PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG dân tộc và

GIÁO ÁN LỚP 12

BÀI 16
PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ
TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM (1939 - 1945).
NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA RA ĐỜI

Hồ Chí Minh, năm 2016
Ngày soạn…..
Ngày dạy…..
Tuần….


Bài 16
PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ
TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM (1939 - 1945).
NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA RA ĐỜI

MỤC TIÊU
1.
Kiến thức
- Học sinh cần nắm được
+ Tình hình Việt Nam trong những năm 1939 – 1945
+ Phong trào giải phóng dân tộc từ tháng 9 – 1939 đến tháng 3 -1945
+ Công cuộc chuẩn bị, diễn biến, ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thắng lợi của
I.

cuộc cách mạng tháng Tám 1945
2.
Kỹ năng
- Rèn luyện cho HS

+ Kĩ năng, so sánh, đánh giá các sự kiện lịch sử
+ Sử dụng bản đồ lịch sử và chọn lọc những tư liệu lịch sử điển hình phục vụ
cho bài học
3. Thái độ
- Bồi dưỡng cho học sinh niềm tin tưởng vào sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng
- Bồi dưỡng tinh thần hăng hái nhiệt tình cách mạng, vì sự nghiệp
cách mạng

II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY – HỌC
- Lược đồ khu giải phóng Việt Bắc
- Phim tài liệu Hồ Chí Minh độc tuyên ngôn độc lập
- Tranh ảnh liên quan đến nội dung bài dạy
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY – HỌC


1.
Ổn định lớp
2.
Kiểm tra bài cũ
- Tình hình Việt Nam trong những năm 1936-1939 như thế nào?
- Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương 7/1936 ?
3.

Giới thiệu bài mới
Chiến tranh thế giới thứ hai đã tác động đến tình hình kinh tế, chính trị,

xã hội nhiều nước. Đảng Cộng sản Đông Dương đã kịp thời chuyển hướng đấu
tranh, tích cực chuẩn bị về mọi mặt.Khi tháng 8/1945 thời cơ đến, Đảng đã
lãnh đạo nhân dân cả nước khởi nghĩa giành chính quyền. Nước Việt Nam Dân
chủ Cộng Hòa được thành lập. Đó là nội dung chính bài học hôm nay của lớp.

4.
Dạy – học bài mới

HOẠT ĐỘNG DẠY- HỌC
Hoạt động 1

NỘI DUNG GHI BÀI
I.TÌNH HÌNH VIỆT NAM TRONG

GV: Khi chiến tranh thế giới thứ hai bùng NHỮNG NĂM 1939 – 1945
nổ tình hình thế giới ảnh hưởng đến cách mạng 1. Tình hình chính trị
Việt Nam như thế nào ?

- 1/9/1939 Chiến tranh thế giới thứ hai

- HS tìm hiểu SGK và trả lời

bùng nổ. Chính phủ Pháp đầu hàng phát

- GV nhận xét, trình bày lại giúp HS nắm rõ

xít Đức

Tình hình thế giới ảnh hưởng trực tiếp đến - 9/1940, Nhật vào Việt Nam và giữ
cách mạng Việt Nam. Đầu 9/1939 chiến tranh thế nguyên chính quyền của Pháp để bóc lột
giới thứ hai bùng nổ. Ở Châu Âu quân đội phát xít phục vụ chiến tranh
Đức kéo vào nước Pháp, chính phủ Pháp đầu hàng - 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp, tình hình
phát xít Đức thực hiện chính sách thù địch với các cách mạng xuất hiện, kẻ thù trước mắt là
lực lượng tiến bộ trong nước và phong trào cách Nhật.
mạng thuộc địa.

Hoạt động 2
GV: Tình hình chính trị Đông Dương
trong thời kì chiến tranh thế giới thứ hai diễn ra
sao ?


- HS tìm hiểu SGK và trả lời
+ Đô đốc G.Đờcu được cử làm toàn quyền
Đông Dương đã thực hiện một loạt chính sách vơ
vét sức người, sức của dốc vào chiến tranh…Tiến
hành cải cách bộ máy cai trị, tăng cường lực lượng
cảnh sát, mật thám nhằm phát xít hóa bộ máy cai trị
đàn áp phong trào cách mạng Đông Dương
+ Cuối tháng 9/1940, Nhật nhảy vào Việt
Nam, quân Pháp đầu hàng nhanh chóng. Phát xít
Nhật giữ nguyên bộ máy cai trị của Pháp để dễ vơ
vét kinh tế phuc vụ chiến tranh và đàn áp phong
trào cách mạng
 Nhân dân ta sống trong tình trạng “một
cổ, hai tròng”
Quân Nhật và tay sai ra sức tuyền truyền lừa
bịp về văn minh và sức mạnh của Nhật, về thuyết
Đại Đông Á
+ 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp , lợi dụng
cơ hội các đảng phái chính trị ở Việt Nam tăng
cường hoạt động, quần chúng sục sôi khí thế sẵn
sàng vùng lên khởi nghĩa
Hoạt động 3

2. Tình hình kinh tế - xã hội

GV: Tình hình kinh tế xã hội nước ta 1939 *Kinh tế
– 1945 ra sao ?

- Chính sách của Pháp

- HS trả lời

Thi hành chính sách “Kinh tế chỉ huy”

GV nhận xét, trình bày lại giúp HS nắm rõ

- Chính sách của Nhật

* Kinh tế

+ Cướp ruộng đất của nhân dân, bắt

+ Thực dân Pháp thi hành chính sách kinh tế nhổ lúa, ngô trồng đay, thầu dầu
chỉ huy tăng thuế cũ đặt ra các loại thuế mới, sa thải

+ Đầu tư phục vụ quân sự


công nhân, tăng giờ làm,…

+ Buộc Pháp để mình kiểm soát hệ

+ Khi quân Nhật vào Đông Dương buộc thống giao thông
pháp cho Nhật sử dụng các phương tiện giao thông.

Hằng năm nôp cho Nhật 724 triệu đồng

+ Bắt chính quyền Pháp nộp khoản
chúng một khoản tiền lớn

+ Quân Nhật cướp đất nông dân, bắt nhân *Xã hội
dân ta nhổ lúa trồng đay, trồng thầu dầu phục vụ Cuối năm 1944 đầu 1945có gần 2 triệu
chiến tranh. Đầu tư những ngành phục vụ cho quân người chết đói
sự

Đòi hỏi Đảng ta phải kịp nắm bắt và
* Xã hội

đánh giá chính xác tình hình, đề ra đường

Với chính sách vơ vét bóc lột tàn nhẫn của lối đấu tranh phù hợp.
Pháp- Nhật, nhân dân ta vo cùng khốn cực. Hậu
quả cuối 1944 đầu 1945 gần 2 trieeuh đồng bào ta
chết đói, tất cả các giai cấp tầng lớp trong xã hội
đều khốn cùng trừ bọn tay sai cho đế quốc và tư sản
mại bản, đại địa chủ.
 Đòi hỏi Đảng ta kip thời nắm bắt tình
hình đề ra đường lối đấu tranh phù hợp.
Khi chiến tranh thế giới thứ hai sắp bùng nổ
Đảng cộng sản Đông Dương đã chỉ thị cán bộ lui về
nông thôn phối hợp với nhân dân bí mật hoạt động
sẵn sàng chiến đấu. Sau chiến tranh thế giới thứ hai
nắm bắt được tình hình, Đảng chủ trương chuyển
hướng chỉ đạo đưa nhiệm vụ giải phóng dân tộc
lên hàng đầu, mở đầu là Hội nghị trương ương

Đảng tháng 11 năm 1939
Hoạt động 1

II.PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN

GV: Trình bày nội dung, ý nghĩa lịch sử TỘC TỪ THÁNG 9 – 1939 ĐẾN
của Hội nghị ban chấp hành Trung ương Đảng THÁNG 3 – 1945
cộng sản Đông Dương 11/ 1939

1. Hội nghị Ban chấp hành Trung


HS: Trả lời

ương Đảng Cộng sản Đông Dương

GV nhân xét, bổ sung

tháng 11 – 1939

- Tháng 11/1939, Hội nghị Ban chấp hành - Nội dung
Trung ương Đảng được triệu tập tại Bà Điểm do
Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ chủ trì.
- Nội dung
+ Hội nghị xác định nhiệm vụ, mục tiêu đấu

+ Xác định nhiệm vụ, mục tiêu trước
mắt là đánh đổ đế quốc và tay sai, làm cho
Đông Dương độc lập.
+ Tạm gác khẩu hiệu cách mạng

tranh trước mắt của cách mạng Đông Dương là làm ruộng đất, đề ra khẩu hiệu “ Tịch thu
cho Đông Dương hoàn toàn độc lập.

ruộng đất cảu đế quốc và địa chủ phản bội

* Khẩu hiệu đấu tranh

quyền lợi dân tộc, chống tô cao, lãi nặng.

+ Hội nghị chủ trương tạm gác khẩu hiệu Khẩu hiệu “ Chính phủ dân chủ cộng hòa”
cách mạng ruộng đất và đề ra khẩu hiệu tịch thu

+ Thành lập Mặt trận thống nhất dân

ruộng đất của bọn thực dân đế quốc và địa chủ phản tộc phản đế Đông Dương
bội quyền lợi dân tộc, chống tô cao, lãi nặng.
* Chính quyền

+ Chuyển sang phương pháp đấu tranh
bí mật, bất hợp pháp.

Lập chính quyền Xô Quyết công nông binh - Ý nghĩa
được thay thế bằng khẩu hiệu lập Chính phủ dân Đánh dấu sự chuyển hướng quan trọngchủ cộng hòa.
* Mục tiêu, phương pháp đấu tranh

đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng
đầu, đưa nhân dân ta bước vào thời kỳ trực

+ Đảng chuyển từ đấu tranh đòi dân sinh, tiếp vận động cứu quốc.

dân chủ sang đấu tranh đánh đổ chính quyền đế
quốc và tay sai.
+ Chuyển từ đấu tranh công khai, hợp pháp,
nửa hợp pháp sang đấu tranh bí mật, bất hợp pháp.
* Mặt trận
+ Đảng chủ trương thành lập Mặt trận Thống
nhất dân tộc phản đế Đông Dương thay cho Mặt
trận Dân chủ Đông Dương
- Ý nghĩa


+ Nghị quyết Hội nghị Trung ương Đảng lần
thứ VI đánh dấu bước chuyển hướng quan trọng về
chỉ đạo chiến lược của Đảng ta: đưa nhiệm vụ giải
phóng dân tộc lên hàng đầu, mọi nhiệm vụ khác
phải nhằm vào đó mà giải quyết.
+ Nghị quyết đã thể hiện sự nhạy bén về
chính trị và năng lực sáng tạo của Đảng.
Sau gần 30 năm bôn ba hải ngoại, Nguyễn
Ái Quốc trở về Việt Nam. Hành động, mục đích
Người về nước làm gì, lớp tìm hiểu mục 3
Hoạt động 2

2.Những cuộc đấu tranh mở đầu thời kì

- GV chia cả lớp làm 3 nhóm

mới ( HS về nhà đọc thêm)

Nhóm 1: Đánh giá sự kiện Bác Hồ trở về 3.Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh

nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng, chủ trì hội nghị đạo cách mạng. Hội nghị lần thứ 8 Ban
Trung ương 8?

chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản

Nhóm 2: Trình nội dung hội nghị Trung Đông Dương (5 – 1941)
ương 8?

* Hoàn cảnh

Nhóm 3: So sánh nội dung Hội nghị Trương - 28/1/1941Nguyễn Ái Quốc về nước trực
ương 6 và 8?

tiếp lãnh đạo cách mạng

Nhóm 4: Phân tích ý nghĩa của Hội nghị Người chủ trì Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp
Trung ương 8
HS: làm việc theo nhóm, trả lời câu hỏi

hành Trung ương Đảng tại Pác Bó từ ngày
10 đến ngày 19/5/1941

GV: Nhận xét, trình bày những vấn đề chính * Nội dung
giúp học sinh nắm rõ kiến thức.
Sự trở về của Nguyễn Ái Quốc là sự trở về

- Nhiệm vụ: giải phóng dân tộc.
- Khẩu hiệu: giảm tô, chia lại ruộng công,

đúng thời điểm, đúng lúc cách mạng Việt Nam cần tiến tới thực hiện người cày có ruộng

tới một vị lãnh đạo uy tín, tài năng và giàu kinh - Chủ trương: thành lập Mặt trận Việt Nam
nghiệm

độc lập đồng minh

Hội Nghị Trung ương lần thứ 8 là Hội nghị - Hình thức khởi nghĩa: đi từ khởi nghĩa


hoàn chỉnh sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược của từng phần tiến tới tổng khởi nghĩa
Đảng ta bởi vì nó đã bàn đến tất cả những vấn đề

Sau, thành lập chính phủ nhân dân của

chủ yếu của cách mạng giải phóng dân tộc Việt nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Nam lúc đó

* Ý nghĩa lịch sử

* Về nhiệm vụ chiến lược: Tiếp tục sự - Đó là hội nghị hoàn chỉnh sự chuyển
chuyển hướng chỉ đạo chiến lược của các Hội nghị hướng chỉ đạo chiến lược của Đảng ta, đưa
Trung ương Đảng lần thứ 6( 11/ 1939), lần thứ 7 nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu,
(11/ 1940). Đó là đưa nhiệm vụ giải phóng dân tộc mọi nhiệm vụ khác phải nhằm vào đó mà
lên hàng đầu, mọi nhiệm vụ khác phải nhằm vào giải quyết
nhiệm vụ giải phóng dân tộc mà giải quyết.

- Hội nghị đã đề ra nhiều chủ trương sáng

* Về khẩu hiệu đấu tranh: Để tập trung vào tạo, chuẩn bị lực lượng cách mạng cho
nhiệm vụ giải phóng dân tộc, tạm gác khẩu hiệu cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
cách mạng ruộng đất, thay vào đó là khẩu hiệu

giảm tô, giảm thuế, chia lại ruộng công, tiến tới
thực hiện người cày có ruộng
* Mặt trận
Thành lập mặt trận Việt Minh (19/5/1941)
thay cho mặt trận Thống nhất dân tộc phản đế Đông
Dương (Mặt trận Việt Minh thành phần rộng rãi
hơn, đã kết hợp được sức mạnh dân tộc và sức
mạnh thời đại)
* Chính quyền
Sau khi cách mạng thành công sẽ xây dựng
nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
* Về khởi nghĩa vũ trang
Hội nghị xác định đó là nhiệm vụ trung tâm
của cách mạng
Hội nghị trực tiếp chỉ đạo xây dựng lực
lượng chính trị, lực lượng vũ trang và căn cứ địa


cho cách mạng
 Hội nghị chỉ rõ hình thái vận động của
Cách mạng giải phóng dân tộc ở nước ta là: từ khởi
nghĩa từng phần tiến tới tỏng khởi nghĩa giành
chính quyền trong cả nước. Trong quá trình chuẩn
pị lực lượng cách mạng phải phát huy tính cực, chủ
động, luôn sẵn sàng để thời cơ đến với lực lượng
sẵn có sẽ chớp thời cơ giành chính quyền. Những
tư tưởng và đường lối của Hội nghị Trung ương
Đảng lần thứ 8 (5/1941) có ý nghĩa quyết định
chiều hướng phát triển của cách mạng giải phóng
dân tộc ở nước ta dẫn tới thắng lợi của Cách mạng

tháng 8 năm 1945.
Hoạt động 3

4. Chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành

GV: Đảng ta đã xây dựng lực lượng chính chính quyền
trị, lực lượng vũ trang, căn cứ địa như thế nào a. Xây dựng lực lượng cho cuộc khởi
cho cuộc cách mạng tháng 8 năm 1945?

nghĩa vũ trang

- Đảng ta xây dựng lực lượng chính trị cho - Xây dựng lực lượng chính trị: vận động
cuộc Tổng khởi nghĩa cách mạng tháng Tám thông quần chúng tham gia Việt Minh,
qua Mặt trận Việt Minh. Cho nên nhiệm vụ cấp

đề ra bản “ Đề cương văn hóa Việt Nam”

bách của Đảng ta từ 1945 là vận động quần chúng năm 1943, Đảng Dân Chủ Việt Nam và
tham vào Mặt trận Việt Minh. Cao bằng là nơi thí Hội Văn hóa Cứu quốc Việt Nam thành lập
điểm cho cuộc vận động, xây dựng các hội cứu - Xây dựng lực lượng vũ trang:
quốc… Từ khi mặt trận Việt Minh ra đời, toàn bộ 14/2/1941 Thành lập Trung đội cứu quốc
phong trào chống Phát xít Pháp- Nhật của nhân dân quân I
ta dều mang tên phong trào Việt Minh, cái tên tiêu 15/5/1941 Trung đội Cứu quốc quân II
biểu cho lòng yêu nước và ý chí quật cường của - Xây dựng căn cứ địa: Bắc Sơn - Võ Nhai
dân tộc ta.
- Cùng với việc xây dựng lực lượng chính

và Cao Bằng.

trị, Đảng ta rất chú trọng xây dựng lực lượng vũ
trang. Lực lượng vũ trang đầu tiên của cách mạng
Việt Nam là đội du kích Bắc Sơn, hoạt động tại căn
cứ Bắc Sơn- Võ Nhai. Năm 1941, những đội du
kích Bắc Sơn lớn mạnh và thống nhất thành Trung
đội Cứu quốc quân I (14/2/1941).
Sau 8 tháng hoạt động để đối phó với đích,
Cứu quốc quân đã phân tán thành nhều bộ phận để
chấn chỉnh lực lượng và gây cơ sở chính trị trong
quần chúng tại các tỉnh Thái Nguyên, Tuyên
Quang, Lạng Sơn. Trung đoàn Cứu quốc quân II ra
đời (15/9/1941). Cuối 1941 tại Cao Bằng Nguyễn
Ái Quốc thành lập đội tự vệ vũ trang chuẩn bị lực
lượng cho sau này
-Để chuẩn bị cho tổng khởi nghĩa giành
chính quyền , Đảng ta rất coi trọng chuẩn bị căn cứ
địa. Căn cứ đầu tiên của cách mạng là Bắc Sơn- Vũ
Nhai được xây dựng tháng 11/ 1941. Sau Nguyễn
Ái Quốc chọn Cao Bằng xây dựng căn cứ dựa trên
lực lượng chính trị của quần chúng
Sau khi xây dựng xong lực lượng cho cuộc
khởi nghĩa vũ trang. Đảng nhanh chóng chuẩn bị
mọi phương diện cho cuộc khởi nghĩa giành chính
quyền

b) Gấp rút chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang
Hoạt động 4

giành chính quyền

GV: Đảng ta đã gấp rút chuẩn bị khởi - Từ 25-28/2/1943, Ban Thường vụ Trung
nghĩa vũ trang giành chính quyền như thế nào ?
HS: Dựa vào sách trả lời câu hỏi

ương họp, vạch ra kế hoạch chuẩn bị toàn
diện cho khởi nghĩa vũ trang. Khắp nông


GV: Nhận xét, bổ sung

thôn, thành thị Bắc Kì, các đoàn thể Việt

Từ đầu năm 1943, cuộc chiến tranh thế giới Minh, các hội cứu quốc được thành lập
thứ hai chuyển biến theo hướng có lợi cho cách

- 1943 Ban Việt Minh liên tỉnh Cao-Bắc-

mạng nước ta: Hồng quân Liên Xô chuyển sang Lạng lập ra 19 ban “Xung phong Nam
phản công phát xít Đức, phát xít Đức ở thế thua đã tiến”
rõ ràng.

- 25/2/1944 Ở Bắc Sơn- Võ Nhai, Trung

 Trước tình hình đó Đảng ta chuẩn bị khởi đội cứu quốc quân III ra đời.
nghĩa giành chính quyền…

- 7/5/1944, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị

Như vậy, sau gần 3 năm chuẩn bị khởi nghĩa “Sửa soạn khởi nghĩa”.
và xây dựng của Mặt trận Việt Minh, căn cứ địa

- 22/12/1944, theo chỉ thị của Hồ Chí

cách mạng đã được mở rộng và củng cố, lực lượng Minh, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải
chính trị đã tập hợp đông đảo các tầng lớp nhân dân phóng quân được thành lập. Ngay sau khi
tham gia, lực lượng vũ trang đã ra đời và trưởng ra đời, đội đánh thắng hai trận Phay Khắt
thành nhanh chóng. Mặt trận Việt Minh đón thời cơ và Nà Ngần.
thuận lợi để tiếp tục đưa cách mạng đi lên, tiến tới
Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước.
Hoạt động 1

III.KHỞI NGHĨA VŨ TRANG GIÀNH

GV: Vì sao 9/3/1945, Nhật đảo chính CHÍNH QUYỀN
1.Khởi nghĩa từng phần ( từ tháng 3 đến

Pháp?
HS: trả lời
GV: Nhận xét, bổ sung
- Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai
bước vào giai đoạn kết thúc, nước Pháp được giải
phóng. Chính phủ Đờ-Gôn trở về Pa-ri.
- Ở mặt trận Thái Bình Dương, phát xít Nhật
bị nguy khốn trước đòn tấn công dồn dập của quân
Anh - Mĩ cả ở trên biển và trên bộ.
- Quân Pháp ờ Đông Dương ráo riết chuẩn
bị, chờ thời cơ để giành lại địa vị thống trị cũ.

giữa tháng 8 – 1945)
a)Hoàn cảnh

- Ở Mặt trận châu Á- Thái Bình Dương,
quân Đồng minh giáng cho quân Nhật
những đòn nặng nề.
- Ở Đông Dương mâu thuận Nhật – Pháp
trở nên gây gắt
+ 9/3/1945 Nhật đảo chính Pháp,
Pháp đầu hàng.
+ Nhật tuyên bố “giúp các dân tộc


Tình thế trên buộc Nhật phải đảo chính Đông Dương xây dựng nền độc lập” dựng
Pháp, nhằm độc chiếm Đông Dương.

chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim, đưa
Bảo Đại làm “Quốc trưởng” Thực chất là
độc chiếm Đông Dương.
- Trong nước 12/3/1945, Ban Thường vụ
Trung ương Đảng ra chi thị “Nhật – Pháp
bắn nhau và hành động của chúng ta. Chỉ
thị nêu rõ:

+ Kẻ thù chính của nhân dân Đông Dươn
phát xít Nhật
+ Khẩu hiệu “Đánh đuổi Phát – Nhật”
được thay bằng khẩu hiệu “Đánh đuổi phát
xít Nhật”
+ Hình thức đấu tranh từ bất hợp tác,
bãi công, bãi thị…sẵn sàng chuyển qua
Cao trào kháng Nhật cứu nước sục sôi trong tổng khởi nghĩa khi có điều kiện
cả nước (từ 9/3 đến giữa tháng 8/1945). Tình thế

+ Quyết định “phát động một cao trào

cách mạng trực tiếp đã đến gần . Lực lượng cách kháng Nhật cứu nước”
mạng cùng cả dân tộc đang gấp rút hoàn thành công a)Diễn biến cao trào kháng Nhật cứu
việc cuối cùng chuẩn bị để đón thời cơ.

nước
- Ở căn cứ địa Cao – Bắc – Lạng Việt
Nam tuyên truyền giải phóng quân và Cứu
quốc quân cùng với quần chúng giải phóng
nhiều xã, châu, huyện
- Ở Bắc Kì, khẩu hiệu “Phá kho thóc giải
quyết nạn đói” thu hút hàng triệu người
tham gia.
- Ở Quảng Ngãi, tù chính trị nhà lao Ba
Tơ nổi dậy, thành lập chính quyền cách


mạng (11/3), tổ chức đội du kích Ba Tơ.
- Ở Nam Kì, Việt Minh hoạt động mạnh
mẽ, nhất là ở Mĩ Tho, Hậu Giang.
Hoạt động 2

2.Sự chuẩn bị cuối cùng trước ngày

GV: Hãy nêu những chuẩn bị cuối cùng Tổng khởi nghĩa
của Đảng trước ngày Tổng khởi nghĩa?

-Từ ngày 15- 20/4/1945, Hội nghị quân

HS: Dựa vào SGK kết hợp kiến thức học trả sự cách mạng Bắc kỳ quyết định:
lời câu hỏi
GV: Nhận xét, bổ sung

+ Thống nhất các lực lượng vũ trang,
phát triển hơn nữa lực lương vũ trang và

HS cần nắm những mốc thời gian tiêu biểu nửa vũ trang
sau

+ Mở trường đào tạo cấp tốc cán bộ
-15 đến 20/4/1945 Ban thường vụ Trung quân sự và chính trị

ương Đảng triệu tập hội nghị quân sự cách mạng

+ Phát triển chiến tranh du kích,

Bắc Kì, quyết định thống nhất và phát triển lực xây dựng căn cứ địa kháng Nhật,
lượng vũ trang

chuẩn bị Tổng khởi nghĩa khi thời cơ đến,

- 16/4/1945, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị Ủy ban Quân sự cách mạng Bắc Kỳ được
thành lập ủy ban dân tộc giải phóng.
- 15/5/1945, Việt Nam Cứu quốc quân và

thành lập.
+ Ngày 16-4-1945 Ủy Ban dân tộc

Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân thống nhất giải phóng Việt Nam và Ủy Ban Dân tộc
thành Việt Nam Giai phóng quân

giải phóng các cấp thành lập.

-5/1945, Hồ Chí Minh rời Bắc Bó về Tân
Trào (Tuyên Quang)_Trung tâm chỉ đạo phong trào
cách mạng cả nước.
- 4/6/1945 thành lập khu giải phóng Việt
Bắc.

3. Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm
Hoạt động 3

1945
GV: Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố a)Nhật đầu hàng Đồng minh, lệnh Tổng
trong hoàn cảnh nào?
HS: Dựa vào SGK kết hợp kiến thức hiểu

khởi nghĩa được ban bố
* Hoàn cảnh


biết trả lời câu hỏi

- 8/1945 quân Đồng minh tấn công mạnh

GV: Nhận xét, bổ sung giúp HS nắm rõ kiến mẽ quân đội Nhật Bản ở châu Á – Thái
thức

Bình Dương
- 8/1945 quân Đồng minh tấn công mạnh mẽ - 6-9/8/1945 Mỹ ném hai quả bom nguyên

quân đội Nhật Bản ở châu Á – Thái Bình Dương. tử xuống thành phố Hirosima và Nagaxaki
Để uy hiếp quân Nhật 6-9/8/1945 Mỹ ném hai quả của Nhật Bản
bom nguyên tử xuống thành phố Hirosima và -8/8/1945, Liên Xô tuyên chiến với Nhật
Nagaxaki của Nhật Bản hủy diệt thành phố và giết Bản
hàng vạn dân thường. 8/8/1945, Liên Xô tuyên - 9/8/1945, Liên Xô tiêu diệt đội quân
chiến với Nhật Bản. 9/8/1945, Liên Xô tiêu diệt đội Quan Đông của Nhật
quân Quan Đông của Nhật. 15/8/1945 Nhật hoàng - 15/8/1945 Nhật hoàng tuyên bố đầu hàng
tuyên bố đầu hàng Đồng minh không điều kiện. Đồng minh không điều kiện. Quân Nhật ở
Quân Nhật ở Đông Dương rêu rã, chính phủ Trần Đông Dương rêu rã, chính phủ Trần Trọng
Trọng Kim hoang mang lo sợ. Điều kiện khách Kim hoang mang lo sợ. Điều kiện khách
quan có lợi cho Tổng khởi nghĩa đã đến.

quan có lợi cho Tổng khởi nghĩa đã đến.
- 13/8/1945, Trung ương Đảng và Việt
Minh thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn
quốc, ban bố “Quân lệnh số 1”, phát lệnh
Tổng khởi nghĩa trong cả nước
* Chủ trương của Đảng
- Từ 14-15/8/1945, Hội nghị toàn quốc

Hoạt động 4

của Đảng họp ở Tân Trào (Tuyên Quang),

GV: Trước tình hình đó, Đảng có chủ quyết định phát động Tổng khởi nghĩa
trương gì? Em suy nghĩa gì về chủ trương đó?

trong cả nước, thông qua những vấn đề đối

HS: Trả lời

ngoại, đối nội sau khi giành được chính

GV: Nhận xét, bổ sung

quyền.

Đảng ra đưa ra chủ trương kịp thời nhanh - Tiếp từ 16-17/8/1945, Đại hội quốc dân
chóng, nắm bắt đúng tình hình cách mạng.

ở Tân Trào tán thành chủ trương Tổng

-Từ 14-15/8/1945, Hội nghị toàn quốc của khởi nghĩa, thông qua 10 chính sách của


Đảng họp ở Tân Trào (Tuyên Quang), quyết định Việt Minh, cử ra Ủy ban Dân tộc giải
phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước, thông phóng Việt Nam do Hồ Chí Minh làm chủ
qua những vấn đề đối ngoại, đối nội sau khi giành tịch
được chính quyền. Tiếp từ 16-17/8/1945, Đại hội
quốc dân ở Tân Trào tán thành chủ trương Tổng
khởi nghĩa, thông qua 10 chính sách của Việt Minh,
cử ra Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam do Hồ
Chí Minh làm chủ tịch
Nhận biết đây là thời cơ “ngàn năm có một”
cho cuộc Tổng khởi nghĩa thắng lợi. Chưa có lúc
nào như lúc này cách mạng hội tụ được những điều
kiện thuận lợi như thế, tiến hành Tổng khởi nghĩa

Hoạt động 5

b)Diễn biến cuộc Tổng khởi nghĩa
- Chiều ngày 16/8/1945, một đơn vị của

GV: Hãy trình bày cuộc Tổng khởi nghĩa đội Việt Nam Giải phóng quân do Võ
tháng Tám năm 1945?
HS: Trả lời câu hỏi

Nguyên Giáp chỉ huy, tiến về giải phóng
thị xã Thái Nguyên

GV: nhận xét, bổ sung giúp HS nắm ý chính - Ngày 18/8/1945, nhân dân Bắc Giang,
của diễn biến

Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam giành

- Chiều ngày 16/8/1945, một đơn vị của đội chính quyền sớm nhất trong cả nước
Việt Nam Giải phóng quân do Võ Nguyên Giáp chỉ * Tại Hà Nội,
huy, tiến về giải phóng thị xã Thái Nguyên

- Chiều 17/8 quần chúng tổ chức mit tinh

- Ngày 18/8/1945, nhân dân Bắc Giang, Hải tại Nhà hát Lớn
Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam giành chính quyền - 18/8 cờ đỏ sao vàng xuất hiện khắp
sớm nhất trong cả nước
* Tại Hà Nội,

đường phố Hà Nội
-19/8 hàng vạn nhân dân đánh chiếm các

- Chiều 17/8 quần chúng tổ chức mit tinh tại cơ quan đầu não của địch như Phủ Khâm
Nhà hát Lớn

sai, Sở bưu điện,… Khởi nghĩa thắng lợi.

- 18/8 cờ đỏ sao vàng xuất hiện khắp đường * Ở Huế


phố Hà Nội
-19/8 hàng vạn nhân dân đánh chiếm các cơ

- 20/8 Uỷ ban khởi nghĩa được thành lập
- 23/8 giành chính quyền về tay nhân dân

quan đầu não của địch như Phủ Khâm sai, Sở bưu * Ở Sài Gòn
điện,… Khởi nghĩa thắng lợi.

- Các đơn vị “ Xung phong công đoàn”,

* Ở Huế

Thanh niên tiền phong” công nhân, nông

- 20/8 Uỷ ban khởi nghĩa được thành lập

dân các tỉnh Gia Định, Biên Hòa, Thủ Dầu

- 23/8 giành chính quyền về tay nhân dân

Một, Mỹ Tho kéo về thành phố giành

* Ở Sài Gòn

chính quyền.

- Các đơn vị “ Xung phong công đoàn”, - 28/8/1945 Đồng Nai Thượng và Hà tiên
Thanh niên tiền phong” công nhân, nông dân các giành chính quyền muộn nhất .
tỉnh Gia Định, Biên Hòa, Thủ Dầu Một, Mỹ Tho - 30/8 Vua Bảo Đại thoái vị
kéo về thành phố. Quần chúng chiếm Sở Mật thám,
Sở Cảnh sát, nhà ga,…giành chính quyền.
- 28/8/1945 Đồng Nai Thượng và Hà tiên
giành chính quyền muộn nhất .
Như vậy chỉ trong vòng hai tuần lễ (từ 14
đến 28/8/1945) cuộc Tổng khởi nghĩa của nhân dân
ta giành thắng lợi hoàn toàn, chế độ thuộc địa và
chế độ quân chủ từng ngự trị trên đất nước ta đã bị
lật nhào. Đất nước bước vào thời kì mới
GV: Cho HS xem phim tài liệu Hồ Chí Minh
độc Tuyên ngôn độc lập
IV . Nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa
được thành lập (2/9/1945)
- 25/8/1945, Hồ Chí Minh và Trung ương
Đảng và Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt
Nam về Hà Nội.
- 28/8/1945 Ủy ban Dân tộc giải phóng cải
tổ thành chính phủ lâm thời nước Việt


Nam dân chủ cộng hòa

- 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc
Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt
Hoạt động 1

Nam Dân chủ Cộng hòa.

GV: Chia lớp làm 3 nhóm thảo luận

- Nội dung bản Tuyên ngôn Độc lập SGK

- Nhóm 1: Tìm hiểu về nguyên nhân thắng V. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI, Ý
lợi của Cách mạng tháng Tám? Nguyên nhân nào là NGHĨA LỊCH SỬ VÀ BÀI HỌC KINH
nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự thắng lợi của Cách NGHIỆM CỦA CÁCH MẠNG THÁNG
mạng tháng Tám 1945?

TÁM NĂM 1945

- Nhóm 2: Tìm hiểu về ý nghĩa lịch sử của 1. Nguyên nhân thắng lợi
cách mạng tháng Tám 1945 ?

- Nguyên nhân chủ quan

- Nhóm 3: Bài học kinh nghiệm của cách
mạng tháng Tám năm 1945 ?

+ Dân tộc Việt Nam vốn có truyền
thống yêu nước nồng nàn, từng trải qua

HS: Thảo luận làm việc theo nhóm trả lời những cuộc đấu tranh kiên cường bất khất
câu hỏi

GV: nhận xét, tổng kết thảo luận

+ Có sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt
của Đảng do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự thắng lợi đầu
của Cách mạng tháng Tám là nguyên nhân chủ

+ Qúa trình chuẩn bị lâu dài, chu đáo,

quan. Bởi vì trước khi Tổng khởi nghĩa giành chính rút kinh nghiệm qua đấu tranh
quyền, chúng ta đã chuẩn bị rất chu đáo về lực

+ Toàn Đảng, toàn dân quyết tâm cao.

lượng chính trị, lực lượng vũ trang, căn cứ địa, Các cấp cán bộ Đảng chỉ đạo linh hoạt,
dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Hồ Chí sáng tạo, chớp đúng thời cơ.
Minh, chúng ta đã nhận biết chính xác khi thời - Nguyên nhân khách quan: Quân Đồng
điểm đến, với nghệ thuật chớp thời cơ kịp thời, minh đánh thắng phát xít, tạo cơ hội khách
chính xác ta đã giành chính quyền nhanh chóng.

quan thuận lợi cho nhân dân ta khởi nghĩa
thành công.
2. Ý nghĩa lịch sử
- Trong nước
Mở ra bước ngoặt lớn trong lịch sử dân


tộc
+ Phá tan xiềng xích nô lệ hơn 80 năm

của thực dân Pháp và phát xít Nhật, lật
nhào chế độ phong kiến tồn tại hàng ngàn
năm trên nước ta
+ Lập nên nước Việt Nam dân chủ
Cộng hòa_ Mở đầu kỉ nguyên mới của dân
tộc- kỉ nguyên độc lập tự do
- Ngoài nước
+ Nó chọc thủng khâu yếu nhất trong
hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc.
+ Cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải
phóng dân tộc thế giới.
3.Bài học kinh nghiệm
- Đảng phải có đường lối đúng đắn, sáng
tạo, phù hợp với cách mạng
- Đảng tập hợp quần chúng trong mặt trận
thống nhất thích hợp, trên cơ sở liên minh
công nông, phân hóa cao độ kẻ thù
- Phương Pháp cách mạng: bạo lực kết
hợp bạo lực chính trị và bạo lực vũ trang,
từ khởi nghĩa từng phần chớp thời cơ tổng
khởi
5. Củng cố
Câu hỏi trắc nghiệm
Câu 1: Cuộc kháng chiến toàn quốc năm 1945 bùng nổ ở đâu ?
A. Hải Phòng
B. Đà Nẵng
C. Hải Dương
D. Hà Nội
Câu 2: Tính chất của cách mạng tháng 8 là gì ?
A. Cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới

B. Cách mạng dân tộc, dân chủ, nhân dân
C. Cách mạng vô sản
D. Cách mạng cung đình
Trò chơi hiểu biết
6. Dặn dò
Bài tập về nhà
1) Mặt trận Việt Minh ra đời đã có tác động như thế nào đến cao trào kháng Nhật cứu
nước ?
2) Tìm hiểu về cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tháng Tám năm 1945 ở địa
phương em?
- HS về nhà học bài cũ trả lời những câu hỏi của GV và cuối SGK trang 120
- Đọc và chuẩn bị bài mới Bài 17