Nghiên cứu và đề xuất giải pháp phát triển mô hình nông lâm kết hợp tại xã Động Đạt huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

----------------------------

,

: Chính quy
Chuyên ngành :
Khoa

: Lâm n
: 2011 - 2015


----------------------------

HUY

: Chính quy
Chuyên ngành

:

Khoa

: Lâm n
: K43 - NLKH
: 2011 - 2015
: TS.


i

L IC
c s

ng ý c a Khoa Lâm Nghi

Thái Nguyên, c
thân. Tôi

ng d n và xu t phát t nguy n v ng c a b n

c th c t p t

t - Huy

Nguyên v

tài : Nghiên c

NLKH t i

t, huy n

cs

- t nh Thái

xu t gi i pháp phát tri n mô hình
, t nh Thái Nguyên

Trong quá trình th c hi

còn nh

i h c Nông Lâm

, ngoài s n l c c a b n thân tôi

c a Ban giám hi

i h c Nông Lâm

Thái Nguyên, Ban ch nhiêm khoa Lâm Nghi p và s t n tình gi ng d y c a
các th y cô trong su

c v a qua.

V i lòng bi

c tôi xin c

khoa cùng toàn th các th

hi u Ban ch nhi m
c bi t, tôi xin c

y giáo, Ti n
tài.

Tôi

y Ban Nhân Dân và bà con nhân dân

t

Tôi

u ki

tôi trong th i gian th c t p t i xã.

i l i bi

ng

em trong su t th i gian h c t p v a qua.
Do th i gian th c t

u ki n có h

tài nghiên c u c a tôi

khó tránh kh i nh ng thi u sót, kính mong th y cô giáo và các b n sinh viên
c a tôi hoàn thi
Tôi xin chân thành c
5
Sinh viên

Tri u Th Hu


ii

L
tài nghiên c u c a riêng tôi. Các s li
k t qu nghiên c u trong khóa lu n là trung th c.
,

!

,

29

GVHD

TS.

!
(

,

)


iii

Trang
............................................... 11
Bi u 4.1 Các d ng mô hình NLKH ch y u t i

t......................... 19

B ng 4.2: Phân nhóm kinh t h c a các h

u tra............................. 21

B ng 4.3: Phân các d

u tra t

t...... 21

B ng 4.4. B ng phân b các d ng NLKH theo di n tích................................ 24
B ng 4.5: Hi u qu kinh t c a các d ng mô hình NLKH ............................. 26
B ng 4.6: Phân b các d ng h th ng NLKH theo m c thu nh

... 27

B ng 4.7

u thu nh p c a các d ng mô hình.......................................... 29

B

u chi phí các d ng mô hình NLKH ....................................... 29

B ng 4.9. Hi u qu kinh t t các thành ph n trong h th
B

p h ng các d ng h th ng............................. 31

B ng 4.11. Hi u qu gi i quy
B

c làm .......................................... 33

ng tiêu th s n ph m c a h th ng................... 34

B

us d

t mô hình R V C c a h

B

us d

t mô hình V C Rg c a h

B

......... 30

us d

t mô hình R

i .. 37
Mi n.. 43

CAQ - A

Cc ah

.......................................................................... 45
B ng 4.16: K t qu phân tích vai trò c a các t ch
h th ng NLKH t
B

nv

phát tri n các

t................................................... 48

h giá l a ch n cây lâm nghi p ............................................... 52

B

a ch

....................................................... 53

B

a ch n v t nuôi........................................................... 54

B

a ch n cây nông nghi p ............................................. 55

iv

Trang
lát c t h th ng : R V C ................................................... 42
lát c t mô hình V - C - Rg .................................................... 44
lát c t c a mô hình R CAQ A C ................................... 47
VENN bi u hi n m i quan h c a các t ch c xã h i........... 50


v

DANH M C CÁC T , C M T

VI T T T

cs

: C ng s

FAO

: T ch c nông l

HT

: H th ng

KNKL

: Khuy n nông kuy n lâm

NLKH

: Nông lâm k t h p

NLN

: Nông lâm nghi p

NN & PTNT

: Nông nghi p và phát tri n nông thôn

V-A-C

:

R

: R ng -

n - Chu ng

: R ng -

n

V-C

R-V

n - Ao - Chu ng

CAQ - Chè - C

- Chè - Chu ng

V C - Rg

:

R - CAQ - A - C

: R ng

n - Chu ng - Ru ng

V - A - C - Rg

- Ao - Chu ng

n - Ao - Chu ng - Ru ng

TB

: Trung bình

STT

: S th t

CL

: Côn
nv

VA

c Liên h p qu c

: Thu - Chi

ng


vi

Trang
U .......................................................................................... 1

PH N 1. M
1.1.

tv

............................................................................................... 1

1.2. M

u.................................................................................. 2

1.3 M c tiêu nghiên c u.................................................................................... 3
tài ............................................................................................. 3
PH N 2. T NG QUAN TÀI LI U ............................................................... 4
khoa h c........................................................................................... 4
2.1.1. M t s khái ni m v NLKH ..................................................................... 4
m v h th ng NLKH. ................................................................ 5
2.2. Tình hình nghiên c u NLKH

c........................... 7

2.2.1. Tình hình nghiên c u NLKH trên th gi i .............................................. 7
2.2.2. Tình hình nghiên c

c............................................................ 9

2.3. T ng quan v khu v c nghiên c u........................................................... 10
u ki n t

t ............................................................ 10

u ki n kinh t xã h i......................................................................... 12
. 14
ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 14
m và th i gian ti n hành ............................................................... 14
m ti n hành nghiên c u ............................................................. 14
3.2.3. Th i gian ti n hành nghiên c u ............................................................ 14
3.3. N i dung nghiên c u................................................................................ 14

u.......................................................................... 14
3.4.1. Công tác ngo i nghi p .......................................................................... 14
3.4.2

i nghi p ............................................................................... 16

PH N 4. K T QU NGHIÊN C

........................... 18


vii

4.1. Tình hình s n xu t NLKH t i khu v c nghiên c u.................................. 18
4.1.1. Khái quát tình hình phát tri n nông lâm k t h p t
4.1.2. K t qu

u tra và phân lo i h th ng NLKH t
u qu các h th ng NLKH tr

t....... 18
t .......... 19

a bàn xã .......................... 24

u qu kinh t c a các h th ng NLKH t
ng mô hình b

t .. 24
tham gia.......... 31

4.2.3. Hi u qu v m t xã h i.......................................................................... 32
4.2.4. Hi u qu

ng ................................................................. 35

4.3. K t qu kh o sát m t s h th

n hình................................ 36

4.3.1 Mô hình 1: R V C ............................................................................. 37
4.3.2. Mô hình 2:

V C Rg ....................................................................... 43

4.3.3. Mô hình 3: R CAQ - A C ............................................................... 45
4.4
ng

n l i cho phát tri n mô hình NLKH t i xã
t ......................................................................................................... 48

4.4.1. Vai trò c a các t ch c xã h i .............................................................. 48
4.4

SWOT v vi c phát tri n h th ng NLKH t
xu

t... 51

ng và gi i pháp phát tri n NLKH ........................... 52

4.5.1. L a ch n cây tr ng v
xu t m t s gi i pháp h tr

u cây tr ng h p lý ........... 52
phát tri n b n v ng các mô hình

NLKH trong toàn xã........................................................................................ 55
PH N 5. K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................... 60
5.1. K t lu n. ................................................................................................... 60
5.2 Ki n ngh ................................................................................................... 61
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 62


1

1.1.

nông thôn.

ha (2013),

Bên c nh nh ng thu n l

u khó

, tài nguyên r ng b suy thoái, d ch b nh phát tri n nhanh
và nhi u lo i, t

khoa h

t còn nhi u h n ch , ch y u là lao

ng th công. Nhi

i dân ch y u s

c du canh,

c canh làm cho nhi u ngu
nghiêm tr ng d
nghi

n hi

b suy thoái

ng xói mòn, r a trôi. Nhi u di

t nông nghi p b suy thoái, làm gi

t lâm

phì d

t

cây tr ng ngày càng suy gi m.
c th c tr

thành công tác quy ho ch s d

t s ch

t giao r
nông lâm nghi p thông
Chính vì v y v n
tr

n k thu t giúp phát tri n
án c

c.

t ra là c n ph i gi i quy t v

i tr c b ng các h th ng canh tác

nuôi phù h

i hi u qu kinh t cao, c i thi
mb

ph

t

i cây tr ng, v t
i s ng nhân dân, t o

ng sinh thái b n v ng.


2

Trong các h th ng s d
ns d

t nâng cao hi u qu kinh t , t n d

tb

n nay là nông lâm k t h p (NLKH).

cs d

t t ng h p gi a lâm nghi p v i nông nghi p.

c s n xu t này có nhi
nh

mb os d

m b o tính an toàn v môi t
Xã

t

t n m

t m t cách t t

i dân các vùng ch p nh n.

phía b c c a huy

nh Thái

Nguyên. V i t ng di

t t nhiên c a toàn xã là 3988,71 ha. Vì là m t

xã mi

u ki n phát tri

m i,

m i, d ch v mà ch y u phát tri n ngành nông, lâm nghi
c n ph i phát tri n h th ng nông

lâm nghi p (NLN)

ng nông lâm

nghi p tiên ti n.
t, huy
nh ng gi i pháp h u ích

nh Thái Nguyên,

thi t k xây d ng các h th ng NLKH t i

m nâng cao hi u qu và góp ph n

i s ng nhân dân

là vi c làm c n thi
Nghiên c

n hành nghiên c
xu t gi i pháp phát tri n mô hình NLKH t

t, huy

ng, t

.

hi u qu c a các mô hình và nhân r

t

tài
ng
c

xu t các gi i pháp phát tri n các

y m nh s phát tri n kinh t , xã h i và b o

v

ng t

ng.

1.2.
Nghiên c u m t s h th ng NLKH
t

tìm ra nh ng ti

t, huy
n ch , t

ra nh ng

gi i pháp nh m nâng cao hi u qu và phát tri n m t s h th ng NLKH có
hi u qu v kinh t
Thái Nguyên.

ng t

t, huy

nh


3

1.3
-

á

-

xu t

hi u qu nh ng h th

n hình.

các gi i pháp phát tri n NLKH nh m nâng cao hi u

qu , tính b n v ng và nhân r ng các mô hình NLKH.
-

nh

nh ng ti

, nh ng thu n l

vi c phát tri n NLKH.
1.4. Ý
* Ý nghi n trong h c t p và nghiên c u khoa h c.
K t qu nghiên c
thêm

tài giúp tôi c ng c l i ki n th

c, có

i ki m ch ng l i nh ng lý thuy

ng theo

i hành. Giúp tôi làm quen v i vi c nghiên
c u khoa h c, v i công vi c th c t . H c h i chia s kinh nghi m t
dân, n m b

i

tham gia c a

i dân.
c ti n s n xu t.
K t qu nghiên c
ch ra nh ng ti

u qu mà nh ng h th
n ch và mong mu n c

i dân trong vi c xây

cho vi

xu t m t s gi i pháp

d ng h th
nh m phát tri n m t s h th
nh Thái Nguyên. T
c ho
NLKH có hi u qu cao.

t, huy n Phú
n nào giúp cho các c p chính quy

a

nh các chính sách h tr phát tri n nh ng h th ng


4

NG
2.1.
2.1.1. M

s khái ni

v NLKH

Nông lâm k t h p là m

c khoa h c m

niên 1960 b i Keng (1969). Qua nhi
phát tri

di n t hi u bi

khái ni

xu t vào th p

u khái ni

c

nông lâm k t h

c phát tri

ts

n hi n nay:

Nông lâm k t h p là m t h th ng qu
c s n xu t t ng th c
(k c cây tr

ng b n làm làm
i h p s n xu t các lo i hoa màu

ng và/ hay v i gia súc cùng lúc hay k ti p

nhau trên m t di

t và áp d ng các k thu

u ki

ng v i

ic

ng s , 1977).

Nông lâm k t h p là m t h th ng qu
ph m r ng và tr ng tr
tích thích h

n

c s n xu t cùng lúc hay k ti p nhau trên các di n

t o ra các l i ích kinh t , xã h i và sinh thái cho c

Nông lâm k t h p là tên chung c a nh ng h th ng s d
, cây b i, c
nghi

t trong
, cây công

c tr ng có suy tính trên cùng m

t v i hoa màu và/ ho c v i v

ng

di n tích quy ho ch

i d ng xen theo không gian hay

theo th i gian. Trong các h th ng nông lâm k t h p có m

ng h

i v c m t sinh thái l n kinh t gi a các thành ph n c a chúng
(Lundgren và Raintree, 1982).[15]
Nông lâm k t h p là m t h th ng qu
ng nh vào s ph i h p cây tr
nông tr

ng c

ng và b n v ng s s n xu

trên


5

các l i ích v xã h i, kinh t
kinh t h nh

ng sinh thái c a các m

trang tr

nông tr i

n, Nông lâm k t h p

là tr ng cây trên nông tr i (ICRAP, 1997).
Nh ng khái ni m trên mô t

n h th

ng d n cho m t s s d

t lo t

t liên t

m t ngành ngh và m t cách ti p c n v s d

ih ps

ng c a qu n lý tài nguyên m t cách b n v ng.
2.1.2.

.
-

m m u ch t c a h th ng nông lâm k t

h

các nhà khoa h c ch p nh n
-

ch các h th ng s d

tr ng các cây

t bao g m vi c

t h p v i hoa màu và gia súc trên cùng m

v di n tích.
- Ph i h p gi a s s n xu t các lo i s n ph m v i vi c b o t n các
ngu n tài nguyên c

n c a h th ng;

- Chú tr ng s d
- H th

ng.

c bi t thích h

u ki n hoàn c nh d b thoái hóa

p.
- Nó quan tâm nhi
th ng s d

các giá tr dân sinh xã h i so v i các h

t khác.

- C u trúc và ch

a h th

i

c canh.
Tóm l i, nông lâm k t h p v i s ph i h p có suy tính gi a các thành
ph n khác nhau c
c

n cho các h th ng s n xu t nông nghi p

m chính sau:
- T o nên m t h th ng qu
-

t và d ch v trên m

n v ng.
di n tích s n xu t.


6

- S p x p hoa màu cách tác phù h p gi a nhi u thành ph
hoa màu và hay v t nuôi theo không gian và th i gian trên cùng m t di
-

n cho các c

t.

các m t dân

sinh, kinh t và hoàn c nh sinh thái mà v
hoá, xã h i c a h .
- K thu t c
-

m nét b o t

ng.

t và d ch v trên m

di n tích s n xu t.

- S p x p hoa màu cách tác phù h p gi a nhi u thành ph
hoa màu và/ hay v t nuôi theo không gian và th i gian trên cùng m t di
-

n cho các c

t.

các m t dân

sinh, kinh t và hoàn c nh sinh thái mà v
hoá, xã h i c a h .
- K thu t c

m nét b o t

ng.

* Theo ICRAF:
V i nhi

t h canh tác s d

c coi là

m sau:
- K thu

ng bao g m hai ho c nhi

(hay th c v

ng v

i th c v t

t ph i có m t lo i thân g

- Có ít nh t hai lo i th c v t (hay th c v

ng v

t

ph i có m t lo i cây thân g
- M t h th ng NLKH có ít nh t 2 ho c nhi u s n ph
- Chu k s n xu t h th ng NLKH th
-

u ra.

ng dài h

ng h n v sinh thái (c u trúc và nhi m v ) và v kinh t so v i
c canh.

- C n ph i có m t m i quan h h t

a thành ph n

cây g và các thành ph n khác.
- Trong các h th ng Nông lâm k t h p s hi n di n c a các m i quan
h

g m v sinh thái và kinh t gi a các thành ph n c a h th ng là
n.

7

2.2. T

NLKH

H mà

ngày

suy thoá
(FAO,1995) [11], du canh l
70%

t

. Trong


8

g
2]
,
khép

3]

nuôi

tích l n do công ty s n xu t b t và gi y t ch

th

c áp d ng trên di n


9

2.2.2. Tìn
thi
Ao

nh
Ao

-n
-

-

hình

,R.V.A.C.Rg,
mô hình NLKH.
Na Rì

có

-

RR, 1995).


10

tham gia.
2.3.
a,
trung t
-

,

-

,

,

,

,

.
-

,T

-

,

.

,

.

Xã

b, K

:

,
4

10,

11

hanh khô,

3,

,
,

.

(

(

)
38o

7)
3oC.

(12)

2000mm/
-

4

10

,
90%.

22oC,


11

,
.
- Th

Ngu

c chính ph c v cho s n xu t nông lâm nghi p c a xã là do

con song b t ngu n t Ch M i - B c K n cung c p và m t s h

it

các con su i nh .

:

Mã
1
1.1
1.1.1
1.1.1.1
1.1.1.2
1.1.2
1.2
1.2.1
1.2.1.1
1.3
2
2.1
2.1.1
2.2
2.2.1
2.2.2
2.2.3

2.2.4
2.3
2.4
3
3.1
3.2
3.3

NNP
SXN
LUA
CHN
HNK
CLN
LNP
RSX
NTS
NTS
PNN
OTC
ONT
CDG
CTS
CQP
CSK
CCC
NTD
SMN
CSD
BCS

DCS
NCS

li u th

kê n

(ha)
3988,71
3394,62
1493,94
474,81
762,83
288,02
731,11
1862,91
59
1767,91
73,77
556,1
90,06
90,06
365,49
1,32
93,31
125,3
145,56
11,49
88,61
37,99

0,05
20,67
17,27


12

2.2

Tình hì
-

.
-

+

: Toàn xã có 4 t

thông

xóm. C

liê

thông


13

th c hi n t
b o l ch tr c 24/24 ph c v

+

c kh
m b o các ch

m
chính sách v y t .


14

3.1.
h

,

Thái Nguyên.

-

T

- Nghiê
-

-

3

-

PRA)


15

- Ch n v trí thích h

h p thôn, tìm hi u l ch s hình thành và phát

tri n nông lâm k t h p c a thôn cùng v

i dân tham gia và phân lo i

nông lâm k t h p.
- S d ng các công c có s

ph

th ng nông lâm k t h p, l a ch n cây tr ng v t nuôi cho
các d ng h th ng.
- Quan sát tr c ti p các d ng h th ng và hi n tr ng s d

t, thành

ph n c u trúc, tình hình phát tri n c a mô hình.
- Quan sát tr c ti p các h th ng v c

ng c a lo i cây tr ng.

- S d ng b câu h i m
h gia

ng v n tr c ti p các

theo b câu h i) v thông tin chung tình hình s d

nh p và chi phí c a h

t v thu

u tra.

- Ki m tra nh ng thông tin thu th

c t quá trình ph ng v n

-S d

x lý các s li u thu th p v thu

và chi t các h th ng nông lâm k t h
nh

u tra.

u tra:

- L p danh các ch h có mô hình, h th ng NLKH (d a vào thông tin
cung c p c a chính quy

t h p quan sát)

- V i 1 kho ng cách s h

n 1 h (s h c

u tra g

các thành ph n dân t c, nhóm h )
-

c hi u qu c a các h th

h n ch trong phát tri n NLKH c a các h

n hành th c hi n các

c sau:
+

u tra tr c ti p t ng h

nh h th ng

NLKH
+

ph ng v n.

c 2: Thu th

thông tin trong phi

u tra h thông qua


16

+

c 3: H p v i m t s ch h

ng thôn, ph n , cán b khuy n

nông khuy

tìm ra nh ng ti

h n ch

i

th

nh gi i pháp phát tri n h

a bàn xã.

:
,

,

,
-

:9

-

:7

,

,

,

- 10

.

8

.

-

:5

6

-

:<5

.

:

.

3.4.2
- T ng h p và phân tích s li u, thông tin thu th p và b ng bi u.
- Nghiên c u và thi t k m u b ng m t cách khoa h

t ng h p s li u.

- Phân nhóm các h th ng theo m c thu nh p/ha b
nhóm, ghép t theo công th c kinh nghi m c a Brook Carruther.
S t : m = 5lgn
C ly t : K = (Xmax Xmin)/m
t
n:Là s h

u tra

K:Là c ly t

Xmax ,Xmin :l
c anh

t là giá tr l n nh t và nh nh t c a m c thu nh p

u tra.

- Tính hi u qu kinh t c a m t h th ng nông lâm k t h
+ Thu nh p c a h th ng trên n m = t ng thu nh p t các thành ph n
c a h th ng :
Thu nh
Công th c : TH = H + I.B

: