Tình hình mắc hội chứng viêm đường hô hấp ở lợn nái ngoại và biện pháp điều trị tại trại lợn Công ty CP Bình Minh huyện Mỹ Đức Hà Nội. (Khóa luận tốt nghiệp)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (9.18 MB, 66 trang )
I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
----------------------
THU ANH
tài:
TÌNH HÌNH M C H I CH NG VIÊM
NG HÔ H P
L N NÁI NGO I VÀ BI
U TR T I TR I L N
CÔNG TY CP BÌNH MINH, HUY N M
C, HÀ N I
KHÓA LU N T T NGHI
IH C
H
o: Chính quy
Chuyên ngành: Thú y
Khoa
Thú y
Khoá h c: 2011 2015
5
I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
----------------------
THU ANH
tài:
TÌNH HÌNH M C H I CH NG VIÊM
NG HÔ H P
L N NÁI NGO I VÀ BI
U TR T I TR I L N
CÔNG TY CP BÌNH MINH, HUY N M
C, HÀ N I
KHÓA LU N T T NGHI
Khoa
IH C
H
o: Chính quy
Chuyên ngành: Thú y
L p: K43 TY
Khoa
Thú y
Khoá h c: 2011 2015
Gi
ng d
i h c Nông Lâm Thái Nguyên
5
i
L IC
Sau m t th i gian h c t p tr
ng và th c t p t
khóa lu n t t nghi p c
s n l c c a b n thân, em luôn nh
n nay em
c k t qu này ngoài
cs
n tình c a
ng, các th
ih c
Nông Lâm Thái Nguyên, tr i l n c a công ty CP Bình Minh. Em xin bày t
lòng kính tr ng và bi
c t i:
Ban giám hi
i h c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban ch nhi m
khoa cùng toàn th các th y giáo, cô g
n
tình d y d dìu d t em trong su t quá trình h c t p t
ng.
, huy n M
u ki
c, Hà N
o
em trong su t quá trình th c t p, giúp tôi hoàn thành t t
công vi c trong th i gian th c t p t
c bi t, em xin bày t lòng bi
.
c t i th y giáo
ng d n ch b o tôi t n tình
Hoàng Lân
trong su t quá trình th c hi n
tài và hoàn thành khóa lu n t t nghi
i
h c này.
góp ph n cho vi c th c t p và hoàn thành khóa lu n t t nghi p
k t qu t t, em
cs
và b n bè. Em xin bày t lòng bi
t
ng viên c
cm is
Thái Nguyên, ngày
Sinh viên
Thu Anh
quý
ii
U
L
ng, th c hi n
h
i hành, lý thuy t g n li n v i th c ti n s n xu t
th c t p t t nghi
n cu i cùng trong toàn b
c at tc
ct p
ih
i h c Nông Lâm Thái
Nguyên nói riêng.
n th c t p t t nghi p chi m m t v trí h t s c quan tr
v im
i
i gian giúp sinh viên c ng c ,
h th ng hóa ki n th
ch
u làm quen v i công tác nghiên
c u khoa h c, th c ti n s n xu
chuyên môn, n m v
u và ng d ng ti n b
khoa h c k thu t vào s n xu
ng th i t o cho mình tác phong làm vi c
n, tính sáng t
ng v
s n xu t, góp ph n x ng
nghi p phát tri n n n nông nghi
Xu t phát t
c ta.
c s nh t trí c
ng, Ban ch
nhi m Khoa, ch trang tr i Bình Minh, tôi ti
h i ch ng viêm
ng hô h p
nái ngo i
Công ty CP Bình Minh, huy n M
t i tr i l n
c, Hà N
Sau th i gian th c t p v i tinh th n làm vi c nghiêm túc, kh
cùng s
ng
nhi t tình c
ch b o t n tình c a th
ng d
mv
th c t p t t nghi p và b n khóa lu n t t nghi p.
u làm quen v i công tác nghiên c u nên khóa lu n này
không tránh kh i nh ng h n ch . Tôi kính mong nh
quý th
ng nghi
Tôi xin chân thành c
khóa lu
!
c hoàn thi
cs
a
iii
DANH M C B NG
B n
Trang
b trí thí nghi m ................................................................... 29
B ng 4.1. Công tác ph c v s n xu t.............................................................. 38
B ng 4.2:T l m c b
ng hô h p
l n nuôi t i Tr i.................. 40
B ng 4.3: T l l n m c b
ng hô h p theo l
B ng 4.4. T l l n m c b
ng hô h p theo các tháng theo dõi... 42
B ng 4.5 T l l n m c b
ng hô h p theo gi ng l n........................... 44
B ng 4.6.
ng c a nhi
m
n t l m c b nh c a l n nái ... 45
B ng 4.7: Tri u ch ng lâm sàng chính c a l n m c b
B ng 4.8. Hi u l
u tr b
...................... 41
ng hô h p ............ 47
ng hô h p c a hai phác
.................... 48
iv
DANH M C T
VI T T T
Cs
C ng s
Kg
Kilôgam
M2
Mét vuông
Ml
Mililít
Nxb
Nhà xu t b n
%
Ph
TT
Th tr ng
VTM
Vitamin
PRRS
H i ch ng r i lo n sinh s n và hô h p
l n
v
M CL C
Trang
U ............................................................................................ 1
Ph n 1: M
tv
................................................................................................... 1
1.2. M c tiêu c
tài ..................................................................................... 2
c và th c ti n c
tài ................................................... 2
cc
tài .................................................................... 2
c ti n c
tài..................................................................... 2
PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U............................................................... 3
khoa h c c
tài .......................................................................... 3
2.1.1. Vai trò, ch
a b máy hô h p........................................ 3
2.1.2. Bi u hi n lâm sàng c a h i ch ng hô h p
2.1.3. Nguyên t
u tr b
2.1.4. Hai lo i thu c s d
u tr
ng hô h p
l n....................... 16
tài .......................................... 21
2.2. Tình hình nghiên c
c..................................... 22
2.2.1.Tình hình nghiên c
c........................................................... 22
2.2.2. Tình hình nghiên c u
PH N 3:
l n ..................................... 4
c ......................................................... 25
NG, N
C U ................................................................................................................ 27
3.2.
i
ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 27
a
m và th i gian nghiên c u ............................................................ 27
3.3. N i dung nghiên c u................................................................................ 27
u.......................................................................... 27
3.4.1.
3.4.2.
3.4.3
nh tình hình m c b nh........................................... 27
p ch
án lâm sàng......................................................... 28
u qu
u tr b
ng hô h p c a hai
u tr b nh ....................................................................................... 28
vi
3.4.4. Các ch tiêu theo dõi.............................................................................. 29
3.4.5. Công th c tính toán các ch tiêu theo dõi.............................................. 30
3.4.6.
lý s li u..................................................................... 30
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .......................... 31
4.1. K t qu công tác ph c v s n xu t........................................................... 31
4.2. K t qu th c hi
.................................................................... 39
4.2.1. Tình hình m c b
CP Bình Minh, M
4.2.2. So sánh hi u l
PH N 5: K T LU
ng hô h p
l n nái sinh s n t i tr i l n
c, Hà N i .................................................................... 39
u tr b
ng hô h p c
..... 48
NGH .......................................................... 50
5.1. K t lu n .................................................................................................... 50
ngh ..................................................................................................... 51
TÀI LI U THAM KH O .............................................................................. 1
1
Ph n 1
M
U
tv
thú y là m
c quan tr ng trong n n nông
nghi p, nó không nh
c am
ng nhu c u th c ph m cho tiêu dùng hàng ngày
i dân trong xã h i mà còn là ngu n thu nh p quan tr ng c a
hàng tri
i dân hi
iv
c bi t nông nghi p l
c ta khi có t
ng
ng d a vào nông nghi p.
i s phát tri n c a nhi u ngành kinh t ,
Nh
n khá m nh m
i tích c c c v s
ng l n ch
c, mà còn góp ph n thu ngo i t
h
n kinh t c
is
ng th c ph m cho nhu c u trong
ng nhu c u ngày càng cao c a xã
c ta ngày càng phát tri n.
n nói riêng là m t
ngh có truy n th
i và ph bi n c a nhân dân ta. Nh
n
u n l c trong
vi c nh p kh u các gi ng l n ngo
có. R t nhi u tr i c
c it o
n ki u công nghi
n hi n
c hình thành, t o nên
u ti n b khoa h c k thu t v th
sóc qu n lý, chu ng tr
c áp d ng thành công. Tuy nhiên, v i s
n, m
c ng v i
l n trong chu
ng liên t c c a các y u t
i ti t, khí h
d ch b nh có nh ng bi
c bi t là b nh hô h p
l ns
nh t chính là th c hi n v
vaccine phòng b nh và s d ng các lo
k p th i và h p lý.
ng
t
i khó
n pháp hi u qu
ng, cùng v i vi c s d ng
u tr b nh m t cách
2
B
ng hô h p là m t trong nh ng b nh có nhi u nguyên
u n, virut, ký sinh trùng, Mycoplasma
n ch
nh
p c a l n. M c dù, t l ch
b nh làm gi
b
iv
ng hô h p lây lan nhanh và
l n. M m b nh t n t i r t lâu tro
l n
ng bên ngoài làm cho vi c phòng tr b nh g p r t nhi u khó
nb b
u tr cao, th i gian và li
c bi t v
v
u ki n khí h u nhi
ng hô h
u tr kéo
i nóng
ng xuyên x y ra ph bi n
c ta thì b nh
l n ngo i sinh s n theo hình
th c t p trung trang tr i.
Xu t phát t nhu c u th c t s n xu t, tôi ti n hành th c hi
Tình hình m c h i ch ng
ng hô h p
l n nái ngo i và bi n
u tr t i tr i l n công ty CP Bình Minh, huy n M
1.2. M c tiêu c
tài:
c, Hà N i
tài
-
i ch ng
ngo i
ng hô h p
-M
-
l n nái
c - Hà N i.
a m t s lo i thu
c
u tr b nh.
c và th c ti n c
cc
tài
tài
Các k t qu nghiên c u h i ch ng viêm
là nh
ng hô h p
l n nái ngo i
u khoa h c quan tr ng ph c v cho công tác phòng và tr b nh
này t i tr i l n CP Bình Minh trong nh
c ti n c
p theo.
tài
- Gi m b t thi t h i v kinh t do h i ch ng viêm
ng hô h p gây ra
l n.
-
,
i ch ng
ng hô h p t
ng r ng rãi
3
PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
khoa h c c
tài
2.1.1. Vai trò, ch
a b máy hô h p
iv it tc
ng v t thì m t trong nh ng y u t quy
ns s
ng O2. Trong m
O2 và th i ra 250ml CO2
ng v t c n 6 - 8ml
ng O2 thi t y u này và th
ng CO2 ra kh
ph i th c hi
Quy trình hô h p c
l
ng tác hô h p.
i khí gi
ng
ph i thông qua các ph nang.
- Hô h p trong: là quá trình s d ng O2
mô bào.
- Quá trình v n chuy n CO2, O2 t ph
ng tác hô h
c l i.
u khi n b
th n kinh th d ch và
c th c hi n b
d
c
c chia thành 3 quá trình:
- Hô h
c th c hi n
nh
pc al ng
ng
u, thanh qu n, khí qu n, ph qu n) và ph i.
D
b
ng d n khí có h th ng th n kinh và h th ng m ch máu phân
c có tác d
m
i
n ph i. Trên niêm
ng hô h p có nhi u tuy n ti t d ch nh
trong không khí. Niêm m
gi b i và d v t có l n
ng hô h
p lông rung luôn chuy n
y các d v t ho c b i ra ngoài.
c m trên niêm m
ng hô h p r t nh y c m v i các
thành ph n l có trong không khí. Khi có v t l
có ph n x ho, h t
y v t l ra ngoài, không cho xâm nh
ng
hô h p.
Khí O2 sau khi vào ph i và khí CO2 th
Ph i l n bao g m r t nhi u ph
i t i ph nang.
n tích b m t trao
i khí.
4
M
ng tác hít vào và th
c g i là m t l n hít th . T n s hô
h p là s l n th /phút. T n s hô h p
l n kh e là: 10 - 20 l n/phút. Trong
ng h p l n m c b nh ho c g p ph i m t s kích thích thì t n s hô h p s
c gi m xu ng.
2.1.2. Bi u hi n lâm sàng c a h i ch ng
ng hô h p
2.1.2.1. Bi u hi n lâm sàng c a h i ch ng hô h p
l n
Ho, khó th là tri u ch ng b
ch ng này có
m i l a tu
c thù c a viêm
c bi
ng g p
l n
ng hô h p. Tri u
l n sau cai s a, l n choai và
l n nái.
Ho là m t ph n x t ng ra ngoài nh ng v t l xâm nh p và gây kích
thích niêm m
ho b
ng hô h
t ti t, b i b n, vi khu n... Cung ph n x
u t nh ng n t nh y c m trên niêm m c qua h th n kinh mê t
trung khu ho
hành t y. Kích thích h u, khí qu n, cu
niêm m
n
i, màng ph i,
u có th gây ho.
Ho t
n, viêm ph qu n, lòng khí qu n có
nhi
n lúc t ng h t các ch
Ho m nh, nhi
ng do b nh
h ng,
khí qu n, ph qu n.
ng h p này t ch c ph i ít b t
Ho y u, ti ng tr
c do t ch c ph i b t
i gi m, màng ph i b
ng, b th m
nh viêm ph i, viêm
màng ph i, lao, t
Ho ng n hay dài ch y u do thanh qu n quy
thanh qu n kh
nh. Ho vang, g n là do
kín. Ho kéo dài do thanh qu
t do viêm khí qu n, viêm ph i, có nhi u niêm d ch.
Ho khan do viêm khí qu n, viêm màng ph i, lao ph i...
Ho có bi u hi
n ng, viêm niêm m
c
p trong b nh viêm màng ph i, h ng th
ng hô h p n ng, bi u hi n lúc ho con v t khó ch u,
t...
5
Khó th là m t r i lo n hô h p ph c t p v i bi u hi n ra bên ngoài là
i l c th , t n s hô h p, nh p th , th th . H u qu
niêm m c tím b
thi u oxy,
c toan tính.
ng hô h p trên h p, lu
súc hít vào c
ng
r ng, b n chân d
n. Do viêm thanh qu n, ph qu n, ph i th
ph n bên c
c do các b
ng hô h p trên h p, gia súc hít
vào khó.
Th ra khó: Do ph qu n b viêm, ph i m
ng hóp l
ph
i. Gia súc th ra
n n i lên, lòi dom. Các b
ng g p:
qu n nh , viêm ph i, viêm màng ph i.
Th khó h n h
các b
ng tác hít vào và th
i, th
ng do
i, xung huy t ph i, tràn d ch ph i,
tràn khí màng ph i, u ph i và nh ng b nh truy n nhi m c p tính làm gi m
di n tích hô h p và gi
i c a ph i (H
[17], Nguy n Th Kim Lan và cs, 2003) [15].
Theo Lê Minh Chí (2004) [5] h i ch ng hô h p không nh t thi t gây ra
nh ng tri u ch ng lâm sàng nói trên. Có khi gia súc b viêm ph
bi u hi
c c a ph i v
ch c ph n nên quá trình viêm c a ph i v
cho ph n l n
i
nh
m
trung
bình n u con v t không b stress, hay làm vi c quá s c.
Viêm ph i: b m t ph i và l p màng ng
c lót m t l p màng
m ng g i là màng ph i. N u quá trình viêm ph i lan t i màng ph i thì g i là
viêm màng ph i. N u lan r ng b nh s n ng, con v t có bi u hi
n
vùng ng c.
Ngoài ra, t n s hô h
khó
t ng t, ch y d
u hi n c a các b nh có liên quan t i ph i hay b
ng hô h p.
6
John Carr (1997) [11], Cù H u Phú và cs (2002) [22], Stan Done
(2002) [24] cho bi t: các h i ch ng hô h p có th gây ra nh ng t n th t kinh
t
n
Vi t Nam nói riê
nhi
c trên th gi i nói chung và
u ki
a chúng ta hi n nay, h u
p trung nào có th kh ng ch và lo i tr
c hoàn toàn h i ch ng hô h p. B nh x
-
c bi t vào v hè
u ki n nhi
g cao.
kh ng ch h i ch ng hô h p là v
ch
g p nhi
ih i
n nhi u y u t
u ki n
u t ngo i c
ng khí h u, các nguyên nhân do vi
khu n, virút, ký sinh trùng, tro
nguyên phát, có y u t
u t
c xem là nguyên nhân
c xem là th phát. H i ch ng này do nhi u nguyên
nhân k t h p v i nhau ho c t
u ki n cho nguyên nhân th phát gây b nh.
Vi c phân bi t c th t ng nguyên nhân r
ch
c y u t nào là chính xu t hi
hi n sau, t
có tín
i,
c và y u t nào là ph xu t
n pháp phòng tr k p th i, hi u qu .
Trên th c t có nhi u nguyên nhân gây ra h i ch ng hô h p c a l n,
vi c xem xét th
các nguyên nh
nh
t th ng
ng nghiên c u là l n nái ngo i, có m t s nguyên
nhân chính sau:
2.1.2.2. Nguyên nhân gây b nh
* Nguyên nhân do vi khu n
Có nhi u tác gi khi nghiên c u v h i ch ng hô h p
nh
nh: Vi khu n là nguyên nhân ch y u làm r i lo n ho
l
quan
l
vi khu n gây h i ch ng hô h p
tr ng
c a
các
vi
khu n
l n ph
Pasteurella
ng hô h p
c p t i vai trò
multocida,
Bordetella
bronchiseptica, Haemophilus parasuis, Actinobacillus pleuropneumoniae và
7
Streptococcus suis
u Phú, 2002) [22]. Ngoài ra còn có vi khu n
Mycoplasma hyopneumoniae gây viêm ph i mãn tính
l n hay còn g i là
b nh suy n l n...
+ Vi khu n Pasteurella multocida gây b nh t
huy t trùng
(Pijoan C., 1992) [40], b nh có tính ch t lây lan m
ki n nhi
m cao, th i ti
l n
ng x
u
t ng t. Tri u ch ng c a b nh
ch y u là con v t s t cao, ho, khó th , b ng hóp l
th , t n s hô h p
n sau c a b nh: xu t hi n các n t xu t huy t, t huy t
tai,
b tiêu ch y. Th mãn tính là th
ng
b
th y c a b nh do vi khu n gây ra ,
:
,n
,
,
.
, bao tim
.
(
,
2007) [25]
Theo Tr
4], l n m c b nh
t nhiên kêu r ng lên r
tím b m, sùi b
th này có bi u hi n
t, sau khi ch t xác l n
ng h p này x y ra khi m m b
n
s
nuôi.
+ Vi khu n Bordetella brochiseptica gây b nh viêm ph
l n t sau cai s
n 5 tháng tu i (Nicolet J., 1992) [39]. Tri u ch ng c a
b nh: con v t ng
sau tr
mó, bi n d
u l ng, v
c, có l n máu m
a hàm trên b teo, méo
i nhô ra, mõm nghiêng v m t bên ho c các vùng b
8
teo l i m
i x ng làm cho da b
i, con v t khó l y th
B nh có t l ch t th
ng và phát tri n c a l n
(Cù H u Phú, 2002) [22].
+ Vi khu n Haemophilus parasuis là nguyên nhân gây b nh th kín
il
n t sau 2 tu
n 4 tháng tu i
(Nicolet J., 1992) [39]. Tri u ch ng ch y u c a b nh là con v t b viêm các
kh
p g i và kh p c chân, li t do viêm kh p, khó th . Ngoài ra,
ng th y s có m t c a Haemophilus parasuis trong m t s
th viêm ph
b
i hóa m
do vi khu n Streptococcus spp,
Staphylococcus spp gây ra.
+ Vi khu n Actinobacilus pleuropneumoniae gây b nh viêm ph i màng
ph i l n (Nicolet J., 1992) [39
ng Xuân Bình và cs, 2007) [3], (Cù H u
Phú và cs, 2004) [23]: b nh có tính ch t lây lan m
choai; l n nái, l n
cb
xu t hi
ng gây ch t l n
th nh
nh
n d ch có th gây cho 15 - 39% l n mang
tri u ch
y y u, s
. M t s l n xu t
hi n b nh tích tím tái và m t s con th y b t l n máu
u ch y u
quanh mõm. Giai
nh ti n tri n thì chuy n sang th th .
Con v t th r
th b ng. B nh không gây ch t nhi
ng ch m, tiêu t n th
t do m c b nh c
ra sau 4 - 6 ti ng sau khi có tri u ch ng lâm sàng và trong nhi
l n có th ch t mà không có d u hi u gì. T l ch t có th
n
ng x y
ng h p
n 30 - 50%
l n b nh.
Vi khu n gây b nh có th
không khí
c truy n qua ti p xúc tr c ti p ho c qua
kho ng cách ng n. M m b nh có th t n t i qua th i gian dài
c l nh ( 30 ngày
mô ph i và ch t th i ra
200C), nhi u gi trong khí dung, t n t i 4 ngày
nhi
phòng. Tuy nhiên Actinobacillus
pleuropneumoniae có th b di t nhanh chóng
ng.
u ki n khô và các hóa ch t
9
Khi m khám các ca b nh c p tính th y các vùng t ch c ph i không
th m, nh t là
a ph i. Ho i t có th th y
các vùng này trong các ca n ng, b b nh lâu ngày. Màng ph i viêm dính
có fibrin bao ph trên b m t ph
ng viêm dính l ng ng c kèm theo
th m xu t d ch.
Ch
nh có th d a trên quan sát các tri u ch ng lâm sàng
k t h p v i các b
khám. Nuôi c y b nh ph m
phân l p có th cho k t lu n chính xác. Các ph n ng huy t thanh h c bao
g m ph n ng ch
t h p b th và các xét nghi
c s d ng.
+ Vi khu n Streptococcus suis gây các tri u ch ng b nh r t
bao g
ng
nhi m trùng máu c
viêm ph i
l n
ng d
n ch
p và
t ng t
t và cs, 1996)
[6].
Lê
o (2007) [25 cho bi t
suis sau khi vào
th s nhân lên t i h ch h ch nhân r i vào máu gây nhi m
u tiên là s t 40,6 - 41,70C, tri u ch ng th n kinh
trùng huy t, nên tri u ch
run r y,
gây ch t l
gây b nh vi khu n Streptococcus
ng không v ng, li t, d
t ng t. B nh có th
b
ng x y ra
viêm kh p, viêm ph i
ng x y ra
n ch t. B
ng x y ra c p tính,
i và m t s gia súc khác. Th
l n con t
n 3 tu n tu i. Th
l n con sau cai s a và l n
thành. Ngoài ra Streptococcus
thai
m
ng sinh d c, s y
l n nái, gây viêm vú... Streptococcus suis
ng hô h p trên c a l n kh e m nh. M u b nh ph
phân l p Streptococcus suis là d ch
s d
ng
niêm
ng l
c
ng t p nhi m và có m t nhi u lo i vi khu n khác. Tr nh Phú
Ng c (2002) [18] cho bi t vi khu n Streptococcus suis phân l
cm n
10
c m v i penicilin và trong th c t , khi s
dexamethasone
d ng penicilin k t h p
u tr b nh do Streptococcus suis gây ra
cá th k t h p v
l
u tr t ng
ng t t có th kh i b nh hoàn toàn.
i và cs (2012) [10] trong 25 ch ng vi khu n
Streptococcus suis phân l
c
l n m c b nh viêm ph i m n c m cao v i
ceftiofur (92,0%), florfenicol (88,0%), amoxicillin (88,0%) và amikacin
(72,0%) nên có th s d ng m
u tr cho l n
khi m c viêm ph i do vi khu n Streptococcus suis gây ra.
+ Vi khu n nguyên th y Mycoplasma hyopneumoniae gây b nh viêm
ph i mãn tính (còn g i là b nh suy n l
n t sau cai s
ng thành, tri u ch ng b nh ch y u là ho dai d
n khi
c bi t khi g p th i
ti t nóng m, nuôi nh t ch t tr i (Ross, 1992) [42]. B nh x y ra ch y u
th
mãn tính v i tri u ch ng ho kéo dài nhi u ngày (có th
l n nái), ho khan, ho ch y u vào sáng s m và v
ng ch m. B
l n và ít khi th y
l
ng th
tv
ng
i d ng mãn tính
c 6 tu n tu i. B nh x y ra nhi u nh t
n
ng thành.
Tri u ch ng lâm sàng c a viêm ph i do Mycoplasma bi u hi n ho khan
và ch m l n, không s t ho c ít có s nguy hi m v ch
s tr nên nghiêm tr ng khi s
kháng gi m sút, xu t hi n các vi khu n k
phát gây nên các d u hi u n
a d ch viêm ph
n bi u
hi n s t, m t li bì, khó th , da tím tái và ch t.
B
ng lây lan do ti p xúc tr c ti p ho c gi
khu v c. Vi c lây truy n t con này sang con khác có th hoàn toàn không có
hi u qu
không x y ra gi a các con cùng chu ng. Tuy nhiên,
s lây truy
c coi là cách nhi m b nh c a các
Mycoplasma.
11
Vi c ch
nh có th
t hi u qu
tra b nh tích ph i
m
nh
nh qua ki m
u hi n rõ các b
trong các thùy ph i. B nh tích viêm, t huy t
c th y
ph
h ng,
có th phát hi n d dàng. Tuy nhiên, ki m tra b nh tích c a ph i
nh chính xác v th i gian lúc b
Vi c phân l p m m b
ng khó th c hi
hyopneumoniae
lò sát sinh
u nhi m b nh
i v i Mycoplasma
c s d ng ph bi
m t xét nghi m ch
bi n hi n nay dùng
ph n ng mi n d ch hu nh quang, v i b nh ph m là t ch c mô ph i l n nghi
m c b nh. Ho c s d ng ph n ng k t h p b th hay k thu t ELISA.
* Nguyên nhân do virus
+ Nguyên nhân do virus gây h i ch ng r i lo n sinh s n và hô h p
Theo Stan Done (2002) [24]: Các virus gây b nh cho l
ng xuyên
nh t là virus gây b nh cúm l n (Swine Influenza) và virus gây h i ch ng r i
lo n sinh s n và hô h p
l n (Porcine Reproductive and Respiratory
Syndrome - PRRS). Ngoài ra còn có m t lo i virus khác n a là PCV2
(Porcine circo virút type 2).
K t qu nghiên c u c a Benfield (1992) [29], Li (2006) [38] cho th y
virus PRRS có quan h g
virus
SHF
m t sinh h c, c u trúc và di truy n v i
ng m ch truy n nhi m
ng a, virus LDV
kh . D
chu t và virus
virus vào m t nhóm
m i, các Arteri virus.
i virus ARN, có v b c
t
gây b nh cho bào thai.
i th c bào, và có kh
n trên các
12
Vi t Nam, b
c phát hi n l
n
nh p t M (10/51 con có huy
nay, nhi
t
n
y ra d ch trên l n, làm ch t nhi u l n, gây thi t
h i nghiêm tr
c bi t
các tr
p, t p trung. Trong
tháng 3/2007 d ch xu t hi n t i H
t hi n t i 7 t nh thu c
ng b ng sông H ng g m: H
ng Ninh, Thái Bình,
B c Giang, B c Ninh và H i Phòng. Tháng 5/2007 d ch phát ra t i Qu ng
p t c phát hi n th y
N ng. K t qu xét nghi
t nh Qu ng Ngãi và thành ph
nh nguyên nhân gây b nh là virus PRRS.
Tri u ch ng lâm sàng c a PRRS r
i và ph thu c vào các
ch ng virus, tr ng thái mi n d ch c
sóc. B nh c nh lâm sàng xu t hi n
u ki n qu
m ts
y u là k t qu c a s
nhi m virus t cá th m c b nh và vi c truy n virus t nhau thai c a con m
m cb
ng x y ra vào k ch a th ba. Tri u ch ng lâm
sàng c a b nh trong các nhóm l n có th
c tóm t
- Th i gian nung b nh t 3 - 5 ngày.
- Các d u hi
u tiên là b
t và ch ng xanh da (Cyanosis). Các
tri u ch ng lâm sàng ti p theo tùy thu c vào tu i l
-L
l n bi
nc ns
n mang thai.
u tiên khi b nhi m virus
7 - 14 ngày, chi m t 10 -
t 39
400C, s y thai
n cu i, chi m t 1 - 6%; tai chuy n màu xanh trong
th i gian ng n, chi
sau th
non chi m 10 c ho c ch
ng d c gi 3 - 5 tu n
ng d c tr l
; ho và có d u
hi u viêm ph i.
- L n nái
và nuôi con: Bi
và viêm vú (tri u ch
bi n màu, l
ho
iu
c, m t s a
s m kho ng 2 - 3 ngày, l
ra thai g chi m 10 - 15% (thai ch t trong 3
13
- 4 tu n cu i c a thai k ); l n con ch t ngay sau khi sinh chi m 30%; l n con
sinh ra y u, tai chuy n màu xanh, kho
Pha c
i 5% và duy trì trong vài gi .
i 6 tu
ch t ho c y
sinh,
l thai
thai g , ch
m
n 3 tu n cu
t i 30% s l
con có th t i 70%
c sinh ra. T l ch t
tu n th 3 - 4 sau khi xu t hi n tri u ch ng. R i lo n
sinh s n có th kéo dài 4 -
c khi tr l
ng.
lâu dài c a PRRS t i vi c sinh s n r
ng c a PRRS t i s n xu t
t l sinh gi m 10 - 15%, gi m s
ng con s
ng con ch t khi sinh, l n h u b có kh
l s y thai, chi m 2 -3%, l n m b
s
n sinh con .
c: s t trong th i gian ng
lâm sàng
ng hô h p. L
tinh trùng kém ch
ng
c bi t v i nh
l n ph i gi ng l i ho c s y thai.
-L
c khi
u ch ng
c gi ng m c PRRS s không còn sinh l c và
ng.
- L n con theo m : h
n con sinh ra ch t sau vài gi . N u s ng
sót s ti p t c ch t vào tu n th nh t sau khi sinh, m t s ti p t c s
n lúc
cai s
c khi
có tri u ch ng khó th và tiêu ch y. T l ch
cai s a t 10 - 40%. Tri u ch ng ch y u: l n
cong, th
y còm do b
t và k t m
ch ng mang tính ch
PRRS; l
iv il
a ch
u
i 3 tu n tu i m c h i ch ng
u tr b ng kháng sinh không cho
th y hi u qu .
-
l n choai, l n th t: l n m c b nh s t cao 400C
n 420C, b
khó th , ho; nh ng ph n da m ng g n tai, ph n da b ng lúc
u có màu
h ng nh t, d n d n chuy n sang màu h ng th m và xanh nh t. L n con m i
sinh h
ch t sau vài gi ; s còn s ng sót ti p t c ch t vào tu n th
14
nh t. L n con có tri u ch ng g y y u, b bú, da xu t huy t ph ng r p, khó
th và tiêu ch y (Bùi Quang Anh và cs, 2008) [1]
- L n v béo và l n s p xu t chu ng: l n m v i tri u ch ng gi
ng k phát do Pasteurella multocida ho c
cúm. Bi u hi n viêm ph
Mycoplasma hyopneumoniae. Th i gian m có th
n 3 tu n, t l
ch t t 4 - 5%.
Theo Nguy n Ti
7], b
t là viêm
ph i k và viêm h ch lâm ba
c 2 d ng (PRRS d ng c
s t cao). Viêm ph i ho i t và thâm nhi
n và PRRS d ng
i nh
(nh c hóa) trên các thùy ph i. Thùy ph i b
c ch c
xám, có m và
c ch c. Trên m t c t ngang c a thùy b viêm l i ra, khô. Nhi
l n m c b nh b viêm ph qu n ph i hóa m
m
ng h p
nh.
+ Virus gây b nh cúm l n (Swine influenza virút - SIV) Influenza virus
type A (H1N1) gây b nh cúm l n
m i l a tu i, t
nt
n 2 tháng tu i (Easterday và Hinshaw, 1992) [35]. Virus có kh
n t l p màng nh y. Virus cúm l n là
nguyên nhân quan tr ng c a h i ch ng hô h p
M , châu Âu và
B nh cúm l n
ng khác (cúm
c kh
nh trong m t s
ng h p gây ra r i lo n hô h p
khi có thêm vai trò c a m t s tác nhân do vi khu n k
D ng c
ông Á.
n c a b nh gây nên
bi n là ho, ch
và kh i b
nhi m trùng k phát. Th i gian
d ch c p tính, v i bi u hi n m t m i,
t m c.
d ch x y ra nhanh
- 7 ngày, t l ch t th p n u không x y ra
b nh ch 1 - 2 ngày, t l m c b nh cao
(100%) t l ch t th p (1%). S y thai có th x y ra tron
n a sau th i k mang thai.
n.
n nái sinh s n
15
c b nh mãn tính tri u ch ng có th nh
không ph i m i tri u ch
c bi u hi n. Virus
c
t nh ng l n không có tri u ch ng b nh hô h p. Kháng th th
th b o h l n con t i 12 tu n tu i, d
n hi
ng l n m c b
không bi u hi n lâm sàng này, các tri u ch
l
ng t m có
bi u hi n khi
c 12 - 24 tháng tu i.
Virus lây lan qua ti p xúc tr c ti p, qua b i khí ho c nh ng h
nh . Nó không t n t
ng. Virus d b vô ho
c
nt i
u ki n l nh. Chim có th mang trùng.
Qua m khám th y nh ng vùng t huy t có ranh gi i
tim và có th
nh, thùy
các thùy khác c a ph i. Ch t nh y và d ch r viêm th y
qu n. Ch
d ch c
lây lan nhanh c a b
u
u huy t thanh c
cs d
quan tr
c tính
ng hô h p. B
giá kháng th
Ph n
n hóa nh
ph
c xem là nghi ng .
n ng ELISA có vai trò
nh b nh.
+ R i lo n hô h p do Coronavirus (Porcine Respiratory Corona virus).
Corona virus hô h p c a l n có th
ng huy t thanh h c t các tr
nh b ng m t s ph n
ng h p nghi ng . Virus có th gây viêm ph i
bi u hi n: s t, ho, m t m i và ch t. Tuy nhiên, b
xu t hi n
d ng c n lâm sàng.
* Nguyên nhân do ký sinh trùng
Theo Corwin và cs (1992) [33], m t trong nh ng nguyên nhân gây
ng hô h p là do giun ph i l n Metastrongylus gây b nh khi ký sinh
b nh
khí qu n và nhánh ph qu n c a l n. Tri u ch ng: l n b nh g y còm, suy
ng, hi
con v t v
và ch t.
ng ho rõ nh t vào sáng s m và bu i t
ng
yd
o
u
16
n Ascaris suum
Corwin và cs (1992) [33] cho bi t,
n di hành qua ph i. Tri u ch ng b nh: th nh tho ng ho,
l n b nh g
ng và ch m l n.
u ki n ngo i c nh
ng (2004) [27]. Nhi
m cao, n
c trong chu ng nuôi (H2S, NH3, CO2
Các y u t này s
d ng b t...
ng tr c ti p lên niêm m
ng ti t d ch. D ch ti t ra nhi u là m
ng hô h
khí
ng hô h p gây ph n
ng thu n l i cho các vi khu n s n
ng, phát tri n. Khi s
kháng c a con
v t gi m sút, các vi khu n này s
cl
v s
gây b nh.
Ngoài ra, m
t v
n chu ng g gh , tình tr ng stress, y u
m b o, l n con sau cai s a ho c chuy
ki
ud nt
hô h p và viêm ph i
u
l h i ch ng r i lo n
n.
n gi m h i ch ng hô h p, ngoài vi c nâng cao s
kháng cho l n, h n ch s có m t c a m m b nh trong khu v c chu ng
nuôi, c n ph
ng th i h n ch t
ng x
u ki n ngo i
c nh gây nên.
2.1.3. Nguyên t c
u tr b
ng hô h p
l n
2.1.3.1. Nguyên t c phòng b nh
công tác phòng b
* Phòng b
t hi u qu cao c n th c hi n các biên pháp sau:
ch
- Phòng b nh b
ng và qu n lý
m b o kh u ph
ng, nh m nâng cao s
kháng c a chúng v i b nh d ch.
n, phát hi n s m l n có bi u hi n lâm
u tr k p th i ho c x
tránh lây nhi m b
17
- Phòng b nh b ng v sinh thú y
Th c hi n v sinh chu ng tr i và môi tr
m bào
chu ng tr i kín,
ch vào mùa hè, m t
nuôi nh t v a ph i.
Phòng tr t ng h p là bi n pháp quan tr ng nh t g m: V
chu ng tr
c
nh k phun thu c sát trùng: ki m soát n
NH3, CO2 trong chu ng nuôi.
Nên t túc v con gi ng, n u nh p gi ng t bên ngoài thì nên mua
gi ng t nh ng vùng an toàn d ch. L n mua v ph i nh
theo dõi ít
nh t m t tháng, n u không có tri u tr ng ho, khó th thì m i nh
v
c gi ng, c n ph i ch t ch
m tra l i lai l ch, ngu n g c, nh t
riêng ít nh t hai tháng, hàng ngày theo dõi tri u ch ng hô h
b om
i
m
d ng.
- Phòng b nh b ng vaccine:
Vaccine d
các vi sinh v t có tính gây b
ng có h
c b ng các bi
t s cách nên khi gây nhi
i vi sinh v t
s
ng
mi n d ch t bào ho c mi n d ch d ch th
u qu
b nh lý do vi sinh v
Vaccine vô ho t: Lo i vaccine này d a trên các vi sinh v
hay tia x . Nói chung, các vaccine vô ho t an toàn
b ng hóa ch t, nhi
ng mi
nh k tiêm nh c l
i y u nên ph i
t o mi n d ch ch c ch n.
c: Vaccine này d a trên các vi sinh v t s
Vaccine
bi
di t
i nên khi gây nhi
gia súc s t
ng mi n d ch
c b nh, hay cùng l m là b nh nh (ch là ph n
ng mi n d ch), có th gi
c
c b ng nhi u cách khác nhau, b ng các y u t
