Nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển của một số tô ̉hợp ngô lai tại Thái Nguyên. (Khóa luận tốt nghiệp)

:

NGHIÊN C U KH
PHÁT TRI N C A M T S
T I THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành
Khoa

: Chính quy
:
:
: 2011 2015

NG,
LAI


:

NGHIÊN C U KH
PHÁT TRI N C A M T S
T I THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành
Khoa

: Chính quy
:
:
: 2011 2015

n : TS.

NG,
LAI


i

khóa

ng trong khóa

n

khóa


ii

L IC
Trong quá trình h c t p, th c hi
luôn nh
,

c s quan tâm giúp

, tôi

c a các th y giáo, cô giáo khoa Nông

i h c Nông Lâm Thái Nguyên, cùng các t p th , cá nhân và

Tôi xin trân tr ng c

TS. Phan Th Vân, gi ng viên khoa Nông

h c

,

Tôi xin g i l i c

c nh t t

nh trong

n bè nh

trong su t th i gian tôi h c t p và nghiên c u.
Thái nguyên, ngày 29
Tác gi khóa lu n

Ph m Th Trang


iii

DANH M C CÁC B NG
2.1.

1961 - 2013 ............ 4

2

2012-2013 ......... 5
3.

1975 - 2013......................... 7
.................................. 8
giai
2013 ............................................................................................ 10

4.1:

2014....................... 25
............................................................................................... 25

B

ng và phát tri n c a các THL tham gia thí

nghi m v Thu

4 t i Thái Nguyên .................................................. 26

B ng 4.3. Chi u cao cây và chi
nghi m v

p c a các THL tham gia thí

i Thái Nguyên .................................................. 28

B ng 4.4. S lá trên cây và ch s di n tích lá c a các THL tham gia thí
nghi m v Thu

t i Thái Nguyên .................................................. 30

B ng 4.5. S r chân ki
v Thu

ng kính g c c a các THL ngô thí nghi m

t i Thái Nguyên ............................................................... 31

B ng 4.6.
nghi m v Thu

m sâu b nh c a các THL tham gia thí
t i Thái Nguyên .................................................. 33

B ng 4.7. Tr ng thái cây, tr ng thái b
nghi m v Thu
B ng 4.8. Các y u t c
nghi m trong v

bao b p c a các THL tham gia thí

4 t i Thái Nguyên .................................................. 35
t c a các THL thí
.................................................................... 37

iv

DANH M C CÁC C M, T

VI T T T

CIMMYT

: Trung tâm c i t o ngô và lúa m qu c t

CV %

: H s bi

ng

i ch ng
FAO

: T ch c Nông nghi

c Liên H p Qu c

GMO
KHKT
KL1000

: Kh

ng 1000 h t

LSD5%

: S sai khác nh nh

NN-PTNT

: Nông nghi p phát tri n nông thôn

NSLT

t lý thuy t

NSTT

t th c thu

m c 0,05

OPV

: Gi ng ngô th ph n t do

THL

: T h p lai

WTO

: T ch

i th gi i


v

M CL C
1. M
TV

U.............................................................................................. 1
........................................................................................... 1

1.2. M C TIÊU................................................................................................. 2
........................................................................... 2
C TI N .............................. 2
c .................................................................................... 2
c ti n ..................................................................................... 2
2. T NG QUAN TÀI LI U ................................................................... 3
KHOA H C C

TÀI........................................................... 3

2.2. TÌNH HÌNH S N XU T NGÔ TRÊN TH GI I VÀ VI T NAM ....... 4
2.2.1. Tình hình s n xu t ngô trên th gi i ....................................................... 4
2.2.2. Tình hình s n xu t ngô

Vi t Nam........................................................ 6

................................................. 10

2.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U CH N T O GI NG TRÊN TH GI I VÀ
VI T NAM.................................................................................................. 11
2.3.1. Tình hình nghiên c u ch n t o gi ng ngô trên th gi i........................ 11
........................ 15
Ph n 3. N

U.......................... 18
NG NGHIÊN C U ................................................................. 18
M VÀ TH I GIAN NGHIÊN C U......................................... 18

3.3. N I DUNG NGHIÊN C U .................................................................... 18
............................................................ 18
3.4.1. P
3.4.2.

............................................................... 18
................................ 19

3.5.

.............. 23

3.6.

........................................................ 24


vi

4. K T QU VÀ TH O LU N ........................................................... 25
4.1.

........ 25

4.2.

NG VÀ PHÁT TRI N C A

CÁC THL NGÔ THÍ NGHI M V

................................ 25
n ........................................................... 26

4.2
4.2.3. Th

nt

n phun râu ............................................................. 27
ng............................................................................ 27

4.3.
................................................................................................. 27
4.3.1. Chi u cao cây ........................................................................................ 28
............................................................................... 28
......................................................................................... 29
.................................................................................. 30
4.3.5.

........................................................................................ 31

4.3.6.

..................................................................................... 32

4.4.
......................................................................................................... 32
4.5.

,
............................................................................... 34
........................................................................................ 35
....................................................................................... 35
............................................................................................ 36

4.6.

........... 36
......................................................................................... 37

4.6

..................................................................................... 38
........................................................................................... 38
............................................................................................ 38


vii

............................................................................. 39
................................................................................ 39
4.6.7.

................................................................................. 39
5.

................................................................ 40

5.1.

.............................................................................................. 41

5.2.

.................................................................................................. 41

TÀI LI U THAM KH O............................................................................... 42


1

1
M

U

TV
Cây ngô (Zea mays L.) là m

c
kho ng 8 t
c.

c chính và quan tr ng
c góp ph n gi i quy

c cho

t. Th gi i s d ng 17% s

ng ngô làm

c thu c Trung M ,

d

c chính v

cr

a lý

và t p quán t

d ng 85% s

ng ngô

c, Tây Phi 80%, B

và Caribe 61%...
Ngô là ngu

ng chính c

i gi i

quy t n

u s no

Bên c nh giá tr

c, ngô còn là cây th

tr ng, 70% ch t tinh trong th

ng h p cho gia súc và gia c m làm t ngô.

c phát tri n có n
th

d ng 70 - 90% s n

chua r t t

c bi t là bò s a.

1990

,
.

1%
1170,3

1991,

2013
n ha (FAO, 2015)[12].

,
,

,
;

; nông


2

.

n ph i ch n t
gi

t cao, có kh

c nh ng

ng ch u t t, phù h p v

u

ki n sinh thái c a t ng vùng.
Xu t phát t nh
nghiên c

khoa h c và th c ti n trên chúng tôi ti n hành

tài:

u kh

ng, phát tri n c a m t s

t
1.2. M C TIÊU
Ch

,

phù h p v

u ki

a Thái Nguyên.

-

,
.

-

.

-

,
.

-

.
C TI N
c
.
c ti n
,

Thái Nguyên.


3

2
T NG QUAN TÀI LI U

KHOA H C C

TÀI

Ngày nay s n xu t ngô mu n phát tri

ng hàng hoá v i s n

ng cao, quy mô l n nh m ph c v nhu c u th
pháp h u hi

các gi

t cao, ch ng ch u t

ng, c n ph i có các bi n
t th p b ng các gi ng m i

c bi t là

phía B c, s d ng gi ng có kh

các t nh Trung du và mi n núi

ng ch u t

ph n phát huy hi u qu kinh t c a gi

t cao s góp

ng th i góp ph

m

ng bào các dân t c thi u s .
Trong công tác ch n t o gi ng ngô, vi c kh o nghi
c tính nông sinh h c c a các gi ng m
n xu

i trà. Vi

c tính sinh h
su t, kh

c xem là m t khâu quan tr ng
ng b

u t vi

ng, phát tri n, ti

ng ch u sâu b

u ki n b t l
.

Vi c ch n t
m

t cao,

nhau là v
xu

i trà nh

nghi m vào s n xu t nh ng gi ng ngô lai
nh và thích nghi v i nh ng vùng sinh thái khác

r t quan tr ng góp ph
t, s

ng ngô t t vào s n
.


4

2.2. TÌNH HÌNH S N XU T NGÔ TRÊN TH GI I VÀ VI T NAM
2.2.1. Tình hình s n xu t ngô trên th gi i
2.1.

1961
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010

2011
2012
2013

1961 - 2013

105,48
147,47
147,44
148,61
158,61
161,01
155,7
161,91
172,2
178,5
184,2

19,4
49,5
48,4
47,5
49,7
51,1
51,9
52,2
51,5
48,9
55,1

205,00
729,21
713,91
706,31
788,11
822,71
809,02
844,41
887,8
872,8
1016,4

(Ngô
[3

)[12].


5

c.

2

2012-2013

Vùng

2012

2013

2012

2013

2012

2013

34

35

20,6

20,3

70

71

68,1

70,8

62

73,8

418

523

Châu Á

58,1

59,4

49,7

51,2

288,8

304,3

Châu Âu

18,3

18,9

51,6

61,9

94,7

117,4

0,1

0,1

71,9
70,8
STAT, 2014[12]

0,67

0,73

Châu Phi

523 tr

51,4%
304,3
.

.
29,93%

2


6

.

2.2.2. Tình hình s n xu t ngô

Vi t Nam

cây

[3

1%
,
95%

2013,
.T
-

các


7

NK54, NK4300, NK66, NK67, VN8960...
3.

1975 - 2013
n tích
(nghìn ha)

1975

276,6

10,42

278,4

1980

389,6

11,00

428,8

1985

392,2

14,90

584,9

1990

431,8

15,50

671,0

1995

556,8

21,3

1.184,2

2000

730,2

27,50

2.005,9

2005

1.052,6

36,0

3.787,1

2006

1.033,1

37,30

3.854,6

2007

1.096,1

39,30

4.303,2

2008

1.125,9

40,20

4.531,2

2009

1.086,8

40,80

4.431,8

2010

1.125,7

41,10

4.625,7

2011

1.117,2

42,90

4.799,3

2012

1118,2

42,9

4803

2013

1172,6

44,3

5193,5

20
34%

.
,

1980,
2013

80,4%


8

-

(CIMMYT, IITA, 2010) [11].

2003)[5].

Vùng

Tây nguyên

(nghìn
ha)
88,3
505,8
205,6
252,4

80,1
40,3

(nghìn
46,1
37,6
43,2
51,7
57,6
56,1

406,7
1904,2
888,9
1306,1
461,5
226,1
t

.

(505,8 nghìn ha)

(37,6 /ha)
,

,

3,1%

9

1904,2

- 30o

g vùng

-


10

2

23%. Cây
2

2013

2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008

2009
2010
2011
2012
2013

(1000 ha)
10,7
9,7
11,6
13,4
15,9
15,9
15,3
17,8
20,6
17,4
17,9
18,6
17,9
19,0

28,8
30,6
32,8
32,6
34,3
34,7
35,2
42,0

41,1
38,6
42,0
43,3
42,7
42,6

30,8
29,7
38,0
43,7
54,6
55,1
53,9
74,9
84,7
67,2
75,2
80,6
76,4
81,0
[7]


11

6
nghìn ha lên 15,9 nghìn ha,

2008

(20,6 nghìn ha.

2013,

19 nghìn ha.

,
.

,

...

Nh

u gi ng, s d ng các gi ng
t s gi ng

ngô nh p n i n

Bioseed 9607, DK999, NK4300, C919 vào s n xu t.

2.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U CH N T O GI NG TRÊN TH GI I
VÀ

VI T NAM

2.3.1. Tình hình nghiên c u ch n t o gi ng ngô trên th gi i
i v i các b t

Châu M , v m

thu c v khái ni

c v t, ngô tr

ni m tin và ch

mh it c a

t ch t và tinh th n c

i

c a châu l c m i. Cây ngô g n bó ch t ch v i cu c s ng c

i

b n x châu M

c th

gieo tr ng và sau khi thu ho ch. Th k
ngô t

c cúng t

c khi

i da tr ng ti p nh n cây
i nh ng

c.


12

Tuy nhiên ph
v

n th k XVIII t c sau khi Columbus mang cây ngô
k

i m i có nh ng phát hi n khoa h c quan

tr ng v cây ngô. Phát hi

u tiên là phát hi n v gi i tính c a cây ngô.
y s th ph n chéo

Massachusetts. Trên ru ng ngô vàng có s

ngô t i

i v m u h t b i gi ng

và xanh.
c

n xét v

gi i tính c

n ngô cho quá trình

th tinh (Ngô H u Tình, 2009) [6].

hi

n

lai thông qua vi c lai gi a các chi Nicotinana tabacum và
u tiên miêu t hi

c a con lai

c s ng

ngô khi ti n hành lai các cây tr ng thu c chi Nicotiana. Dianthus,

Verbascum, Mirabilis và Datura v
sát th y hi

Charles Darwin quan

lai

giao ph i phát tri

Ông nh n th y nh ng cây
ph i 20% (Ngô H u Tình, 2009) [6].

Vào n a cu i th k

it

tính ch t

khoa h c ch không trông ch vào s may r i. Công trình c i t o gi ng ngô
c Beal th c hi

y s khác bi t v

gi ng lai so v i gi ng b m
b m v

tc

t
t c a gi ng

t t 25% (Ngô H u Tình, 2009) [6].
m so sánh hai d ng

ngô t ph và giao ph

i k t lu

ph

u cao cây

d ng ngô giao

i d ng ngô t ph

Miranda, 1986) [14].
t o các dòng thu
ngô. Các thí nghi

ng t ph
c ti n hành ti p t

ng b c
n th y


13

t ph i d
Ông b

n s suy gi
u ti n hành la

c c a cây, gi m s c s

t.

a m t s dòng và th y r

t và s c

s ng c a gi

các

gi

n so v i các gi ng ngô

khác th
s b

ng công trình nghiên c ngô lai c
uc

n t o gi ng ngô (Hallauer,1988) [15].

Các gi

c tr ng r ng rãi và ph bi

các gi
gi

lai cao nh
t th p nên giá thành h t gi

ta ti n hành t o các gi
thành h t gi ng r

u

n xu t h t
t cao. Vì v

i

t h t gi ng cao, giá
cao (Ngô H u Tình và c ng s , 1997) [3].

0%

g các


14

(Quality Protein Maize ).
(0,11%), Lysine (0,475%) và Protein (11%)


15

Novartis,

Ngô là cây tr

16

Trên

*

49

- 1995:
.

,

60 (

,

+

.

,