tổ chức dạy học:
- GV nên tổ chức cho các em tập luyện dưới hình thức trò chơi thi đấu hoặc thi
đấu để HS tham gia một cách tích cực, hiệu quả.Chú ý các biện pháp bảo đảm
15


an toàn cho HS . VD, khi cho HS ngồi xổm ở một số tư thế xuất phát, hay xuất
phát thấp chạy nhanh 60m. Trong mỗi đợt chạy, GV gọi đại diện của các tổ để
thi chạy xem trong từng đợt và toàn thể, tổ nào có nhiều người chạy đúng kĩ
thuật, đạt thành tích cao nhất. Kết thúc có thưởng, phạt.
- GV cần phối hợp dạy trên lớp với hướng dẫn cho HS tập luyện ngoài giờ bằng
trò chơi vận động hoặc động tác bổ trợ kĩ thuật, phát triển sức nhanh và phản
xạ. Ví dụ: Nhảy dây nhanh trong 10s, 20s, 30s, chơi một số trò chơi chạy tiếp
sức,…..

6. Sử dụng tốt đồ dùng dạy học, cơ sở vật chất sẵn có của trường để dạy
học:
- Sử dụng triệt để, thường xuyên đồ dùng thiết bị sẵn có của trường, sử dụng
hợp lí các thiết bị dạy học tuỳ thuộc theo từng nội dung của tiết học.
7. Công tác kiểm tra,đánh giá:
- Đánh giá kết quả học tập của học sinh là một hoạt động rất quan trọng trong
quá trình giáo dục. Do đặc điểm của môn thể dục là hình thành kiến thức kết
hợp với tập luyện nên việc cung cấp kiến thức môn học phải thông qua con
đường nghe GV giảng giải, phân tích và giới thiệu về nội dung học, làm mẫu,
nhận xét… HS nghe, quan sát, tập luyện, thảo luận, học kết hợp với thực hành
nên kết quả học tập cần phải xác định được mức độ nắm được kiến thức được
đánh giá theo các mức độ : biết, hiểu, vận dụng, phân tích, tổng hợp, đánh giá.
- Kiểm tra,đánh giá không chỉ giúp cho HS biết mình đạt được mức nào so với
mục tiêu môn học để tiếp tục cố gắng, phấn đấu trong học tập mà còn có tác
dụng giúp GV biết được những điểm đạt được , chưa đạt được của hoạt động
dạy học, giáo dục của mình, từ đó có kế hoạch điiêù chỉnh hoặc bổ sung cho
công tác chuyên môn, hỗ trợ HS đạt được kết quả mong muốn.
Hiện nay đánh giá kết quả học tập môn thể dục của HS có 2 loại là Đạt và
Chưa đạt yêu cầu như quy định của Thông tư số : 58/2011/TT-BGDĐT ngày 12
tháng 12 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.

16


“Căn cứ chuẩn kiến thức, kĩ năng môn học quy định trong chương trình
giáo dục phổ thông, thái độ tích cực và sự tiến bộ của học sinh để nhận xét kết
quả các bài kiểm tra theo hai mức:
-Đạt yêu cầu(Đ): Nếu đảm bảo ít nhất một trong hai điều kiện sau:
+ Thực hiện được cơ bản các yêu cầu chuẩn kiến thức, kĩ năng đối với nội
dung trong bài kiểm tra;

+ Có cố gắng , tích cực học tập và tiến bộ rõ rệt trong thực hiện các yêu cầu
chuẩn kiến thức, kĩ năng đối với nội dung trong bài kiểm tra.
-Chưa đạt yêu cầu(CĐ): Các trường hợp còn lại.
III.3.Chương 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU- KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU
III.3.1. Phương pháp nghiên cứu:
1. Nghiên cứu lí luận:
Đọc và nghiên cứu các tài liệu liên quan đến đề tài.
2. Nghiên cứu các tư liệu:
- Tài liệu liên quan đến phương pháp dạy học thể dục.
- Tự nghiên cứu, tìm hiểu nắm chắc nội dung chương trình – Sách giáo khoa và
mục tiêu bài dạy.
- Tìm hiểu, nghiên cứu qua mạng về đổi mới,kiểm tra đánh giá trong quá trình
dạy học ở trường trung học, một số điểm mới về luật thi đấu các môn Thể thao
liên quan trong cấp học THCS.
3. Quan sát:
- Quan sát các hoạt động học tập của học sinh, chất lượng học tập qua các tiết
học thể dục.
- Dự giờ , quan sát các hoạt động dạy học của GV dạy môn thể dục.
4. Phỏng vấn:
Thu thập ý kiến của các chuyên viên, các giáo viên có kinh nghiệm dạy học
môn thể dục, trao đổi với học sinh.
5. Thực nghiệm:
-Vận dụng dạy các tiết dạy thực nghiệm.
17


- Vận dụng đổi mới phương pháp dạy học trong các tiết dạy để rút kinh nghiệm,
mời những GV có chuyên môn vững vàng dự giờ và đóng góp ý kiến.
III.3.2: Kết quả nghiên cứu:

Qua 1 học kì nghiên cứu và dạy thực nghiệm,với sự giúp đỡ tạo điều kiện của
Ban giám hiệu nhà trường cùng các đồng nghiệp và nhất là sự cố gắng của bản
thân,thời gian vận dụng và nghiên cứu chưa nhiều nhưng tôi nhận thấy và đã
thu được những kết quả sau: đa số các em có tiến bộ nhiều trong môn học, cụ
thể là đa số học sinh các khối , lớp đều rất ham thích tập luyện, đi học khá đầy
đủ ở các tiết học thể dục, các em đều sôi nổi hứng thú,tích cực học tập hạn chế
học sinh nhút nhát, rụt rè ngại tham gia tập luyện . Trong giờ học ,các em đã
mạnh dạn hỏi thày cô,hỏi bạn những động tác hoặc kĩ năng khó hoặc chưa hiểu.
Khi GV phân công, tất cả các em nhóm trưởng,tổ trưởng điều khiển rất tốt hoạt
động của nhóm mình, thi đua giúp đỡ nhau cùng tập luyện. Các kĩ năng của HS
trở lên thành thục và linh hoạt, các động tác thể dục đã dứt khoát, kĩ thuật khá
chuẩn mực. HS vui vẻ, phấn khởi, tích cực tập luyện, ham mê và yêu thích môn
học. Giờ học thực sự là nhu cầu, là niềm vui của học sinh. Qua những giờ dạy
theo phương pháp trên, tôi nhận thấy chất lượng bộ môn so với năm học trước
đã được nâng lên rõ rệt. Các em có ý thức tự giác hơn trong tập luyện, kĩ thuật
động tác tốt hơn,sức khoẻ được nâng lên, số lượng học sinh đạt khá,giỏi nhiều
hơn những năm học trước, nhiều em đạt thành tích cao dự thi HKPĐ cấp huyện
đã đạt được thành tích nhất , nhì huyện (các môn: Nhảy cao, nhảy xa, chạy
ngắn), phong trào rèn luyện thân thể, công tác GDTC của nhà trường đã được
đứng trong tốp những trường mạnh trong huyện, không còn có kết quả thấp
như những năm học trước nữa.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Việc dạy- học môn thể dục trong nhà trường phổ thông là một động lực quan
trọng để góp phần hoàn thiện về mặt thể chất, ngoài ra còn có tác dụng tích cực
thúc đẩy các mặt giáo dục khác phát triển. Do vậy, bản thân mỗi GV phải luôn
18


trau dồi kiến thức, tích cực học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp

vụ , tự hoàn thiện mình, tìm ra những phương pháp soạn giảng, hình thức tập
luyện phù hợp để hướng tới những năng lực chung cốt lõi và chuyên biệt của
môn thể dục nâng cao chất lượng giáo dục cho mọi học sinh.
2. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm:
Qua một thời gian nghiên cứu đề tài và vận dụng dạy thực nghiệm, tôi thấy
phương pháp dạy học thể dục nhằm hướng tới phát triển năng lực học sinh rất
thiết thực. Thông qua PPDH này đã phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ
động, sáng tạo của HS. Các em đã biết vận dụng kiến thức - kĩ năng đã học vào
thực tiễn tập luyện. Qua đó hình thành và phát triển năng lực tự học của học
sinh. Khi áp dụng đề tài này, vai trò của người GV rất quan trọng. GV có thể
lựa chọn một cách linh hoạt cácphương pháp chung và phương pháp đặc thù
của môn học. Tuy nhiên, dù sử dụng bất kì phương pháp nào cũng phải đảm
bảo được nguyên tắc “ Học sinh tự mình hoàn thành nhiệm vụ nhận thức với sự
tổ chức, hướng dẫn của GV ”. Dưới sự chỉ đạo của GV, HS hình thành được
những phẩm chất, năng lực, thói quen thích ứng với các phương pháp tích cực,
giác ngộ mục đích học tập, tự nguyện tham gia các hoạt động học tập, có ý thức
trách nhiệm về kết quả học tập của mình và của tập thể lớp mình.
3. Khả năng ứng dụng, triển khai:
Sáng kiến kinh nghiệm này tôi nghiên cứu không chỉ áp dụng cho đối tượng
học sinh trường THCS mà còn có thể áp dụng cho tất cả các tiết học thể dục ở
các cấp học.
4. Khuyến nghị, đề xuất:
* Một số giải pháp để nâng cao hiệu quả của đề tài sáng kiến:
- Giải pháp về GV: Để thực hiện được mục tiêu của chương trình và giảng dạy
cho học sinh có hiệu quả, điều quan trọng và có tính quyết định là : Người GV
thể dục phải có trình độ chuyên môn vững vàng, yêu thích môn học, yêu nghề,
có sức khoẻ tốt, thường xuyên học tập, tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ
chuyên môn , nghiệp vụ, có vậy mới đáp ứng được yêu cầu của tiến trình dạy
học, nâng cao chất lượng bộ môn
19

- GV thể dục phải thường xuyên dự giờ, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp,
tham khảo các bài giảng mẫu để rút kinh nghiệm nâng cao nghiệp vụ sư phạm.
GV luôn tìm tòi những phương pháp dạy học phù hợp với điều kiện thực tiễn,
không áp đặt máy móc.
- Giải pháp về cơ sở vật chất:
- Để đảm bảo công tác GDTC cho học sinh đòi hỏi phải có đầy đủ đồ dùng thiết
bị phục vụ cho việc giảng dạy của GV và việc tập luyện của HS theo định
hướng phát triển năng lực. mỗi năm nhà trường cần tham khảo với GV thể dục
để mua sắm thêm một số thiết bị, dụng cụ học tập như: Xà nhảy cao, cầu đá,
dây nhảy, bóng ném…
* Đối với các cấp quản lí: Các cấp quản lí tổ chức các lớp tập huấn về kiểm tra
,đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh vào nội dung sinh hoạt
tổ, nhóm chuyên môn thường xuyên. Các tổ, nhóm chuyên môn của nhà trường
tổ chức cho GV nghiên cứu tài liệu định hướng dạy học và kiểm tra đánh giá
theo định hướng phát triển năng lực học sinh.
- Các cấp quản lí tổ chức cho GV tập huấn tham gia diễn đàn trên mạng về đổi
mới , kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh.
Trong một thời gian nghiên cứu, áp dụng sáng kiến với khả năng hiểu biết
của bản thân, thời gian và điều kiện hạn chế nhất định nên không tránh khỏi
những thiếu sót . Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến , bổ sung cho
sang kiến của tôi hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Sách giáo viên lớp 6,7,8,9 NXB GD.
2.Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn thể dục trung học cơ
sở. NXB GD.

20


3.Tài liệu tập huấn dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập theo định
hướng phát triển năng lực học sinh môn thể dục cấp trung học cơ sở (lưu
hành nội bộ - năm 2014 ) BGD và ĐT.

MỤC LỤC
I.PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
2. Mục đích nghiên cứu:
21


3. Thời gian – địa điểm:
4. Đóng mới về mặt lí luận, thực tiễn: (Phương pháp dạy học thể dục
cấp THCS hướng tới phát triển năng lực).
II. PHẦN NỘI DUNG
II.1. Chương 1: TỔNG QUAN
II.2. Chương 2: NỘI DUNG VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1. Nghiên cứu tài liệu:
2. Tham khảo tài liệu liên quan:
3. Học tập, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ:
4. Dự giờ học hỏi:
5. Vận dụng đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục:
5.1: Chuẩn bị và soạn bài:
5.2: Các biện pháp thực hiện trên lớp:
5.2.1: Khâu kiểm tra:
5.2.2: Giải thích kĩ thuật động tác ngắn gọn, chính xác:
5.2.3: Kết hợp làm mẫu của giáo viên với sử dụng tranh kĩ thuật:

5.2.4: Đa dạng hoá các hình thức tổ chức dạy học:
6. Sử dụng tốt đồ dùng dạy học, cơ sở vật chất sẵn có của trường để dạy
học:
7. Công tác kiểm tra, đánh giá:
III.3. Chương 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU- KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU
III.3.1: Phương pháp nghiên cứu:
1. Nghiên cứu lí luận:
2. Nghiên cứu các tư liệu:
3. Quan sát:
4. Phỏng vấn:
5. Thực nghiệm:
III.3.2

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
22


1. Kết luận:
2. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm:
3. Khả năng ứng dụng, triển khai:
4. Khuyến nghị, đề xuất:

23