Hồi ức của một binh nhì của Nguyễn Thế Tường dưới góc nhìn thi pháp học (Khóa luận tốt nghiệp)

i


ii


L
u c a riêng tôi, các s li u và k t
qu nghiên c u ghi trong khóa lu n là trung th
d

ng tác gi cho phép s

c công b trong b t k m t công trình nào khác.

Tác gi

Nguy n Th Thúy Vân

iii


M CL C

........................................................ Error! Bookmark not defined.

L IC
L

N ...............................................................................................iii

M C L C ........................................................................................................... iv
M

U .............................................................................................................. 1

1. Lí do ch

tài ................................................................................................ 1

2. L ch s v

.................................................................................................... 2

3.

ng và ph m vi nghiên c u ..................................................................... 4

4.

c u ................................................................................... 4

5.

a khóa lu n .................................................................................... 5

6. C u trúc c a khóa lu n ...................................................................................... 5
N I DUNG CHÍNH ............................................................................................ 7
QUAN NI M NGH
I

THU T V

CC AM

1.1.

A NGUY N TH

I TRONG
NG .............. 9

ng .................................................................................. 11

1.2.

ib

..................................................................................... 14

1.3.

i ngh l c....................................................................................... 15
hoài ni m.............................................................. 17
KHÔNG GIAN VÀ TH I GIAN NGH
I

CC AM

A NGUY N TH

THU T TRONG
NG ............ 25

2.1. Không gian ngh thu t ................................................................................. 25
2.1.1. Không gian làng quê

sinh ho t............................................................... 27

2.1.2. Không gian chi n tr n ............................................................................... 30
.......................................................................... 32
2.2. Th i gian ngh thu t .................................................................................... 34
2.2.1. Th i gian quá kh ..................................................................................... 36
2.2.2. Th i gian tâm lý ........................................................................................ 38
2.2.3. Th i gian sinh ho

ng ................................................................. 39

K T C U, NGÔN NG
CC AM

VÀ GI

A NGUY N TH

I
NG ....................... 43

3.1. K t c u.......................................................................................................... 43
iv

3.1.1. K t c u phân m nh l p ghép .................................................................. 43
3.1.2. K t c u tâm lý ........................................................................................... 45
3.2. Ngôn ng tr n thu t...................................................................................... 47
3.2.1. Ngôn ng

c tho i n i tâm...................................................................... 48

3.2.2. Ngôn ng giàu ch
3.2.3. Ngôn ng
3.3. Gi

............................................................................. 50

m ch

................................................................ 53

u tr n thu t.................................................................................... 56

3.3.1. Gi

u chiêm nghi m

........................................................... 57

3.3.2. Gi

u tr tình sâu l ng...................................................................... 59

K T LU N ........................................................................................................ 65
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................ 69
PH L C ...........................................................................................................P1

v


U

M
1. Lí do ch

tài

1.1. Quá trình thông di
h

k t thúc trong nghiên c

o b t t n. Chính l

ti p c n

nh

khác nhau l i t o sinh nh
y, chúng tôi ch

lo i truy n ng
mb

ng khi
i ng nhau. V i

ng ti p c n thi pháp h c
ng v

th c thi trên th

ng giá tr nghiên c u s

khoa h c và có tính thi t th c trong b i c nh nghiên c u hi n nay.

Ti p c n truy n ng n b

ng thi pháp h c giúp chúng ta n

quan ni m ngh thu t c

c

i, không gian và th i gian ngh thu t,

k t c u, ngôn ng , gi

u c a tác ph

ng h p c th c a khóa lu n,

tìm hi u t p truy n ng n H i c c a m t binh nhì c a Nguy n Th

nhìn thi pháp h c giúp chúng ta th

a th lo i truy n ng n trong

ng th i n
trong s phát tri n c a n
1.2. Nguy n Th

i góc

cs v

ng, cách tân c a th lo i truy n ng n

c Vi t Nam.
ng xu t hi

m i l trong dòng ch

t hi n

c hi

it

im i

iL

Th y - Qu ng Bình. Ông n i ti ng v i các tác ph m v

tài chi n tranh cách m ng

H i c c a m t binh nhì (1993), Gót l
c ng (2000)... Ngoài ra còn có m t s truy n ng n v

ng

Chi u h i

i lính kh c h a nh ng hy sinh

l ng l : Lính giáng Ki u, Bàn chân ma, Huy n tho i hang Tám cô và nh ng chuy n
... V hi n th c cu c s ng thân g n và m i l có: L i t bi t b n phà Giang,
i làm b

i...

Nguy n Th

ng vi

duyên v i nghi
mình. T

t mu n: 31 tu i m i có truy n ng
t liên t c và ngay l p t c kh ng

c ch

ng c a

n 2005 ông xu t b n 5 n ph m: t p truy n ng n, truy n ký và

phóng s .
H i c c a m t binh nhì xu t b
cu

i c m bút sáng tác c

cu i th k
c a tu

um
. T p truy n ng

c ngo t trong

c ông vi t vào kho ng

u th k XXI, dày 206 trang, nói v cu c hành trình v mi n ký c
làng quê mi n Trung, v

i trong sáng và lãng m n, v

1


u kh c li t

nh

ng... H i c c a m t binh nhì ghi l i

chi

nh ng kho nh kh c không th phai m c a cu
n

ic

i lính: thu

ib

u tiên, tr

cu i cùng và nh ng v

máu...
n Th

ng là sinh viên khoa Ng

ng

i h c t ng h p Hà N i. Tháng 9/1971
th hai, ông nh

tham chi n t i chi

ng Qu ng Tr ác li t

m ác li t nh t c a cu c chi n tranh gi i phóng. Tuy v y, trong
i cc am

t p sách
nh

, ông không miêu t v nh ng tr n chi n ác li t,
s ng m

nh ng chuy n r

ng c

i ch

, mà d n d

i lính tr , nh ng chuy n bên l cu c chi n.

Kh o sát H i c c a m t binh nhì c a Nguy n Th
pháp h c ch ng nh

nh n th c m

hi

cs

i, mà còn th

chung, truy n ng n Vi t Nam hi

c gi vào

i góc nhìn thi

ng minh v lý thuy t thi pháp h c
iv

c Vi t Nam nói

i nói riêng.

2. L ch s v
Nguy n Th

cb

cc am

c bi

n v i hai truy n ng n

và

c trao gi i cao

. H u h t các sáng tác c

T

m

t gi i nhì truy n ng n trên T

c

c

u

i cc am

i 1992

,
ng v

i

u tiên là

1994. Các t p

c trao Gi

Gi i

Ngh thu t danh giá nh t c a t nh. Truy n ng n

u h i

c trao gi i nh t trong cu c thi Nga

Vi

p

t qu c a nh ng
c trong nh

i trên gh

i h c t ng h p Hà N i và trên gh lái chi

Nga T54

m t tr n phía Nam. T p truy n ng n H i c c a m t binh nhì
thành
khi

c nhà xu t b n ph n xu t b
i, n

c gi và gi i nghiên c

T
nh

t

cao.
Tác gi

n

Ch t ch H

Qu ng Bình trong bài vi t

ng ngh thu t h
n Th

2

ng m

c ngh thu t
n


n Th

nh:

ng. Không web, không email, không

blog, ch m t m c v

ng tr

Nguy n Th

m

c t t c nh ng ngóc ngách cu c s ng. V

Th y và tu

H c H i, V L

y... V

i lính v i nh ng hy

sinh l ng l anh có: H i c c a m t binh nhì, Lính gi ng Ki u, Bàn chân ma, Huy n
tho i hang Tám cô và nh ng chuy

hi n th c cu c s ng thân g n và

m i l có: L i t bi t b

i làm b

th : tâm th thu nh n th c t n m b t s ki
d ng c u t

vi t báo, tâm th sàng l c chi ti t, xây

m c a Nguy n Th

n rã ti t

c am

t b n thân

t u cu c s ng. Anh vi
vào th c t

[14

i... Luôn t n t i trong hai tâm

tr.104].

Trong m t bài vi t khác,

n Th

ng quá kh
i Nguy n Th

Ti n s Bích Thu nh n xét:
kh

n tho

i s ng hôm nay. Dòng ký c c a các nhân v t

trong truy n ng n Nguy n Th
p me

ng cái quá

y mê ho c không ch làm giàu có mà còn là s c m nh

tinh th

v

n tho

che mu

c m (Ti

ng có nh
a tr nh

n thu n khi t, ng t ngào
mb ns

ng). Là nh ng cu

n ào mà g i

y thú v c

trong làng, b t ng

nghèo

y ánh sáng và màu s
là l v i màu vàng r t riêng c a nó mãi mãi

ám g i ký c tu

a nhân v t tôi (Hoa giêng gi ng). Nguy n Th

ngoái l i nh

i mi

c dòng, âm th m ph c sinh trong

không gian, th i gian c a quá kh , c a h i c và k ni m. Khi là
nh tôi ch t g

ng c

kh khàng nh t ng gi t
c l i nhi u ch
Nguy n Th

th tb

[32

tr.551], khi là

ng dòng k ni m

[32

tr.551]. C

, th i gian quay

c. Dõi theo m ch t s

ng,

ng luôn

ng hành cùng quá kh c a

c th y th p thoáng hình bóng c a n

i vi

thu t v mình, v th h mình.
t trong bài vi t
Th

ng:

ng là m

n

tc

thành s c m nh cho ngòi bút c a anh hôm nay. Nh ng phóng s nóng b ng,

3


ph n n trên t

Tr v

a nh ng k có ch c quy n

hành x v i hài c t c a nh ng li

a chan

v thân ph

i ph n th i h u chi n mãn thì quá l a... nh

dung c a anh, tôi l

n hình

ng trên cát mi n Trung quê

anh. Khô h n, gió Lào
nh

ns

ng, xanh b n b và n

p tuy t v

quá kh

n chân

u quên b t

[34 tr.177].
m l i nh ng bài vi t, bài nghiên c u có th th y: Các nhà nghiên c u, nhà phê
s thành công c a tác gi Nguy n Th
a ông cho n

c nhà trên th lo i truy n ng

thành công c

n Th

ng v

ng và nh ng

c bi t là s

tài chi n tranh cách m ng

i

lính.
Tuy v y, cho t i nay h

t công trình nào nghiên c u m t cách

h th ng v t p truy n ng n H i c c a m t binh nhì. H i c c a m t binh nhì c a
i góc nhìn thi pháp h c là m t v

Nguy n Th
c

n m t cách h th ng. Vì v y chúng tôi l a ch

thêm m t ti ng nói kh

nào
tài này v i hy v ng s góp

nh

3.

ng và ph m vi nghiên c u

3.1.

ng nghiên c u:
ng nghiên c u c

tài là H i c c a m t binh nhì c a Nguy n Th

i góc nhìn thi pháp h c th hi n trên các bình di n: quan ni m ngh thu t
v

i; không gian và th i gian ngh thu t; k t c u, ngôn ng và gi

u tr n

thu t.
3.2. Ph m vi nghiên c u:
Ngoài t p truy n ng n H i c c a m t binh nhì, khóa lu n còn kh o sát thêm m t
s tác ph m tiêu bi u c a Nguy n Th

ng, m t s tác ph m cùng th lo i c a các

i chi u, so sánh.
4.

nc u

Qua quá trình tri n khai nghiên c u, chúng tôi s d ng m t s
th pháp tiêu bi u sau:

4

4.1.Th ng kê

phân lo i: Th ng kê các y u t thu c n i dung và hình th c, t

phân lo i. Nh n xét theo m
4.2.Phân tích

u.

t ng h p: Phân tích tác ph m, các d n li u minh h a, t

ng

h p theo các bình di n nghiên c u.
4.3.

i chi

i và l

i chi u trên hai bình di

ng

i: So sánh tác ph m H i c c a m t binh nhì c a Nguy n Th

ng

i.

-

v i m t s tác ph m c a nh

th

c s c trong

truy n ng n c a ông.
-

i chi u tác ph m H i c c a m t binh nhì v i nh ng tác

L

ph

th y s ti p bi n v thi pháp truy n ng n c a Nguy n Th
ng.
4.4.

u trúc h th ng: Nghiên c u t p truy n ng n H i c c a m t

binh nhì c a Nguy n th

ng trong tính ch nh th c a c

c vi t Nam hi n

nay.
4.5.

n d ng lý thuy t c a các khoa h c liên ngành

nghiên c

t v ngôn ng h c, t s h c, tâm lý h c...

5.

a khóa lu n

5.1. K t qu nghiên c u c a khóa lu n m t m t góp ph
nh ng v

ng minh thêm

lý thuy t v thi pháp truy n ng n. M

y nhi u khía

c nh m i, th hi

ng v

m c a th lo i qua kh o sát tác

ph m c th - H i c c a m t binh nhì

c a Nguy n Th

ng.

5.2. Khóa lu n là công trình nghiên c u có h th ng v thi pháp t p truy n ng n
H i c c a m t binh nhì c a Nguy n Th

ng. T

s c trong sáng t o ngh thu t c
góp c

i v i thành t

n nêu b

ng th i góp ph n kh
c Vi

c

nh nh

i.

5.3. Khóa lu n là tài li u tham kh o b ích cho nh ng ai quan tâm nghiên c u
sáng tác c a Nguy n Th

ng nói riêng và thi pháp truy n ng n nói chung.

6. C u trúc c a khóa lu n
Ngoài ph n m
c a khóa lu

u, k t lu n, tài li u tham kh o và ph n ph l c, ph n n i dung

c ti n hành tri

5


m ngh thu t v

nhì c a Nguy n Th

ng.
i gian ngh thu t trong H i c c a m t binh nhì

c a Nguy n Th

ng .

Nguy n Th

i trong H i c c a m t binh

u trong H i c c a m t binh nhì c a

t c u, ngôn ng , gi

ng.

6


N I DUNG CHÍNH
Thi pháp h c là m
th

c nghiên c u v

ch

n, nguyên t c làm nên giá tr th

c trong tính ch nh th

c

t nghiên c u n i t i c a tác ph m, c u t o và phong cách, nó

phân bi t v

c nghiên c u khác. Hi u thi pháp h

c

c nghiên

c và ngôn ng bi u hi n c a nó ch

khung trong ngh thu

y vi c nghiên c u tính ch nh th

thay cho vi c nghiên c u các y u t khác bi t, khát bi

khái quát theo quan ni m

y vi c nghiên c u các bi n c l ch s thay chao nghiên c u các

nguyên t lu n:
nguyên lí b t bi

ng, nghiên c

ng t

yd

v cách sáng tác, l y vi

n t trong b n thân
ng công th c quy ph

công trình Nh ng v

(Tr

). Khi nh n xét v

c a M.Bakhtin, Tr

vi t:

n vi c nghiên c u thi pháp v i nghiên c u cái nhìn, cách nhìn, cách c m
th c a ch th , chuy n thi pháp t ch t li u, v t li u sang thi pháp h c ch th , thi
pháp h c ho

m nh

[2].

là b c

i s ng mà còn là b c tranh chân dung tinh th n c a th sáng t o. Ch th
không ch

i sáng t o ra nh ng giá tr tinh th

ng th

chính thành qu sáng t o c a chính mình; có th
ra tác ph m trên c hai bình di n n

i ngh

u n c a ch th

nh

m trên t ng trang vi t. Vi c ti p c n và ng

d ng Thi pháp h c trong nghiên c u, lý lu
p v i th i k
toàn xã h i nói chung và

ph m ph

c
u c a phong trào

c nói riêng.

d nh n th y các nhà nghiên c
pháp h

u kh

Vi
im

n

c các bài vi t v Thi pháp h c, ta

nh: nghiên c

ng thi

phân tích hình th c ngh thu t b i n i dung trong tác
c suy ra t hình th

hình th c mang tính n i dung. Thi pháp h c

c hi u là cách th c phân tích tác ph
n nh ng v

ng sinh thành

ng và hình th c ngh thu t và chính

trong th gi i y h t o tác ra cá tính c a chính mình.
t

ng

n

n là chính, không chú tr ng
ti u s

nh sáng tác, nguyên

m u nhân v t, giá tr hi n th c, tác d ng xã h i... Thi pháp h c ch chú tr

7

n

nh ng y u t hình th c tác ph

ng nhân v t, không th i gian, k t c u,

c t truy n, ngôn ng , th lo
pháp h

ng nghiên c

c theo thi

o gi i nghiên c u, phê bình tham gia. Thi pháp h

l i nh ng ph m trù m i, nh

tài m i và trên h t là cách nhìn m i cho nghiên c u

c, m r ng các cánh c a ti p c
Thi pháp h

c nghiên c u t

n

tác ph

c nhi u cách ti p c n k c trên cùng

m

ng nghiên c u, l

m i không ng

sáng t o.

n nay có m t th c t không th bàn cãi là Thi pháp h c có

l n trong ngành nghiên c
v quan ni

c khám phá soi chi u

c, nó ngày càng mang n i dung m
ti p c

c, b i

ng r t
ng

ng th i t

thích nghi trong ti n trình nghiên c

c hi

i.

T gi i thuy t ng n g n trên, soi chi u vào t p truy n ng n H i c c a m t
binh nhì c a Nguy n Th

ng, chúng tôi tri n khai nghiên c u trên ba bình di n

ng v i n i dung c

8


C
QUAN NI M NGH THU T V
I

CC AM

I
A NGUY N TH

i s ng muôn hình v n tr

NG

c m t cách h t s c

ng và nhân v t là hình th

n nh

c ph n ánh th gi i b ng hình

ng. Chúng ta không còn nghi ng gì n a v vai trò h t s c to l n c a hìn
i trong ch nh th nh
tác ph

ng khác c a ki

ng

n t o nên giá tr

c. N u tác ph m là y u t trung tâm trong chu i ho

c thì

i l i là y u t trung tâm c a tác ph m, không có tác ph m khoa
h

c không t n t i và t

i thì tác ph m t t
trong cu n D n lu n thi pháp h c cho r ng:

y
lý gi i c

c m th

c hóa thân thành các nguyên t c, bi n

pháp hình th c th hi

i

ng nhân v

c t o nên giá tr ngh thu t và th
[30

tr.55]. Quan ni m ngh thu t v

i

i ta khám phá, phát hi n cách c m th và bi u hi n ch quan, sáng t o
c a ch th ngay c khi miêu t
th

[30

i gi ng hay không gi ng so v

tr.56].

ng nói c a mình

b ng m

m ngh thu t v

nhìn c

i u sâu tri t lý c a tác ph

ni m ngh thu t v
ngh thu t v

ng có

i, T

[26

i th hi n t m
tr.7].

quan
m

n thu t ng

i là hình th c bên trong, là h quy chi u n chìm trong hình

th c tác ph m. Nó g n v i các ph
c

a hình th

thu

[12 - tr.76]. Quan ni m ngh thu t v

th th gi i c a chính ch th sáng t

c
i là nguyên t c lý gi i và c m

h c là khoa h c v

i, là ngh

thu t miêu t , chiêm nghi m hi n th
ng ch y u c

i

c.

th n linh, ma qu

h

n th hi

i. M

ph c v

i n u không hi u bi t và c m nh n v cu c s ng th

này t o thành chi u sâu và s c quy

v

i ta không th miêu t thuy t

i trong tác ph

9

u


h c. Có th nói quan ni m ngh thu t v
h giá tr , các nguyên t
th m m

i là quá trình c

p các

n, bi n pháp nh m t o nên giá tr ngh thu t và

ng nhân v t trong tác ph m.

Tìm hi u quan ni m ngh thu t v

i th c ch t là quá trình khám phá

th gi i quan và nh

i ngh

i g m trong tác ph m ngh
qua

thu t thông qua h th ng nhân v t c a mình. Chính vì v y th t sai l m n u
quan ni m v
Ho

is d

ng nh

n hi u gi

n ch t ph n ánh c

.

ng sáng tác v i th gi i quan, h th p yêu c u sáng t

ng ngh thu t th m m c a tác gi , cho r
rút g n tiêu chu n c a tính chân th c vào m
so v

có tâm h

. Ho c là

m là miêu t gi ng hay không gi ng

y k t qu c ng xem nh vai trò sáng t o ngh thu t c a nhà
[29

tr.117]. M i th

i có m t quan ni m khác nhau v

c 1945

i chính tr

m ng. C m h ng s thi là c m h ng bao trùm
i, do s

i cách

n này, nh ng tình c m

c bi t c a hoàn c nh l ch s , ph
ic ac

th ng nh

i

c kìm

ng, c

c

c m t lu ng không khí m

n v i nó là s

m i quan ni m ngh thu t v

cs

ng, cu c s

i v i các cung b

cu

ng m t s

t hi n nh ng ki

i, bi k ch v m t tinh th n không l i thoát... Nguy n Th

m tl

n ã c a cu c s

iv

tác c a ông không bóng b y c u k
nhi

i

nh phúc, kh
iv is

ng m

i

i v n làm. Nguy n Th

m t th i chi
nào quên c a nh

u oanh li

i thay ph c t p. Sáng
c cách tân truy n ng n mà

ng ch n cho mình con
ng v
i thân c a h

r i chiêm nghi m v quá kh t nh ng k ni
c hoàn toàn th ng nh

ng tìm v ký c c a

ng l i nh ng k ni m không th

t cu
i nh ng tr n
vi t H i c c a m t binh nhì.

Nghiên c u t p truy n ng n này, chúng tôi th y quan ni m ngh thu t v

i

c a Nguy n Th

i

ng th hi n qua vi c xây d ng m t s ki u nhân v t:

10


ib

i ngh l c,

hoài

ni m.
1.1.

ng

Là m

òng ch

Nguy n Th

a L Th y.

ng tr i nghi m thi t th c v cu c s ng.
n là m t anh nông dân ru

ninh r ng:
mu n l i ra gi

m t, mùi bùn ngai ngái,
t
ch

làm t

tr ng... [14

100]. Và chính nh ng l i tâm s h t s c m c m c, chân thành
tác ph m c a ông v i nh

ir

i gi n d , hi n hòa. Th gi i nhân v t

trong H i c c a m t binh nhì ph n l n là nh ng con
m t cu c s ng c n cù, ch u khó l
ng là nh

ng, gi n d , s ng

Nh ng nhân v t c a Nguy n Th

i ta v n g

ng ngày r i nhanh chó

Nguy n Th

v h . Và ngòi bút c
làm n i b t lên nh ng v

M

ng c a h .

u t p truy n ng n là hình nh c a bé X t, con c

m t thì X t m i hai tu
tu

t qua.

c th

c
ã k v nhân v t có

t bò l y b y qua nh ng lu ng cày t

t s c h n nhiên:

roi tre. Con trâu to l

t c nh i nhìn cái sinh v t nh bé, ph ng l

t hít hít r

p tr

ò

[35

nh

i cào cào, châu ch u trên b . Lúc sau, nó vê bùn thành c c ch m vào
nh ng h

n khi c c bùn ng

vào r

[35

tr.8].

ki m s ng, t m

X

g c thì mang b

im

n lên do hoàn c
i

n qu t ki m s

nuôi gi

i tên thành Mini H ng. Khi g

thì t ra xa l :
-

ng, Mini H ng!

- ...
- Có ph i em là H

Thu nh em tên là...?

- V v n! Ra ngoài u

p.

11

i quen


Nàng th gi ng l nh tanh r i bi n m t sau dãy hành lang t
[35
ng,

c gi

r ng, tác gi

tr.15]. T m t bé X

cu c s

nX

cho nhân v t t m

y. Có th th y

i có tu

p, s ng m t cu c

ng thì nay l i ph i làm vi c
không ai mu n r i không bi t cu

is

Trong truy n ng n Nh

nh

nào.

a con c a Thánh m u , Tr n V có m t cu

éo le, cha v m t s m, m l

i

c n a và g i V cho ông m ngo i. Do hoàn c nh
ph i b h
[35

cùng các b

nb
y,

th y m t bà c

i trên xe s

v

tr.44]. R i có m t l n, V
ng

khúc cua có xe

c t gi y b c. T

cùng

c h cho mi
.

ch v l y

i ta g

ph i ch t v t,

n Thánh M u Li u H

nr tc
c h t bánh in

trên k xu

ng khuôn bánh in xôm x p, ng

nó

cb
nh

y mi

p bóc l p gi y
[35

tr.53]. Có th th y r ng,

a tr này là nh ng tâm h n tr

mi

vì

áo. Ngòi bút c a Nguy n Th
i

làm n i b t lên v

ng con

p trong sáng , h

a tr

nh c a Tuy t Nhung trong truy n ng n
i có m t

,m t

y sóng gió. Nhung yêu m t h

c ghép v i m t cô nhân viê
b i m t cán b tuyên hu

i

n. Còn Nhung thì l
ng tu i. Sau l

ng ép gi

nm cc

[35

v

l

ng

tr.112]. Quay v v i cu c s ng c a nh ng

ng ngày. Lâu lâu có cu c h i di

cô l

i di n, Nhung mang theo c con và nh
còn là hình nh ch Bùi trong truy n ng n

i

a tr

bom n gi a th tr n r ng núi heo hút. S
lúa, xu ng su i mò cua b

ih

i

c m i lên và m i
i trông giùm.
,

ch là m t cô gái làng chài, sinh ra trên cát, b n v i con còng gió, v i bông hoa

12


mu ng bi n, có t

i b t ngay trên cát h

tr.144]. Ch l y ch ng b

i, sau tu

ch

t, anh Doan

v n chuy

n Nam b

[35

ng làm nhi m v
ng bi n r i bi t vô âm

tính. Ch âm th m ch anh, ch b

ng

r

a

m i bu i sáng khi các thuy

bi n. Khi mà ch ng ch
câu m c tr v c a l ch, ch cùng m y b

cân

cá, cân m c, mang lên nh p cho huy n [35
h

tr.148]. Ch h

, ch làm l ng v t v

yc i

trên

a con riêng c a ch r i khi nh n

c tin ch ng ch

tâm th n n ng ch v n chung th y nuôi

anh cho t

u b c. Có th nói, ngòi bút Nguy n Th

t thành

công trong vi c xây d ng hình nh và miêu t tâm lý c a nhân v t này.
nh v cu c s

i Tây nguyên trong truy n ng n

oi k l i r

tr

s ng trong c nh yên bình

tm

y thú b

i già c m c n

u, trai gái không bi t ng . Thì cu c s ng l

i Kinh, thân hình cao to s ng s ng t n tr
th

[35

tr.162]. Lão

còn sót l i chàng Xét và tr

tình

Bia

R c xu ng làm v

a con trai.

i n , con sóc m

i
có s c m

i b i s xu t hi n c a qu

n to b ng núm chiêng, m t to b ng qu cà bát, m t to b ng

Drang h cái nong c

i Bana

i
cc

ng

tr.162]. B ng tài trí c a mình, v i s

[35

c

- qu Gan R ng, tiêu di t Drang h chinh ph c B

Th

c L t R ng, tr thù cho dân b

t

c chàng c u thoát.
Bên c

là hình nh thím Thao trong truy n ng n

t mình m

t gian hai

chái, không r ng không ch t cho m
qu c th i ch

, thím s ng

i. Sau này, thím là v c a m t chi
i vùng t do Ngh An. Sau hòa bình l p l i, thím

a con nh theo ch ng v làng s

c trong m t mái nhà ba gian mái r

nghèo, và t p d n v i nh ng công vi

13


m c cho c nhà. Lúc m i v

ng th

a là thím v t lên b làm bà con xã

i m xu ng ru ng, tay g t lúa m t thím c láo liên, h th

là nghiêng nón múc c m
v i m i vi c.
em, nh c

ch

làng, m

nd

i ai c

n, vun lu ng cà, tra h

b nc

[35

ig n

o, trông

t:
u, thái rau l n, d n chu ng tiêu, gi

tr.175]. Và ti

chan canh hay lon g

ng là m

.

ng sau dáng v

ng, bình d

ng, các nhân v t trong

H i c c a m t binh nhì c a Nguy n Th

m n s c m nh kh

ch

n giáng vào chính h .

v i nh ng hi m nghèo, nh ng r i ro, nh

Nh

ng và cao khi t hi n di

a Nguy n Th
ng có ai t nh t mãi trên

ng khi n tôi nh t i nh
c

nc

u anh s ng ch m

c Nga:
i l ng l

Quen v i cái l ng thinh không tô v cho mình
Thì l i chính cái l

ng y

Bi

v

c bi t, trong t p truy n ng n H i c c a m t binh nhì là hình nh c a nh ng
i ph n . H ch t phác, hi

i m nh m , và h có m t vai trò r t

quan tr ng trong xã h i. H không ch là nh
im
ch

và s n sinh ra s s ng
b n,

ng v

i v chung th y ch
ih

c a Nguy n Th

c nh

Vi

i ph n làng quê

và cao c , có s c s ng b n b v i th i gian.
1.2.

ib
trong t p H i c c a m t binh nhì c a Nguy n Th

ng, h p d
ng, ngoài ch
m t th gi
h
Ngay

v cu

ic

i lính, là th gi i nh

i ph n Vi t,

c phác lên b ng r t nhi u chân dung, r t nhi u s ph n cu

nh

c nét.

nh

u tiên c a t p truy n ng

bé X t có m t tu

th

p

14

c

i, mà

c th y m t


i. M

m

,

a thích v

i ng theo m
ai mu

t tháng qu n qu

t

con trong làng.

ng khác,vào làm

y, X t

quán ba, làm nh ng công vi c mà không

ki m s ng, thoát kh i nghèo khó. Chính cái b

d y, nó thôi thúc, ép bu c nàng ph
R i Tr n V trong truy n Nh

vì mi

i cùng

n th Thánh M u Li u H
.

qu l y xe

nh Tuy t Nhung trong truy n

v nuôi con mà ph

c bi t là ch Bùi trong

, ch không ch
m

manh áo.

a con c a Thánh m

trong làng r
xin mi

i nàng tr i

t bu

i m t cách vô th c mà m l i thoát cho mình, ch
c làm thiên ch c c

im

c ch ng

ch còn s ng thì ch tr v v a làm v v a nuôi ch ng. Vì tình yêu chung th y c a
i v mà âm th m ch ch ng trong khi không có t c gì v ch ng hay khi bi
ch ng còn s

tâm th n. Ch

ch ng uy n chuy n, ch

i ph n truy n th ng

Ch v n quy t

i cc a

n ng n

, ph i ch p hành k lu

c léng phéng v i con

t phát t tình c m cá nhân, b
b t ch p c nguy hi m trèo qua hàng rào k
y

tính bi n

v y nuôi ch ng mà không ch u

. R i nh
m

c

i tr i d y mà

c ôm tr n cô gái báo v

c b o v h t s c nghiêm ng t.
Nhìn chung các nhân v t trong t p truy n ng

c

thích ng v i th i cu c, v i s

u có nh ng b
i c a xã h i. Nguy n Th

c h a thành công chân dung và thân ph n c a nh
ph m, h luôn có m

ng s ng d i dào, v i b
y mà bu c h ph

c nh, v

, trách nhi m c a mình t

trong cu c s

n a, h

h

i ph n . Trong tác
n có c

i

thích nghi v i hoàn
tr nên m nh m

o cho tác ph m m t s c lôi cu n h p d n, t o

c.
1.3.

i ngh l c

Ngh l c là m
vi c c a m

i. K t qu

ng

c tinh th n. Ngh l
c là nh

15

tm


Trong cu c s

i có m

ti ti

a mình, dù l n nh mi n sao không

cm

i ph i có ngh l

th c hi n ch không

trông ch vào may m n, hay ph thu c vào hoàn c nh. Ngh l c c
ph i tr i sinh ra mà có, nó xu

i không

c rèn luy n t gian kh c a cu c s ng.
y. Khi b hi

nghèo khó, t i nh
c i thi

i ta sinh ra ngh l c và t n l c quy

t qua s ph

i s ng. Ngh l c là tài s n l n nh t và vô giá mà cu c s ng ban t ng cho

i b cu c s ng l

ng may m n. Trong truy n ng n c a Nguy n Th

t nhân v t c a mình vào trong nh ng hoàn c
có ngh l c

,t

ng,
h

.
là m t truy n hay k v m

ch

u hàng s ph n, không ch u

tl

ni m vui, s s

hi n s hi n di n

nh

nh ng

ch ng là b

ch nh

hì anh ph i ra chi

i trong héo mòn, vô v ng khi có nhi

ng và b t

nr

i

c tin ch ng ch v n còn s ng, b b nh tâm th n vì v
u tr lâu dài. Th là ch

i mà ch

nl

n

i còn l

su t m

t ch là ai.

c không kh
trong truy

ng v s quên mình c a ch Bùi, nhân v t

t l n ch

i trong chi n tranh và trong c th i bình,

bên trong bao nhiêu gi t bu n, gi t nh , cu
ch

ic a

. Ch Bùi là m t cô gái mi n Trung, l y

ng h

tin nhau. Ch

nh ki n c a xã h i, t tìm

i ch

t vào

i nh c nh n s ng và âm th m cam

ng là chi

không s
i c u chi
b

n ng n

ng và c t m t chân.
v n có gi

ng

th i c

ng. Anh luôn b ám nh

không bi t m t chân anh gi

c th p lên,

ng l l
xu ng n

t ng

i v a b giáng

t,anh ch ng tay trái, kéo co chân ph

s o ngang ng chân b

t... r

t

ng nh

16

[35


tr.21]. Nhi u

c cái th c t không còn

chân n a. M c dù còn m
bu i chi

u khu t ph c s ph n. Nh ng

n t p t

i ngóng hoàng hôn.

ch ng ki n c nh m
ch
t i:

nn im

t m t chân thì anh nh n ra

c nh

u c n làm, t

thôi, h i chàng c

lúa, b

ib

v v i th c

n th n. Hãy v v i làng quê, ru ng

ti p t c ph

i mùa màng hôm s m. Con trai anh

i bên lu ng cày, v anh b
y. Hãy m t l

i nh ng
t bàn bè và cái bàn chân

thanh tr m m c

t

h cùng hát lên âm

i

o phách và

bi n t u.Và hi u r ng, cái ph n thân anh có th p xu
cu

i này ngày m

[35

cho

tr.27,28]. Anh cho r ng mình m t m t chân

i t hào r

hào, v n may

m

i khác, tr v s ng m t cu c s

s

m thông c a nh

c

i xung quanh. Có th th y r ng, ch Bùi hay

y ngh l

c hoàn c nh tr trêu c a cu c s ng

n không ch u khu t ph c mà v
1.4.

ng ngày và nh

s ng có ích cho xã h i.

hoài ni m

Bên c

ng,

ib

i ngh l c thì th

gi i nhân v t trong t p truy n ng n H i c c a m t binh nhì có t
r ng l n v i tâm h n l

i.
a Nhung trong truy n

, có khát v ng tình

yêu mãnh li t, mu n t

nuôi con và tình yêu c
m ca k , nói th

Khi vi t v nh

ph n có s ph n b t h
m

i nh

t lên trên hoàn c
th t khi

um

c ph i su

p gi

dòng h

t thanh

u thú, không bi t cha tên gì, quê quán,

t, ch ôm di nh c a m
i: cha là li

không cung c

i

ng c m v i h , t o ra cho h

Truy n
niên c

im

ic am
ul nv

c thêm tài li

c

i u tra

. Ch bi t m h n là m t cô gái dân V n

17


Chài trôi n i trên sông, trên phá. M t l

ra h n. H i

u tra tìm hi u m i bi t r ng anh chính là cha c

n

chi n tranh có nh ng tình hu ng ng t nghèo và nh y c m mà m
i ph i ch p nh n mình gi i quy t h u qu . C

i chân chính

b o lãnh cho h n.
c hòa bình th ng nh

th quên m t th

i lính v n không

n. Và sau nh ng l i khai c

m t th

p thì g i l i cho H i v

t th i chi n mà m i th b

nhân tính

i nh v

o l n. K c nh ng th i kh c
iv c

ng chi

t, g p bi t bao nhiêu con
n, thù h n, nã súng! H

i giây phút

ng ch

ình c m bàn tay c a Hu và ti

tr.185]. Nh t i kho ng kh

[35

, Nguy n Th
nh ng thoáng c

[35

ng làm nhi m v v i l i h a h

v , s v , ch anh, ch

tr.190]. Trong truy n

i nh dây

i, bám ri t nhân v t t ngày t m bi t gi
t giáp trên m

c truy n ng n

v

im
báo v

các chàng trai bên này g

i cc am

c

kia là các cô gái
cách nhau m t hàng rào k

-ta hát nh ng b
m l y tay nhau qua hàng rào

k m gai m t cáo và c trân trân
[35

. Nhân
i

say lòng b i nh ng chàng tân binh.

k

c

ng.

i

c nhi m. H

n

mi n B

n là binh nhì c

hu
c

ih

i hu n luy n

gi tham chi n t i Qu ng Tr và c ngay trong cu c s
c bi t, th

n

u c a ngôn ng ánh m t, c a

i b n gái thu sinh viên. Nh ng c m giác

nh

y

i cái kho nh kh c lãng m n khi vi t v

i, ph ng ph

m bàn tay v

p. Trong

ng h t s

khoa h c muôn thu . H

nh ng n

i

và

tr.199]. Khi các chàng trai nh n l nh vào chi

hàng rào
ng mi n Nam, h

ng m ngùi chia tay mà không bi t khi nào g p l i.
Có th th y trong tác ph m, Nguy n Th
h i c v a lãng m n v a bi tráng c a

i lính:

18

hào ghi l i t t c nh ng


ng

chi

ib

ng hi p s ch

cháy h t m

i
n vào H i C u chi n binh

ai ch t vì truy l c xa hoa. Chúng tôi v n Hoàng
Sâm, Qu c Tu n, M nh C
có nhi u n

i tuy t di u c

râu ria có m c r m r

v

n tr trung, v n nguyên

ng k ni m ng t ngào v
n vang v ng trong lòng nh
Nh

t

[35

tr.205]. Và nh ng h i

i lính cho t i t n mai sau.

n nhân v

c miêu t ,

th hi n trong tác ph m b ng ngôn t ngh thu t và ngôn t
g

n hi u qu th m m cao nh t. Tác ph

truy n ng n, luôn xem xây d ng nhân v t là v
c

c ch i chu t, g t
c,

lo i

c c k quan tr ng. B i b n ch t

c là nh m gi i quy t nh ng m i quan h ch ng chéo ph c t

s

c tái hi

i s ng b

nh ng t

i

ng ngh thu

n chi u hi n th c. Nhân v t trong tác ph m v a th hi n ch

ng c a tác ph m v a th hi
nh ng th

m ngh thu t v

,

i c a m t nhà
Nhân v

m l ch s nh

duy nh t t p trung h t th y trong m t sáng tác [27]. Qu
không ch

cl

ng, ch

tác ph

c a tác ph m. Thành b i c a m

n tên tác gi ho c tác ph m c

Nhân v
Ch

i

n tên c a nhân v t c h . Ch ng h n khi nh
n các nhân v

Nh

p trung các giá tr

a m t tác ph m ph thu c r t nhi u vào

vi c xây d ng nhân v
ng nh

t

i

h c: Chí Phèo, Lão H c, nh ng Th , H

ng Ph

n....

, Ngh Hách...

c v a mang ch

i, v a làm tròn ch

c c a nó.

nhân v t là khái quát nh ng quy lu t c a cu c s

i, th hi n

nh ng hi u bi

c và k v ng v

i. Chính vì th , thành công trong công

cu c xây d ng nhân v t chính là s thành công c a tác ph
n Th

t cái nhìn r t m i m v con ng

gi i nhân v t trong t p truy n ng n H i c c a m t binh nhì r
m i tính cách, s ph
H i c c a m t binh nhì là nh

c.

v cu
i có ký c tu

19

i. Th

o, h i t t t c
i trong
, v i ngh l c phi


ng cùng v i tình yêu trong sáng, tinh th n l
v i nh ng v

i c a nh

i lính,

t c

ng vào ngày mai chi n

th ng. B i ít nhi u nh ng nhân v t trong tác ph

ng ki n, tr i qua nh ng

kho nh kh

Quan ni m ngh thu t v

hi n qua th

gi i nhân v t trong truy n cùng v i nh

p v cu c s ng c a h . T p h p s

các tác ph m chúng tôi có b ng th ng kê sau:
Stt

Tên truy n

Tên nhân

p chính c a nhân v t

v t
1

Hoa giêng gi ng

X t

i là s n ph m c a hoàn
c nh.

2

Bàn chân ma

Ph i bi t ch p nh n quá kh và s ng
v i hi n t i.
M tn

3

i lính

Giáp; Bình

u lan t a

r ng ra có th xoa d u nh ng v t
c a dân t c, c a th

Tr n V ;

i ph

H nh và
4

Nh

a con c a
Thánh m u

nh

t lên hoàn c nh

ng thành thì không nên
a

quên quá kh . Càng không nên quên

tr

khi mà quá kh là nh ng chu i ngày

Ngang.

b t h nh.

Chi n tranh và nh
l ch s
5

B

i.

c

c ngo t
l iv th n

t và trên m

m i
i.

Ngoái nhìn quá kh nhi u lúc khi n
i ta s ng m nh m

th i

hi n t i.
M i th

u có m t th

ng.

ng là c th
o nh. T t nh t là m i
6

Chuy

ng ; Na

20

u m

c trên con