Nghiên cứu tái sinh cây Bò Khai (Erythropalum scandens) bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào (Khóa luận tốt nghiệp)

------------------------------------

(ERYTHROPALUM SCANDENS)

Chuyên ngành
Khoa

: Chính quy
:
: CNSH - CNTP
: 2011 2015

Thái Nguyên, 2015


------------------------------------

CÂY BÒ KHAI
(ERYTHROPALUM SCANDENS)

Chuyên ngành
Khoa

:
:
:
:
:
:

Chính quy

K43 CNSH
CNSH - CNTP
2011 2015
ThS.
Lâm

Thái Nguyên, 2015


i

L

u khoa h c c a b n thân
tôi. Các s li u và k t qu nghiên c
toàn trung th

u tra trên th

a hoàn

trên các tài li u. N u có gì sai tôi xin ch u hoàn

toàn trách nhi m!
Thái Nguyên, ngày

tháng

Xác nh n c a GVHD

i vi

i Lâm

Nguy

XÁC NH N C A GIÁO VIÊN CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n sinh viên
a ch a sai xót sau khi H

ng ch m yêu c u!

(Ký, ghi rõ h tên)


ii

L IC
Th c t p t t nghi p là ho
phát tri n ph m ch

ng giáo d

c thù nh m góp ph n hình thành,

c ngh nghi p c n thi t c a sinh viên theo m c tiêu
ng các ki n th c h

vào th c t công vi c giúp sinh viên nh n bi

ng

mm

và c n trang b thêm nh ng ki n th c, k

m y u c a mình

ng nhu c u công vi c.

c s nh t chí c a B
giáo

tôi

nghiên c u tái sinh cây Bò Khai (Erythropalum scandens) b
nuôi c y mô t bào.
Tôi
-

tôi
tôi
trong s
tôi
uc g

th c hi

tài m t cách hoàn ch nh nh t. Song

u làm quen v i công tác nghiên c u khoa h c, ti p c n v i th c t
n ch v ki n th c và kinh nghi m nên không th tránh kh i nh ng h n ch
và thi u sót nh

nh mà b

quý th y cô giáo và các b

c. Tôi r
khóa lu n

c hoàn ch

Thái Nguyên, ngày

tháng
Sinh viên

c s góp ý c a


iii

DANH M C CÁC C M T

VI T T T

2,4 D

: 2,4 Diclorophenoxy acetic acid

Cs

: C ng s

BA

: 6-Benzylaminopurine

CT

: Công th c

CV

: Coeficient of Variation
i ch ng

GA3

: Gibberellic acid

IAA

: Indole-3-acetic acid

IBA

: Indole butyric acid

BAP

: Bezylamino purine

Kinetin

: 6-Furfurylaminopurine

LSD

: Least Singnificant Difference Test

MS

: Murashige & Skoog (1962)

MT

:

ng

W/v

: Kh

ng/ th tích

V/v

: Th tích/th tích


iv

DANH M C CÁC B NG

B

nh tính các nhóm ch t h

n ng n

và r cây Bò khai............................................................................................................. 5
B ng 4.1. K t qu

ng c a th i gian kh trùng b ng

dung d ch H2O2

n kh

B ng 4.2. K t qu

ng c a th i gian kh trùng viên

kh
B ng 4.3. K t qu
b ng HgCl2

n hi u qu kh trùng m u c y.................................. 27
ng c a th i gian kh trùng
n hi u qu kh trùng m u ........................................................ 28

B ng 4.4. K t qu

ng c

B ng 4.5. K t qu

ng c

K t qu nghiên c
B ng 4.6. K t qu

u .................................................. 25

n kh

i....................... 30
i.

c thu th p sau 60 ngày .......................................................... 33
ng c a s k t h p gi

qu tái sinh ch i. K t qu nghiên c
B ng 4.7. K t qu

n kh

c thu th p sau 60 ngày............................. 36

ng c a s k t h p gi

hi u qu tái sinh ch i. K t qu nghiên c

n hi u

n

c thu th p sau 60 ngày. ................... 39


v

DANH M C CÁC HÌNH

Hình 4.1.

ng c a th i gian kh trùng b ng dung d ch
n kh

Hình 4.2.

nh h

u Bò khai...................................................26

ng c a th i gian kh trùng viên kh trùng Johnson

n hi u qu kh trùng m u Bò khai. .......................................................27
Hình 4.3.

nh h

ng c a th i gian kh trùng b ng HgCl2 (0,1%)

n hi u qu kh trùng m u Bò khai. .......................................................................29
Hình 4.4. nh h

ng c

Hình 4.5.

ng c

nh h

Hình 4.6. nh h

n kh
n kh

ng c a s k t h p gi

i...................................32
i Bò khai.......................35
n hi u qu

tái sinh ch i Bò khai..................................................................................................38

Hình 4.7. nh h

ng c a s k t h p gi

n hi u qu

tái sinh ch i Bò khai..................................................................................................41


vi

M CL C
PH N 1. M
1.

tv

U.....................................................................................................1
...............................................................................................................1

1.2. M

tài ..............................................................................................2

1.3. Yêu c u c

tài ................................................................................................2
c ti n c

tài ................................................2

c. .............................................................................................2
c ti n. ..............................................................................................3
PH N 2. T NG QUAN TÀI LI U ...........................................................................4
2.1. Gi i thi u chung v cây Bò khai..........................................................................4
m c a cây Bò khai.................................................................................4
2.1.2. Ngu n g c và phân b .......................................................................................4
2.1.3. Phân lo i............................................................................................................5
2.1.4. Giá tr c a cây Bò khai......................................................................................5
2.2. Tình hình nghiên c u cây Bò khai .......................................................................7
2.3. Khái ni

khoa h c c a nuôi c y mô t bào th c v t .........................10

2.3.1. Khái ni m ........................................................................................................10
khoa h c c a nuôi c y mô t bào th c v t............................................10
2.4. M t s y u t

n nuôi c y mô t bào th c v t ...............................11

2.4.1 V t li u nuôi c y ..............................................................................................11
u ki n nuôi c y ..........................................................................................11
2.4.3.Vô trùng m u c y:............................................................................................12
2.4.3. Thành ph
2.4.4. Môi

ng nuôi c y ....................................................................12

ng v t lý ............................................................................................17

PH N 3. V T LI U, N

U.............19

3.1. V t li u, hóa ch t và thi t b nghiên c u............................................................19
3.1.1. V t li u ............................................................................................................19
3.1.2. Hóa ch t ..........................................................................................................19
3.1.3. Thi t b ............................................................................................................19
m và th i gian nghiên c u ......................................................................19


vii

m nghiên c u ........................................................................................19
3.2.2. Th i gian nghiên c u ......................................................................................19
3.3. N i dung nghiên c u ..........................................................................................19
u....................................................................................19
3.4.1. N i dung 1: Nghiên c u
n kh

ng c a m t s ch t kh trùng

ng vô trùng m u Bò khai .........................................................................20

3.4.1. Nghiên c u
H2 O 2

ng c a th i gian kh trùng b ng dung d ch

n kh

u..................................................................20

3.4.2 Nghiên c u

ng c a th i gian kh trùng viên kh trùng
n hi u qu kh trùng m u c y .................................................21

3.4.3. Nghiên c u

ng c a th i gian kh

2(0,1%). ................21

3.5. N i dung 2: Nghiên c u c a m t s ch
n kh

ng

i Bò khai. ..........................................................................22

3.5.1.Nghiên c u

ng c

n kh

i. ......................22

3.5.2.Nghiên c u

ng c

3.5.3.Nghiên c u

ng c a s k t h p gi a (kinetin ho c BAP)

n kh

i...........................22
và

n hi u qu tái sinh ch i..................................................................................23
3.5.4.Nghiên c u nh h

ng c a s k t h p gi a (kinetin ho c BAP)

n hi u qu tái sinh ch i. ............................................................................23
3.6. X lý s li u .......................................................................................................24
PH N 4. D
4.1. K t qu

KI N K T QU NGHIÊN C U......................................................25
ng c a m t s ch t kh

n kh

vô trùng m u Bò khai ................................................................................................25
4.2. K t qu

ng c a m t s ch

tái sinh ch i Bò Khai. K t qu nghiên c

n kh
c thu th p sau 60 ngày ....................30

PH N 5. K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................42
5.1. K t lu n ..............................................................................................................42
5.2. Ki n ngh ............................................................................................................42


1

PH N 1
M
1.

U

tv
c là Erythropalum

Cây Bò khai hay còn g
scandens (

, 2003) [13]. Bò khai là lo i cây dây leo dài t 5-10m.

Vi t Nam, Bò khai có

h u h t các t nh vùng núi phía B c, nhi u nh t là

B c K n và

c coi là m t trong nh ng lo

cs nc a

T t L i trong 100g c a lá cây Bò khai có ch

c;

2,6 mg carotene và 60 mg VitaminC. Nhi u nghiên c

ra tác d ng

c lí c a cây Bò khai dùng ch a viêm th
ti u ti

m tm

c

-2 l

khai s c l
(

ng ti t li u,
c ti

c ti u tr l

c, ch
c bi t cây Bò

c u ng ch a b

t k t qu r t t t

, 2003) [13].
t và thu nh p cao v i giá bán trên th

nay t

3000-

ng hi n

ng/bó (m t bó kho ng 200-300 gam), 15000-30000

ng/1kg ng n non. Vì v y vi c tr

t

ng làm kinh t tri n v

i núi phía B c (Nguy n Ti n

Bân, 1998) [1].

Hi n nay nhu c u v gi

i l

ng truy n th ng (giâm hom) còn nhi u h n ch . M t
nhi u th i gian và công s c, h s nhân ch i th
cao. Trong khi nuôi c y mô t

t phát tri n, có nhi

tr

ng.

i nhân gi

tr hóa không
t
uôi c y


2

nguyên li u th c v t hoàn toàn s ch các vi sinh v
ng nhân t

ng dinh

u ki n vô trùng. Nuôi c y mô gi

c tính

tr ng t t c a b m , h s nhân gi ng nhanh trong th i gian ng n, cho ra các
cá th

ng nh t v m t di truy n, có th nhân gi ng cây tr ng

quy mô công nghi p (k c
ng), ch

ng khó nhân b

ng k ho ch s n xu t, t

c cây s ch b nh ch t

ng t t, các cây sau nhân in vitro

c tr hóa nên nâng cao

hi u qu nhân so v

ng (Lê Tùng

Châu, 1996) [3].
n hành nghiên c

tài: nghiên c u tái

sinh cây Bò khai (Erythropalum scandens ) b

y

mô t bào nh m góp ph n hoàn thi n quy trình nhân nhanh cây Bò khai.
1.2.M

tài
Nghiên c u

ng c a m t s ch t kh trùng

trùng m u và tái sinh gi ng Bò khai ch
1.3. Yêu c u c
-

n kh
t in vitro.

ng cao b

tài

nh

ng c a m t s ch t kh

n kh

m u Bò khai.
kh

c

ng c a m t s ch

u ti

n

i.
c ti n c

tài

c.
Quá trình nghiên c u s

cm ts

và hoàn thi n tái sinh gi ng Bò khai b
c
khai b

ng c a m t s ch
in vitro.

u ti

t góp ph n xây d ng
t in vitro. T

t tái sinh Bò


3

K t qu nghiên c u góp ph n phát tri n vi c nghiên c
gi ng in vitro

t nhân

c li u nói chung.
c ti n.

T các k t qu nghiên c u b sung ngu n tài li u tham kh o ph c v
cho các nghiên c u, gi ng d

t tái sinh gi ng Bò khai có ch t

in vitro.

ng cao b

Góp ph n b o t n và nhân gi ng Bò khai, t o ra m t s
l
dùng.

u có ch

ng cao cung c p cho s n xu t và th

ng cây gi ng
ng tiêu


4

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1. Gi i thi u chung v cây Bò khai
m c a cây Bò khai
Bò khai là lo i cây có dây leo b ng tua cu n m c

nách lá, dài 15-

ng ch hai. Thân dài t i 15m, màu xám vàng hay vàng nh t,
già có màu tr ng m
l n nh

ng kính thân trung bình 2-3cm,

t 5-6cm. Cành m m, trên v có nhi u v t bì kh ng màu nâu. Lá

m c so le, hình tr ng r

u nh n, dài 9-16cm, r ng 6-11cm, mép

n sóng. Lá b

m hoa ngù nh , m c

m

i di n v i cánh

hoa. Qu m ng hình trái xoan, dài 1,0-1,5cm, mang m t s o

u, khi chín

có 1 h t hình tr ng bên trong. Ra hoa tháng 4-6, mùa qu
7-9, chín qu vào tháng 10. Qu có th t n t i trên
sau. Cây d nhân gi ng b ng hom (Ph

n mùa
n, 2005) [7], (Nguy n

Ti n Bân, 1998) [1].
2.1.2. Ngu n g c và phân b
Cây Bò khai có ngu n g c nhi
Qu
bi n

t Nam.
các t nh phía b

p

i châu Á, ph bi n

Vi t Nam cây Bò khai phân b ph
các t nh mi n trung và Tây Nguyên,

duyên h i nam Trung B . T p trung nhi u nh t

c bao g m

các t nh: Cao B ng, L

c C n, Thái

Nguyên, B c Giang. Cây s ng
th sinh, r
và cs, 2000) [4] (Nguy

Nam Trung

cao t 100-1500m, m c hoang ven r ng

c h i, ch y u t p trung

vùng

(Tr n C


5

2.1.3. Phân lo i
Bò khai tên khoa h c:Erythropalum scandens Blume.
Loài

: Escandens.

Chi

: Erythropalum. Bò khai là loài duy nh t còn t n t

c công

nh n thu c chi Erythropalum.
H

: D u Olacaceae,h Olacaceae g m 3- 4 chi và kho ng 40 loài.

B

: Santalales.

L p

: Eudicost.

Ngành

: Angiospermae.

Gi i

: Plant (

2011) [14], (

ng,

2003) [21].
2.1.4. Giá tr c a cây Bò khai
2.1.4.1. Giá tr

ng.

(
có
P
carotene và 60 mg VitaminC.
2.1.
hai.
Nguyên

%N

%
Xyanua

Plavonoit

Saponin

Cumarin

Lipit

83,82

0,0058

Có

Có

Có

Có

Có

65,59

0,0063

Có

Có

Có

Có

Có


6

2.1.4.2. Giá tr kinh t
Cây Bò khai

-

30-

.

d

(

2.1.4.3. Giá tr

, 2009) [9].

c li u
ò khai có v

ng tính bình, có tác d ng thanh nhi t,

n i ni u.

Nam Bò khai
thông (

, 1999) [10].
-

dân gian

Nguyên
(

và cs,2003) [5].
-

.
B

(

, 2003) [13].


7

Ngoài ra, trong thành ph n hóa h c c a rau Bò khai có h p ch t d ng
Flavine, (H

u Phùng, 2003)

m t trong nh ng h p ch t có tác d ng l i ti

y có th th y vi

dân s d ng cây Bò khai làm thu c ch a b
lo n liên quan t i ho t

i

c ti u vàng và m t s r i

ng c a h gan th n

ti t ni

c khoa

h c và th c ti n.
2.2. Tình hình nghiên c u cây Bò khai
u Phùng, Cây Bò khai có 2 l a qu

u ra

hoa tháng 6, chín tháng 8, k t qu gieo th nghi m h t t l a qu này cho t
l m c 47,5%. L a qu th 2 c a cây ra hoa tháng 9, qu chín tháng 11, k t
qu th nghi m gieo h t c a l a qu

tt l n ym

S chênh l ch v t l h t n y m m c a 2 l a qu
h t gi ng

c cho là vì ch

ng

hai l a là khác nhau, m t khác th i v gieo h t vào ti
u Phùng và cs, 2003) [18].
t qu nghiên c u c

t nhiên có kh

u Phùng, cây Bò khai trong

p là do qu c a lo i cây này khi chín có mùi

v h pd nm ts

i(

u Phùng và cs,

2003) [18].
Ngoài kh

ng t h

nhân

gi ng b ng bi n pháp vô tính. N u chi t cành thì sau ch ng 6 7 tháng có th
ng.

dài cành chi t

l ra r và xu

n

khác nhau. Cành dài 30-40cm (3lá) cho t l ra r 88,5%. Cành dài 10-20cm
(1 lá) ch cho t l ra r 74,2%. V kh
ng l

i v giâm có nh

n th i gian ra r và t l m c c a hom giâm.V giâm tháng 11

cho k t qu xu

t t l 83%, th i gian t

ngày. V giâm tháng 1 ch cho t l xu

n m c là 24
t 75,3%, th i gian t khi

n m c là 36 ngày. Các lo i cành giâm khác nhau (bánh t , trung bình,


8

t qu khác nhau, lo i cành trung bình và bánh t cho t l
s ng cao (84,1 -85,2%), lo i cành già ch

t t l s ng là 56,2% (Ph

n, 2005) [7].

So sánh v s

ng c a 2 lo i cây (cây gieo h t và cây giâm cành)

tu i 1 cho th

u cây tr ng t h t th hi

cây giâm cành, s ng n trung bình là t 2,6

ng y

10,3 ng n/cây/tháng. Trong khi

t 3,8-14,2 ng n/cây/tháng. Tuy v
s sai khác nh d n và cân b
m

2 thì
t l i th hi

ng

s ng n trung bình là t 6,8- 21,5 ng n/cây/tháng.

giâm cành ch

t 5,6-19,2 ng n/cây/tháng (Tr n C và cs, 2000) [4].

Theo Tri

, rau Bò khai là cây không quá khó tr ng, có th

thích ng t

u ki n tr ng tr t t

t

c úng ng p, thích h
tr ng t

a ti

các chi

Quân khu I,

i g c cây m t t ng

So sánh v i nh ng cây không cho t
t

t nhi u mùn. Khi tri n khai

n.

y thì th y cây tr ng v i các

ng t

(Tri

,

2002) [11].
Trung tâm Nghiên c
Nam

c s n - Vi n Khoa h c Lâm nghi p Vi t

u th nghi m nhân gi ng cây Bò khai t i Hoành B

Qu

u thành công b

m t s k thu t gây tr
Nguy n Chí Hi u -

ng th i gi i thi u

n.
i h c Tây B c v

gây tr ng và phát tri n rau Bò khai, rau S ng t
qu nghiên c
có s d ng ch
65

u k thu t
k t

ng b
ng cho t l n y m m khá cao, bi

ng t

85% tu vào lo i thu c kích thích (IAA, IBA, NAA) và th i v giâm


9

hom. Qua k t qu th nghi

u cho th y IBA t ra khá hi u qu

iv i

vi c kích thích ra r hom giâm cây Bò khai (Nguy n Chí Hi u,2009) [9].
Trung tâm gi ng cây tr ng, v t nuôi - S Nông nghi p & Phát tri n nông
thôn t nh B c K

n hành kh o nghi m giâm cành rau Bò

c

t m t s k t qu kh quan.

Theo Tr

t cây Bò khai có th l

giâm t g c lên h t

ph n bánh t cây m 3 tu i tr lên. C t thân thành nhi

n hom, m ihom

dài 20 -25cm, to trên 3mm, có t 1-3 lóng g m 2-4 m t, c t b h t lá. C t
hom

Giâm hom lên lu

n b theo r ch

sâu 10cm, r ch n cách r
sau 20-25 ngày hom ra r
chu n cây con xu
lên, cây

m cho cây,
i và n y ch i

t phía trên. Tiêu

n ph i cao 20-25 cm, r dài 5-6cm, có 5-6 c p lá tr

ng t t. Th i v tr ng là xuân ho c thu. Ch n ngày râm mát

ho

tr

i tán r ng t nhiên, tr

tr

t sau

i tán r ng tr ng,
y còn t t, tr

n nhà, ho c tr ng thu n
i bãi (Tr

i

ng thâm canh

t, 2007) [6].

Hi n t i Trung tâm nghiên c u và phát tri n h th ng nông nghi p Vi t
Nam

n hành d án phát tri n cây rau Bò khai t i t nh B c

K n trong khung d
ít s d

ng hóa thu nh p t cây tr ng
n 2008-2011 do Trung tâm Nghiên c u và phát tri n h

thông nông nghi p ph i h p v i Vi n nghiên c u Rau qu Vi t nam và các t
ch c c a

cùng th c hi n, k t qu

uc ad

ng

nh cây Bò khai có th nhân gi ng b
nghi m v

nh ng tín hi u tích c c (Tr nh

t, 2007) [6].
Do nhu c u v rau Bò khai ngày càng l n nên nhi

các xóm


10

làng vùng sâu

Cao B ng, B c K

t b o v , gìn gi

nh ng khu r ng có cây Bò khai phân b t nhiên. M t s ch
b

tâm nghiên c u, tr ng th

nr

d nd

n cây

c a mình. Cây Bò khai có th tr ng b ng h t ho c b ng hom, cách th c mà
i dân

ng s d ng

nhân gi ng là c t dây Bò khai t r ng

giâm tr ng tr c ti p xu

t tro

n nhà (Ph

n,

2005) [7].
2.3. Khái ni

khoa h c c a nuôi c y mô t bào th c v t

2.3.1. Khái ni m
Nuôi c y mô t bào th c v t là quá trình nuôi c y in vitro các nguyên li u
n r , v y c hay m u mô, cánh hoa có kích
c nuôi c y trong ng nghi m v
h

u ki

t o thành mô hay cây hoàn ch nh (

ng thích
Th Ng c Oanh, 2004) [17].

mc
t o ra s

c phù h p

s nhân gi ng cao nên có th

ng cây l n trong th i gian ng n.Th c hi

thu

u ki n t nhiên.T o ra cá th m i gi

u (Nguy

c tính c a cây ban

2001) [16].
khoa h c c a nuôi c y mô t bào th c v t
a t bào th c v t

Gottlieb Haberlandt (1902) nhà th c v t h
u tiên cho nuôi c y mô t bào th c v
a t bào trong cu
tách r
b

i t bào b t k c
ng thông tin di truy n c
hoàn ch nh khi g

t n n
thuy t v

c nghi m v nuôi c y t bào
sinh v
ó kh

u mang toàn
n thành

u ki n thu n l i.

2.3.2.2. S phân hóa t bào
S

ng c a t bào g
n dãn c a t
c u trúc và ch

n phân chia t bào
n này t

ng


11

bào b

m

nh n các ch

các t

n này có các

c

c u trúc và ch
Có th nói r ng s phân hóa t bào là s chuy n t bào phôi sinh thành
các t bào mô chuyên hóa (

u Phùng và cs, 2003) [18].

2.3.2.3. S ph n phân hóa t bào
S ph n phân hóa t
Các t

c l i v i s phân hóa t bào,

t hóa trong các mô ch

chia, trong nh

u ki n nh

nh chúng có th quay l

các mô phân sinh và có kh

t o ra các t bào m i (Hoàng

Minh T n và cs, 1994) [20].
2.4. M t s y u t

n nuôi c y mô t bào th c v t

2.4.1 V t li u nuôi c y
V t li u nuôi c y là ngu n nguyên li u kh

u cho nuôi c y mô t bào

th c v t.

V t li u nuôi c y

ng khá l n t i k t qu nuôi c y. V nguyên

t c m i t bào c
v

u có kh

ân, r , lá, ch

sinh

t li u nuôi c y. Tuy nhiên, th c t tùy t ng lo i t

bào và các lo i mô khác nhau mà k t qu phát sinh hình thái khác nhau, v i
kh

o ch i r hay mô s o (

n và cs, 2006) [19].

Vì v y vi c ch n m u c y cho phù h p ph
lý hay tu i c a m u, m u non tr có s ph n ng v

vào: Tr ng thái sinh
u ki n và môi

ng nhanh, d tái sinh. Ngoài ra mô non m
m nh, m

nhi m m m b

ng

.

u ki n nuôi c y
u ki n vô trùng là yêu c u quan tr ng nh t quy
s thành b i c a vi c nuôi c y. Toàn b quá trình nuôi c y in vitro c

n
mb o


12

u ki n vô trùng tuy

i. Vô trùng bao g m: Vô trùng phòng nuôi c y, vô

trùng d ng c

ng, vô trùng m u c y

, 1993) [24].

2.4.3.Vô trùng m u c y:
Mô c y có th là các b ph n khác nhau c a th c v t, tùy theo s ti p
xúc v

ng bên ngoài mà các b ph n này ch a nhi u hay ít vi

khu n, n m.

u c y ph bi n hi n nay là dùng các

ch t hóa h c có ho t tính di t n m, di t khu n. Hi u l c di t n m, di t
khu n c a các ch t này ph thu c vào th i gian x lý, n
xâm nh p trên b

và kh

m t mô c y: HgCl2(0,1%), H2O2,(4,0%), Johnson

(2,5ppm), c n 700(Johan Rusydi Iskandar,Kotanegara, l995) [25].
2.4.3. Thành ph

ng nuôi c y

ng hóa h c cung c p ch

n c n thi t cho s

ng và phân hóa c a mô trong su t quá trình nuôi c y in vitro. Thành
ph n c

ng hóa h

nuôi c

i theo loài cây, b ph n cây, m

ng có các nhóm ch t sau

.

2.4.3.1. Ngu n cacbon
Thông d ng nh t là s

d ng glucose và saccharose (30g/ 1l môi

ng), agar 5-

ng (Nguy

[12].

2.4.3.2. Các nguyên t khoáng
ng
Nguyên t

ng là nh ng nguyên t mu
c s d ng

n

trên 30 ppm. Các nguyên t này có ch c
i ch t gi a các t bào th c v t v i môi

ng và xây d ng nên thành t
vi c hình thành ch i , v
ch t di n ra m nh m (Nguy

ng nhi
ng nhi u kali s
và cs, 2011) [12].

p cho
i


13

-

-

3

(nitrat) và NH4+ (amoni) riêng
NO3-

+

-

4

3

dùng là: Canxi nitrat (Ca(NO3)2.4H2O), Kali nitrat (KNO3), Natri Nitrat
(NaNO3

4NO3).

Amon sunphat (NH4)2SO4

4NO3)

-

4.7H2O

và KH2PO4.

-

3),

Kali Clorua (KCl), KaliDehidro Photphat (KH2PO4).
Nitrat: Ca(NO3)2.4H2O, CaCl2 .6H2O, CaCl2.2H2O.
-

4.7H2

(NH4)2SO4.
- Các Ion Na+ và Cl(Ph

nh,

2000) [22].
ng
Nguyên t

ng là nh ng nguyên t

c s d ng

i 30 ppm g

c nm

nh
cho s

ng nuôi c

n
ng

ph n không th thi u

ng và phát tri n c a mô. N u thi u Fe quá trình phân chia c a

t bào b r i ro n, thi u Bo mô nuôi c y phát tri n mô s o r
hi u su t tái sinh th

ng c a các nguyên t

ng và các nguyên


14

t

ng ph thu c vào t

ng nuôi c y và t

c y (Nguy

ng nuôi
.

2.4.3.3. Vitamin
Theo Czocowoki (1952) thì mô t bào th c v t khi nuôi c y in vitro v n
có kh

ng h

nhu c u c a chúng.

Vì v y ph i b sung các vitamin c n thi

ng nuôi c

góp

ph n t o các enzyme xúc tác các ph n ng sinh hóa trong t bào. Các vitamin
c s

d

(thiamin), B2 (Ribofravin), B3 (Axit

panthotenic), B5 (axit nicotinic), B6 (piridoxin) v i n
1mg/l. Myo

ph bi n là

c s d ng vì nó có vai trò quan tr ng

trong sinh t ng h p thành t bào th c v t

.

Các ch t ph gia h
Các ch t ph

ng nuôi c y nh m kích thích s

ng c a mô s

c d a, khoai tây , chu i,

d ch chi t n m men. Trong thành ph n c
h

ng, Myo

c d a ch a các axit amin, axit

inositol và các ch t có ho t tính Auxin, các Gluoxit

c a Cytokinin. Ngoài ra, khoai tây và chu

c s d ng, vì trong

thành ph n c a chúng có ch a m t s vitamin và các kích thích t có tác d ng
tích c

ns

ng, phát tri n c a m u c y (Tugba Bayrak Ozbucak

và cs, 2006) [28].
Các ch
M t s ch
t o thành giá th

ng (giá th )
cs d
cho m u phát tri

polysaccharid làm t rong bi n và có kh
ng

c và t n t i

tr ng thái l ng, còn

ng nuôi c

cl
y là m t lo i

c cao,

800C Agar

i 400C nó t n t i

tr ng


15

thái r

ng có tính axit cao, kh

gi m. N

ng s d ng 5-8g/l (Tonga Noweg và cs, 2003) [27].

PH c

ng

Là y u t quan tr ng, nó
ch

c c a agar

ng t

ng tr c ti p t i quá trình h p th các

ng vào m u c y. Th c t

th p (pH < 4,5) ho

p

u gây ra c ch

tri n c a mô và t bào nuôi c y. N u pH c
làm r i lo

ng minh khi pH
ng, phát

ng gi m m nh m s

i Fe, làm gi m hay ng ng h n quá trình sinh

ng c a m u c

ng p

ng trong kho ng t 5,5

6,5 trong

nuôi c y mô t bào th c v t (Nguy
J. Balick và cs, 1996) [26].
Các ch

ng

Các ch

ng là thành ph n không th thi u trong môi

ng nuôi c y, có vai trò quan tr ng trong quá trình phát sinh hình thái
th c v t. Hi u qu c a ch
ho t tính c a ch

ng ph thu c vào: N

,

ng và y u t n i sinh c a m u c y (Lê
.

D a vào ho t tính sinh lý phân chia ch
nhóm: Nhóm ch

ng thành 2

ng và nhóm ch t c ch

Trong nuôi c y mô, t bào th c v t, nhóm ch

ng.
ng là

c s d ng.
-

c phát hi n l

u tiên b i Charles Darwin và con

trai là Francis Darwin khi th nghi
u nhà khoa h
nhóm ch

ng sáng trên cây y n m ch.
u và d n m r ng hi u bi t v
th c v t t p trung nhi u

non, h t n y m m, trong ph n hoa. Auxin có nhi

các ch i, lá

ng t i các hi u ng

16

ng và phát tri
h

ng t

th c v t. C th
ng c a th c v t, tiêu bi

t. Auxin gây ra hi
nh s

nh
ng sáng và

nh (s

c ch ch i nách). Auxin kh

ng c a ch i

ng vi c hình thành r bên và r ph

do auxin kích thích s phân chia c a t bào tr bì-

s

xuyên qua v và bi

ng
n vi c hình

thành ch i hoa, s phát tri n c a qu và làm ch m s r ng lá

u

Phùng và cs, 2003) [18], (Nguy
c s d ng là NAA, IBA, 2,4D (các auxin nhân
t o), IAA (auxin t nhiên). Ho t tính c a các ch
t t y

c x p theo th

nm

nhi

yc mv i

và d phân h y trong quá trình h p kh

n

n

ng nuôi c y mô. NAA và 2,4D không b bi n tính

nhi

cao. Tuy nhiên ch t 2,4D là ch t d

nh

ng

n s phân chia t bào và hình thành callus (Nguy n Chí Hi u và cs.

2009) [9]. (Nguy
ch

c phát hi n t nh
u tiên là Kinetin b t ngu n t tinh d ch cá trích. Ti

tách t n
t

a th k XX,

ah

n cytokinin

n zeatin
vi sinh v t, t o,

, cây lá kim. Zeatin có nhi u trong th c v t b c cao và

trong m t s vi khu n. Trong th c v t, cytokinin có nhi u trong h t, qu

n, mô phân sinh. Cytokinin kích thích ho c c ch nhi u quá trình
i ch t. Cùng v

u khi n s phát sinh hình

thái trong nuôi c y mô. T l auxin/cytokinin cao s kích thích t o r

c

l i s hình thành ch i. Cytokinin c m ng s hình thành ch i bên và c ch
ng dãn dài c a t

u

ng