Các nhân tố tác động đến chất lượng kiểm toán của các doanh nghiệp kiểm toán Việt Nam theo định hướng tăng cường năng lực cạnh tranh trong điều kiện hội nhập quốc tế (Luận án tiến sĩ)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (37 MB, 189 trang )
B
GIÁO D
O
I H C KINH T TP. H
CHÍ MINH
-------------------------------------
CÁC NHÂN T
N CH
NG KI M TOÁN
C A CÁC DOANH NGHI P KI M TOÁN VI T NAM
C C NH TRANH
U KI N H I NH P QU C T
LU N ÁN TI
Tp. H Chí Minh -
5
B
NG
GIÁO D
O
I H C KINH T TP. H
CHÍ MINH
-------------------------------------
Chuyên ngành: K toán
Mã s : 62.34.03.01
LU N ÁN TI
NG D N KHOA H C
PGS. TS. MAI TH HOÀNG MINH
Tp. H Chí Minh -
5
i
u do chính tôi th c hi
ng d n c
is
ng d n khoa h c.
Các s li u và k t qu nghiên c u trong Lu n án là trung th
ai công b trong b t k công trình khoa h c nào khác, ngo i tr m t s k t qu
c
c
công b trong các công trình khoa h c c a chính Tác gi .
T t c nh ng n
Tác gi trích d
c k th a, tham kh o t ngu n tài li
và ghi ngu n c th trong Danh m c các tài li u tham kh o.
TÁC GI LU N ÁN
c
ii
Xin chân thành c
u, Vi
i h c, Ban Ch
nhi m khoa và Quý Gi ng viên Khoa K toán - Ki
ng d n và t
i h c Kinh t TP.
u ki n trong su
o,
nghiên c u và th c hi n Lu n án.
Xin c
Ch
nhi t tình và h u ích c
o B Tài chính; V
K toán và Ki m toán; UBCKNN; Ki
c; VCCI; VAA;
VACPA; ACCA; CPA Australia; Ban Giám hi u, Ban Ch nhi m và Quý Gi ng viên
khoa K toán - Ki
Lu t
ng
i h c Qu c gia TP.HCM,
hàng,
ih
i h c Kinh t
i h c Kinh t -
i h c Kinh t -
ng,
i h c Công nghi
i h c Nguy n T
i h c Ngân
ih
i h c Tài chính -
h c Duy Tân; T p chí Kinh t - Phát tri n -
c Th ng,
ih c
i
i h c Kinh t TP. HCM, T p
chí Kinh t và H i nh p, T p chí K toán - H i K toán, T p chí Nghiên c u khoa
h c v Ki m toán - Ki
c, H i th o Qu c t v Kinh t - Tài chính -
2014 l n 1 (IFCE); C c thu
lý Khu ch xu t
n
Khu công nghi
nghi p t i các Khu ch xu t
KTV các DNKT.
ng các doanh
Khu công nghi p TP. HCM; Ban Qu n tr
ã h tr , tra
i và chia s
và
ý ki n quý báu
trong su t quá trình nghiên c u, kh o sát, thu th p d li u.
Xin chân thành c
ng các c p,
u
ý ki n quý báu trong quá trình hoàn thi n Lu n án.
Xin bày t s c
chia s và t
n các Thân h
u ki n thu n l
Lu
ng nghi
c hoàn thành!
Tác gi Lu n án
ng viên,
iii
M CL C
L i
....................................................................................................................i
L ic
.......................................................................................................................ii
Danh m c b ng...............................................................................................................ix
Danh m c hình.................................................................................................................x
Danh m c các ch vi t t t .............................................................................................xii
PH N GI I THI U........................................................................................................1
1. Lý do ch
tài .........................................................................................................1
2. M c tiêu nghiên c u ....................................................................................................2
3. Câu h i nghiên c u......................................................................................................2
ng nghiên c u ..................................................................................................3
5. Ph m vi nghiên c u .....................................................................................................3
u .............................................................................................3
c và th c ti n c a Lu n án ................................................................5
8. K t c u c a Lu n án ....................................................................................................5
NG QUAN CÁC NGHIÊN C
C.........................................7
1.1. T
c hi n v nhân t
ng
n CLKT và NLCT c a DNKT .....................................................................................7
1.1.1. Các nghiên c
c hi n v nhân t
1.1.1.1. Các nghiên c
n CLKT..............................7
c ngoài v các nhân t
n CLKT .......................7
c v các nhân t
n CLKT .....................28
1.1.2. Các nghiên c
c hi n v các nhân t
n NLCT c a DNKT...33
1.1.2.1. Các nghiên c
c ngoài v các nhân t
n NLCT c a DNKT ..33
1.1.2.2. Các nghiên c
c v các nhân t
n NLCT c a DNKT...35
1.1.1.2. Các nghiên c u tr
1.1.3. Các nghiên c
1.2. Nh ng k t qu
c hi n v
t
ng c
c t các nghiên c
1.2.1. Nh ng k t qu
1.2.1.1.
i v i các nghiên c
1.2.1.2.
i v i các nghiên c
1.2.1.3.
i v i các nghiên c
n NLCT c a DNKT....37
c và nh ng v
c t các nghiên c
ti p t c nghiên c u.. 38
c...............................................38
n nhân t
n các nhân t
n CLKT ...........38
n NLCT c a DNKT.40
n m i liên quan gi a CLKT và NLCT c a DNKT41
1.2.2. Các v
c n ti p t c nghiên c
c th c hi n trong Lu n án...............42
K t lu
.........................................................................................................44
iv
LÝ THUY T V CÁC NHÂN T
N CLKT
C A DNKT VI
NG NLCT TRONG
U KI N H I NH P QU C T .............................................................................45
2.1. M t s v
lý thuy
2.1.1. M t s v
n các nhân t
n CLKT .45
chung v ki m toán và CLKT.....................................................45
2.1.1.1.
ki m toán ..................................................................................46
2.1.1.2.
m c a ki m toán ...................................................................................46
2.1.1.3. Ch
m c a ch
2.1.1.4. Ch
ng ...........................................................47
ng ki m toán .......................................................................................48
2.1.1.5. Chu n m c qu c t v ki m soát ch
ng (ISQC1).....................................50
2.1.1.6. Khuôn kh IAASB v CLKT...........................................................................51
2.1.2.
lý thuy t các nhân t
n CLKT ...............................................52
2.1.2.1. Lý thuy t y nhi m và các nhân t
n CLKT.................................52
2.1.2.2. Lý thuy t Cung c u và các nhân t
n CLKT .................................54
2.1.3. Mô hình nghiên c u các nhân t
2.2. M t s v
c s d ng trong Lu n án . 55
lý thuy
n các nhân t
ng
n NLCT c a DNKT ...................................................................................................57
2.2.1. M t s v
chung v c nh tranh và NLCT....................................................57
2.2.1.1. Khái ni m v c nh tranh...................................................................................57
2.2.1.2.
m c a c nh tranh ..................................................................................57
2.2.1.3.
c c nh tranh..........................................................................................58
2.2.2.
lý thuy
n các nhân t
c
n NLCT c a DNKT .................................................................................58
2.2.2.1. Lý thuy t v c nh tranh và Lý thuy t c
n NLCT và tác
ng
i NLCT c a DNKT...59
2.2.2.2. Lý thuy t c nh tranh d a trên Ngu n l c c a doanh nghi p (RBV) v i các
nhân t
n NLCT c a DNKT........................................................................61
2.2.2.3. Lý thuy t c nh tranh d
ng c
n NLCT .....................................................................................62
2.2.3. Mô hình nghiên c u các nhân t
2.2.4. Mô hình nghiên c u CLKT và các nhân t
K t lu
c c a doanh nghi p (CBV) và s
c s d ng trong Lu n án . 63
n NLCT............64
.........................................................................................................66
v
U ..........................................................67
3.1.
u và quy trình nghiên c u .................................................67
3.1.1.
u ....................................................................................67
3.1.2. Quy trình nghiên c u ..........................................................................................69
3.2. Ngu n d li
p và phân tích d li u trong nghiên c
nh tính. 70
3.2.1. Ngu n d li
p d li u ................................................70
3.2.2.
nh tính..................................................72
ng kh o sát trong nghiên c
3.2.3.
li u
nh tính.......................................73
3.2.3.1. Quy trình th c hi n...........................................................................................73
3.2.3.2.
li
3.3. Ngu n d li
p d li u trong nghiên c
3.3.1. Ngu n d li u c a nghiên c
3.3.2.
3.3.2.1.
nh tính .........................................................74
ng ....75
ng .........................................................75
ng kh o sát và m u kh o sát trong nghiên c
ng....................75
ng kh o sát ...........................................................................................75
3.3.2.2. Quy mô m u kh o sát .......................................................................................75
3.3.3.
li
3.4. Mô hình nghiên c
ng ...................................76
i quy t ng quát ........................................79
3.4.1. Mô hình nghiên c u............................................................................................79
3.4.2.
i quy t ng quát ..........................................................................81
K t lu
.........................................................................................................82
K T QU NGHIÊN C U VÀ BÀN LU N.........................................83
4.1. K t qu nghiên c u v th c tr ng ho
a DNKT Vi t Nam83
4.1.1. Th c tr ng CLKT và NLCT c a DNKT Vi t Nam ...........................................83
4.1.2.
CLKT và NLCT c a các DNKT Vi t Nam ...................................88
4.1.3. Nguyên nhân c a th c tr ng ...............................................................................88
4.2. K t qu nghiên c
nh tính khám phá các nhân t
n CLKT và NLCT
c a DNKT Vi t Nam.....................................................................................................89
4.2.1.
4.2.1.1.
c hi n...................................................................89
c hi
ng kh o sát .................................................89
4.2.1.2. Quy trình th c hi n...........................................................................................90
vi
4.2.2. K t qu nghiên c
nh tính .............................................................................93
4.2.3. Ki m tra k t qu nghiên c
nh tính ...............................................................98
4.2.4. Bàn lu n t k t qu nghiên c
4.3. K t qu nghiên c
nh tính...........................................................99
ng và bàn lu n .........................................................102
4.3.1. Các gi thuy t nghiên c u ................................................................................103
4.3.1.1. Các gi thuy t nghiên c u v các nhân t
n CLKT c a DNKT Vi t Nam 103
4.3.1.2. Các gi thuy t nghiên c u các nhân t
4.3.1.3. Các gi thuy t nghiên c u v
4.3.2. Phát tri
n NLCT c a DNKT Vi t Nam. 103
ng c
n NLCT c a DNKT Vi t Nam.104
............................................................................................104
4.3.3. M u nghiên c u ................................................................................................107
4.3.4. K t qu
ng các nhân t
4.3.4.1. T ng h p k t qu ki
n CLKT ..........................................108
nh ch
..........................................108
4.3.4.2. K t qu phân tích nhân t khám phá (EFA)...................................................110
4.3.4.3. Phân tích khám phá h
4.3.4.4. K t qu ki
n (MRA)..................................................114
nh gi thuy t các nhân t
n CLKT .....................117
4.3.4.5. Bàn lu n t k t qu nghiên c u các nhân t
4.3.5. K t qu nghiên c u các nhân t
4.3.5.1. T ng h p k t qu ki
n CLKT..................118
n NLCT.......................................119
nh ch
..........................................119
4.3.5.2. K t qu phân tích nhân t khám phá (EFA)...................................................121
4.3.5.3. Phân tích khám phá h
4.3.5.4. K t qu ki
n (MRA)..................................................124
nh gi thuy t các nhân t tác
n NLCT .....................127
4.3.5.5. Bàn lu n v k t qu ........................................................................................128
4.3.6. K t qu nghiên c
ng c
n NLCT c a DNKT Vi t Nam ....130
4.3.6.1. Phân tích h
n (MRA) ..................................................................130
4.3.6.2. Bàn lu n v k t qu ........................................................................................133
4.3.7. K t qu nghiên c u các nhân t
n NLCT ...........................133
4.3.7.1. Gi thuy t nghiên c u ....................................................................................134
4.3.7.2. Phân tích h
4.3.7.3. K t qu ki
n (MRA) ..................................................................134
nh gi thuy t các nhân t CLKT
n NLCT..........138
4.3.7.4. Bàn lu n v k t qu ........................................................................................139
K t lu
.......................................................................................................140
vii
K T LU N VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH ...........................................143
5.1. K t lu
a nghiên c u...................................................................143
5.1.1. K t lu n.............................................................................................................143
5.1.2.
góp c a Lu n án......................................................................................144
5.2.
Vi
ng NLCT c a DNKT
n h i nh p kinh t th gi i ....................................................149
5.2.1.
..........................149
5.2.2.
ng NLCT c a các DNKT Vi t Nam...149
5.3.
.......150
5.3.1.
...................150
5.3.2.
...................153
5.3.3.
................................................................154
5.4.
5.4.1.
c th c ti n, h n ch c a nghiên c
ng nghiên c u ti p theo. 157
c và th c ti n ..........................................................................157
5.4.2. H n ch c a nghiên c
ng nghiên c u ti p theo..................................158
K T LU N .................................................................................................................159
DANH M C CÔNG TRÌNH C A TÁC GI
N
LU N ÁN ....................................................................................................................xiv
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................................xvi
viii
PH L C
Ph l
ng t i Vi t Nam ............................... 1/PL
Ph l c 2: B ng t ng h p các nghiên c
n các nhân t tác
ng
n CLKT - Theo lo i hình ...................................................................................... 6/PL
Ph l c 3: Các nhân t
n CLKT theo nghiên c u c
c ngoài Vi t Nam .10/PL
Ph l c 4: Khuôn kh CLKT (IAASB, 2014)......................................................... 12/PL
Ph l c 5: Dàn bài th o lu n chính th c.................................................................. 16/PL
Ph l
c ph ng v n trong nghiên c
nh tính ..... 17/PL
Ph l c 7: Danh sách các DNKT là thành viên các hãng KT qu c t (15/04/2015)18/PL
Ph l c 8: T ng h p các nhân t khám phá CLKT qua ý ki n ph ng v n sâu Chuyên gia.19/PL
Ph l c 9: T ng h p các nhân t khám phá NLCT qua ý ki n ph ng v n sâu Chuyên gia.36/PL
Ph l c 10: K t qu nghiên c
nh tính các nhân t
n CLKT c a DNKT Vi t Nam..56/PL
Ph l c 11: K t qu nghiên c
nh tính các nhân t
n NLCT c a DNKT Vi t Nam..58/PL
Ph l c 12: B ng kh o sát ki m tra k t qu nghiên c
n ch
ng ki
cc
cc
nh tính các nhân t
ng c a ch
ng
ng ki m toán
u ki n h i nh p qu c t ...................................... 60/PL
Ph l c 13: Các khái ni m ph c v cho vi
ng các nhân t ....................... 63/PL
Ph l c 14: K t qu kh o sát ki m tra các nhân t phát hi n trong nghiên c
Ph l c 15: B ng kh o sát nghiên c
nh tính . 72/PL
ng.................................................. 74/PL
Ph l c 16: K t qu nghiên c u nhân t
n CLKT các DNKT Vi t Nam 80/PL
Ph l c 17: K t qu nghiên c u nhân t
n NLCT các DNKT Vi t Nam.119/PL
Ph l c 18: B ng giá tr t i h
Ph l
g................................................. 165/PL
c kh o sát......................................................... 166/PL
Ph l c 20: Danh sách các chuyên gia tham gia kh o sát ..................................... 170/PL
ix
B ng 2.1: Tóm t t Khuôn kh CLKT theo IAASB, 2014.............................................52
B ng 3.1: S
ng m
ng kh o sát .................................................76
B
u các DNKT - Theo lo i hình doanh nghi p .......................................84
B
u nhân viên trong ngành ki m toán .....................................................85
B
c ngoài và DNKT Vi t Nam ........................85
B ng 4.4: So sánh doanh thu bình quân trên DNKT c
B ng 4.5:
t bình quân trên KTV c
B ng 4.6: Tình hình ch
c ngoài và DNKT Vi t Nam ...86
c ngoài và DNKT Vi t Nam........87
ng d ch v ki m toán c a các DNKT qua k t qu ki
...87
B ng 4.7: K t qu nghiên c
nh tính các nhân t
n CLKT....................94
B ng 4.8: K t qu nghiên c
nh tính các nhân t
n NLCT....................95
B ng 4.9: Các nhân t
n CLKT c a DNKT Vi t Nam ...............................97
B ng 4.10: Các nhân t
n NLCT c a DNKT Vi t Nam .............................98
B
B
n CLKT, NLCT c a DNKT Vi t Nam ....105
u m u kh o sát dùng trong nghiên c
B ng 4.13: B ng t ng h p k t qu ki
B ng 4.14: K t qu ki
ng Theo v trí công tác....107
nh ch
n CLKT...108
nh các gi thuy t v
n CLKT c a
DNKT Vi t Nam .........................................................................................................117
B ng 4.15: T m quan tr ng c a các nhân t
B ng 4.16: B ng t ng h p k t qu ki
B ng 4.17: K t qu ki
n CLKT c a DNKT Vi t Nam119
nh ch
n NLCT...119
nh các gi thuy t v các nhân t
n NLCT c a
DNKT Vi t Nam .........................................................................................................128
B ng 4.18: T m quan tr ng c a các nhân t
B ng 4.19: K t qu ki
n NLCT c a DNKT Vi t Nam ..129
nh các gi thuy t v các nhân t
n
NLCT c a DNKT Vi t Nam ......................................................................................138
B ng 4.20: T m quan tr ng c a các nhân t
n NLCT DNKT Vi t Nam ..140
x
Hình A: Quy trình nghiên c u các nhân t
n ch
ng ki m toán c a
doanh nghi p ki m toán Vi
c c nh tranh
u ki n h i nh p qu c t .....................................................................................4
m v CLKT...............................................................................10
Hình 1.2: Mô hình CLKT c a Wooten (2003) ..............................................................16
Hình 1.3: Mô hình Auditqual c a Duff (2004) .............................................................17
Hình 1.4: Khung CLKT c a Defond & Zhang (2014) ..................................................20
Hình 1.5: Các nhân t
n CLKT - Theo các nghiên c u c
Hình 1.6: Các nhân t
n CLKT - Theo các nghiên c u
Hình 1.7: Các nhân t
n NLCT c a doanh nghi p
Hình 2.1: Khung các Nhóm nhân t
c ngoài.....27
Vi t Nam ..........32
Theo WEF ................33
n CLKT .............................................51
Hình 2.2: Mô hình Qu c u các nhân t
n CLKT.......................................56
ng l c c nh tranh .....................................................................59
.....................................................................................60
Hình 2.5: M i quan h gi a các ngu n l
c và l i th c nh tranh..................62
Hình 2.6: Các y u t ch y u c a Mô hình APP...........................................................64
ng.................................................................................66
Hình 3.1: Quy trình nghiên c u h n h p.......................................................................70
Hình 3.2: Quy trình phân tích d li
nh tính ............................................................74
li
ng ..............................79
Hình 3.4: Mô hình nghiên c u các nhân t
n CLKT c a DNKT Vi t Nam....80
Hình 3.5: Mô hình nghiên c u các nhân t
n NLCT c a DNKT Vi t Nam....80
Hình 3.6: Mô hình nghiên c u CLKT và các nhân t
n NLCT.......80
ng quát ......................................................81
Hình 4.1: Quá trình khám phá nhân t CLKT c a DNKT Vi t Nam Qua nghiên c
nh tính.....92
Hình 4.2: Quá trình khám phá nhân t NLCT c a DNKT Vi t Nam Qua nghiên c
nh tính.....92
Hình 4.3: Ki
nh v tính thích h p c
li u thu th p (KMO and Bartlett)....110
xi
Hình 4.4: Ki
nh m
gi i thích c a các bi
i v i nhân t
ng
n CLKT c a DNKT Vi t Nam (Total Variance Explained)....................................110
Hình 4.5: Ma tr n nhân t xoay (Rotated Component Matrixa)..................................111
u ch
khám phá ...113
Hình 4.7: Ki
ng ph n c a các h s h i quy (Coefficients) .....114
Hình 4.8: Ki
nh m
gi i thích c a mô hình (Model Summary) ...................115
Hình 4.9: Ki
nh m
phù h p c
- ANOVA).............115
Hình 4.10: Mô hình h i quy ph (Model Summary) ..................................................116
Hình 4.11: K t qu nghiên c
Hình 4.12: Ki
Hình 4.13: Ki
ng các nhân t
nh tính thích h p gi
nh m
n CLKT.............117
li u thu th p (KMO and Bartlett's)...121
gi i thích c a các bi
i v i nhân t .........121
Hình 4.14: B ng k t qu ma tr n nhân t xoay (Rotated Component Matrixa) ..........122
u ch
khám phá .124
Hình 4.16: Ki
ng ph n c a các h s h i quy (Coefficients) ...125
Hình 4.17: Ki
nh m
thích h p c a mô hình (Model Summary) .................126
Hình 4.18: Ki
nh m
phù h p c
- ANOVA)...........126
Hình 4.19: Mô hình h i quy ph (Model Summary) ..................................................127
Hình 4.20: K t qu nghiên c u
Hình 4.21: K t qu ki
Hình 4.22: Ki
ng các nhân t
ng c
n NLCT.............128
n NLCT c a DNKT Vi t Nam....130
ng ph n c a các h s h i quy (Coefficients) ...131
Hình 4.23: Ki
nh m
gi i thích c a mô hình (Model Summary) .................131
Hình 4.24: Ki
nh m
phù h p c
- ANOVA)...........132
Hình 4.25: Mô hình h i quy ph (Model Summary) ..................................................133
Hình 4.26: Ki
ng ph n c a các h s h i quy (Coefficients) ...135
Hình 4.27: Ki
nh m
thích h p c a mô hình (Model Summary) .................136
Hình 4.28: Ki
nh m
phù h p c
- ANOVA)...........136
Hình 4.29: Mô hình h i quy ph (Model Summary) ..................................................137
Hình 4.30: K t qu nghiên c
nh l
ng c a CLKT và các nhân t CLKT
n NLCT c a DNKT Vi t Nam................................................................................138
Hình 5.1: Khung phân tích các nhân t
n CLKT ......................................148
xii
AAA
ACCA
ADB
BCTC
CEO
American Accounting Association
(H
Association of Chartered Certified Accountants
Asian Development Bank
Báo cáo tài chính
Chief Executive Officer
CLKT
CMKiT
CPAA
Certified Public Accountant Australia
DNKT
DNNY
EC
GAO
GATS
IAASB
ICAA
ICAEW
ICPAS
European Commission
Government Accountability Office
General Agreement on Trade in Services
The International Auditing and Assurance Standards Board
K
The Institute of Chartered Accountants Australia
Institute of Chartered Accountants in England and Wales
Institute of Certified Public Accountants of Singapore
xiii
IDW
IFAC
IIA
IMD
Institute of Public Auditors in Germany
International Federation of Accountants
The Institute of Internal Auditors
International Institute for Management Development
KSCL
KTV
LTCT
MOF
Ministry Of Finance
NLCT
ODA
PCAOB
R&D
RBV
SSC
TPP
VAA
VACPA
VCCI
WB
WEF
WTO
Official Development Assistance
Public Company Accounting Oversight Board
Research & Development
Resource Based View of Firm
(
N
)
State Securities Commission of Vietnam
Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement
(
Vietnam Association of Accountants and Auditors
Vietnam Association of Certified Public Accountants
Vietnam Chamber of Commerce and Industry
World Bank
The World Economic Forum
World Trade Organization
)
1
PH N GI I THI U
1. Lý do ch
Ch
tài
ng nói chung và ch
ng ki m toán nói riêng luôn là m i quan tâm
u c a Doanh nghi p ki m toán, N
i s d ng báo cáo tài chính và các
C
u các Nhà nghiên c
ng ki m toán, cách th
ch
ng c a ch
hi n.
ng các nhân t
n
các khái ni m này v
u này là do ch
g ng
n
c c nh tranh. Th
n nay,
ng nh t và nghiên c u ch
này v n ti p t c th c
ng ki m toán là m t khái ni
n, khó quan sát
ng, ph thu c vào c m nh n c a
ph thu c r t nhi u vào s
is d
c m nh n
a t ng cá nhân, do v y khó có th d
nm t
m th ng nh t.
Vi
c gia nh p WTO, là thành viên TPP, C
ng kinh t
p t c th c hi n l
m c a hoàn toàn các d ch v tài chính; Trong xu th toàn c u hóa, ch
ng
s n ph m hàng hóa d ch v ,
c c nh tranh ngày càng có vai trò quan tr ng trong
quá trình c nh tranh trên th
ng. Do v y, s thành công c a các doanh nghi p
ki m toán Vi t Nam ph thu c r t nhi u vào ch
c nh tranh trên th
có th
ng ki m toán và kh
c v th c nh tranh b n v
aB
cl pv
t
ng ki m toán
ng yêu c u phát tri n kinh t - xã h i, ch
t mong mu n và còn r
ng ki m toán
c khu v c và qu c t th a nh n, s
c nh tranh gi a các Doanh nghi p ki m toán còn vì l i ích c c b
c
qua
, kinh nghi
n
ngh nghi p ki m toán, phát sinh tình tr ng c nh tranh không lành m
giá phí ki m toán, d
n ch
ng ki
i c n có nhi u nghiên c u v ch
mb
ng ki
c c nh tranh c a Doanh nghi p ki m toán Vi
kinh t ngày càng sâu r ng hi n nay.
m
c tr ng này
ng nâng cao
u ki n h i nh p
2
ng yêu c
tr
kho ng tr ng lý thuy t trong các nghiên c u
c, yêu c u c a quá trình h i nh p kinh t th gi i và th c tr ng ch
ki
ng
c c nh tranh c a doanh nghi p ki m toán Vi t Nam. Tác gi
th c hi n nghiên c u v
tài:
n ch
ng ki m toán
c a các doanh nghi p ki m toán Vi
c nh tranh
ng
nh m góp ph n làm sáng t v
u ki n h i nh p qu c t
c quan tâm v m t lý lu n
u quan,
trong th c ti n ho
c
i ý v m t chính sách nh m
ra các gi i pháp gi i quy t các v
c p thi t
ng c a doanh nghi p ki m toán Vi t Nam m t cách h u hi u.
2. M c tiêu nghiên c u
M c tiêu chung c
tài là khám phá nhân t ch
ng c a các nhân t
n ch
ng ki m toán
ng ki m toán và
ng
c c nh tranh c a các
doanh nghi p ki m toán Vi t Nam.
M c tiêu c th :
ng các nhân t
n ch
ng ki m toán c a các
n
c c nh tranh c a các
doanh nghi p ki m toán Vi t Nam.
ng các nhân t
doanh nghi p ki m toán Vi t Nam.
ng c a ch
ng ki
c c nh tranh
c a các doanh nghi p ki m toán Vi t Nam.
3. Câu h i nghiên c u
t
c 3 m c tiêu nghiên c u trên, các câu h i nghiên c u sau giúp xác l p
quy trình nghiên c u c a Lu n án:
Q1: Nh ng nhân t
n ch
ng ki m toán, nh ng nhân t nào
c c nh tranh c a doanh nghi p ki m toán Vi t Nam trong
n
h i nh p kinh t hi n nay?
Q2: Ch
ch
ng ki m toán
n
ng ki
c c nh tranh? Nh ng nhân t
c c nh tranh c a doanh nghi p ki m toán
Vi
n h i nh p kinh t hi n nay?
Q3: M
c a các nhân t
ng c a các nhân t
n
n ch
ng ki m toán, m
ng
c c nh tranh c a doanh nghi p ki m toán Vi t Nam trong
n h i nh p kinh t hi n nay?
Q4: M
ng c a ch
ng c a các nhân t ch
doanh nghi p ki m toán Vi
ng ki
ng ki
c c nh tranh, M
c c nh tranh c a
n h i nh p kinh t hi n nay?
3
ng nghiên c u
T các m c tiêu nghiên c
nhân t
n ch
ng nghiên c u trong Lu n án này là các
ng ki m toán,
ki m toán Vi
c c nh tranh c a các doanh nghi p
ng
c c nh tranh
u ki n
h i nh p qu c t .
5. Ph m vi nghiên c u
Ph m vi nghiên c u: Nghiên c
ho
c th c hi
i v i các doanh nghi
c ki m toán t i Vi t Nam v
ng ch y u là các
doanh nghi p ki m toán Vi t Nam, không bao g m các doanh nghi p ki m toán
c ngoài
c nhóm Big Four (KPMG, EY, PwC, Deloitte), các
doanh nghi p có v
c ngoài t i Vi t Nam (xem Ph l c 1: Danh sách các
doanh nghi p ki m toán
không bao g m các ho
Nghiên c
ch
ng t i Vi t Nam). Ph m vi nghiên c
ng ki m toán
c, Ki m toán n i b .
c th c hi n t p trung vào vi c khám phá các nhân t
n
ng c a ch
c
ng ki
c
c c nh tranh c a doanh nghi p
ki m toán Vi t Nam, kh
tác
ng ki
ng c a
uv
c c nh tranh
Th i gian nghiên c u:
n ch
cc
ng ki m toán.
c th c hi n t
a bàn nghiên c u và kh
n tháng 10/2015.
c th c hi n t i các khu v c t p trung nhi u
doanh nghi p ki m toán v i quy mô l n, ho
ng ki
ng và phong phú
ng, TP. H Chí Minh.
u
c s
d ng trong Lu
nghiên c u h n h p, k t h p gi
ng.
nh tính nh m m c tiêu kh o sát s hình thành và
phát tri n, th c tr ng v ch
ng ki
ki m toán Vi
khám phá các nhân t
và
ch
c c nh tranh, s
ng ki
c c nh tranh c a các doanh nghi p
ng c a ch
n ch
ng ki m toán
ng ki m toán nói chung và nhân t
c c nh tranh c a các doanh nghi p ki m toán
Vi t Nam qua vi c phân tích tài li u t các nghiên c
ng v
c, báo cáo t ng k t và
c th c hi n
4
c ti p theo.
s
nhân t
ác nhân t
c s d ng trong nghiên c
n ch
ng ki
n ch
ng m
nh tính
ng c a t ng
c c nh tranh c a các doanh nghi p ki m toán
Vi t Nam. Quy trình nghiên c
nhân t
c nghiên c
c th hi n qua hình A: Quy trình nghiên c u các
ng ki m toán c a doanh nghi p ki m toán Vi t Nam theo
cc
u ki n h i nh p qu c t
Hình A: Quy trình nghiên c u các nhân t
n ch
ng ki m toán c a
doanh nghi p ki m toán Vi t Nam
ng
c c nh tranh
u ki n h i nh p qu c t
5
c và th c ti n c a Lu n án
c
nghiên c u các nhân t
n ch
c nh tranh c a các nghiên c
Lu
c bi
khám phá các nhân t
các nhân t ch
ng ki
c
u ki n c th
n ch
Vi t Nam,
ng ki
ng ki
c c nh tranh,
c c nh tranh c a các doanh nghi p
ki m toán Vi t Nam và ch ra m
ki
t
ng c a các nhân t ch
ng
c c nh tranh c a các doanh nghi p ki m toán Vi t Nam.
c ti n
Nh vào vi c khám phá và ch ra các nhân t
cc
ng c a các nhân t ch
n ch
ng ki m toán,
n
c c nh tranh
ng ki
c a các doanh nghi p ki m toán Vi t Nam m t cách có h th ng mà Lu n án có th là
u tham kh o cho các t ch c và cá nhân nghiên c u v ho
cl p
ng ki m toán
Vi t Nam.
8. K t c u c a Lu n án
Ngoài ph n Gi i thi u, Lu
c trình bày theo
th t v i các n
Ph n Gi i thi u: Trình bày s c n thi t c a nghiên c u, m
ph m vi nghiên c
ng và
c và th c ti n c a Lu n án.
ng quan các nghiên c
c.
h c hi n
v các nhân t
n ch
ki m toán; K t qu
nghiên c u. T
ng ki
c c nh tranh c a doanh nghi p
c t nh ng nghiên c
c và nh ng v
ti p t c
ra kho ng tr ng lý thuy t mà Lu n án s t p trung gi i quy t.
lý thuy t v các nhân t
n ch
ng ki m toán c a
doanh nghi p ki m toán Vi
c c nh tranh
u ki n h i nh p qu c t .
Trong C
ki m toán,
ts v
c c nh tranh
ng th i gi i thi u các lý thuy
dùng làm n n t ng cho vi c nghiên c u các nhân t
và
c c nh tranh.
chung v ki m toán, ch
lý thuy
n ch
c nghiên c u, trong C
ng
c
ng ki m toán
ng này s
6
ch
ki
ng ki m toán,
c c nh tranh,
ch
ng
c c nh tranh c a các doanh nghi p ki m toán Vi t Nam và mô hình
nghiên c
c s d ng trong Lu n án.
u.
Trong C
u, quy trình nghiên c u, các
c th c hi n nghiên c u, ngu n d li
phân tích và x lý d li u theo t ng
n m u, quy trình thu th p,
n nghiên c
ng.
t qu nghiên c u và bàn lu n.
t qu c a vi c nghiên c u: Th c tr ng ch
ki m toán và
ng
c c nh tranh c a doanh nghi p ki m toán Vi t Nam; K t qu
nghiên c
n v k t qu
c nghiên c
c trong
ng.
t lu n và hàm ý chính sách.
t lu
c t quá trình và k t qu nghiên
c u,
cao ch
xu t các gi i pháp nh m nâng
ng ki m toán
ng
c c nh tranh c a các doanh nghi p ki m
toán Vi
c a nghiên c u
c th c ti n, h n ch
xu
ng nghiên c u ti p theo.
7
NG QUAN CÁC NGHIÊN C U
C
c hi n vi c h th ng hóa nh ng nghiên c u
liên quan
n các nhân t
ng c
NLCT c a các DNKT trong th i gian qua
ng c a CLKT
lý thuy t và các v
c
n
c ngoài và t i Vi t Nam, phân tích,
ng gì các Nhà nghiên c
CLKT và
c hi n có
c hi n v các nhân t
n NLCT c a các DNKT nh
nh kho ng tr ng
c ti p t c nghiên c
1.1. T
n
c này.
iên c
c hi n v nhân t
n CLKT và NLCT c a DNKT
1.1.1. Các nghiên c
c hi n v nhân t
Thu t ng "Ch
n CLKT
ng ki
i v i nh
i
khác nhau. Khác v i các s n ph m, d ch v c a các ho
ng khác, CLKT không
d dàng quan sát hay ki
ng có m t kho ng cách
nh
nh v
ct
m hay m
th a mãn gi
i s d ng và
iv
c hi n kh o sát nh ng
s d ng BCTC, k t qu cho th
cung c p b
m tuy
i
ng cu c ki m toán ph i
i r ng không có sai sót tr ng y u ho c gian l n trong BCTC.
CLKT theo chi
ng h n ch t
không hài lòng c a khách hàng, gi m r i ro kinh doanh nh m tránh ki n t ng, h n ch
thi t h
n danh ti ng c a DNKT (Wooten, 2003). CLKT là m t khái ni m ph c t p
u nghiên c
d a trên các quan
m v CLKT khác nhau, các Nhà khoa h
nghiên c u th c nghi m nh
bi
c th c hi n trên các khía c nh khác nhau,
n hành các
nh các nhân t
ng CLKT.
1.1.1.1. Các nghiên c
c ngoài v các nhân t
n CLKT
m v CLKT
Do CLKT
có nhi
c ti p, tùy thu
m khác nhau v CLKT. Tuy nhiên, các Nhà nghiên c u trên th gi i
v CLKT ch y u t
kh
tuân th
ng ti p c n,
m CLKT là m
n và báo cá
mb o
m CLKT là m
mk th pm
tuân th chu n m c và m
8
m b o v kh
n và báo cáo sai sót tr ng y u trên BCTC. Các
m
c các Nhà khoa h
nghiên c u v các nhân t
Q
ng CLKT và
n CLKT.
m v CLKT,
m
m b o v kh
n
và báo cáo sai sót tr ng y u trên BCTC
T th
m CLKT là kh
tr ng y u trên BCTC
m ph bi n c a các Nhà nghiên c u v
m này xu t phát t
c a th
n và báo cáo các sai sót
ng v kh
a DeAngelo (1981): CLKT là xác su t
t KTV phát hi
c m t s Nhà nghiên c u áp d
.
phát tri n các v
m này, m t cu c ki m toán có ch
v kh
m này
lý lu n v CLKT.
ng khi KTV cam k
mb o
n và báo cáo các sai sót tr ng y u trong các BCTC. Nói cách khác,
vì m c tiêu c a m t cu c ki
m b o tính chính xác c a BCTC, CLKT là
xác su t mà BCTC không ch
ng sai sót tr ng y
ki m toán BCTC ph n ánh CLKT. N
tin c y c a vi c
is d
ng vào k t qu ki
c ki m toán có th
a mãn mong mu n c a h là các thông tin
c ki
m này cho th y có s k t n i song song gi a
CLKT v i ch
ng BCTC. M t BCTC mà t t c các vi ph m v k
phát hi
i di n cho CLKT cao. Các Nhà nghiên c
c
i di n cho
chính xác c a thông tin
cung c p cho Nhà
n và
cc
trên BCT
c trình bày
c ki
cm
Defond &
mb
;
m b o BCTC ch
m v CLKT - Theo m
u th p niên 1990, t
tuân th CMKiT
ng các cu c kh ng ho ng kinh t - tài chính
khu v c và phát sinh các v bê b i v ki m toán, m t s Nhà nghiên c
l
ng ti p c n c a DeAngelo và cho r
các vai trò ti m n s
t c a nhi
ih
c l p và
Tritschler (2013), cho r
ng c
a DeAngelo không n m b t
ng trong th
ng ki m toán.
nh v
n ý ki n c a KTV (Sutton, 1993).
a DeAngelo (1981) là không th
9
quan s
ng m
. Do nh
c quan sát quá trình
ki m toán, ph n l n các nghiên c u t p trung vào vi c nghiên c u các s n ph m thay
th cho CLKT b ng vi c s d ng m
p, v i s tr giúp
c a các ch s qua các s li u th ng kê t nh ng tiêu th
th
ng và có liên quan v
i di
c ti p nh n b i
m n i t i c a hai khái ni
a
DeAngelo (Venkataraman & c ng s , 2008; Krishnan & Schauer, 2000; Kaplan,
p l i có m t s h n ch . Nhi u
Nhà nghiên c u
n m nh s hi n di n c a nh ng th t b
a ch n
b t l i (Watts & Zimmerman, 1981; Behn & c ng s , 1997) và th c nghi m v i các
nd
n k t qu
c bi t là các v Enron) và s s
c nhau. M
c
c
nh s b t c p
p trong vi c
Krishnan & c ng s
gi i thích v
i tài chính
t qu nghiên c u c a
nh r ng các tiêu chí c a Big Four không th
vi c c
Nhà nghiên c u
nghiên c u sang vi
ng cách so sánh m
ng tr ng tâm
th c hi n công vi c
ki m toán so v i các CMKiT.
Theo Copley & Doucet (1993), KTV th c hi n công vi c v i ch
ng cao n u
h tuân th hoàn toàn các CMKiT trong su t quá trình th c hi n ki m toán. Theo
m này, m
quan
phù h p v i CMKiT ph n ánh m
CLKT. Tiêu bi u cho
m này là McConnell & Banks (1998), Aldhizer & c ng s (1995), Krishnan &
Schauer (2001). D
m này các Nhà nghiên c
Tritschler (2013)
Niemann (2004),
d ng k t qu ki m tra c
các v ki n ch ng l i KTV trong vi c xem xét m
tuân th
nghiên c u các ch s
m CLKT theo m
kh
tuân th chu n m c và m
n và báo cáo sai sót trên BCTC
G
n kinh t toàn c u c n ph
thách th c l
n th
i m t ngày càng nhi u v i nh ng
o nên m t h qu làm
s v bê b i k toán c a các công ty n i ti ng toàn c
d
mb o
ns s
tin c y c a các Nhà
c a hãng ki
at
u th gi
c xem xét l i. Bên c nh s
10
can thi p c
c qua vi c ban hành các b lu
p xanh c a
i các công b m i v
CMKiT c
y trách nhi m c
mb
cm r
ng k t h p vi c xem xét CLKT
theo m
tuân th chu n m c và kh
tr ng y
ng KTV phát hi n sai sót và báo cáo sai sót
c m t s Nhà nghiên c u v
m xem xét CLKT qua s k t h p gi a
m
tuân th CMKiT và kh
n, báo cáo sai sót tr ng y u trên BCTC
c Hoa K (GAO) xem xét và áp d ng trong
c ki m toán c a mình.
và báo cáo sai sót trên
BCTC
Titman & Trueman (1986)
Palmrose (1988)
Beatty (1989)
Leffson (1988)
Knechel (2009)
Defond & Zhang (2014)
Copley & Doucet (1993)
Aldhizer &
(1995)
McConnell & Banks (1998)
Krishnan & Schauer (2001)
Niemann (2004)
Thomas (2013)
Skinner & Srinivasan (2012),
Tritschler (2013), Defond & Zhang (2014)
Hình 1.1
m v CLKT
Ngu n: Phát tri n c a Tác gi t Tritschler (2013)
