Đánh giá hiện trạng môi trường nông thôn và đề xuất biện pháp bảo vệ môi trường tại xã Nghĩa Lạc huyện Nghĩa Đàn tỉnh Nghệ An (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
---------------------

H

o

: Chính quy

Chuyên ngành

:

Khoa

:

Khóa h c

: 2010 - 2015


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
---------------------

H

o

: Chính quy

Chuyên ngành

:

Khoa

:

Khóa h c

: 2010 - 2015

Gi ng viên

ng d n : TS. Nguy n Thanh H i
ng -


i

L IC
Th c hi

ng c n trang

b cho mình nh ng ki n th c c n thi t v lý lu
nghi

n c n thi

c ti

ct pt t

i v i m i sinh viên, quá trình th c t p t t nghi p nh m

v n d ng lý thuy t vào th c ti

ng s hoàn thi

th c lý lu

n

c công tác.

Xu t phát t yêu c

o và th c ti

cs

ng ý c a Ban giám hi u

ih

ng và th

khoa h c TS. Nguy n Thanh H i, em ti n hành th c hi
tr

ng nông thôn

L c, huy n Ng

ng d n

tài:

xu t bi n pháp b o v

n
ng t i xã Ng

, t nh Ngh An
tài t t nghi

cs

tình c a th y giáo TS. Nguy n Thanh H i, và s
c h t em xin bày t lòng bi

ng d n t n

c a UBND
n th

c

ng d

TS. Nguy n Thanh H i, cùng toàn th các th y cô, cán b
i h c Nông Lâm -

ng,

i h c Thái Nguyên.

Em xin chân thành c
và nh

c,

i dân trong xã, b n bè

ng viên khuy

su t quá trình h c t
Trong quá trình th c hi

tài

em trong

tài này.
tài, m c dù có nhi u c g

i gian

c b n thân còn h n ch nên không th tránh kh i nh ng thi u sót. Kính
mong nh

c nh ng ý ki

a quý th y cô và các b

tài c a

c hoàn thi
Em xin trân tr ng c
Thái nguyên , ngày 20 tháng 05
Sinh Viên

Lê

Khánh

5


ii

DANH M C CÁC B NG BI U
Trang
B ng 2.1: T l

cc

c s ch

B ng 4.1: T ng h p hi n tr ng giao thông xã,tr

c.............33

B ng 4.2: Hi n tr ng s d

c...........................................36

B ng 4.3: K ho ch s d

- 2015) c

B ng 4.4: Ngu n cung c
B ng 4.5: Ch

c sinh ho

c .........................39

B ng 4.6: Tình hình s d ng h th ng l

cc

B ng 4.7: T l ki u c ng th i c a các h
B

p nh

B ng 4.10: Các hình th

i dân ...............................40
...................................................40

c th i c a các h

ng rác th i c

............................................41

i dân th i ra trong 1 ngày ..................................42
rác c

i dân .......................................................42

B ng 4.11: Các hình th c x lý rác th i r n t
B ng 4.12: Các ngu n chính gây ô nhi
B ng 4.13: Ý ki n c

c ................37

i dân trong xã .........................38

c sinh ho t c

B

các vùng ....................12

c ..................................43

ng không khí ............................44

i dân v ch

ng không khí...................45

B ng 4.14: T l ki u nhà v sinh.............................................................................45
B ng 4.15: T l ki u chu ng tr i .............................................................................46
B ng 4.16: T l các lo

c các h

ng dùng...................47

B ng 4.17: Tình hình s d ng thu c b o v th c v t ...............................................48
B ng 4.18: Các nhóm thu

ng dùng ...................................48

B ng 4.19: Các hình th c x lí bao bì thu c BVTV.................................................49
B ng 4.20: S c kh

ng .........................................................................50

B ng 4.21: Ngu
B ng 4.22: Ý ki n c
B ng 4.23: Nh n th c c

ng c
c i thi

i dân v

u ki

i dân............................52
ng .......................53

ng ................................................54


iii

DANH M C HÌNH
Trang

Hình 4.1: B

c.................................................... 26


iv

DANH M C T

VI T T T

BTNMT

:B

BXD

: B xây d ng

BYT

:B yt

BVTV

: B o v th c v t

BOD

: Nhu c u ô xy sinh hóa

COD

: Nhu c u ô xy hóa h c
:

ng

ng b ng sông c u long

HST

: H sinh thái

KH-CN

: Khoa h c- công ngh

KT-XH

: Kinh t - xã h i

NVS

: Nhà v sinh

OXFORD

:

QCVN

: Quy chu n Vi t Nam

TCVN

: Tiêu chu n Vi t Nam

UNICEF

: Qu

UBND

: y ban nhân dân

VSMT

:V

i h c OXFORD M

ng qu c t

ng


v

M CL C
PH N 1:

............................................................................................1

TV

1.1. Tính c p thi t c

tài nghiên c u ....................................................................1

1.2. M c

u............................................................................................2

1.3. M c tiêu nghiên c u.............................................................................................2

1.4. Yêu c u c

tài ................................................................................................2
tài.................................................................................................3

PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U .........................................................................4
khoa h c.....................................................................................................4
2.1.1. M t s khái ni

n ...................................................................................4

pháp lí .....................................................................................................6
th c ti n .....................................................................................................8
2.2.1. M t s

m v hi n tr ng và xu th di n bi

ng trên th

gi i...............................................................................................................................8
2.2.2. Các v

ng nông thôn

Vi t Nam ............................................... 11
..........................................................18

ng c a ô nhi

i v i s c kh e con

ng c a ô nhi

i v i các v

ng c a ô nhi

i v i h sinh thái ..................................21

2.4. M t vài nét v hi n tr

i .....................18

kinh t - xã h i............20

ng huy

...................................22
U .............................23

PH N 3: N

ng và ph m vi nghiên c u......................................................................23
ng nghiên c u......................................................................................23
3.1.2. Ph m vi nghiên c u.........................................................................................23
m và th i gian nghiên c u. .....................................................................23
3.3. N i dung nghiên c u ..........................................................................................23
u ki n t nhiên, kinh t - xã h i t

n môi

ng ........................................................................................................................23
ng t
n tr

c ................................23

ng nông thôn t

xu t các gi i pháp b o v và qu

c .........................23
ng t

..............24


vi

3.4

u....................................................................................24

3.4

th a.......................................................................................24

3.4

p s li u th c p .............................................................24

3.4

p s li

3.4

p

u tra, ph ng v n) ............................24

.................................................................................25

3.4.5.

lý s li u...............................................................................25

3.4.6 T ng h p vi t báo cáo ......................................................................................25
PH N 4: K T QU VÀ TH O LU N ................................................................26
u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a

c ......................................26

u ki n t nhiên,tài nguyên thiên nhiên ......................................................26
4.1.2. Các ngu n tài nguyên......................................................................................28
u ki n kinh t xã h i ..................................................................................30
n tr

c ..................................................36

n tr

tc

c ...................................36

n tr

cc

n tr

ng rác th i r n t

c .......................41

n tr

ng không khí t

c .........................44

n tr ng v

c................................38

ng t

c ..............................45

4.2.6. Tình hình s d ng phân bón, thu c b o v th c v t t
4.2.7. S c kh

c ...........47

ng ..................................................................................50

4.2.8. Công tác tuyên truy n và giáo d c, nh n th c c

i dân v v sinh

ng .................................................................................................................51
hi n tr

ng t

xu t các gi i pháp b o v và qu

c ...........................55
ng t

.................55

...................................................55
4.3.2 Các gi i pháp khác ...........................................................................................59
PH N 5: K T LU

NGH ....................................................................60

5.1. K t lu n ..............................................................................................................60

5.2. Ki n ngh ............................................................................................................60
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................62


1

PH N 1
TV

1.1. Tính c p thi t c

tài nghiên c u

Nhìn chung nông thôn Vi t Nam có c
d ng, giàu giá tr

ng. Tuy nhiên, hi n t i nông thôn

Vi

ng sâu s c c a quá trình công nghi p hóa và hi

i hoá.

Nhi

a con
ng s ng c a h . Ch
ng suy gi m nhanh chóng.
i chúng h

nhi

ng
ng

, khu công nghi

nông thôn l

b c xúc c

m

ng ô nhi m môi

ng. Nhi

thành n i

i dân. Do vi c x lý ch t th i, l m d ng thu c b o v th c v

làm cho ngu

c, không khí b ô nhi m. Ðây chính là nguyên nhân d
ng xuyên ph

Ch
v

ph n ánh v ô

ng cu c s ng c
c,

sinh ho

i m t v i d ch b nh.

i ngày nay không ch là nh

ch

ng không

u ki n

hít th h ng ngày, ch

y các b ngành, các chính quy

hoàn c

i nhìn t

n

ng
t kì

t ng quan v

có quy

nh

phát tri n
m khác nhau v
thôn

c ta có nh

nhau.

u ki n t nhiên và kinh t xã h i, nên các vùng nông

c thù riêng và ch

ng có s bi

n trung du mi n núi n m v phía B c

An. Cùng v i ti n trình phát tri n kinh t xã h i c a c
nói riêng, huy

a hình ph c t p ch y

Tây B c c a t nh Ngh

c nói chung và T nh Ngh An

i núi chia c t g p nhi u khó

n kinh t
s ng nhân dân ngày càng

c phát tri n tích c
c nâng cao v v t ch t và tinh th

ng cu c s ng c a nhân dân ngày càng t

i khác

i

m b o cho ch t
n


2

nh ng xã còn g p nhi
nh

c là m t trong nh ng xã

c phát tri n trông th y trong nh
ng sau nh

có

a bàn c a huy n. Tuy

c phát tri n tích c c v n còn t n t i nh ng d u hi u thi u b n

v ng c a quá trình phát tri

ng b ô nhi m, ngu n tài nguyên c a xã

c khai thác hi u qu , b n v ng, nhu c u s d
t xã h

nh. V

trình phát tri n kinh

t ra

h i làm th

gi a l i ích kinh t xã h i và phát tri n b n v ng v
Xu t phát t v

m b o hài hòa

ng.

c s nh t trí c a Ban giám hi

ch nhi

ng, Ban

i h

i s

ng d n tr c ti p c a TS. Nguy n Thanh H i, tôi ti n hành th c hi
n tr

tài:

xu t các bi n pháp b o v môi

ng t i

c, huy

1.2. M c

nh Ngh

u

-

v

ng c a xã

hi u bi t c

i dân trong xã

- Tình hình công tác qu
h n ch thi u sót và

iv

c và s
ng nông thôn hi n nay.

ng c

th

c nh ng

xu t các bi n pháp kh c ph c.

1.3. M c tiêu nghiên c u
-

giá

-

u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c
tình hình hi u bi t v môi

ng

ng c a ô nhi
- ánh giá tình hình công tác qu n lý v
-

ng

nông thôn , và ch
n s c kh e c

ng môi
i dân.

ng c a xã.

xu t m t s gi i pháp nh m gi m thi u ô nhi m

và c i thi

ng, nâng cao ý th

qu

ng t i

1.4. Yêu c u c
- Thu th

u qu công tác

.

tài
c các thông tin, tài li u v

u ki n t nhiên, kinh t xã h i t i

c.
- S li u thu th p ph i chính xác, khách quan, trung th c


3

- Ti

u tra theo b câu h i, b câu h i ph i d hi

các

thông tin c n thi t cho vi
- Các ki n ngh

i phù h p v

kh thi cao.
- Ph ng v

i di n các t ng l p, các l a tu i làm vi c

các nghành

ngh khác nhau.
1.5

tài
-

c t p và nghiên c u khoa h c:

+ Nâng cao ki n th

ng kinh nghi m th c t ph c v

cho công tác sau này.
+V nd
-

c các ki n th

c t p và nghiên c u.

c ti n:

+ K t qu c
d c v BVMT cho

tài s góp ph n nâng cao s quan tâm,tuyên truy n và giáo
i dân

+

ng c a ô nhi

.
i v i s c kh

i

và HST.
+
Ng

c hi n tr

ng nông thôn t i

c, huy n

, t nh Ngh An.
i pháp b o v

ng phù h p cho khu v c nông thôn t i

c nói riêng và các vùng nông thôn thu c t nh Ngh An nói chung.


4

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U

khoa h c
2.1.1. M t s khái ni

n

ng là gì?
Theo Lu t b o v

ng c a Vi

u3

ng là h th ng các y u t v t ch t t nhiên và nhân

kho n 1[9]

nh:

t o có

i v i s t n t i và phát tri n c

* Ho

14

ng b o v

i và sinh v t

ng

Theo Lu t b o v
h

c

c CHXHCN Vi t Nam thông qua ngày 23/06/2014 [9

Ho

ng b o v mô

ng là ho

ng x

nh:

ng gi gìn, phòng ng a, h n ch

ng; ng phó s c

nhi m suy thoái, c i thi n, ph c h

ng; khai thác, s d ng h p lý tài

nguyên thiên nhiên nh m gi
* Ch

ng; kh c ph c ô

ng trong lành.

ng
-

ng là không gian s ng c

-

i và các loài sinh v t.

p ngu n tài nguyên c n thi

xu t c

i s ng và s n

i.
-

ng ph th

s ng và ho

ng

ng s n xu t.

- Ch
sinh v

i t o ra trong ho t

m nh

ng có h i c a thiên nhiên t

i và

t
- Ch

* Ô nhi

và cung c
ng là gì?

Ô nhi
không phù h p v i quy chu
ng x

i

c hi u là s bi n

i c a các thành ph
ng

và tiêu chu

i và sinh v t. (Theo Kho

ng
ng gây

u 3, Lu t B o v môi


5

ng Vi

9].
ng không khí :Ô nhi m không khí là s có m t c a

- Ô nhi
nh ng ch t l ho c s bi

i quan tr ng trong thành ph n không khí, làm cho nó

không s ch, b i, có mùi khó ch u, làm gi m t
c

i s ng

i và sinh v t (Tr n Y n, 1998) [8].
c: S ô nhi

- Ô nhi m môi t

thành ph n và tính ch t c
ng c

c gây

n ho

i

ng s ng bình

i và sinh v t (Tr n Y n, 1998) [8].
t và b ô nhi m b i

t:

- Ô nhi

các hóa ch

c là s

ch

ng các ch

Các ngu n gây ô nhi

n cho phép.

t ch y u là các ch t th i t ho

ng

s n xu t nông nghi p, sinh ho t, b nh vi n, công nghi
là các ngu n ô nhi m t s n xu t nông nghi
thu

ng, phân hóa h

máy, xí nghi

ng thu c tr sâu, di t c ,
n xu t công nghi p (Nhà

n Y n,1998) [8].

- Ô nhi m ti ng n :

1998) [8].
ng
Là s suy gi m v ch
ng x

ng và s

ng c a thành ph

i và sinh v t.(Theo kho

ng, gây
u 3 lu t BVMT

2014)[9].
ng r
ng không có l
h i, do mô hình phát tri n ch nh
ng

ng: S bi

ng c a t nhiên

i, s khai thác tài nguyên quá kh
ng kinh t , s

c
,


6

* Qu

ng và phòng ch ng ô nhi m:

Qu

ng là m t ho

ng trong qu n lý xã h

ng c

i d a trên s ti p c n có h th ng và

u ch nh các ho
các

u ph

i v i các v

ng có liên quan

i, xu t phát t

ng t i phát tri n b n

v ng và s d ng h p lý tài nguyên .
Qu

ng

ng Th H

[6].

c th c hi n b ng t ng h p các bi n pháp: Lu t pháp,

chính sách, kinh t , công ngh , xã h
th

n pháp này có

i h p, tích h p v i nhau tu

Vi c qu

c th c hi n

t nh, huy

u ki n c th c a v

t ra.

m i quy mô: toàn c u, khu v c, qu c gia,

s n xu t, h

* Tiêu chu

ng:
ng là m c gi i h n c a các thông s v ch

ng môi

ng c a các ch t gây ô nhi m có trong ch t th i,các yêu
c u k thu t và qu n lý
d

c các

n t nguy n áp d

B oV

c và các t ch c công b
b ov

(Theo kho

i

u 3 Lu t

ng Vi t Nam 2014)[9]

* Ch t th i và ch t th i nguy h i
Theo Lu t b o v

ng n

9]

nh:
Ch t th i là v t ch

ho c ho

c th i ra t s n xu t, kinh doanh, d ch v , sinh ho t

ng khác.

Theo Lu t b o v
Qu c h

c CHXHCN Vi t Nam thông qua ngày 26/03/2014 [9

Ch t th i nguy h i là ch t th i ch a y u t
cháy, d n

c h i ho

nh:

c h i, phóng x , lây nhi m, d

c tính nguy h i khác.

pháp lí
-

lu t b o v

Hòa Xã H i Ch N

ng Vi t Nam 2014

c qu c h

c C ng

t Nam khoá 13 k h p th 7 thông qua ngày 23/6/2014


7

và có hi u l c thi hành t ngày 1/1/2015.
-

vào ngh

nh chi ti

nh s

-CP ngày 9/8/2006 c a Chính Ph quy

ng d n thi hành m t s

- Ngh
- Quy

u lu t b o v

- CP ngày 09/04/2007 v qu n lí ch t th i r n.
nh s

-BYT ngày 11/3/2005 c a B

vi c ban hành Tiêu chu n ngành: Tiêu chu n v
D

ng.

quy

nh s

ng B Y t v

i v i các lo i nhà tiêu.

- BXD ngày 07/08/2001 c a B Xây

nh m c d toán chuyên nghành v

ng - công tác thu gom v n

chuy n, x lí rác.
- Quy

nh s

-BTNMT ngày 18/12/2006 c a B Tài nguyên

ng v vi c áp d ng TCVN v mô

D

quy

nh s

ng.
- BXD ngày 07/08/2001 c a B Xây

nh m c d toán chuyên nghành v

ng - công tác thu gom v n

chuy n, x lí rác.
s d ng

nh s 367-

vi c s d ng các lo i thu c b o v th c v t

Vi t Nam do C c B o v th c v t ban hành.

- Ch th s 36/2008/CT - BNN ngày 20/02/2008 c a B Nông nghi p và
Phát tri n Nông thôn v vi

ng các ho

ng b o v

ng trong

Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn.
vào h th
-

vào QCVN 01:2009/ BYT quy chu n k thu t qu c gia v ch t
ng.

s ch

vào QCVN 06:2009/ BTNMT quy chu n k thu t qu c gia v m t
c h i trong không khí xung quanh.

-

vào TCVN 5502 - 2003 c

c sinh ho t - yêu c u ch

ng.

-

vào QCVN 09:2008/BTNMT quy chu n k thu t qu c gia v ch t
c ng m.

-

vào QCVN 14:2008/ BTNMT quy chu n k thu t qu c gia v

th i sinh ho t.
-

vào QCVN 15:2008/ BTNMT quy chu n k thu t qu c gia v

c


8

ng hóa ch t b o v hóa ch t th c v

t.

th c ti n
2.2.1. M t s

m v hi n tr ng và xu th di n bi

Ô nhi

ng không ch là v

ng i hi n nay, nó không ch riêng

ng trên th gi i

b c xúc mà còn là v

Vi t Nam, mà c trên Th gi i. H

Th gi i ph i ch u nhi u thi t h i v

i và c a do ô nhi

ng gây ra.

Nguyên nhân ch y u do nh n th c c

b ov

ng. Cùng v

d

n nhi u ch t th i sinh ho t th i

ng s

t trong nh ng nguyên nhân gây

ô nhi

ng tr m tr

c bi t h

ph i ti p nh

ng s ng c a chúng ta

n rác, ch t th i, khí th i t các ngôi nhà hay nh ng

công ty, xí nghi p, khu ch xu

ng không ch là v

- xã h i, mà ngày nay nó còn là v
Th gi i. Ô nhi

kinh t

mang tính chính tr c a nhi u qu c gia trên

ng không ch x y ra

thành th , mà c

nông thôn.

m

i
u do s ch quan, thi u ý th c c a m

i. N

thành th ô nhi m môi

ng xu t phát t các ch t th i c a các khu công nghi p, khu ch xu t, thì

thôn l i xu t phát t ý th c c
b

u ,v

n l n ô nhi

x lý ch t th i h p lý. Còn

ng còn ch u nhi u

ng

ng b i nh ng hóa

i nông dân.

Theo Lê Th c Cán (1995) [1]. Trong nh
trên th gi i hi

u th p k 90 c a th k
ng bao g m c nhân t

ng và tài nguyên thiên nhiên, có nh ng
-

tri

ng ph n

c x lý, hay x

ch t, thu c tr sâu t vi c phun, x t c

t

th ng

nông thôn nguyên nhân gây ô nhi

thích h p. Ngoài ra, ô nhi

v ch

ng v t

ng t i các thành th

l n do các ch t th i c

nông

ng dân s nhanh: Dân s th gi

i 5,769 t

i 8,5 t trong 3 th p k t
s ch m l i và lêm t i 10 t

m sau:

i và s ti p


9

Nh ng v

v

ng dân s

th c; nhà và các nhu c u v sinh, s c kho , d ch v ; ch
- Suy gi

t: H u qu

dân s và suy gi
-

ng.

ng g n li n tr c ti p v

t.

hoá m nh m : Dân s

hà

it

là 3%

gi i và 3-5% cho khu v c Châu Á n 2020, t

th và t

n trong khu v c 50% dân s s ng
c phát tri n t l này là 75%.

-

: Xu th

hoá này s d

v i dân s trên 4 tri
S

i.

t it tc

và ph c t p v ch
v n t i, v

n s hình

u gây nên nh

ng s ng: Ô nhi m do công nghi p, giao thông

rác th

n, nh ng v

ng l i

càng tr nên ph c t p.
-M

i dân s

vi

và nông thôn: S m
t cách vô t ch c t

b

i này di n ra qua
. V i xu th này s phân

và nông thôn ngày càng m t cân b

th ng v ch

ng, nông thôn do thi u l

ng tr , kho ,

công tác ph c h i suy thoái vì v y s g p nhi
-

ng kinh t và phân ph i thu nh

u: Có th nói r ng

trong th p k cu i cùng c a th k XX, t t c các qu c gia t các qu
n i chi

u có nh ng c g

nh ng thành t u to l n. Tuy nhiên, s
s ng v t ch t gi a các qu
o nên m t áp l c m nh m

tb

phát tri n kinh t

c

u v kinh t , thu nh p và m c
phân b

i v i tài nguyên thiên nhiên.

- Nhu c u v
- S n xu

th gi

c vào th i kì suy gi m
d ng phân bón hoá h c và thu c tr sâu: Nhìn chung trên toàn

ng phân bón hoá h c và thu c tr sâu, di t c s d ng vào nông nghi p


10

pt

im ts

-

p s nhân.

c hoá

- M t r ng
- Suy gi m s
-

ng thu s n

ng s n xu t và tiêu th d u khí

- G c i ti p t c b c n ki t nhanh chóng
- Ch

ng khí quy n ti p t c b suy thoái

- Rác th i r

n Blacksmith, m t t ch c nghiên c u môi

ng qu c t có tr s t i New York (M ), công b danh sách 10 thành ph thu c
c coi là ô nhi m nh t th gi
T i các thành ph

nhi m trùng, ung

i và gi m tu i th . Tr em b l loét do

ng c a các ch t gây ô nhi m

ng.
10 thành ph này g m:
1. Thành ph Dzerzhinsk

Nga, t ng là khu v c s n xu

cl n

trong th i k Chi n tranh L nh
2. Thành ph Lâm Ph n, Trung tâm công nghi
3. Thành ph Kabwe

a Trung Qu c.

Zambia, khu v c khai thác m và luy n kim lo i,

chì.
4. Thành ph Haina

C

và n u ch y pin,
r t cao

5. Thành ph Ranipet
th i t

ib

ng b i ch t

ng thu c da.
6. Thành ph Chernobyl

phóng x

Ukraine, m t khu v c n i ti ng b i th m ho

c.

7. Thành ph Mayluu-Suu
8. Thành ph La Oroya
9. Thành ph Norilsk

Kyrgyzstan.

Peru
Nga.

10. Thành ph Rudnaya

Nga.


11

Ô nhi

ng

nh ng thành ph này gây

ng nghiêm tr ng t i

s c kho
Nh

ng n ng n nh t c a ô nhi

i sinh s ng có tu i th th p nh t, tr

khuy t t t, t l hen tr em trên

90% và ch m phát tri n trí tu .
Nghiên c

a Liên hi p qu c ti n hành cho th y kho ng 20%

ng h p ch t s m trên toàn th gi i là do các nhân t ô nhi
T

c tính 5,5 tri

phóng x ti p t c th m vào m
n

ng gây nên.

iv nb

b i v t li u

c ng

m ho

n h t nhân.
i dân

Lâm Ph n, trung tâm t

c a Trung Qu

ng b viêm ph qu n, viêm ph

i do ch t

ng

không khí kém.
Kho

i

Dzherzhinsk (thu c Nga), m t khu v c s n xu

khí hoá h c trong th i k Chi n tranh L nh, tu i th ch b ng m t n a so v i dân c a
c giàu nh t. Tu i th c

Dzherzhinsk là 47 và c a ph n là 42.

Theo c nh báo c a Vi n Blacksmith, ngoài 10 thành ph trên b coi là ô
nhi m nh t th gi i, còn có 25 thành ph khác trên toàn c u c n s m tri n khai
nhanh các ho

ng b o v

2.2.2. Các v

ng.
ng nông thôn

K t qu

Vi t Nam

u tra toàn qu c v v

t và UNICEF th c hi

ng (VSMT) nông thôn do b y

c công b ngày 26/03/2008 cho th y VSMT và v sinh

cá nhân còn quá kém ch có 18% t ng s h

ng h c, 36,6 tr m

y t xã 21% UBND xã và 2,6% khu ch tuy n xã có nhà v sinh theo tiêu chu n c a
B y t (Quy

-BYT); T l

c s d ng

c s ch còn r t th p 7,8% khu ch
tr m y t

ng h c có ti p c n s d

Ngoài ra, ki n th c c
c

c máy;

i dân v v sinh cá nhân và VSMT còn r t h n ch , thái

i dân còn r t b ng quang v v

này. (Nguy n H ng, 2008) [2].
c ta là m

c nông


12

nghi p, 74% dân s
h

ng

khu v c nông thôn và mi n núi v i kho ng 20% s

m

ng nông nghi p cùng v i

nh ng ho

ng d ch v , sinh ho

tính ch

n nhau và

t hi n nhi u v

nhi

ng có

, nhi u ch

nên b c xúc.

4].
Nh ng v

ng m nh m

nghi p và nông thôn. Nó h n ch

n h sinh thái nông

n xu t c a các thành ph

ng,

gi

t cây tr ng và v t nuôi, c n tr s phát tri n b n v ng. Càng ngày,

nh ng v

ô nhi

ho

ng càng tr nên ph bi n r ng rãi, len l i trong m i

ng s n xu t và sinh ho

tr ng nh t, hi n tr

ng nh t c
ng x

qu là lâu dài, không nh

i dân nông thôn. Và quan

n s c kho c

ng nông thôn và h u

i v i th h hi n t i mà c th h mai sau.

Khoa, 2004) [4].
V

cs

ng s ng c
tr

ng: V

i dân

ph i k

n v hi

các vùng nông thôn Vi

ng môi

b tàn phá nghiêm

c s ch và VSMT nông thôn.
B ng 2.1. T l

cc

STT

Vùng

c s ch
T l
cc

các vùng

i dân nông thôn
c s ch

1

Vùng núi phía B c

15

2

Vùng trung du mi n núi B c B và Tây Nguyên

18

3

B c Trung B Và Duyên H i Mi n Trung

35 - 36

4

các vùng

21

5

ng Sông H ng

33

6

ng Sông C u Long

39

(Ngu

i
H c Khoa H c T Nhiên, Hà N i) [4]
Qua b ng trên, chúng ta có th th y rõ tình tr ng ô nhi

ng tr c ti

n s c kho , là nguyên nhân gây các b

c
y, t ,


13

ng, thi u s t, thi u máu,
kém phát tri n, gây t vong nh t là tr em.

ng h p tiêu ch y là do thi u

c s ch, VSMT kém. Có th th y, nguyên nhân gây tình tr ng ô nhi m môi
ng và ngu

c

n sau:

u tiên ph i k

n tình tr ng s d ng hoá ch t trong nông nghi

phân hoá h c, thu c b o v th c v t m t cách tràn lan và không có ki m soát.
+ Còn t n t i t p t c s d ng phân B c, phân chu
ng b ng Sông C

c coi là th

nhi

c và nh h

ng s c kho

i.

Nguyên nhân tình tr ng trên là do vi c qu n lý thu c BVTV còn nhi u b t
c p và g p nhi

hai là vi c s d ng còn tu ti n, không tuân th các

yêu c u k thu

m b o th i gian cách li c a t ng lo i thu c.

Th ba là do m

ng l n thu c BVTV t

ng t

d ng còn n m d i rác t i các t nh thành trên c

c.

Nguyên nhân th hai gây ô nhi

ng

t các làng ngh và sinh ho t c

nông thôn là do ch t th i r n

i dân. Hi n nay c

ngh , phân b trên 58 t
trung ch y u

t niên h n s

t

các t

c có kho ng 1450 làng
ng b ng Sông H ng t p

c Hà N i), Thái Bình, B
có quy mô nh

s n xu t th p, thi t b

ngh s n xu t l c h u chi m ph n l
v

y sinh nhi u
ng x

s c kho c

c, không khí,

i dân làng ngh .

Ô nhi m không khí: M

c chúng ta n n công nghi

tri

c bi t

s ng

ng m c các b
Ô nhi

Bên c

ng hô h p, da và m t.

t: ch y u t p trung t i các làng ngh tái ch kim lo i.
i các huy n, các ch

và bi n pháp x lý. Ch y u t
n ng cho công tác b o v

các nhà máy hóa ch

n lý

phân hu t nhiên và gây nh ng gánh
ng.


14

M t nguyên nhân n a d
t ch

n s xu ng c p c

ng nông thôn là do

c VSMT nông thôn còn phân tán. s ph i h p các B ngành
ng s

ph n kinh t

cùng v

a các thành

i s d ng xây d ng công trình v sinh mà v n áp d ng

cách ti p c n d a vào cung c p là chính. V pháp ch v n còn thi
ng d n c th

có th qu n lý t

cv

Hi n tr ng v VSMT nông thôn v n còn nhi u v
c a chúng ngày m

nh và

n tràn làm ô nhi

ng.
b c xúc. Ch
c k c ng

ng
im t

t hàng ch

i trong ho t

ng nông nghi p, công nghi p ch bi n các s n ph m nông nghi
do nh ng ch t th i sinh ho t các khu v c phân b
Thu c b o v th c v t (BVTV) g m: Thu c tr sâu; thu c tr n m; thu c tr
chu t; thu c tr b nh; thu c tr c . Các lo
sinh v t; T

m là r
t-

c không phân bi

iv im i

c gây ra ô nhi m; Tác d ng gây

t t t c nh ng sinh v t có h i và có l i trong
c.

Hi

nh p kh

n xu

c nguyên li u thu c BVTV mà ph i

gia công ho c nh p kh u thu c thành ph m bao gói l

ói nh t
c bi t

sang chai

c.
rau xanh, sâu b nh có th làm t n th t trung bình t 10 - 40% s n
c BVTV s mang l i l i nhu n trên 5 l n. Chính vì v y,

ng thu c BVTV s d
nhi

ng quá m

c. T

u này d

c và nông s n, thu c BVTV s xâm nh p
i và tích t lâu dài gây các b

truy n. Tr em nh y c m v i thu

di
i l n g p 10 l

thu c BVTV làm cho tr thi
minh, ch m bi

nô

c bi t

ng, gi m ch s thông

c, bi t vi t.
c th c ph m do các hoá ch

c,

c BVTV v n di n ra ph c t p và có chi
riêng

nông thôn mà còn c

các thành ph l n có s d ng nông s n có ngu n g c


15

t nông thôn.
Nguyên nhân tình tr ng trên là do vi c qu n lý thu c BVTV còn nhi u b t

c p và g p nhi

ng 10% kh

ng ti u ng ch. S này r
và v

ng thu

c nh p l u

ng v ch ng lo i, ch

mb o

ng. Th hai là vi c s d ng còn tu ti n, không tuân

th các yêu c u k thu

m b o th i gian cách ly c a t ng

lo i thu c. Th ba là do m

ng l n thu c BVTV t

ng t i các kho thu

h t niên h n s d ng còn n m r i rác t i các t nh thành trên c
tâm Công ngh x

ng, B

300 t n thu c BVTV t

c. Theo Trung

nh Hoá h c (2004), trong kho

ng có nhi u ch t n m trong s 12 ch t ô nhi m h

khó phân hu . Và cu i cùng là vi c b o qu n thu c BVTV còn r t tu ti n, không
o qu n riêng, nhi u h

thu c BVTV trong nhà, trong b p và trong

chu ng nuôi gia súc.

4]

Ông Nguy n Ng c Sinh, Ch t ch H i B o v
Nam, cho bi t n u vào cu i nh

ng Vi t
có kho ng 0,48% di

t

canh tác s d ng thu c b o v th c v t thì hi n nay là 100% v i trên 1.000 ch ng
lo i thu

u lo i thu

H

c tính cao.

c ta s d ng trung bình 15.000 - 25.000 t n thu c b o v th c

v t. Bình quân 1ha gieo tr ng s d

n 0,4 - 0,5 kg thu c b o v th c v t. S

d ng không h p lý, không tuân th

nh nghiêm ng t v quy

trình s d ng nên thu c b o v th c v t gây nhi u tác h
thu

i tiêu dùng nông s n và th c ph m có ch

th c v

ng th i

ng thu c b o v

ng s ng.

Báo cáo t ng h p c a T ng c

m

i s d ng

ng, B

ng,

ng nông nghi p phát sinh kho ng 9.000 t n ch t th i nông nghi p

nguy h i, ch y u là thu c b o v th c v
c ms d
Ngoài ra, c

i thu

c

c Th ng, 2009) [7].
c còn kho ng 50 t n thu c b o v th c v t t

i hàng

ch c kho bãi; 37.000 t n hóa ch t dùng trong nông nghi p b t
gi ch x

i gánh ch u nh ng b t l i t ho t


16

ng s n xu t nông nghi p
* Ch t th i r n t các làng ngh và sinh ho t c
Nguyên nhân th hai gây ra ô nhi

ng

r n t các làng ngh và sinh ho t c
làng ngh , phân b

i dân.
nông thôn là do ch t th i

i dân. Hi n c

58 t

c có kho ng 1.450

t là khu v

ng b ng sông

H ng, v n là cái nôi c a làng ngh truy n th ng, v i t ng s 472 làng ngh các lo i,
t p trung ch y u

các t

làng ngh có quy mô nh

s n xu t th p, thi t b

chi m ph n l

ngh l c h u

y sinh nhi u v
ng x u t i ch

ng

c, không khí và s c kho

c a dân làng ngh . K t qu phân tích ch
nhu m t i Thái Bình cho th

c th i m t s làng ngh d t

các ch

c bi

t tiêu chu n cho

t tiêu chu n t 2 - 5 l n.

].
Ph n l n các h

s n xu t

làng ngh s d ng ngay di n tích

s n xu t. Khi quy mô s n xu

thi t b , s d ng nguyên

v t li u, hóa ch t nhi

i vi

ô nhi m môi

c Th ng, 2009) [7].
100% làng ngh
lý, hóa h c, sinh h
h

t hi

các d ng ô nhi

c tính chung c

t

c th i, rác th i làng ngh là giàu ch t

phân hu sinh h c.
c th

k khâu x lý nào, t
t gây ô nhi
nhi

c th

c x th ng ra c ng rãnh, không qua b t

ng th i gian dài, gây ô nhi m không khí và ng m xu ng
t, suy gi m ch

c ng m.

c ng m

ô nhi m n ng v m t sinh h c và hóa h c. M t s ít làng xây d ng
c h th ng c

gây ng p úng m

t tác d ng do b l p b i ch t th i r n,
c Th ng, 2009) [7]

Ô nhi m ngu
thôn. Nhi

n s c kho
t hi n Ngh

t hi n d ch b nh, các lo i b nh l

i dân nông
, H i Phòng; g n
ng.


17

Có th l y ví d t
Nam), t l m c b

c sông b ô nhi m

xã Hoàng Tây (t nh Hà

ng ru

i 5 tu i

b m c b nh tiêu ch y; 86% tr em b m c b
Các xã Hòa H u, B

a; 76% m c b nh giun tóc...
u cho th y 94,4% gi ng khoan có hàm

ng asen (th ch tín).
- Hi n nay, v

ng t i vùng nông thôn là tình tr ng ch t th i

sinh ho t. Cu c s ng c

c c i thi n, nhu c u x

ng

c v sinh công c ng c a b ph

t

h t ng y u kém, d ch v

nhi

cs

n nên kh

lý ô

ng h n ch .
PGS.TS. Nguy

ng Vi n Nghiên c u Phát tri n b n

v ng vùng B c B , cho bi t, hi n nay b c xúc nh t là rác th i nông thôn vì thành th
m b o b ng s

tr c

ng, còn khu v c nông thô
và quá s c ch u t

c thông qua các d ch v môi

cl

ng nông thôn m t cân b ng

c th i, rác th

kh

c Th ng, 2009) [7]
* Ch nông thôn
Bên c

ng 3.600 ch nông thôn, trung bình m

th i ra 0,4 - 0,5 kg ch t th i. Vi c thu gom rác còn r
nên m
y u là t
v

ng các xe c i ti n

c kho ng 30% chuyên ch v nh

t i các huy n, các ch

p trung rác. Bãi rác
n lý và bi n pháp x lý. Ch

phân hu t nhiên và gây nên nh ng gánh n ng cho công tác b o
ng. (Lê
h u h t các c m ch xã, ch l
c x lý v n ch

iv

ng thu gom rác th i,

t và t chôn l p. Tuy nhiên, các ch xã còn g p khó

lý rác th i, vì v
ho

i m i ngày

c t p trung vào m t góc ch ,

t g n khu v

tb

s ng xung quanh. M
các m c tiêu b o v
còn b buông l ng. Ph n l

i dân

nh, gi i pháp th c hi n
ng, th

cb ov

ng nông thôn v n

y h t m i nguy h i khi môi