Tổng quan về tế bào gốc, tiềm năng và ứng dụng trong y học

BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ
TẾ BÀO GỐC, TIỀM NĂNG VÀ ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC

Giảng Viên :TS. Đỗ Minh Trung
Học Viên: Mạc Văn Trọng

Mar 1, 2018

1


NỘI DUNG BÁO CÁO

 Mở đầu
 Khái lược tế bào gốc
 Tiềm năng và ứng dụng tế bào gốc trong y h ọc
 Thực trạng nghiên cứu và ứng dụng tế bào gốc trong

y học tại Việt Nam
 Kết luận

Mar 1, 2018

2


MỞ ĐẦU
 Tế bào gốc có thể được ví như là nguyên liệu “thô” của cơ thể mà từ đó tất cả các

loại tế bào khác với chức năng chuyên biệt được tạo ra.
 Trong lĩnh vực ứng dụng y học, công nghệ tế bào gốc đang là chủ đề “nóng” cả

trên phương diện nghiên cứu và trị liệu bệnh, mặc dù đây là lĩnh vực mới chỉ phát
triển mạnh mẽ trong hơn một thập kỉ trở lại đây.
 Sự “thổi phồng” của truyền thông về tiềm năng ứng dụng của tế bào gốc trong xã

hội nói chung, trong lĩnh vực y học nói riêng có thể dẫn tới những hiểu lầm cho
người dân và là cơ hội trục lợi của các công ty thương mại

Tế bào gốc, tiềm năng và ứng dụng trong y học

Mar 1, 2018

3


KHÁI LƯỢC VỀ TẾ BÀO GỐC


Khái niệm

Tế bào gốc ( Stem cell ): Những tế bào có khả năng tự tái sinh và có khả năng tạo ra
những tế bào chuyên hoá ở mức cao

 Khả năng tự làm mới ( self renew )
 Khả năng biệt hóa ( differentiate )

Mar 1, 2018

5

Phân loại tế bào gốc

Có nhiều cách phân loại và gọi
tên tế bào gốc khác nhau tuỳ
theo tiêu chí phân loại

Mar 1, 2018

6


Lịch sử nghiên cứu tế bào gốc

 Bắt đầu vào những năm giữa

1800
 Những năm đầu của 1900, các

bác sĩ đã tiêm tủy xương vào bệnh
nhân bệnh anemia và leukemia

Mar 1, 2018

8


Shinya Yamanaka tại Kyoto, Nhật Bản: Tái lập trình các tế
bào trưởng thành trở thành tế bào gốc vạn năng ( IPS:
induced pluripotent stem cell- tế bào gốc vạn năng nuôi cấy)

Mar 1, 2018

9


TIỀM NĂNG VÀ ỨNG DỤNG TẾ BÀO GỐC TRONG Y HỌC


Triển vọng ứng dụng tế bào gốc

Mar 1, 2018

11


Mar 1, 2018

12


Thị trường các sản phẩm tế bào gốc

Thị trường toàn cầu về tế bào gốc đạt
48,68 tỉ USD vào năm 2016

Mar 1, 2018

13

Prochymal (Công ty Osiris) với thành
phần gồm MSC đồng loại đã được
phê chuẩn ở Canada để chữa trị
hiện tượng thải loại miễn dịch giữa
vật chủ và mảnh ghép

Mar 1, 2018

14


Tiềm năng ứng dụng tế bào gốc trong y học
 Đăng ký sáng chế - Wipsglobal 2012
 Có 3075 đăng ký sáng chế liên quan đến ứng dụng tế bào gốc trong y học

( sáng chế 10.48%, giải pháp hữu ích 0.76%, đang xem xét 88.76%.)
 Sáng chế về ứng dụng tế bào gốc trong y học được đăng ký ở trên 38 quốc gia

( Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Đức, Canada, Ý, Israel, Anh, Thụy Sĩ)

Sáng chế về ứng dụng tế bào gốc trong y học

Dược tế bào
gốc chiếm 87%

Mar 1, 2018

15

 Tiềm năng trong ứng dụng điều trị

 Các ứng dụng tế bào gốc phôi không liên

quan đến ghép trong nghiên cứu bệnh học.
 Ghép tế bào gốc trị liệu (stem cell therapy).
 Công nghệ mô ( Tissue engineering)
 Tế bào gốc tạo máu trong trị liệu

 Hơn 1000 điều kiện bệnh lý đã được thử nghiệm điều trị bằng tế bào gốc
 76 bệnh lý về máu và ung thư rắn được chỉ định điều trị bằng tế bào gốc tạo

máu và 04 bệnh lý thoái hoá được chỉ định điều trị bằng tế bào gốc

Mar 1, 2018

16


Mar 1, 2018

18


Điều trị thử nghiệm lâm sàng TBG trên thế giới

World
3,391

Mar 1, 2018

19


Điều trị thử nghiệm lâm sàng tại Đông Nam Á

Mar 1, 2018

20


Mar 1, 2018

21


THỰC TRẠNG NGHIÊN CỨU VÀ ỨNG DỤNG TẾ BÀO
GỐC TRONG Y HỌC TẠI ViỆT NAM
 Nghiên cứu ứng dụng TBG tại Việt Nam bắt đầu ngay từ những năm 1995, đặc

biệt được chú ý đến nhiều sau năm 2006-2007.
 Lĩnh vực ứng dụng đầu tiên- huyết học với các TBG tạo máu: Trung tâm TM-

HH Tp.HCM (nay là Bệnh viện TM HH Tp.HCM), Viện HH-TM TƯ, Trung tâm HHTM Bệnh viện Trung ương Huế, Khoa HH-TM Bệnh viện Trung ương Quân đội
108.
 Bức tranh nghiên cứu TBG đã dần được xây dựng hoàn chỉnh thành ba mảng

lớn là: tạo nguồn TBG (phân lập, lưu giữ TBG các loại); biệt hoá TBG thành các
tế bào mang tính chuyên biệt hơn và ứng dụng TBG, đặc biệt là vào việc điều trị

một số bệnh cho người.


Thực trạng nghiên cứu ứng dụng tế bào gốc trong y học tại
Việt Nam

Mar 1, 2018

23


 Tổng giá trị nhập khẩu
năm 2016 đã vượt trên
3209 tỷ đồng.
 Tốc độ tăng trưởng hàng
hóa nhập khẩu mặt hàng
này năm 2016 so với
2014 là 4927%.

Mar 1, 2018

24


Mar 1, 2018

25


Các bệnh được điều trị thử nghiệm trên người bằng tế bào gốc

1.

Ung thư máu (Leukemia)

2.

Thalassemia

3.

Thoái hoá khớp

4.

Tắc nghẽn phổi mạn tính

5.

Tổn thương cột sống liệt tuỷ

6.

Tự kỷ

7.

Bại não

8.

Ung thư vú

9.

Ung thư buồng trứng

12. Viêm giác mạc
13. Xơ gan mất bù
14. Hoại tử chỏm xương đùi
15. Tạo xương bất toàn
16. Thiếu máu cơ tim
17. Bệnh đái tháo đường type 1
18. Bỏng
19. Suy tuỷ xương

10. Loét lâu lành
11.

Hội chứng Steven Johnson

 Bộ Y tế đồng ý cho phép sử dụng tế bào gốc vào điều trị thường quy
các bệnh lý về máu và hỗ trợ điều trị Ung thư các tạng đặc (gồm cả ung
thư vú). (1494/QĐ.BYT 2015) và Thoái hóa khớp (7398/QĐ.BYT 2016)
Mar 1, 2018

26


Một số công nghệ đang được sử dụng trong nước

Mar 1, 2018

27