Nghiên cứu ảnh hưởng của chất kích thích ra rễ (IBA) đến sự hình thành cây hom Vù Hương (Cinnmamomun balansae H.Lec) tại Vườn ươm trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NÔNG THANH HOA
tài:
NGHIÊN C U
S HÌNH THÀNH C

NG C A CH T KÍCH THÍCH RA R
N
(CINNAMOMUM BALANSAE

KHÓA LU N T T NGHI

H
o
: Chính quy
Chuyên ngành : Nông lâm k t h p
Khoa
: Lâm nghi p
Khóa h c
: 2011 - 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NÔNG THANH HOA
Tên

tài:

NGHIÊN C U

NG C A CH T KÍCH THÍCH RA R

NS

(Cinnmamomun balansae H.Lec)
T

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI

H
o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khóa h c
Gi
ng d n

IH C

: Chính quy
: Nông lâm k t h p
: 43 - NLKH

: Lâm nghi p
: 2011 - 2015
: ThS.
Anh


L
n t t nghi p: Nghiên c u
ch t kích thích ra r

ng c a

n s

(Cinnmamomun balansae H.Lec) t

i H c Nông Lâm

Thái Nguyên là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân tôi, công trình
c th c hi

is

ng d n c a Th.s

Anh trong th i gian t

n 10/05/2015. Nh ng ph n s d ng tài li u tham kh o trong khóa
lu

c nêu rõ trong ph n tài li u tham kh o. Các s li u và k t qu nghiên

c u trình bày trong khóa lu

u tra th

a hoàn toàn trung th c,

n u có sai sót gì tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m và ch u m i hình th c k
lu t c

ra.

XÁC NH N C A GVHD

I VI

ng ý cho b o v k t qu
cH

ng khoa
Nông Thanh Hoa

Anh

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
xác nh n

a ch a sai sót sau khi H
(Ký, h và tên)

m


i

L IC

Ngày nay khi cu c cách m ng khoa h c ngày càng phát tri

tt i

nh cao thì vi c ng d ng khoa h c k thu t vào th c t càng r ng rãi.Vì v y
i cán b

i H c không nh ng

c n gi i v lý thuy t mà còn ph i gi i v th c hành.
c nhu c

c t p t t nghi

o cho

ng có ki n th c chuyên môn v ng vàng, toàn di n.
Xu t phát t

c s nh t trí c

nhi m Khoa Lâm Nghi

nghi p v i

c giao nhi m v ti n hành th c t p t t
Nghiên c u

ng c a ch t kích thích ra r

n s

(Cinnmamomun balansae

H.Lec) t i

i H c Nông Lâm Thái Nguyên

Hoàn thi n b n lu

c h t tôi xin bày t lòng bi

s c t i cô giáo Th.S.

c ti

tôi trong su t quá trình th c hi

ng d n tôi và giúp

tài.

Nhân d p này tôi xin bày t lòng bi

i các th y cô trong và ngoài

khoa lâm nghi
ng

ng và ban ch

t qua nh

u c a quá trình làm b n lu

này.

Trong su t quá trình th c t p, m

h ts cc g

th i gian th c t p và kinh nghi

b n thân còn h n ch .Vì

v y b n lu n này không th tránh kh i nh ng khi m khuy t và thi u sót.tôi r t
mong nh
ng nghi

c s góp ý, ch b o c a các th y cô giáo và toàn th các b n
b n khóa lu

Tôi xin chân thành c

c hoàn thi

.

!
Thái Nguyên, ngày 15
Sinh Viên

Nông Thanh Hoa


ii

DANH M C CÁC B NG TRONG KHÓA LU N

M u b ng 3.1. B ng s p x p các tr s
1 nhân t ................................................................................................. 29
M u b ng 3.2. B

ANOVA ...................... 32

B ng 4.1: K t qu nghiên c u v t l hom s
nghi

n thí

nh k theo dõi ................................................................ 34

B ng 4.2: Các ch tiêu ra r c

các công th c thí

nghi m khi d

.............................. 36

B ng 4.3: B ng t ng h p k t qu v ch s ra r c
cu i thí nghi
B ng 4.4: B
c

i
................. 38

t nhân t

ng v ch s ra r
.... 40


iii

DANH M C CÁC HÌNH

Hình 4.1.

s ng c

các công th c thí nghi m khi

.................................................................................. 34

Hình 4.2. Bi

t l hom ra r c

các công th c thí

nghi m khi dùng thu c IBA. .............................................................. 36
Hình 4.3. Bi

ch s ra r c

các công th c thí

nghi m khi dùng thu c IBA. .............................................................. 37


iv

DANH M C CÁC T

IBA

VI T T T

: Axit Indolbutyric

CTTN : Công th c thí nghi m
CT

: Công th c


v

M CL C

L IC

.................................................................................................... i

DANH M C CÁC B NG TRONG KHÓA LU N........................................ii
DANH M C CÁC HÌNH................................................................................iii
DANH M C CÁC T

VI T T T ................................................................. iv

M C L C......................................................................................................... v
Ph n 1: M
tv

U ............................................................................................ 1
................................................................................................... 1

1.2. M

u.................................................................................. 2
tài....................................................................................... 2

Ph n 2: T NG QUAN V

NGHIÊN C U ........................................ 4

khoa h c c a v

nghiên c u...................................................... 4

t bào h c...................................................................................... 4
di truy n h c ................................................................................. 5
2.1.3. S hình thành r b

nh ........................................................................ 6

2.1.4. Các nhân t

n kh

2.1.5. Nh ng yêu c u k thu

c a hom .............................. 7

n khi giâm hom ..................................... 14

2.2. T ng quan v loài cây nghiên c u ........................................................... 15
2.2.1. Nh ng nghiên c u trên th gi i ............................................................ 15
2.2.2. Nh ng nghiên c u
m chung c

Vi t Nam ............................................................. 17

........................................................ 19

2.4. T ng quan khu v c nghiên c u................................................................ 19
2.4.1.

m-v

c nghiên c u ........................ 19

m khí h u, th i ti t.................................................................... 20


vi

Ph n 3:

NG NGHIÊN C

NGHIÊN C U............................................................................................... 21
ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 21
m và th i gian ti

tài ..................................................... 21

3.3. N i dung nghiên c u................................................................................ 21
u.......................................................................... 21
p s li u................................................................ 21
3.4.2.

m .......................................................... 22

3.4.3. Ch tiêu theo dõi .................................................................................... 22
ng h p và phân tích s li

u tra............................. 23

th a và ch n l c s li u ............................................. 23
c ti n hành................................................................................... 23
3.5.1. Công tác ngo i nghi p........................................................................... 23
3.5.2. Công tác n i nghi p .............................................................................. 28
Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N............................. 34
4.1. T l s ng c
4.2. K t qu v các ch tiêu ra r c
nghi

các công th c thí nghi m .. 34
các công th c thí
....................................... 35

Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ........................................................ 42
5.1. K t lu n .................................................................................................... 42
5.2. Ki n ngh .................................................................................................. 43
TÀI LI U THAM KH O
PH L C


1

Ph n 1
M

1.1.

U

tv
R ng có vai trò to l n trong vi c cung c p g , lâm s n ngoài g cho

n n kinh t qu c dân và ch
u hòa khí h

, c nh quan, b o t n ngu n gen,

do vi

c a n n công nghi
cách tr m tr

dân s và s phát tri n nhanh chóng
n t i vi c phá r ng, l m d ng tài nguyên r ng m t

u này gây ra các h u qu nghiêm tr

trôi, c n ki

c, phá h

d ng sinh h c, gây bi

i khí h u, gây ô nhi

a

ng s ng c

ng v t, m
ng, gi m ngu n

v n gen c a r ng, m t s loài cây quý hi

t ch

hàng lo t các h u qu x u khác di n ra khi di n tích r ng b gi m.
Tr ng r ng là m t bi n pháp góp ph n cung c p g
th c t

c a r ng và khôi ph c s

ng cái loài cây quý hi

t ch ng.

tr ng r
quy

nh ch y

mb os

t hi u qu cao, m t trong các y u t
ng, gi

ng mà còn ph

ng không nh ng ph i

m b o v ch

ng n chu kì s n xu
nghi p: keo lai, m , b

ng, phát tri n nhanh, rút

ng. Cùng v i các lo i cây lâm
,b
i cây sin

ch

ng nhu c u

ng trên các vùng sinh thái thì cây
ng nhanh, cho s

ng g cao.
Gi ng là m

c bi t quan tr

k c cho r ng kinh t , r ng phòng h , r

ng r ng
c d ng và tr ng cây phân tán.

Công tác gi

thi

t o, giúp cho s n xu t ngh r

c lâu dài và s m phát huy tác d ng

phòng h , b o v

c trong tr ng r ng, nh m tái

ng và b o t n ngu n gen.


2

Xu t phát t nh

n hành th nghi m nhân gi ng

cây Vù H

. Nhân gi ng giâm hom ph

thu c r t nhi u y u t
loài,

: Nhóm các nhân t n i sinh (tính di truy n c a

m di truy n c a t ng xu t x , t ng cá th , tu i cây m l y cành,

v trí cành, tu i cành....). Nhóm các nhân t ngo
, ch t kích thích ra r
gi

). T

m, ánh sáng, nhi t

d ng ch t kích thích ra r trong nhân

c r t c n thi t nh

i hi u qu kinh t

mb o

s thành công c a công tác nhân gi ng, Tuy nhiên s d ng lo i thu c nào,
n

ra sao thì chúng ta ph i qua kh o nghi m.
th nghi m

ng c a ch t kích thích t i t l s ng và kh

c a hom giâm,

ti n hành nghiên c

u

tài:

ng c a ch t kích thích ra r

n s hình

Cinnamomum balansae) t i

ng

i h c Nông Lâm - Thái Nguyên
1.2. M

nghiên c u

-

cn

1.3.
-Ý

thu c IBA phù h p cho nhân gi ng cây Vù

tài

c t p và nghiên c u khoa h c
Qua quá trình nghiên c

nh ng ki n th
s v

mv
ch

ng th i c ng c

g p ph i trong công vi c t o gi ng cây con. Bi

cm t
c quá trình

ng và phát tri n c a cây hom t lúc c m hom cho t i lúc cây hom ra
r . Qua vi c nghiên c
pháp nghiên c u,
ti n t l p khi ra th c t .

u ti p c n và áp d ng các khoa h c ti n b vào th c


3

-

c t s n xu t
Thành công c

tài s
c lo i n

ng trong th c t s n xu t.
thích h p nh

.

ng th i có th ph bi n k thu t này cho bà con nông dân áp d ng. Nh m
t

cs

v i loài cây này.

ng l n cây hom có ch

ng t t và có th làm gi m s c ép


4

Ph n 2
T NG QUAN V

khoa h c c a v

NGHIÊN C U

nghiên c u

B o t n ngu n gen cây r ng là b o t

n c n thi t

cho các loài cây r ng nh m ph c v công tác c i thi n, duy trì gi
m t ho c lâu dài, t i ch ho

c

ng cây r ng nhanh v i s

ng l n ph c v công tác tr ng r ng. M t trong nhi
c s d ng nhi u hi
ng cây tr ng b
khoa h c c

i

ng c a các ch t n i sinh trong t
nh

u ki n nhi

th ng bi

p

m thích h p thì r

c hình thành và ch c

m ra ngoài.
t bào h c

Theo vi

i b ph n c

nm it

c l p v m t sinh lí r t cao. Chúng có kh
quan, b ph
th c v

cl

và tr thành m t cá th m i hoàn ch nh. Trong
c và các ch

theo m ch g , còn các s n ph m h

c v n chuy n t r lên lá
n xu t

(r , c , ) theo m ch rây. Khi ta c
rây, các s n ph m h
ch t h
h p

t p trung

c chuy n xu ng g c
ng v n chuy n theo m ch

các t bào v c a ph n b c t. Các

i ch

ng Axin n

ng n cây chuy n xu ng) s kích thích s ho

hình thành mô s o, r

t mô s o

u ki n thu n l i. Quá trình hình thành r b
n:

u

ng c

c t ng
ng t ng và

ch b c t, khi g p

nh này có th chia làm ba


5

-

ng t ng.

-

n 2: Xu t hi n m m r .

-

ng và kéo dài c a r , r

ra ngoài

Nhà sinh lý th c v

n hành nuôi

c y mô t bào th c v t d ch ng minh t
hi

bào có tính toàn

t c t bào nào ho c mô t bào nào thu
u ch a h gen gi

t t c các t

u có kh

ng khác

t o thành cây hoàn ch nh [7].

di truy n h c
Sinh v t b

c phát tri n t m t t bào h p t qua nhi u l n

phân bào liên ti p cùng v i quá trình phân hóa
hình th c phân bào trên là s

a

ng NST c a t bào kh

u và t bào m i

c g i là phân bào nguyên nhi m hay nguyên
phân. Phân bào nguyên nhi m là quá trình phân chia t bào mà k t qu t m t
t bào

u cho ra hai t bào con có s

u trúc và

thành ph n hóa h c c a nó gi

u. Nh có quá trình

c phân ph
con.

k

u, chính xác cho các t bào

u c a quá trình nguyên phân, NST t tái b

chi u d c r i tách theo chi
chia v các t
và gi ng t

c tiên theo

ti p theo NST phân

m b o cho các t

u có b

u. Nh có quá trình nguyên phân mà kh

tri n cá th mà t o thành m t cây con hoàn ch

m

b o cho cây con duy trì tính tr ng c a cây m .
Hom c a các loài cây thân g
non c a cây (bao g m c ch

t). Các lo

c l y t thân cây non ho c cành
ng g p là cành

non, cành hóa g ch y u, cành n a hóa g và cành hóa g . Tùy thu c vào


6

các y u t

u ki n th i ti

cành có kh

n

cao nh t.

2.1.3. S hình thành r b

nh

Nhân gi ng b ng hom d a trên kh
c am

n thân ho
R b

b

u ki n thích h

nh là nh ng r

m i.

c hình thành v sau này c

sinh

b

nh có th

cây nguyên v

c hình thành ngay trên

t cành kh

ki n kích thích s hình thành r
R b

t

i ta v n d

nh c a h u h t th c v

cây m

m

u

nhân b n vô tính.

c hình thành sau khi c t cành kh i

t s loài r b

c hình thành t

d ng các m m r

trong ph n v và chúng n

l pt

iv .V

i

n khi c t cành thì ngay
y thì cành giâm, cành chi t

ra r m t cách d

ng h p r b
n nó nh m m

Có hai lo i r b

nh

c hình thành
ng.

nh g m: r ti m n và r m i sinh.

- R ti m n: Là lo i r có ngu n g c t tr
ch phát tri n khi b ph n c
- R m i sinh: Là r

c tách ra kh i cây m .
c hình thành sau khi c t hom và giâm hom.

bào ch b c t, b phá h y, b t
chuy

t c a mô g

lá xu

c m ra, d

n dòng nh

bào d n
c d n t ph n

d n l i khi n cho các t bào phân chia hình thành nên mô s o,
hình thành r b
S hình thành r b
-

nh.
nh có th

n 1: Các t bào b

lên m t l p t bào b th i trên b m t.

n:
các v t c t ch


7

-

n 2: Các t bào s

il pb ov b

u phân chia

và hình thành l p mô m m g i là mô s o.
-

n 3: Các t bào vùng th

ng t ng ho c lân c n và libe b

u

hình thành r .
Mô s o là kh i t bào nhu mô có m

ligin hóa khác nhau. Thông

c khi xu t hi n r th y xu t hi n m t l p mô s

ng tin

r ng s xu t hi n c a mô s o là s xu t hi n c a r

nhi u loài

cây, s xu t hi n c a mô s o là m t d báo t t v kh
g

.M

hóa

ng t i s ra r c a hom. Hom hóa g nhi u, hay ph n g

chi m nhi u thì kh

kém. Hi

ng c c tính là hi

bi n trong giâm hom, do v y khi giâm hom ph
R b

u [7].

c hình thành bên c nh và sát sát vào lõi trong

tâm c a mô m

i g n ng m ch, sát bên

ngoài. Th i gian hình thành r c a các lo i hom giâm
nhau bi

ng ph

các loài cây khác

ng r t l n t vài ngày v i các loài d hình thành t

i

v i các loài khó ra r .
2.1.4. Các nhân t

n kh

K t qu c

nh b i th i gian ng n và t l ra r

cao. Có nhi u y u t

n k t qu c a vi

thu c b i ba y u t chính là: Kh
v trí c

c a hom

c a hom giâm (cá th

n và

ng giâm hom và các ch t kích thích ra r

n

thu c 2 nhóm nhân t g m nhóm nhân t ngo i sinh và nhóm nhân t n i sinh.
- Nhân t ngo i sinh: g

m c a di truy n c a t ng xu t x , t ng

cá th cây, tu i cành, pha phát tri n c a cành và các ch

ng.

- Nhân t n i sinh: các lo i hóa ch t kích thích ra r và các nhân t
ngo i c nh (nhi

m, ánh


8

* Nhân t ngo i sinh
Các nhân t ngo i sinh

n ra r c

sinh s ng c a cây m l y cành, nhân t
Mùa v

u ki n ánh sáng, nhi

n quá trình giâm hom:
m, giá th giâm hom.

u ki n sinh s ng c a cây m l y cành:
l y cành có

u ki n

u ki n sinh s ng c a cây m

n t l ra r c

c bi t là c a cây non.

u ki n ánh sáng cho cây m l y cành

n kh

c a hom giâm.
- Th i v giâm hom:
Th i v giâm hom là m t trong nh ng nhân t quan tr ng nh t nh
ng t i s ra r c a hom giâm. T l ra r c a hom giâm ph thu c vào
th i v l y cành và th i v giâm hom. M t s loài có th giâm hom quanh
ng cây có mùa v rõ r t. Theo Frison (1967) và
Nesterow

l ra r nhi u nh t

nhi

t s loài khác thì l i có t l ra r

mùa xuân.

Th i v

t k t qu cao hay th

th i ti t, khí h

quy

u ki n

ng m nh vào mùa xuân - hè,

ng ch m vào th i k cu
hom t t nh

ng g n v

y th i gian giâm
u thu. Th i v

n s thành công hay th t b i c a nhân gi ng b ng hom cành.
i v i loài cây nghiên c u là cây g c ng và r ng lá thì nên l y cành

lúc cây b

u vào th i ng ngh

không r ng lá thì nên l

i v i loài cây g m m n a c ng

có k t qu giâm hom

t t nh t và cho hi u qu cao nh t.
- Ánh sáng:
ng trong quá trình s ng c


9

nhân t c n thi t cho quá trình quang h p và trong quá trình ra r c a hom
giâm và nh t là ánh sáng tán x . Ánh sáng có
h p t o nên các ch

n quá trình quang

ng hóa tham gia vào v n chuy n trong m ch libe và ánh

sáng có tác d ng kích thích dòng v n chuy n các ch t h
ngoài sáng t

i lá,

v n chuy n các ch

i.
p không di n ra do

có ho

ng ra r , tr m t s lo

c bi t có th ra r trong

bóng t i. H u h t các loài cây không th ra r

u ki n t i hoàn toàn.

u ki n nhi

i, ánh sáng t nhiên m nh và nhi

cao làm cho quá

trình ra r gi m. Vì v y trong quá trình giâm hom ph i che bóng thích h p cho
t ng loài cây khác nhau v
c

tàn che khác nhau [6]. Trên th c t

n s ra r c

ng

ng mang tính ch t t ng h p: Ánh

sáng - nhi t - m mà không ph i là t ng nhân t riêng l .
- Nhi

:

Nhi

ng t i quá trình quang h p, hô h p và quá trình v n

chuy n ch t. Vì th nhi

không khí là m t y u t quy

phát tri n và hình thành nên r c a hom. Các loài cây nhi
c

i v i cây nhi
- Nhi

7°C cây b

nh t là 25 - 30°C và n u duy trì nhi
- Nhi
cây b

u hô h p, nhi

t

t

ng có yêu

i:

n quá trình quang h p: Nhi
u quang h p, nhi

nt

t i th p t 5 -

t hi u qu quang h p t t
t i cao lâu thì cây s b ch t.

n quá trình hô h p: Nhi

t i th p t 10-0°C

- 40°C và nhi

t i cao 45 - 55°C

cây s b phá h y.
- Nhi
trong cây: Nhi

i ch t, v n chuy n các ch t
th

nh t c a các s i protein, c n tr t

dòng v n chuy n ch t và làm gi m hô h p c

c bi t c a t bào

10

kèm làm thi

ng cung c p cho s v n chuy n; nhi

cho quá trình thoá
nhi

t

c

nm

c gây ra héo;

- 30°C.

Vì v y nhi
nhi

lá di n ra m

quá cao làm

là nhân t quy

quá th p hom n m

nh t

ra r c a hom giâm.

tr ng thái ti m n và không ra r ,

ng hô h p và hom b h ng t
giâm. Nhi

nhi

quá

m t l ra r c a hom

không khí trong nhà giâm hom thích h p cho ra r là t 28 -

33°C và nhi

giá th thích h p là 25 - 30°C. Nhi

t l héo c a cành giâm hom. Nhi

không khí trong nhà trong nhà giâm

giá th là 2 - 3°C.
có kh

cao c

các

u ki n thích h
-

m:
m giá th là nhân t không th thi u là thành

ph n h t s c quan tr ng trong quá trình giâm hom. Các ho
hô h p, phân chia t bào và chuy n hóa các ch t c
hom b héo, th

c thì ho

ng quang h p,
c. Thi

c thì

ng c a men th

quang h p b ng ng tr . Vì v y khi g p th i ti t b t l

m quá cao

ho c quá th p thì c n ph i có bi n pháp b xung h p lý. Khi giâm hom m i
uc nm

m thích h p, ví d

c

i v i cây lá r ng thì yêu

n tích lá l n thì yêu c

cao

m c a hom 15% thì hom không có kh
Yêu c

mc

c

i theo loài, theo m

hóa g

u b t bu c khi ti n hành giâm hom, giúp làm
m, gi m nhi

t ng th

.

m mà m

không khí và gi m s th

c

lá. Vào

phun khác nhau: Trong mùa nóng th i gian phun

i gian ng t quãng có th ng

nh.


11

m c a giá th thích h p cho hom ra r c n l a chon v t
li u làm giá th có kh

hông thoáng t

c song ph i gi

c

m thích h p.
ng giâm hom: Giá th

n quan tr ng

vào thành công c a giâm hom, giá th không ph

p ch t dinh

Giá th
ng mà ph

ngay trong chính b n t

hom vì th nó ch c
r t nhi u giá th

ng yêu c u v nhi

c giâm

m, ánh sáng thích h p

c s d ng trong giâm hom hi n nay tùy thu c vào m c
u ki n, th i v , khí h u và loài cây mà thành ph n giá th

có th là khác nhau. Các giá th
a, b

c dùng hi n nay là cát tinh, mùn
n. Khi giâm hom ch t o ra r

cây vào b u thì giá th
ho

i cho

m
n l n v i nhau.

M t giá th giâm hom t t là m t giá th
m trong m t th i gian dài mà không

thoáng khí t t và duy trì
c, không b nhi m n m b nh.

- Giá th c m hom:
Giá th c
r .Giá th

lí ch t kích thích ra

c dùng làm thí nghi

t giá th

c m hom t t là thoát khí t

m trong th i gian dài mà

không

ng th i làm s ch không b

c, t

u ki n cho r phát tri n t

nhi m n m, không có ngu n sâu b

pH thích h p.

* Nhân t n i sinh:
c

m di truy n c a loài: Các nghiên c u cho th y không ph i t t
u có kh

a theo kh

chia các loài cây thành 3 nhóm chính:
+ Nhóm d ra r g m 29 loài. Các loài này không c n s lý b ng ch t kích
thích ra r mà v n ra r v i t l r t cao, g m các loài thu c các chi Ficus sp.


12

+ Nhóm khó ra r g m 26 loài. Lo i này h
ph i s d ng ch t kích thích ra r
Manlus sp,Prunus sp,

ho c là

t l ra r r t th p thu c các chi

thu c h Rosaceae và m t s chi khác.

+ Nhóm có kh

trung bình g m 65 loài. Tuy v y s phân

chia này ch

i.

Vì th theo kh
+ Nhóm sinh s n ch y u b ng hom cành là nhi u loài cây thu c h
Dâu t m (Moraceae): dâu t

t s loài thu c h Li u, m t s

loài nông nghi

i v i loài cây này thì khi giâm

hom không c n x lý b ng thu c chúng v n ra r

ng.

+ Nhóm sinh s n ch y u b ng h t thì kh
b i các m
-

c a hom b h n ch

khác nhau: Tu i cây m , ch t kích thích, y u t ngo i c

m di truy n và xu t x , t ng cá th :
m bi n d mà các xu t x và cá th
khác nhau. Ngay c nh ng loài cây có cùng xu t x , cùng dòng,
t l ra r khác nhau

- V trí l y cành và tu i cành:
Hom l y t các ph n khác nhau thì s có t l ra r khác nhau. Thông
ng thì hom l y t

i d ra r

cành trên, cành c p 1 d ra

r
- Cành ch

t d ra r

y trong tán cây. Cho nên

i ta x lý sao cho cây ra ch
kh

c a cành ch
Tu

m ts

l y hom giâm. Tuy nhiên
thu c vào v trí l y hom.

ng r t l

n t l ra r

n a hóa g có t l ra r l n nh t, cành hóa g

ng thì cành

ng cho t l

y cành non và cành n a hóa g cho t l ra r cao nh t.
- Tu i cây m l y cành hom và th i gian l y hom: Kh
tính di truy

do

nh mà còn ph thu c vào tu i cây m l y cành. Hom l y


13

t

n b ng h t d nhân gi ng b

n

b ng h t. Hom l y t cây tu i còn non d ra r

i già. Cây còn non

không nh ng ra r t
S t nt ic

p th ánh sáng trong quang

ph t o ra ch t c n thi t cho cây. Vì th khi chu n b hom giâm ph i có 1 - 2
lá và ph i c t b t m t ph n phi n lá ch
-

l i 1/3 - 1/2 di n tích lá là t t nh t.

c hom:
ng kính và chi u dài hom

Tùy t

ng t i t l ra r c a hom giâm.

c hom có th khác nhau.
ng: Các ch

- Các ch

ng chia

theo ho t tính sinh lý g m hai nhóm tác d

ng

ng. M t s ch
Giberellin và Xytokinin. Trong các ch

c

coi là ch t quan tr ng nh t trong quá trình ra r c a cây hom.
Rhizocalin b n ch

c coi là ch

c bi t c n thi t trong quá

trình hình thành r nhi u loài cây.
* Các nhân t kích thích:
- Lo i thu c: Các ch

c

bi t quan tr ng trong quá trình hình thành r c a hom giâm. M t s lo i ch t
Auxin: Có hai lo i Auxin là Auxin t nhiên và Auxin t ng h p. Auxin t
nhiên là IAA (acid ß - indol axetic) và Auxin t ng h p là các ch t có b n ch t
hóa h

- indol

axetic). Các Auxin t ng h

-NAA (acid

- Naphtylaxetic), 2,4D (acid

2.4 Dichlorophenoxyaxetic), 2.4.5T (Acid 2,4,5 Trichlorophenoxyaxetic), IBA
(acid ß-indolbutyric), 2M4C (Acid 2metylhình thành r

c bi t là r b

Auxin là hoocmon hình thành r .

nh phát sinh t

ng.


14

: Cùng m t lo i thu

- N

n kh

khác nhau có nh
c a hom giâm. Tùy t ng loài cây mà

hom c a chúng thích ng v i m t lo i ch
nh. N u n

thích h p nh t

ch t kích thích th p s không có tác d ng phân hóa t bào

hình thành r , n u n

quá cao s

c ch quá trình hình thành r làm

cho hom th i không ra n a. Khi l a ch n n
n nhi

không khí và m
u ki n nhi

c l i khi nhi

ch t kích thích ra r c n

hóa g c a hom. Trong quá trình

quá cao c n ph i x lý v i n

môi t

ng th p thì c n x

) ph i x lý v i n

th
u hom quá

th

n hóa

g hoàn toàn) ph i x lý v i n
- Th i gian x

lý thu c: Cùng m t lo i thu c, cùng m t n

i gian x lý khác nhau s cho k t qu khác nhau. Khi th c hi n thí
nghi m c n chú ý là gi a th i gian x lý, n
liên quan nh

, nhi

không khí có m i

nh. V i thu c kích thích s d ng v i n

gian x lý ng n và thu c kích thích s d ng v i n

-

cao thì th i

th p thì th i gian x

lý hom
c x lý b ng cách ngâm hom trong dung d ch

ch t kích thích ra r . Ch t kích thích ra r là h n h p ch t tan thì ph n g c
c a

c và ch m vào thu c, sao cho thu c b m vào

g c hom.
2.1.5. Nh ng yêu c u k thu t

n khi giâm hom

V t li u giâm hom r t nh y c m v i s m
Hom ph i

c và d b nhi m b nh.

hóa g thích h p cho t ng lo

c b o qu n c n

th n. Khi giâm hom c n: Không c t hom quá già ho c quá non, hom c t
tr c ti

i ánh n ng m t tr i mà ph

c b o qu n


15

t li u giâm hom không nên l
không nên c t gi quá 1 ngày, khi v n chuy n hom tránh gây t
hom và gi

m cho hom b ng v i m. Hom ph

hoa, ch i ph

c ng t b h t hoa, n

i v i cây lá kim, hom ph

búp ng n, hom giâm

không ng n quá 5cm, song không dài quá 10cm. Khi c t hom ph i s d ng
dao c t th t s

hom khi c t không b d

c. Ph i s d ng

thu c ch ng n m b

c khi s d ng thu c kích thích ra r nên hom.

Ph

nh

l i m t s lá nh

song ph i c t h t ph
trong l

gi

phía trên c a hom giâm và c t b t phi n lá,

i ph

t [9]. Giâm hom ph

t

m và nhi t, trên l u ph i có mái che tránh ánh n ng

tr c ti p, gi m b

u ch nh nhi

th giâm hom ph

c t t,
i phun mù gi

cho phù h p. Giá

c x lý b ng thu c ch ng b nh và

m cho giá th

ng th

ng t

m

không khí cho hom giâm.
V

giâm hom thành công cho b t c lo

m

u ph i k t h p

ng b , các bi n pháp k thu t c n thi t t

soc cây m l

u ki n c n thi

hom d ra r . Sau khi hom ra r ph i bi t hu n luy
cv

chúng thích

u ki

2.2. T ng quan v loài cây nghiên c u

2.2.1. Nh ng nghiên c u trên th gi i
Trong lâm nghi p, nhân gi
d ng

ng cho cây r

cs

nh

i

công trình nghiên c u nhân gi ng m t s loài cây lá kim và lá r
xanh b ng hom.

ng
i b

ng B

u

i có 1ha r ng tr ng b ng


16

ng 24.000 ha r ng tr ng b ng hom, các
ng bình quân 35 m3

r
Hi n nay

m ts

c, do k t h

[10].
c công tác ch n gi ng, k thu t

t o cây con b ng mô - hom và k thu t thâm canh trong tr ng r
t t 5m3
x

m3

t tr ng r ng b
Công gô,

100m3

Brazin 50m3

u dòng

3

t

Zimbabuê, 30m3

c bi

t t 75 -

[5].

Theo tài li u c a Trung tâm Gi ng cây r ng Asean - Canada(g i t t là
ACFTSC), trong nh

u và s n xu

hành

c ti n

Á.
Thái Lan, Trung tâm Gi ng cây r ng Asean - Canada [13]

nh ng nghiên c u nhân gi ng b ng hom t
th

ng không liên t

ng v i h
c xây d ng t i các chi

c nhi u k t qu
h

d u, v

n gi

i có th s n xu

tr

c

n 500 ha r ng.

Malaysia, nhân gi
nh

i v i các l i cây

ng các l i cây h Sao d u b

u h t các nghiên c

c ti n hành

ut

Vi n nghiên c u

Lâm nghi p Malaysia,

i h c T ng h p Pertanian, trung tâm

nghiên c u lâm nghi p

ng báo cáo các công trình

có giá tr v nhân gi

ng cây h D u. Tuy nhiên t l ra r c a

cây h d

i

bi n pháp v sinh t t, che bóng hi u qu
hóa cây m

t l r

n nhân gi
k thu t tr

c c i thi n (vd: Hopea odorta có t l ra r là

86%, Shorea Leprosula 71%... [12].