Thuốc điều trị Lipid máu

THUỐC ĐIỀU TRỊ RỐI
LOẠN LIPOPROTEIN MÁU

Giảng viên: Nguyễn thu Hằng


MỤC TIÊU HỌC TẬP
Kể tên được các nhóm thuốc hạ lipid máu theo cơ chế tác
dụng và lựa chọn các thuốc này theo phân loại tăng lipid máu
của Frederickson/WHO.
Trình bày được cơ chế tác dụng,tác dụng, chỉ định, tác
dụng không mong muốn, tương tác thuốc có thể của
Simvastatin
Cholestyramin
Gemfibrozil
 Phân tích được điểm khác biệt về dược động học, tương
tác thuốc của các dẫn chất statin.


Tăng lipid máu - mảng vữa xơ và các bệnh lý mạch máu
Đường kính lòng mạch

Thiếu máu động mạch vành
và hoại tử cơ tim
Tai biến mạch máu mão

Thời gian

Viêm tắc tĩnh mạch ngoại
biên

Tại Mỹ, hàng năm:

Tại Việt nam:

-500.000 ca tử vong do nguyên nhân bệnh tim
mạch

-Thống kê chưa đầy đủ

-12 000 000 người sử dụng thuốc hạ lipid máu
(70% dự phòng nguyên phát, 30% dự phòng thứ
phát)

60.5%

-Điều tra
dịch tễ học
tại Khánh
ĐIỀU
TRỊ RỐI LOẠN LIPID MÁU LÀ MỘT
TRONG
CÁC
MỤC
-100 000 000 ca có cholesterol máu > 5 mmol/l
Hòa trên 615 người cao tuổi: tỷ
TIÊU ĐỂ GIẢM CÁC BIẾN CỐ
TIM MẠCH
lệ tăng cholesterol (> 5 mmol/l):

-(theo CDC 2007)

(BS Trần Văn Huy và cs 2007)


ĐẠI CƢƠNG


LIPID MÁU
Lipid chính trong huyết
tương: CH tự do, CH este, TG
Không tan trong nước=>
muốn vận chuyển =>gắn với
1 chất mang có bản chất
protein (apoprotein)

Lipoprotein = lipid máu + apoprotein

Cholesterol: thành phần màng tế
bào & hormon có bản chất steroid
TG: cung
cấp a.béo=>
năng lƣợng
cho cơ thể


CẤU TRÚC LIPOPROTEIN


CÁC LOẠI LIPOPROTEIN TRONG CƠ THỂ ?
 HDL (high density

lipoprotein)
LDL (low density
lipoprotein)
VLDL (very- low
density lipoprotein
Composition

Cholesterol

TG

Chylomicrons

TG >> C, CE

Thấp

Cao

VLDL

TG > CE

IDL

CE > TG

LDL

CE >> TG

HDL

CE > TG

Cao

Thấp

Chylomicron


SỰ KHÁC NHAU GIỮA CÁC LOẠI LIPOPROTEIN ?
Lipoprotein

Chylo.

VLDL

IDL

LDL

HDL

Tỷ trọng

0,94-0,96

0,961,006

1,0061,019

1,0191,063

1,063-1,210

Apo chính

B48,A1,
C,E

B100,
B48,C,E

B100,
C,E

B100

A1,A2

1-3

12-14

27-33

35-40

14-18

86-94

55-65

15-27

8-12

3-6

CH este (%)
TG (%0

Vai trò vận
chuyển lipid

Lipid/thức Lipid nội sinh (gan)  mô ngoài
ăn (ruột)
gan
 mô
ngoại
biên + gan

Lipid giữa
lipoprotein
# + CH (mô
ngoại biên)
 gan

VẬN CHUYỂN LIPOPROTEIN

LDL-R

Phần còn lại

Acetyl CoA
HMG CoA
HMG CoA Reductase
Mevalonate
Cholesterol


Rối loạn chuyển hóa lipoprotein máu
Được xác định bằng đo nồng độ lipoprotein huyết thanh sau khi ăn
10h
Giá trị (mg/dl)
Bình thường

Giới hạn

Nguy cơ cao

< 200 (5,2)

200 (5,2)

> 240 (6,2)

Triglycerid

< 120 (1.4)

120  199
(1.4-2.3)

> 199 (2.3)

LDL

<100 (2.6) 
<130 (3.4)

130  159
(3.4 -4.1)

> 160 (4.1)

Cholesterol
toàn phần

HDL

>60 (1.55)

< 40 (1.04)

Nguồn: Third Report of the National Cholesterol Education Program [NCEP] expert panel on detection,

evaluation and treatment of high blood cholesterol in adults [Adult Treatment Panel III] final report. Circulation
106:3143–3421, 2002


HẬU QUẢ CỦA SỰ RỐI LOẠN LP – tăng cholesterol


HẬU QUẢ CỦA SỰ RỐI LOẠN LP – Tăng cholesterol


TĂNG TG- NGUY CƠ TIM MẠCH

Nguyên nhân gây tăng TG
-Tăng Tổng hợp VLDL bởi gan
-Giảm thoái hóa TG trong VLDL,
chylomycron do giảm chức năng
lipoprotein lipase


TĂNG TG- NGUY CƠ VIÊM TỤY CẤP

Tổn thương mô tụy do nđộ cao acid béo

TG> 700 mg/dl => vượt quá
Khả năng thải trừ của
lipoproteinlipase

Tổn thương tuần hoàn máu tụy
 Gây thiếu máu cục bộ
 (+) lipase tụy

 men này gây viêm tụy


↑ LIPOPROTEIN MÁU – PHÂN LOẠI
1.

Phân loại tăng lipoprotein máu theo Frederickson/WHO – Tăng
lipoprotein máu nguyên phát có tính di truyền
TG

Nguy cơ
VXĐM

++

Không

Nhóm

Loại lipoprotein tăng

I

Chylomicron

IIa

LDL

IIb

LDL + VLDL

++

III

ILDL

+

++

Trung bình

+

++

Trung bình

+

++

Không

IV
V

VLDL
Chylomicron + VLDL

Chol

++

Cao

++

Cao


↑ LIPOPROTEIN MÁU – PHÂN LOẠI
2. Phân loại của Gennes
– Tăng CH đơn thuần
– Tăng TG đơn thuần
– Tăng lipid máu hỗn hợp


VẬN CHUYỂN LIPOPROTEIN

Acetyl CoA
HMG CoA
HMG CoA Reductase
Mevalonate
Cholesterol

THUỐC HẠ LIPID MÁU- ĐÍCH TÁC DỤNG


THUỐC HẠ LIPID MÁU- ĐÍCH TÁC DỤNG
I-Thuốc tác động lên cholesterol nội sinh:
(-) HMG CoA reductase
Statin: Lovastatin
Fluvastatin
Pravastatin
Simvastatin
Atorvastatin
Rosuvastatin
(+) lipoprotein lipase: Fibrate (fenofibrat, gemfibrozil)
Nicotinic acid.
II-Thuốc tác động lên cholesterol ngoại sinh
Các chất (-) hấp thu cholesterol: ezetemib
Nhựa gắn acid mật (resin): Cholestyramin
Cholestipol


STATIN - CƠ CHẾ TD

↓ ↓ ↓ Cholesterol tổng, LDL-C, ↓ ↓ TG,↑ HDL


Phân loại tăng lipoprotein máu
theo Frederickson/WHO và lựa chọn thuốc
Nhóm

Loại lipoprotein tăng

Chol

TG

Nguy cơ
VXĐM

Điều trị

I

Chylomicron

+

+++

Không

Không

IIa

LDL
LDL

++
++

Non

Cao
Cao

Statin,
Statin ± resin

IIb

LDL
LDL + VLDL

++
++

++

Cao
Cao

Fibrat, statin,
Statin
niacin

III

ILDL

+

++

Trung bình

Fibrat,niacin

IV

VLDL

+

++

Trung bình

Fibrat, niacin

V

Chylomicron + VLDL

+

++

Không

Dầu cá, niacin

CHỈ ĐỊNH
1. Tăng Ch máu nguyên phát do tăng LDL-C (type IIa, IIb) 30%
2. Dự phòng các tai biến mạch vành: 70%


STATIN
TDKMM
Tăng độc tính trên gan 1% , tăng
transaminase gan

Bệnh lý trên cơ (↑creatin kinase)

FDA: nguy cơ tăng đường huyết


STATIN – ĐỘC TÍNH TRÊN CƠ

Statin =>giảm cholesterol ở TB cơ
 giảm hoạt tính Rho, Rac,
Giảm CoQ10, ATP trong cơ => yếu cơ
Vaughan C J , and Gotto A M Circulation. 2004;110:886-892

Chẩn đoán bằng
xét nghiêm creatin kinase


STATIN – ĐỘC TÍNH TRÊN CƠ
thuốc (-) P450 3A4(clarythromycin,
erythromycin, nước bưởi, verapamil,

itraconazol, ketoconazol, miconazol)

Thuốc (-) enzym gan:
Erythromycin, ketoconazol..
(-) enzym liên hợp của statin
Fibrat (gemfibrozil- GFZ)

-

-

Enzym liên hợp (glucuronid)

↑statin

Tăng độc tính trên cơ

Vaughan C J , and Gotto A M Circulation. 2004;110:886-892

diclofenac,
hexobarbital,
wafarin,
tolbutamid


SỰ KHÁC NHAU GIỮA CÁC LOẠI STATIN ?

Hoạt tính: Rosu > Ator > Simvas > Paravas= Lovas> Fluvas