Nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển của một số tổ hợp ngô lai vụ Thu Đông 2014 tại Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NÔNG TH LI U
tài:

NGHIÊN C U KH

NG,

PHÁT TRI N C A M T S
V

T

H P NGÔ LAI

I THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI

H
o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c

: Chính quy
: Tr ng tr t
: Nông h c
: 2011 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NÔNG TH LI U
tài:

NGHIÊN C U KH

NG,

PHÁT TRI N C A M T S
V

T

H P NGÔ LAI

I THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI
H
o
Chuyên ngành
Khoa
L p
Khóa h c

Gi
ng d n

IH C

: Chính quy
: Tr ng tr t
: Nông h c
: K43 - TT - N01
: 2011 2015
: TS. Tr n Minh Quân


i

L

c s

nh t trí c

ng, Khoa Nông h c -

h

i

tài: Nghiên c u kh
ng, phát tri n c a m t s t h p ngô lai v

Thu

2014 t i Thái Nguyên
Sau m t th i gian th c hi

n nay khóa lu n t t nghi

ih

y giáo, cô giáo trong Ban ch
nhi m khoa và các th y cô trong Khoa Nông h c

n bè nh ng

i quan tâm em trong su t th i gian h c t p và nghiên c

c bi t em

y giáo TS.Tr

n tâm theo

dõi, ch b

ng d n em trong su t quá trình th c hi

Thái Nguyên, 29 tháng 5
Sinh viên

Nông Th Li u

tài.

5


ii

DANH M C CÁC B NG
Trang

B ng 2.1. Tình hình s n xu t ngô c a các Châu l c và Th gi

nt

-2013 ................................................................................. 5
B ng 2.2. Tình hình s n xu t ngô c a m t s

c trên th gi i

B ng 2.3. D báo nhu c u ngô th gi

............................................ 7

B ng 2.4. Tình hình s n xu t ngô c a Vi

nt

B ng 2.5. Tình hình s n xu t ngô c a các vùng mi n và c
B ng 2.6. Tình hình s n xu t ngô c a m t s

B ng 2.7. Tình hình s n xu t ngô t

.... 6

- 2012 .....11
. 12
............. 13

nt

- 2013.......17

B ng 3.1 Các gi ng t h p ngô lai tham gia thí nghi m ................................ 19
B

ng và phát tri n c a các t h p ngô lai tham
gia thí nghi m ................................................................................. 29

B ng 4.2. Chi u cao cây và chi

p c a các t h p lai tham gia thí

nghi m............................................................................................. 31
B ng 4.3. S lá trên cây và ch s di n tích lá c a các t h p lai ................... 32
B ng 4.4. T

ng chi u cao cây (cm/ngày) c a các t h p ngô lai
n 20-60 ngày sau tr ng....................................................... 34

B ng 4.5. T

ra lá c a các t h

n t 20-60 ngày sau tr ng... 36

B ng 4.6. T l nhi m sâu b nh c a các t h p lai tham gia thí nghi m ........ 38
B ng 4.7. S r chân ki ng c a các t h p ngô lai tham gia thí nghi m........ 40
B ng 4.8. Các y u t c

t c a các t h p ngô lai tham gia thí

nghi m............................................................................................. 41
B

t lý thuy

t th c thu c a các t h p lai tham

gia thí nghi m ................................................................................. 44


iii

DANH M C T

VI T T T

CIMMYT

Trung tâm c i t o ngô và lúa m qu c t

C/s

C ng s

CV (%)

H s bi

/c

ng

i ch ng

Ha

Hecta

IRRI

Vi n nghiên c

LSD05

Sai khác nh nh

M1000 h t

Kh

c th gi i

ng nghìn h t

NSLT

t lý thuy t

NSTT

t th c thu

P

Xác xu t

FAO

T ch c nông nghi

THL

T h p lai

TP - PR

Tung ph n - Phun râu

TPTD

Th ph n t do

c liên h p qu c


iv

M CL C
Trang
Ph n 1. M
tv

U ..............................................................................................................1
.............................................................................................. 1

1.2. M
1.2.1. M

uc

tài .............................................................. 2

.............................................................................................. 2

1.2.2. Yêu c u c

tài ............................................................................... 2
tài................................................................................... 2
c ................................................................................ 2

c ti n.................................................................................. 3

Ph n 2. T NG QUAN TÀI LI U.................................................................................4
khoa h c c

tài ...................................................................... 4

2.2. Tình hình s n xu t, tiêu th , nghiên c u ngô trên th gi i .................... 5
2.2.1 Tình hình s n xu t ngô trên th gi i .................................................... 5
2.2.2. Tình hình tiêu th ngô lai trên th gi i ............................................... 7
2.2.3. Tình hình nghiên c u ngô trên th gi i............................................... 8
2.3. Tình hình s n xu t, nghiên c u ngô
2.3.1. Tình hình s n xu t ngô

Vi t Nam ................................. 10

Vi t Nam.................................................. 10

2.3.2. Tình hình nghiên c u ngô t i Vi t Nam ........................................... 13
2.4. Tình hình s n xu t ngô t i Thái Nguyên.............................................. 16
2.5. Các lo i gi ng ngô ............................................................................... 18
2.5.1. Gi ng ngô th ph n t do (TPTD-open pollinated variety) ............. 18
2.5.2.Gi ng ngô lai (Maize hybrid)............................................................. 18
Ph n

NG, N

U.....19

3.1. V t li u nghiên c u .............................................................................. 19

m và th i gian nghiên c u ........................................................ 19
m nghiên c u ......................................................................... 19


v

3.2.2. Th i v nghiên c u ........................................................................... 20
3.3. Quy trình tr ng tr t áp d ng trong thí nghi m..................................... 20
3.4. N i dung nghiên c u............................................................................ 21
u....................................................................... 21
trí thí nghi m.......................................................... 21
3.5.2. Các ch

............................................... 22

3.6. Thu th p s li u.................................................................................... 27
3.7. X lí s li u .......................................................................................... 27
Ph n 4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .........................................28
ng, phát tri n c a các t h p lai tham gia thí nghi m 28
m hình thái, sinh lý c a các t h p lai tham gia thí nghi m.... 30
4.2.1. Chi u cao cây (cm)............................................................................ 30
4.2.2. Chi

p........................................................................... 31

4.2.3. S lá trên cây..................................................................................... 32
4.2.4. Ch s di n tích lá (LAI) ................................................................... 33
4.3. T

ng chi u cao cây ........................................................ 34

4.4.T

ra lá c a các t h p ngô lai tham gia thí nghi m ...................... 35

4.5. Kh

ng ch u c a các t h p lai tham gia thí nghi m ............. 37
c thân ngô (Ostrinia nubilalis Hiibner) .................................. 37

4.5.2. B nh g s t......................................................................................... 38
4.5.3. B nh th i thân (Rwinia carotovora).................................................. 39
4.5.4. Kh

c a các t h p ngô lai tham gia thí nghi m...... 39

4.6. Các y u t c

t c a các t h p ngô lai

tham gia thí nghi m..................................................................................... 40
4.6.1. S b p trên cây .................................................................................. 41
4.6.2. Chi u dài b p..................................................................................... 42
ng kính b p................................................................................. 42


vi

4.6.4. S hàng trên b p................................................................................ 42
4.6.5. S h t trên hàng................................................................................. 43

4.6.6. Kh

ng 1000 h t ......................................................................... 43
t lý thuy t (t /ha) ................................................................ 43
t th c thu (t /ha) ................................................................. 44

Ph n 5. K T LU

NGH ............................................................................46

5.1. K t lu n ................................................................................................ 46
ngh ................................................................................................. 46
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................................47
I. Tài li u Ti ng Vi t .................................................................................. 47
II. Tài li u Ti ng Anh.................................................................................. 48


1

Ph n 1
M

U

tv
Cây ngô (Zea mays L) là m

c quan tr ng trong

n n kinh t toàn th gi i.

c thu c Trung M , Nam Á, Châu phi

i ta s d

c chính. Ngô không ch cung c

th

i, ngô còn là ngu n th

s

ng ngô c a th gi

c dùng làm th

ng, 2007) [2]

nh

c s d ng làm nguyên li u cho các

ngành công nghi p th c ph m (s n xu
kho ng 67% m

u, tinh b t, bánh k

c ch bi n t ngô. H

M s d ng 18%

s n xu t bánh k o (Nguy n Th Hùng, 2006) [5].
Nh nh ng vai trò quan tr ng c a cây ngô trong n n kinh t th gi i
nên 20

, ngành s n xu t ngô th gi i phát tri n m nh và gi v trí
uv

t, s

dù di n tích tr

ng trong nh
ng th 3 sau lúa m

ngô chi m 1/3 s
c

ng

c trên th gi i và nuôi s ng 1/3 dân s toàn
i n tích tr ng ngô ch

t 105,48 tri u ha v i t ng s

là 205,00 tri u t
tri u ha v i s

c ch y u. M c

n tích tr

ng
t 159,53

ng 817,11 tri u t n (theo th ng kê c a FAO, 2010).

Hi n nay do nhu c u s d ng ngô không ng
nhu c u ngô cho tiêu dùng trong
ng chi

c. B Nông nghi p và phát tri n nông

c phát tri n s n xu
t 5-6 tri u t

10 tri u t
r ng di
r

m
-

c m c tiêu này, hai gi
t. Tuy nhiên vi c m r ng di n tích tr ng ngô
n tích s n xu t nông nghi p còn h n ch và c nh tranh v i


2

nhi u lo i cây tr

t là gi i pháp ch y u. Trong gi i
t thì gi

t phá b

quy

t và ch

ng ngô. M t s gi ng ngô lai t t

s cho s

ng 20-25%. Trong quá trình nghiên

c u và ch n gi ng ngô ph i phù h p v i t ng vùng sinh thái. Vi
kh

ng, phát tri n và

ra s n xu

t c a các gi ng

i trà là công vi c c n ph

c ti n hành. Xu t phát t l i ích

và nhu c u th c t hi n nay, chúng tôi ti n hành th c hi n
c u kh

tài

Nghiên

ng, phát tri n c a m t s t h p ngô lai v Thu
i Thái N

.

1.2. M

uc

tài

1.2.1. M
Ch

c nh ng t h p

ki n khí h u, th i ti t
1.2.2. Yêu c u c

v

u

t nh Thái Nguyên.
tài

- Theo dõi các

ng, phát tri n c a các t h p ngô lai

ch n t o.
-

ng ch

u ki n b t thu n và sâu b nh c a các t

h p lai
- Theo dõi các y u t c

t c a các t h p ngô lai tham gia

thí nghi m.
1.

tài.

1.

c
-

c nh

m nông sinh h

su t c a các t h p ngô lai tham gia thí nghi m.
- K t qu nghiên c u c
gi ng ngô phù h p v i nh

ct
u ki n sinh thái c a t ng vùng.


3

c ti n
- L a ch n ra nh ng t h p ngô lai t
ch ng ch u t t.
- Là c

t cao, kh


4

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1.

khoa h c c

tài

Vi t Nam nông nghi p nông thôn có v trí quan tr ng. Hi n nay
ng và N

c ta r

n s phát tri n c a nông nghi p nông
y nhanh s phát tri n nông

nghi p t i t nh Thái Nguyên. Tr
nông thôn và nông nghi p
trong công cu
tri

n phát tri n, nông dân,

có nh

im

o nên nh ng thành t u l n

n nay, nông nghi

i toàn di

c phát

ng khá, quan h s n xu t t

i

m i phù h p v i yêu c u phát tri n c a n n nông nghi p hàng hóa. Nh ng
thành t u
u ki

n r t quan tr ng vào s

nh kinh t - xã h i, t o

y nhanh công nghi p hóa - hi
t ph n không nh

c.

i v i s phát tri

th ng các
óng góp to l n cho

i, b

i ch

nghiên c u toàn di
thâm canh.

c bi t v di truy n ch n t o gi ng và các bi n pháp

u th k

um

c ngo t l ch s trong ngh tr ng

ngô v i s xu t hi n c a ngô lai - m t ti n b k thu t thành công nh t trong
vi c ng d ng thuy

lai vào s n xu t. Các nhà khoa h

trong vi c lai t o ra nh ng gi ng ngô lai m
c bi t là nh ng gi ng ngô lai m i có kh
ngo i c nh b t thu

: H n hán, rét, thi

t o gi ng và ch n ra nh ng gi

t cao, ch

ng t t

ng ch u v

u ki n

m, sâu b

y vi c lai

t cao và thích nghi v i

u ki n sinh thái c a vùng là yêu c u c n thi t và c p bách nh m phát tri n
s n xu t ngô.


5

2.2. Tình hình s n xu t, tiêu th , nghiên c u ngô trên th gi i
2.2.1 Tình hình s n xu t ngô trên th gi i
Ngô là cây có ngu n g

i và ph bi n nh t trên th gi i, không

cây nào có th sánh k p v i cây ngô v ti
hi u qu

t h t, v quy mô,

lai (Ngô H u Tình và cs, 1997) [13].
c ng d ng nhi u thành t u khoa h c v

v c di truy n h c, ch n gi ng, công ngh sinh h
tin h

n khí hóa và

vào công tác nghiên c u và s n xu t (Ngô H u Tình, 1997) [10].
Nh nh ng ti n b trong nghiên c u và s n xu

ng và di n tích ngô trên th gi
K t qu

ct

t, s n

u th k

n nay.

c th hi n qua b ng 2.1

B ng 2.1. Tình hình s n xu t ngô c a các Châu l c và Th gi i
nt

-2013

Di n tích

t

(tri u ha)

Khu v c

S

(t /ha)

ng

(tri u t n)

2011

2012

2013

2011

2012

2013

2010

2011

2013

Châu Á

56,5

58,1

59,3

48,0

49,7

51,2

271,9 288,8

304,3

Châu Âu

16,6

18,3

18,9

66,6

51,6

61,9

110,6

94,7

117,4

Châu M

64,3

67,9

70,7

68,0

61,5

73,9

438,1 418,3

522,6

Châu Phi

34,5

34,07

35,01

19,2

20,5

20,4

66,5

70,0

71,6

0,85

0,94

0,102

68,2

71,9

70,8

0,58

0,67

0,58

172,2 178,5 184,1

51,5

48,8

52,2 887,8 872,7 1016,7

Châu
i

Th
Gi i

(Ngu n: FAOSTAT, 2014) [19].


6

Qua b ng 2.1 cho th y: Di
l

t, s

ng ngô có s chênh

i l n gi a các châu l c trên th gi i do có s khác nhau v

t nhiên, t p quán canh

u ki n

t. Châu M

a

cây ngô là châu l c có di n tích tr ng ngô l n nh t v i di n tích 70,7 tri
hâu l

t 73,9 t /ha cao nh t th gi i.
t ngô th p và t

ch

t ch

ng

t 20,4 t

th p nh t th gi

t ngô

u ki n kh c nghi t, cùng v

u ki n áp d ng các ti n b
il

t vào s n xu t. Châu Á có di n tích và s n

ng th 2 sau Châu M v i di n tích 59,3 tri

ng 304,3 tri u t
ngô nh

n tích tr ng
p trung nhi

su

i cao, m

cho s

ts n

phát tri
ng khu v

u ki n không thu n l i

ng và phát tri n c a cây ngô.
Trong công tác ch n t o gi ng cây tr

lai, ngô lai là

m t thành công k di u c a nhân lo i. Nh s d ng gi ng ngô lai và k thu t
tr ng tr t tiên ti

t ngô trên th gi

-1990), nh

83 l n trong vòng
u ki

M ,

Trung Qu
B ng 2.2. Tình hình s n xu t ngô c a m t s

c trên

th gi
c
M
Trung Qu c
Brazil
Isarel
c

Di n tích
t
(tri u ha)
(t /ha)
35,4
99,6
35,2
61,7
15,31
52,5
0,048

225,5
0,49
88,2
(Ngu n: FAOSTAT, 2014 ) [19]

S
ng
(tri u t n)
353,6
217,7
80,5
0,11
4,38


7

Qua b ng s li u 2.2 cho th y M

c có di n tích và s

ngô l n nh t th gi i v i di n tích 35,4 tri u ha, s
Trung Qu

ng

t 353,6 tri u t n.

c có di n tích tr ng ngô l n th 2 trên th gi i v i di n

tích 35,2 tri u h

ts

ng 217,7 tri u t n. M c dù Isarel có di n tích

tr ng ngô nh 0,48 tri
t ngô

khoa h c cao, có

Isarel cao nh t th g

2.2.2. Tình hình tiêu th ngô lai trên th gi i
Ngô lai có vai trò r t l n trong vi c cung c
th

c, th c ph m,

u ch bi n và là m t hàng xu t kh

i

ngu n l i r t l n cho các qu c gia. V i vi c s c ép c a vi
làm cho di n tích tr ng tr t gi m vì v
xã h i c n phát tri

m b o nhu c u s d ng ngô c a

t cây tr

c nhu c u này.

Theo d báo c a vi n nghiên c
(IRRI, 2003) [21]
ng

c th gi i

ng nhu c u ngô th gi i là 852 tri u t n,
c, 69% dùng làm th

dùng làm nguyên li u trong công nghi p.

16%

c phát tri n ch dùng 5%

c phát tri n thì t l này là 22%, d báo
nhu c u ngô trên th gi

c trình bày

b ng 2.3.

B ng 2.3. D báo nhu c u ngô th gi
Vùng

i

(tri u t n)

(tri u t n)

586

852

45

295

508

72

136

252

85

Nam Á

14

19

36

C n Sahara Châu Phi

29

52

79

M Latinh

75

118

57

Tây và B c Phi

18

28

56

Th gi i
c phát tri n

(Ngu n: IRRI, 2003) [21]

8

2.2.3. Tình hình nghiên c u ngô trên th gi i
Cây ngô là cây giao ph

nt i

Châu M hàng ch

nay, ngay khi Columbus mang ngô v Châu Âu, giá tr
c kh

nh. Nh

c c a cây

i t i th k XVIII, t c sau khi Columbus

mang ngô v

k , loài m i có nh ng phát tri n v cây ngô.
u tiên ti n hành thí nghi m v

gi i tính c a cây ngô, ông

c s th ph n chéo c a cây ngô

Masachuse

n xét v gi i

tính c a cây ngô và cho r

c hi n quá trình th ph n

(Ngô H u Tình và cs, 1997) [13].
u tiên miêu t hi
c a con lai

c s ng

cây ngô, khi ti n hành lai các cây tr ng thu c chi Nicotiana,

Dianthus, Vurbascum, Mirabilic và Datura v i nhau (Stuber, 1994) [22].
Th c hành t

u tiên

ngô v i m

th

th c hi n b i John Lorain,

n th y r ng vi c tr n l n các

t v hi
n th y s
v i các cây t th ph n v chi u cao, t
ch ng ch u v

c

u ki n b t thu

lai là Charles
n c a các cây giao ph n so

n y m m c a h t, s qu trên cây,
t h t.
m so sánh hai d ng

ngô t th ph n và giao ph
ph

t lu

ns

u cao cây

d ng ngô giao

i d ng t ph

Hallauer and

Miranda, 1986) [20].
Các nhà khoa h
s ng m

ph m ch

m

u cho r

lai là hi

ng và phát tri n m
m c a chúng (Taktjan, 1977) [8].

ng con lai có s c
t và


9

xu t ng d ng h t lai kép trong s n xu

gi m

giá thành h t gi ng, thành công c a s d ng h t gi
ki n cho cây ngô phát tri n m nh m

u

M và m t s n

c phát tri n trên th

gi i (Ngô H u Tình, 1997) [10].
Ngô lai là m t thành t u khoa h c c c kì quan tr ng trong n n kinh t
th gi

c cách m

s

an

c m t cách rõ r
c lúa m nhi

huy

M

u th k
o ra

c nh y v t v s n

i hàng th p k

u nó ch phát

c phát tri n.

Có th

cr

gi ng ngô c a M

M . Các nhà di truy n c

m thành công trong vi c ch n t o và lai t o gi ng cây

tr ng này. Cu i th k 19, M

ng ngô ch n l c, c

E.Rinke (1979) [18] vi c s d ng gi ng ngô lai
1930, gi

M

cb

ut

cs d

ti

i

m 80-85% t ng s ngô lai (Tr n H ng Uy, 1985) [16].
Nghiên c u ch n t o gi ng ngô lai là v

quan tr ng trong chi n

c phát tri n nông nghi p c a m i qu c gia. S n ph m ngô lai không ng ng
ph c v nhu c

c mà còn xem là s n ph m hàng hóa. M t s ki n
n xu t ngô th gi

c nghiên c u và

s d ng ngô chuy n gen trong s n xu t. V i vi c ng d ng công ngh
ta có th chuy n các gen có l

t o ra gi

g mu n

: Gen ch ng ch u sâu b nh, ch u h n, ch u l
c thân và thu c tr c b
gi
c

i
c chuy n

c tr ng

M

u ha cây tr ng chuy

n
c tr ng 23

ngô chuy n gen chi m 25% di n tích. Hi n nay nghiên c u ch n

t o gi ng ngô m i b ng k thu

n và có tri n v

ng d ng k thu t nuôi c y bao ph n invitro vào công tác ch n t o dòng


10

thu n, th tinh trong ng nghi

khôi ph c ngu n gen trong t nhiên, s d ng

súng b n gen và chuy n gen thông qua vi khu n A. tumefaciens, ng d ng các k
thu t

ng di truy

lai c a

gi ng (Tr n Th Thêm, 2007) [9].
2.3. Tình hình s n xu t, nghiên c u ngô
2.3.1. Tình hình s n xu t ngô

Vi t Nam

Vi t Nam

t ngô nh

-

t 0,8-1,0 t n/ha, v i di n tích

u nh
và s

t ch

t 1,1 t n/ha

000 t n do v n tr ng các gi

thu t canh tác l c h u. T nh

ik

h p tác v i trung tâm c i t o

ngô và lúa m qu c t (CIMMYT) nhi u gi ng ngô c i ti
tr ng

c ta, góp ph

t lên g n 1,55 t n/ha vào nh

1990. Ngành s n xu

c ta th c s có nh

nh

c thành qu

nh nh ng ti n b và ch

c ngu n nguyên li

t o dòng thu n là các gi
Vi t Nam.

c

c nh y v t là t

u

i gian qua là
u phù h p cho vi c
n gi ng ngô lai

n tích, s

t ngô c a Vi

khá cao. Di n tích tr ng ngô là 1156,6

t

t 43 t /ha, s

ng

4973,6 nghìn t n (T ng c c th ng kê, 2014) [14]. M c dù v y Vi t Nam v n
ph i nh p kh u ngô do nhu c

ch bi n th

nh

trong nh
Vi t Nam nh

c

quan tâm và nghiên c u, ch y u t

c thân và

kháng thu c tr c .
c cho phép công ty TINH Syngenta
Vi

c kh o nghi m nh ng h n ch ,

iv

ng sinh h

gen (B Nông nghi p và PTNT, 2010).

ng c a cây ngô chuy n


11

B ng 2.4. Tình hình s n xu t ngô c a Vi t Nam
nt

- 2012

Di n tích

t

S

ng

(nghìn ha)

(t /ha)

(nghìn t n)

1980

389,6

11,0

428,8

1985

392,2

14,9

584,9

1990

432,0

15,5

671,0

1995

556,8

21,3

1184,2

2000

730,2

27,5

2005,9

2005

1052,6

36,0

3854,6

2006

1033,1

37,3

4303,2

2007

1096,1

39,3

4573,1

2008

1140,2

40,1

371,7

2009

1089,2

40,1

4625,7

2010

1125,7

41,1

4835,6

2011

1121,3

43,1

4973,6

2012

1156,6

43,0

4973,6

(Ngu n: T ng c c th ng kê, 2014)[14]
Qua b ng s li u 2.4 cho th y s n xu t ngô
c bi

n t sau nh

tr ng ngô

15,5 t /ha, s

n tích tr
ng 671 nghìn t

t 43 t /ha, s
S n xu
mi

l

c ta là 389,6 nghìn ha v

428,8 nghìn t

c ta có s phát tri n
n tích
t 11 t /ha, s

t
t

n tích là 1156,6 nghìn

ng 4973,6 nghìn t n.
c ta có s chênh l
ng 2.5 và 2.6).

i l n gi a các vùng


12

B ng 2.5. Tình hình s n xu t ngô c a các vùng mi n và c

Di n tích

Vùng

C

t

S

ng

(tri u ha)

(t /ha)

(nghìn t n)

1172,5

44,3

5193,5

88,3

46,1

406,7

505,8

37,6

1904,2

205,6

43,2

888,9

252,4

51,7

1306,1

80,1

57,6

461,5

40,3

56,1

226,1

c
ng b ng Sông H ng

Trung du và mi n núi phía B c

B c Trung B

c

và Duyên H i

mi n Trung
Tây Nguyên

ng Sông C u Long

(Ngu n: T ng c c th

[14]

Vùng trung du và mi n núi phía B c có di n tích tr ng ngô l n nh t c
c v i 505,8 nghìn ha chi m 43,1% di n tích tr ng ngô c
t ngô th p nh t,
b

t 37,6 t /ha

t ngô trung bình c
y có
u ki

c do ngô ch y u

c tr ng

d c l n, khó thâm canh. Các khu v c khác

phía Nam

ng ph ng và màu m

n l i cho vi

áp d ng ti n b k thu t vào s n xu
bình c

t trung

t ngô c a Tây Nguyên 51,7 t

Long 56,1 t

i hóa và

ng b ng Sông C u

57,6 t

m i vùng s n xu

chênh l ch gi
t, s

u (B ng 2.6)

ng ngô c a m t s

a


13

B ng 2.6. Tình hình s n xu t ngô c a m t s
Di n tích

t

S

ng

(nghìn ha)

(t /ha)

(nghìn t n)

20,7

40,8

99,4

162,8

40,2

654,6

123,4

53,7

663,2

Ngh An

56,2

40,9

229,8

ng Nai

52,0

65,1

338,6

An Giang

11,5

70,3

80,9

Hà N i

(Ngu n: T ng c c th ng kê, n
Theo s li u th ng kê cho th
l n nh t c

nh có di n tích tr ng ngô

c v i di n tích 162,

40,2 t /ha b ng 90,

t th p ch

t trung bình c a c

th 2 sau t

ng

(663,2 nghìn t n). M c dù có di n tích tr ng ngô nh

kho ng 11,

i là t

t 70,3 t /ha b ng 158,
t ngô

c nên s

t

t ngô trung bình c

c ta phát tri

gi

t ngô cao nh t
y

u gi a các vùng mi n và

ng c

t p quán canh tác và kh

c. Nh

u ki n t nhiên, ch

ng ti n b

canh tác,

t vào s n xu t.

2.3.2. Tình hình nghiên c u ngô t i Vi t Nam
t Nam t th k 17, song do chi n tranh
kéo dài nên công tác nghiên c u b

u mu

i các qu c gia khác

trên th gi i.
Nh
H c vi

p l i Mi n B c các nhà khoa h c c a
ti

u tra các loài ph và các gi
c các gi ng t t ph c v s n xu

B c Ninh, ngô Vi t Trì, ngô V

(Ngô H u Tình, 2009) [12]

a
Gié


14

Vi t Nam ti p c n v i ngô lai không ph i là mu n, ngay t nh
H c vi n Nông l

u công tác t o dòng thu
i t ch c c a h th ng nghiên c u nông nghi

thi u nh ng v t li u di truy n phù h

c bi t do
n.

m nghiên c

c thành l p, các nhà

khoa h c ti

t li u ch n t o dòng thu

kh o nghi m các gi ng nh p n

ng th i

c gi

t cao, phù h p v

u ki n gieo tr ng

mi n B c (Ngô

H u Tình, 2009) [12].
Sau ngày mi

c gi i phóng công tác nghiên c u ngô

không còn l t , t

c ch

ot

tài, d án nhà

u ki n chi n tranh kéo dài, m t khác do v t ch t kh
chúng ta còn nghèo nàn và không phù h p, vì v
c vai trò c a nó. Ph

n nh

uc a

c phát huy

u c a th p k 90 công tác ch n t o

gi ng ngô lai m i phát tri n, góp ph
nh

c nghiên c u ngô tiên ti n

nh p n

Châu Á.

Vi t Nam ngô là cây tr ng

gu n gen ph c v công tác ch n t o gi ng còn h n ch . Hi n nay
u tra thu th p, b o t n và phân lo i 584 ngu n nguyên li u ngô, làm

m ih

n. Duy trì nghiên c u kho

ngu n dòng hi n có (Tr
T

580

[7].
n nay công tác ch n t o gi ng ngô

Vi

t

c nh ng thành t u to l n
*Ch n t o gi ng ngô th ph n t do (TPTD)
-

-1995 ch n t

- Ba gi
và TSB-

c 2 gi ng TPTD là Q2 và VN1.

c phép khu v c hóa là CV-1, MSB-49B
ng)


15

- M t s gi ng ngô n p m i ng n ngày ch

-2 và

m t s gi ng ngô rau.
*Ch n t o và công nh n nhi u gi ng ngô lai có th i gian sinh
khác khác nhau ph c v cho các vùng và mùa v trong c
Trong nh

.

-1994, Vi n nghiên c

gi

ng

o ra các

c là: LS-5, LS-6, LS-7, LS-8, b gi ng ngô này

g m nh ng gi ng chín s m, chín trung bình và chín mu
3-7 t

tt

c m r ng trên ph m vi toàn qu c. M

gieo tr

n tích

t trên 1 t n/ha so v i

gi ng th ph n t do (Tr n H ng Uy, 1997) [17].
- Gi ng dài ngày: LVN10, HQ2000 (2004), LVN98 (2002)
- Gi ng trung ngày: LVN4 công nh

- Gi ng ng n ngày: LVN20 công nh

Nh n l c không ng ng trong nghiên c u và chuy n giao ti n b k
thu t trong s n xu

ng ngô lai do Vi t Nam ch n t

chi m 65% di n tích tr ng ngô c
Cùng v i vi c ng d

c.
lai trong quá trình ch n t o gi ng, các

nhà nghiên c u khoa h c nghiên c u ngô

Vi

cm t

s hi u qu trong công tác ch n gi ng b ng công ngh sinh h c, t o dòng
thu n t nuôi c y bao ph n, dùng ch th phân t
lai, l p b

ng di truy n,

gen ch u h n, t o dòng kháng khô v n, ch n
n t o gi

(PQM) thông qua k thu t nuôi c y bao ph
ng và cs, 2006) [3].

ng protein cao


16

Thông qua vi c áp d ng công ngh sinh h c trong ch n t o gi
c 62 ngu n v t li u có t l t o phôi trên 15% và tái sinh trên 12%
cho công tác ch n t o dòng b ng nuôi c y bao ph

b

c 114 dòng

ts

lai th .

Không ch chú tr ng công tác ch n t o gi ng m i mà các nhà khoa h c
n nghiên c u c i thi n các bi n pháp k thu t canh tác cho
phù h p v i yêu c u c a gi

u qu c a quá trình s n xu t. Trong
h

u hoàn thi n và chuy n giao

quy trình k thu t tr ng ngô trên n
s n xu t h t gi ng ngô lai c

t. Xây d ng quy trình công ngh
t và hi u qu cao. Xây d

cm t

h th ng s n xu t ngô lai trên quy mô l n, ph m vi toàn qu c.
có th ti p c n v i n n khoa h c hi
Nam còn h p tác hi u qu v

i các nhà khoa h c Vi t

u nông nghi p qu c t trong

c. Trung tâm c i t o ngô và lúa m qu c t (CIMMYT), m ng
i kh o nghi m ngô vùng Châu Á (TAMNET), m
h c cây ngô Châu Á (AMBIONET), t ch

i công ngh sinh
c và nông nghi p Liên

H p Qu

ih c
n lý nông nghi p trên ph m vi c

c.

Nh ng thành t u mà công tác nghiên c u ch n t o gi ng ngô

Vi t

i nh ng t p quán canh tác l c h u và
tr

c tiên

ti n trong khu v c.
2.4. Tình hình s n xu t ngô t i Thái Nguyên
Thái Nguyên là m t t nh mi n núi Trung du B c B , có di n tích t
nhiên 3536,4 km2, dân s hi n nay kho ng 1156,
V

u ki
lúa

v

i núi ph c t p, di n tích canh tác nh h
i tiêu còn nhi
td c

i [14].
t b c màu,

n, di n tích tr ng ngô ch y u trên 2 v
v Xuân Hè.


17

T

v

c, s n xu t ngô

các gi

Thái Nguyên ch y u dùng

i gian si

t

th p. Sau m t th i gian dài cùng v i s n l c c

ng b , chính quy n và

tham gia tích c c c
di n tích tr

các gi

n nay, di n tích tr ng ngô l
l

c,

t, s

nh, chi m trên 90% di n tích mang

t tr i.

B ng 2.7. Tình hình s n xu t ngô t
t

n

- 2013

Di n tích

t

ng

(nghìn ha)

(t /ha)

(nghìn t n)

2007

17,8

42,0

74,8

2008

20,6

41,1

84,6

2009

17,4

39,1

68,0

2010

17,9

42,0

75,2

2011

18,6

43,2

80,4

2012

17,9

42,7

76,4

2013

19,0

42,6

81,0

(Ngu n: T ng c c th
Qua b ng 2.7 cho ta th y di
Nguyên bi

ng th

toàn t n
ngô bi

S

ng. T

[14]
t, s

ng c a t nh Thái

- 2013 di n tích tr ng ngô trong

17,8 nghìn ha lên 19,0 nghìn ha. Tuy nhiên di n tích tr ng
ng th

ng qua các

20,6 nghìn

n tích l i gi m xu ng 17,4 nghìn ha. T
2010 di n tích tr ng ngô l
t ngô

m.

t

ng th
t là 74,8 t

t
t 81,0 t /ha.