Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ chất kích thích sinh trưởng indole3aceric acid và indole3butanic acid đến khả năng ra rễ của hom cây Phay (Duabanga grandis flora Roxb.ex DC) (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
--------------o0o--------------

V HOÀI TH
Tên

NG

tài:

NGHIÊN C U NH H
SINH TR

NG C A N NG

CH T KÍCH THÍCH

NG INDOLE-3-ACERIC ACID VÀ INDOLE-3-BUTANIC

ACID

N KH N NG RA R C A HOM CÂY PHAY

(DUABANGA GRANDIS FLORA ROXB.EX DC)

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Lâm nghi p

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 – 2015

Thái Nguyên, n m 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
--------------o0o--------------

V HOÀI TH
Tên

NG

tài:

NGHIÊN C U NH H
SINH TR

NG C A N NG

CH T KÍCH THÍCH

NG INDOLE-3-ACERIC ACID VÀ INDOLE-3-BUTANIC

ACID

N KH N NG RA R C A HOM CÂY PHAY

(DUABANGA GRANDIS FLORA ROXB.EX DC)

KHÓA LU N T T NGHI P
H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Lâm nghi p

L p

: K43 – LN – N02

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 – 2015

Gi ng viên h

ng d n: ThS. Lê S H ng

Thái Nguyên, n m 2015

IH C


L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là

tài nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u, k t

qu nghiên c u trong khóa lu n là trung th c. Khóa lu n ã
h

c giáo viên

ng d n xem và s a.

Thái Nguyên, ngày 12 tháng 01 n m 2015.

Gi ng viên h

ng d n

Sinh viên

Th.S Lê S H ng

V Hoài Th

Gi ng viên ph n bi n
(ký và ghi rõ h tên)

ng


L IC M
M c tiêu c a khoa Lâm nghi p – Tr

N
ng

i h c Nông Lâm là ào t o

c nh ng k s không ch n m v ng lý thuy t mà còn ph i thành th o th c
hành. B i v y th c t p t t nghi p là m t giai o n không th thi u bi t
sinh viên có th v n d ng

c nh ng gì mà mình ã

m i

c h c và làm quen

v i th c ti n, nâng cao chuyên môn nghi p v và tích l y

c nh ng kinh

nghi m c n thi t sau này.
th c hi n

c i u ó Ban Ch nhi m khoa Lâm nghi p – Tr

i H c Nông Lâm Thái Nguyên ã
c u nh h

ng c a n ng

ng ý cho tôi th c hi n

ch t kích thích sinh tr

acid và indole-3-butanic acid

n kh

ng

tài: “Nghiên

ng indole-3-aceric

n ng ra r c a hom cây Phay

(Duabanga grandis flora Roxb.ex DC)’’ t i v

n

m tr

ng

i H c Nông

Lâm Thái Nguyên.
Trong su t th i gian th c t p, b ng ni m say mê nhi t tình và s c
g ng b n thân cùng v i s nhi t tình giúp
Lâm nghi p,
d n tôi

c a các th y cô giáo trong khoa

c bi t là th y giáo Th.S Lê S H ng, ng

tài này và cán b v

n

i ã tr c ti p h

ng

m Khoa Lâm Nghi p ã t n tình giúp

,

ch b o tôi trong su t th i quá trình hoàn thi n b n khóa lu n này.
Nhân d p này cho phép tôi bày t lòng bi t n chân thành, sâu s c t i
t t c s giúp

quý báu ó.

Do th i gian và trình

có h n, nên b n khóa lu n này s còn nhi u

thi u sót. R t mong s góp ý c a các th y cô và các b n sinh viên
lu n này

b n khóa

c hoàn thi n h n.

Tôi xin chân thành c m n!
Thái nguyên, ngày 12 tháng 1 n m 2015
Sinh viên
V Hoài Th

ng


DANH M C CÁC B NG
B ng 4.1: T l s ng c a hom cây Phay

các công th c thí nghi m

nh k theo

dõi khi dùng thu c kích thích sinh tr

ng IAA. .................................. 28

B ng 4.2: Các ch tiêu ra r c a hom cây Phay

các công th c thí nghi m khi dùng

thu c kích thích sinh tr

ng IAA. ...................................................... 30

B ng 4.3: B ng t ng h p k t h p k t qu v ch s ra r c a cây hom cây Phay
i cu i thí nghi m khi dùng thu c kích thích sinh tr
B ng 4.4: B ng phân tích ph

ng sai m t nhân t

ng IAA ........... 33

nh h

ng v ch s ra r c a

hom cây Phay khi dùng thu c kích thích sinh tr

ng IAA. .................. 34

B ng 4.5: B ng sai d t ng c p | xi -

xj | cho ch s ra r c a hom cây Phay khi

dùng thu c kích thích sinh tr

ng IAA. .............................................. 35

B ng 4.6: T l ra ch i cua cây hom Phay
thu c kích thích sinh tr

các công th c thí nghi m khi dùng

ng IAA. ...................................................... 35

B ng 4.7: T l s ng c a hom cây Phay

các công th c thí nghi m

nh k theo

dõi khi dùng thu c kích thích sinh tr

ng IBA. .................................. 39

B ng 4.8: Các ch tiêu ra r c a hom cây Phay

các công th c thí nghi m khi dùng

thu c kích thích sinh tr

ng IBA. ...................................................... 41

B ng 4.9: B ng t ng h p k t h p k t qu v ch s ra r c a cây hom cây Phay
i cu i thí nghi m khi dùng thu c kích thích sinh tr
B ng 4.10: B ng phân tích ph

ng sai m t nhân t

nh h

hom cây Phay khi dùng thu c kích thích sinh tr

ng IBA. .......... 43

ng v ch s ra r c a
ng IBA. .................. 44

B ng 4.11: B ng sai d t ng c p | xi -

xj | cho ch s ra r c a hom cây Phay khi

dùng thu c kích thích sinh tr

ng IBA. .............................................. 45

B ng 4.12: T l ra ch i cua cây hom Phay
thu c kích thích sinh tr

các công th c thí nghi m khi dùng

ng IBA. ...................................................... 45


DANH M C CÁC HÌNH
Hình 3.1: S

b trí thí nghi m cho các công th c giâm hom Phay v i 3 l n nh c

l i khi dùng thu c kích thích sinh tr

Hình 3.2: S

ng IAA. ................................... 18

b trí thí nghi m cho các công th c giâm hom Phay v i 3 l n

nh c l i khi dùng thu c kích thích sinh tr
Hình 4.1: T l s ng c a hom cây Phay

ng IBA. ..................... 19

các công th c thí nghi m khi dùng thu c

IAA. ................................................................................................. 29
Hình 4.2 Bi u

các ch tiêu ra r c a hom cây Phay

các công th c thí nghi m

khi dùng thu c IAA. .......................................................................... 31
Hình 4.3 Bi u

t l ra ch i c a hom cây Phay

các công th c thí nghi m khi

dùng thu c IAA................................................................................. 36
Hình 4.4: T l s ng c a hom cây Phay

các công th c thí nghi m khi dùng thu c

IBA. ................................................................................................. 39
Hình 4.5 Bi u

các ch tiêu ra r c a hom cây Phay

các công th c thí nghi m

khi dùng thu c IBA. .......................................................................... 41
Hình 4.6 Bi u

t l ra ch i c a hom cây Phay

các công th c thí nghi m khi

dùng thu c IBA. ................................................................................ 46


DANH SÁCH CÁC CH

VI T T T

IBA

: INDOLE-3-BUTANIC ACID

IAA

: INDOLE-3-ACERIC ACID

NAA

: 1-NAPHTHALENE ACETIC ACID

LSD

: Least significant diference

CTTN

: Công th c thí nghi m

CT

: Công th c

TB

: Trung bình

c
VD

:

i ch ng

: Ví d


vi

M CL C
L I CAM OAN ............................................................................................. i
L IC M

N .................................................................................................. ii

DANH M C CÁC B NG ............................................................................. iii
DANH M C CÁC HÌN ................................................................................. iv
DANH SÁCH CÁC CH
PH N 1. M
1.1.

tv n

VI T T T ........................................................... v

U .......................................................................................... 1
................................................................................................... 1

1.2 M c ích nghiên c u ................................................................................... 2
1.3 M c tiêu nghiên c u.................................................................................... 2
1.4 Ý ngh a

tài .............................................................................................. 2

Ph n 2. T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 4
2.1 C s khoa h c c a giâm hom .................................................................... 4
2.1.1 C s t bào h c ....................................................................................... 5
2.1.2 C s di truy n h c .................................................................................. 5
2.1.3 S hình thành r c a cây hom ................................................................. 6
2.1.4 Các nhân t

nh h

ng

n kh n ng ra r c a hom giâm ...................... 7

2.2 Tình hình nghiên c u trên th gi i ............................................................ 13
2.3 Tình hình nghiên c u t i Vi t Nam .......................................................... 15
2.4 T ng quan v khu v c nghiên c u ............................................................ 16
PH N 3.

I T

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN

C U ................................................................................................................ 17
3.1.
3.1.1.

it
it

ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 17
ng nghiên c u............................................................................ 17

3.1.2.Ph m vi nghiên c u ................................................................................ 17
3.2. Th i gian nghiên c u ............................................................................... 17
3.3. N i dung nghiên c u và các ch tiêu theo dõi .......................................... 17

vii

ng pháp nghiên c u.......................................................................... 17

3.4. Ph
3.4.1. Ph

ng pháp ngo i nghi p.................................................................... 17

3.4.2. Công tác chu n b giâm hom................................................................. 19
3.4.3 Thu th p và x lý s li u ........................................................................ 21
PH N 4. K T QU VÀ PHÂN TÍCH K T QU .................................... 28
4.1 K t qu v

nh h

ng c a ch t kích thích sinh tr

ng IAA

m t s n ng

n t l hom s ng c a cây Phay ................................................................ 28
4.2. K t qu v các ch tiêu ra r c a hom cây Phay các công th c thí nghi m khi
dùng thu c kích thích sinh tr ng IAA............................................................... 30
4.3 K t qu v t l ra ch i c a hom cây Phay
dùng thu c kích thích sinh tr
4.4 K t qu v

nh h

các công th c thí nghi m khi

ng IAA .......................................................... 35

ng c a ch t kích thích sinh tr

ng IBA

m t s n ng

n t l hom s ng c a cây Phay ................................................................ 38
4.5 K t qu v các ch tiêu ra r c a hom cây Phay các công th c thí nghi m khi
dùng thu c kích thích sinh tr ng IBA ............................................................... 40
4.6 K t qu v t l ra ch i c a hom cây Phay
dùng thu c kích thích sinh tr

các công th c thí nghi m khi

ng IBA........................................................... 45

PH N 5. K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................... 49
5.1. K t lu n .................................................................................................... 49
5.2. T n t i ...................................................................................................... 50
5.3.

ngh ..................................................................................................... 50

TÀI LI U THAM KH O

PH L C


1

PH N 1
M
1.1.

U

tv n
R ng có vai trò to l n trong vi c cung c p g , lâm s n ngoài g cho

n n kinh t qu c dân và các ch c n ng phòng h , c nh quan, i u hòa khí
h u,… Do vi c t ng lên v dân s và s phát tri n nhanh chóng v n n công
nghi p ã d n t i vi c phá r ng, l m d ng tài nguyên r ng m t cách tr m
tr ng.

i u này gây ra nh ng h u qu nghiêm tr ng nh : Xói mòn, r a trôi,

c n ki t ngu n n
sinh h c, bi n

c, phá h y môi tr

ng s ng c a

i khí h u, ô nhi m môi tr

ng v t, làm m t a d ng

ng… hàng lo t nh ng h u qu

di n ra khi di n tích r ng b gi m.
Tr ng r ng là m t bi n pháp góp ph n làm t ng kh n ng phòng h c a
r ng, i u hòa khí h u, cân b ng a d ng sinh h c và l i nh n kinh t

em l i

là r t l n.
tr ng r ng thành công,
nh h

ng quy t

t hi u qu cao, m t trong nh ng y u t

nh ó là gi ng cây, cây con em tr ng ph i

không nh ng v s l

ng mà ph i

m b o c v ch t l

m b o

ng, phát tri n

nhanh, rút ng n chu kì s n xu t và công ch m sóc r ng. Cùng v i các loài cây
lâm nghi p nh : Keo Lai, M ,… thì cây Phay c ng em l i hi u qu kinh t
cao.
Phay có tên khoa h c là (Duabanga grandis flora Roxb.ex DC). Phân b
ch y u

phía B c n

khe m, a

c ta, th

t sâu mát ho c

ng m c

chân núi, ven khe su i, ven các

t có l n á. Là cây g cao, g c có b nh nh , v

nh n màu xám h ng. Ngoài ch c n ng phòng h , i u hòa khí h u còn dùng
óng

dùng trong gia ình 10 .


2

Công tác gi ng óng m t vai trò không th thi u
nh m tái t o, giúp cho s n xu t ngh r ng

d ng phòng h vào b o v môi tr

c trong tr ng r ng,

c lâu dài s m phát huy công

ng 6 .

Gi ng là m t khâu quan tr ng c a r ng thâm canh, không có gi ng
thi n theo m c tiêu kinh t thì không th

a n ng su t r ng lên cao 7 .

Nh ng loài cây sau khi ã
ch n ph

cc i

c ch n l c, kh o nghi m thì vi c l a

ng pháp nhân gi ng c c k quan tr ng trong vi c duy trì nh ng

tình tr ng t t c a loài cây r ng. Có r t nhi u cách t o gi ng b ng nhi u
ph

ng pháp khác nhau nh nuôi c y mô t bào trong môi tr

nhân gi ng sinh d

ng nhân t o,

ng… Trong ó nhân gi ng b ng hom là m t trong nh ng

công c có hi u qu nh t.
Xu t phát t nh ng v n

nêu trên tôi ti n hành nghiên c u

n i dung th c hi n là: “Nghiên c u nh h
sinh tr

ng IAA và IBA

ng c a n ng

tài v i

ch t kích thích

n kh n ng ra r c a hom cây Phay (Duabanga

grandis flora Roxb.ex DC)’’ t i v

n

m tr

ng

i h c Nông Lâm Thái

Nguyên.
1.2 M c ích nghiên c u
Góp ph n vào vi c nghiên c u s n xu t cây Phay b ng ph
giâm hom, cung c p cho tr ng r ng l y g và b o v môi tr

ng pháp

ng.

1.3 M c tiêu nghiên c u
Xác

nh

c lo i thu c và n ng

thu c phù h p cho s hình thành

cây Phay t hom.
1.4 Ý ngh a

tài

- Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c:
Qua quá trình nghiên c u s giúp cho sinh viên n m v ng nh ng ki n
th c trong l nh v c lâm sinh: K thu t chu n b lu ng cát giâm hom, ch n
hom giâm, x lý hom…

ng th i bi t

c quá trình sinh tr

ng c a cây


3

hom t lúc c m hom cho
tôi còn

n lúc cây hom ra r . Trong quá trình nghiên c u

c b xung thêm ki n th c qua m t s tài li u, sách báo, thông tin

trên m ng. T

ó áp d ng khoa h c k thu t vào th c t s n xu t và t o cho

sinh viên tác phong làm vi c sau khi ra tr

ng.

- Ý ngh a trong th c ti n s n xu t:
S thành công c a
ph

tài giúp tìm ra

c lo i thu c phù h p trong

ng pháp nhân gi ng b ng hom v i loài cây Phay.

ng th i xây d ng

c quy trình k thu t nhân gi ng cây Phay t hom áp d ng cho th c t
s n xu t.


4

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1 C s khoa h c c a giâm hom
Nhân gi ng b ng hom là m t b ph n c a nhân gi ng sinh d
là ph

ng. ây

ng pháp dùng m t ph n lá, m t o n thân, o n cành ho c o n r

t o ra cây m i g i là cây hom. Cây hom có
Nhân gi ng b ng hom là ph

c tính di truy n nh cây m .

ng pháp có h s nhân gi ng l n lên

c dùng

ph bi n trong nhân gi ng cây r ng, cây c nh và cây n qu .
Ý ngh a c a nhân gi ng b ng hom.
- Nhân gi ng hom là ph

ng pháp truy n

t các bi n d di truy n c a

cây m cho cây hom.
- Nhân gi ng hom là ph

ng th c l u gi

c u th lai cho

i F1 .

- Nhân gi ng hom làm rút ng n chu k sinh s n, rút ng n th i gian
th c hi n ch

ng trình c i thi n gi ng cây r ng.

- Nhân gi ng hom là m t phát tri n nhân nhanh các lo i quý hi m ang b
khai thác c n ki t, là ph ng pháp phát tri n b o t n ngu n gen cây r ng.
- Nhân gi ng hom là ph

ng th c nhân gi ng b sung cho các lo i cây

khó thu hái và b o qu n h t.

Các lo i hom
Các lo i hom

c dùng trong nhân gi ng:
c dùng trong nhân gi ng

cây r ng có th là thân cây

non, cành, lá, r …
- Hom thân và hom cành là hom
non, t ch i v

c c t t m t ph n c a thân cây

t ho c cành non c a cây. M t s loài nh tre, lu ng… hom

giâm có th là m t o n thân, m t o n thân có g c, o n cành ho c o n g c
cành sát thân. Hom c a các loài thân g

u

c l y t thân cây non ho c


5

cành non c a cây. Các lo i cành giâm th

ng là cành non, cành hóa g y u,

cành n a hóa g , cành hóa g .
- Hom r là lo i hom

c c t t r cây. M t s lo i cây có th dùng r

giâm hom nh Xoan, Long não, Lê, H ng.
Ngoài ra
ng, S ng

m t s loài th c v t ng

i ta có th giâm hom t lá (Thu h i

i) ho c t c ( Khoai lang…).

m t s loài khi nhân gi ng hom th
là hi n t

ng mà cây hom ti p t c sinh tr

tr ng c a cành

ng có hi n t

ng b o l u c c b

ng và phát tri n hình thái theo

c l y t cây m . VD: Hom

c

c l y t ch i ng n thì ti p

t c m c th ng, hom l y t cành bên thì ti p t c m c nghiêng. Có th kh c
ph c hi n t

ng này b ng cách l y cành t các cây con và ch i b t

nh

giâm hom (Longman, 1993) ho c nhân hom nhi u l n 3 .
2.1.1 C s t bào h c
T bào h c là
y

n v c u trúc c b n c a cây r ng. Trong ó t bào có

thông tin di truy n cho t t c quá trình phát tri n c a cá th sinh v t.

ng th i ch t nguyên sinh c a t bào có kh n ng thu nh n n ng l
ch t li u t môi tr
cây con

ng

ng và

ph c v cho quá trình sinh s n. Nh v y có th coi

c t o b i quá trình sinh s n sinh d

ng ch ng qua là b n sao c a

cây m mà thôi 1 .
2.1.2 C s di truy n h c
D a vào các

c tính di truy n c a cây m truy n cho

i con nh quá

trình nguyên nhi m và nguyên phân, mà ta ti n hành dùng các cành, thân
giâm hom.
K t qu nghiên c u c a (D.A Komixaro, 1964; B.Marti, 1974; Nanda,
1970…)

u i

n m t k t lu n chung nh t là: Các lo i cây khác nhau thì

i m ra r khác nhau, các tác gi này ã d a vào kh n ng ra r
nhóm: (theo Qujada, 1985 và Nanda, 1970)

c

chia làm 3


6

Nhóm d ra r : Bao g m các loài cây không c n s d ng ch t kích
thích v n có t l ra r cao, nhóm này g m 29 loài nh :
D

a, Sung, Tre, N a,

ng…
Nhóm khó ra r : Bao g m các loài h u nh không ra r ho c là ph i

dùng ch t kích thích ra r mà v n cho t l ra r th p, nhóm này g m 26 loài
nh chi: M n m .

n

c ta, Bách tán c ng thu c loài khó ra r .

Nhóm ra r trung bình: Bao g m các loài cây ch s d ng ch t kích
thích v i n ng

th p c ng có th ra r v i t l cao nhóm này g m 65 loài

trong ó có các chi: Chi Thông, chi S i,…Tuy v y, s phân chia này ch có ý
ngh a t

ng

i, vì th theo kh n ng giâm hom có th chia th c v t thành 2

nhóm chính là:

Nhóm sinh s n ch y u b ng hom, cành: G m nhi u loài cây thu c h
Dâu t m, m t s loài thu c h Li u, v i nh ng loài cây này khi giâm hom
không c n s d ng thu c hom v n ra r bình th

ng.

Nhóm sinh s n ch y u b ng h t: Kh n ng ra r c a hom giâm h n ch
b i các m c

khác nhau. Nh ng loài cây d ra r nh Thông

, 40-50 tu i

v n ra r 80-90% 4 .
2.1.3 S hình thành r c a cây hom
R b t

nh là r ra

b t k b ph n nào c a cây ngoài h r c a nó

trong giâm hom và i u quan tr ng là hình thành
b t

cr b t

nh. Có hai r

nh là r ti m n và r m i sinh.
- R ti m n: Là r có ngu n g c t nhiên trong thân, trong cành cây

nh ng ch phát tri n khi thân ho c cành ó tách kh i thân cây.
- R m i sinh: Ch
* S hình thành r b t

c hình thành khi c t hom.
nh có th chia ra làm ba giai o n:


7

- Các t bào b th

ng

v t c t ch t i và hình thành nên m t l p t

bào b th i trên b m t, v t th

ng b bao b c b i m t l p keo. L p b o v

này giúp m t c t kh i b thoát n

c.

- Các t bào s ng ngay d
thành m t l p mô m m

u hình thành r

2.1.4 Các nhân t

u phân chia và hình

c g i là mô s o.

- Các t bào vùng th
b t

i l p b o v b t

ng t ng ho c vùng lân c n th

ng t ng và libe

2 .

nh h

ng

n kh n ng ra r c a hom giâm

2.1.3.1 Các nhân t n i sinh:
*

c i m di truy n c a loài:

- Nhi u nghiên c u cho th y không ph i t t c các loài

u có kh n ng

ra r nh nhau: Nanda (1970) chia các loài cây g thành 3 nhón d a theo kh
n ng ra r là:
+ Nhóm d ra r g m 29 loài nh

m t s loài thu c các chi Ficussp,

Moruss, Pophussp, Salixsp,…
+ Nhóm khó ra r
Pyrussp,…Thu c h

g m 26 loài nh

Rosaceae, m t s

các chi Malussp, Prunussp,
chi khác nh

Aesculussp,

Bauhiniasp…
+ Nhóm có kh n ng ra r trung bình bao g m 65 loài trong ó có các
chi Eucaluptussp, Quercussp, Grewiliasp, Taxassp, …
- Vì th theo kh n ng giâm hom có th chia th c v t làm hai nhóm chính.
+ Nhóm sinh s n ch y u b ng cành, là nhóm loài cây thu c h Dâu
t m (Maraceae) nh Dâu t m,
(Salicaceae) nh D

a, Sung, D

ng… M t s loài thu c h Li u

ng, Li u, …

+ Nhóm sinh s n ch y u b ng h t thì kh n ng ra r c a hom giâm b
h n ch

các m c

khác nhau 3 .


8

*

c i m di truy n c a t ng xu t x , t ng cá th .

Do

c i m bi n d mà các xu t x và các cá th khác c ng có kh

n ng ra r

khác nhau. Nghiên c u cho B ch

àn tr ng Caman

(E.camaldulnsis) 4 tháng tu i này ã th y r ng trong lúc xu t x Katherine có

t l ra r 95% thì xu t x Gilbert River ch có t l ra r 50%, còn xu t x
Ngh a Bình ch ra r 35% (Lê

ình Kh , Ph m V n Tu n,

oàn Th Bích,

1997) 3 .
* Tu i cây m l y cành:
Kh n ng ra r không nh ng do tính di truy n quy t
thu c r t l n vào tu i cây m l y cành. Thông th

nh mà còn ph

ng cây ch a sinh s n h t

d nhân gi ng b ng hom h n khi cây ã sinh s n h t, hom l y t cây tu i non
d ra r h n hom l y t cây tu i già. VD: Hom l y t các cây M 1 tu i, 3
tu i, 20 tu i có kh n ng ra r t

ng ng là 98%, 47%, 0% (Lê

ình Kh ,

Hoàng Thành L c, Ph m V n Tu n, 1990).
Cây non không nh ng có t l ra r l n mà th i gian ra r c ng ng n h n.
Kh n ng ra r gi m xu ng
thích là do t l

ng t ng s trên

cây, nói cách khác là do hàm l

ng

hom giâm c a cây nhi u tu i
m t ng s (t l
m

ng/ m) cao

thân gi m xu ng nh tr

Quercusrobur (Liubinskii, 1957). Song có ng

c gi i
thân

ng h p

i cho r ng s d cây nhi u tu i

ra r kém là do tính m m d o c a chúng b gi m i (Komisarow, 1964) 3 .
* V trí cành và tu i cành:
Hom l y t các ph n khác nhau trên thân s có t l ra r khác nhau.
Thông th

ng thì hom l y t cành

t ng d

i r ra r h n cành

t ng trên,

cành c p 1 d ra r h n cành c p 2, c p 3.
Cành ch i v

t d ra r h n cành l y t tán cây. Tuy nhiên kh n ng ra

r cao c a cành ch i v

t c ng thay

i theo v trí l y hom.


9

Tu i cành c ng nh h

ng r t l n

n t l ra r . Thông th

n a hóa g (cành bánh t ) là lo i cành th
hóa g y u ho c ã hóa g thông th

ng cành

ng cho t l ra r cao nh t, cành

ng cho t l ra r kém h n.

Thí nghi m c a Dansin (1983) cho các lo i cành có tu i khác nhau c a
Buloo ã thu

c k t qu nh sau:

- Cành mùa ông t l ra r 2,5%.
- Cành hóa g y u t l ra r 33,0%.
- Cành n a hóa g t l ra r 84,0%.
- Cành ã hóa g t l ra r 3,2%.
Tuy v y nh h

ng c a m c

hóa g y u

n t l ra r c ng thay

i

theo loài cây.
* S t n t i lá trên hom:
Lá là c quan quang h p

t o ra các ch t h u c c n thi t cho cây,

ng th i là c quan thoát h i n

thích ra r

c

khuy ch tán tác d ng c a các ch t kích

n các b ph n c a hom. Lá c ng có c quan i u ti t các ch t

i u hòa sinh tr

ng

hom giâm. Vì th , khi giâm hom nh t thi t ph i

l i

m t s di n tích lá c n thi t. Không có lá thì hom không ra r . Khi chu n b
hom giâm, hom ph i có 1-2 lá và ph i c t b t m t ph n phi n lá, ch

l i

1/3-1/2 di n tích phi n lá. Martin và Quillet (1974) ã làm thí nghi m cho cây
Lim ba và th y r ng

nguyên 2-4 lá trên thân thì t l ra r là 63-75%, c t

m t ph n phi n là thì có t l ra r 88-100%, c t b lá thì hom giâm hoàn toàn
không ra r

3 .

* Các ch t i u hòa sinh tr

ng:

Trong các ch t i u hòa sinh tr

ng thì Auxin

c coi là ch t quan

tr ng nh t trong quá trình ra r c a hom. Song nhi u ch t khác tác
Auxin và thay

ng cùng

i ho t tính c a Auxin cùng t n t i m t cách t nhiên trong

các mô c a hom giâm và tác

ng

n quá trình ra r c a chúng. Trong ó


10

quan tr ng nh t là Khizocalin,

ng nhân t ra r , các ch t kích thích kìm

hãm ra r (Tewari, 1993).
-

ng nhân t ra r (Hess, 1961) cho r ng có m t s ch t n i sinh

i u ph i ho t tính c a IAA gây nên kh i

ng ra r và g i là

ng nhân t .

- Các ch t kích thích ra r và kìm hãm ra r . VD: Sesquiterpenic
lactone

c chi t tách t lá cây H

t cây Rau sam

ng d

ng, dicyliterpenic

u là nh ng ch t kích thích ra r cho

c chi t tách

u xanh. M t s ch t

kìm hãm Nhaxanthoxin, axit abscisic (ABA) và m t s ch t khác 3 .

2.1.3.2 Các nhân t ngo i sinh:
* i u ki n sinh s ng c a cây m l y cành:
i u ki n sinh s ng c a cây m l y cành có nh h

ng rõ

nt l

ra

r c a hom giâm, nh t là hom l y t nh ng cây non. Theo Enrght (1995) thì
hom l y t cây 3 tu i c a các loài Picea abies, Pinusresinosa, P.strobus có bón
phân h u c và phân vô c
không

ã có t l ra r cao h n so v i hom l y t cây

c bón phân.
i u ki n chi u sáng cho cây m l y cành c ng nh h

n ng ra r c a hom giâm. Và i u ki n l y hom
h

ng l n

n kh n ng ra r và sinh tr

ng

n kh

xa n i giâm hom c ng nh

ng c a hom giâm 3 .

* Th i v giâm hom:
Là m t nhân t quan tr ng nh h

ng t i s ra r c a hom giâm. T l

ra r c a hom giâm ph thu c vào th i v l y cành và th i v giâm hom. M t
s loài có th giâm hom quanh n m, song nhi u loài cây có tính ch t th i v
rõ r t. Theo Frison (1967) và Netserov (1967) thì mùa m a là mùa giâm hom
có t l ra r nhi u nh t
l ra r nhi u h n
ng sinh tr

nhi u loài cây, trong khi m t s loài cây khác l i t

mùa xuân. Hom

c l y trong các th i k cây m ho t

ng m nh có t l ra r cao h n các th i k khác 3 .


11

* Ánh sáng:
Ánh sáng óng vai trò s ng còn trong ra r c a hom giâm (Tewari,

1994). Không có ánh sáng và không có lá thì hom không có ho t
h p, quá trình trao

i ch t khó x y ra, do ó không có ho t

Trong i u ki n nhi t
nhi t

ng quang

ng ra r .

i, ánh sáng t nhiên m nh th

ng kèm theo

cao nên làm gi m áng k t l ra r . Giâm hom cho B ch àn tr ng

E.Camaldulensis t i Ba Vì ã th y r ng v mùa hè khi
23 ngày ch có t l ra r 40% khi
giâm hom trong l u nilon d

d

trong nhà kính sau

i dàn che có t l ra r là 54%, còn

i dàn che ã có t l 99,2% (Lê ình Kh , oàn

Th Bích, Tr n C , 1997).
Ch t l

ng ánh sáng c ng nh h

ng

n t l ra r c a hom giâm.

Theo kiomisasov (1964) thì ánh sáng t nhiên là c n thi t cho ra r , còn ánh
sáng

và ánh sáng xanh làm gi m t l ra r c a hom giâm

m t s lo i cây

a sáng.
Tuy nhiên, nh h
th

ng c a ánh sáng

n kh n ng ra r c a hom giâm

ng mang tính ch t t ng h p theo ki u ph c h ánh sáng ch tác

ng

n

ra r c a hom v i s có m t c a lá cây, hom không có lá thì không ch u nh
h

ng c a ánh sáng và c ng không có ho t

ng ra r

* Nhi t

:

Nhi t

là m t trong nh ng nhân t quy t

giâm (Pravdin, 1938).
và không ra r , còn

nhi t
nhi t

3 .

nh t c

quá th p hom giâm n m
quá cao l i t ng c

ng nhi t

ra r c a hom
tr ng thái ti m n
và b h ng, t

ó làm gi m t l ra r .
Các loài cây nhi t

i c n nhi t

h p cho ra r là 28-33 0 C và nhi t
1993). N u nhi t

không khí trong nhà giâm hom thích

giá th thích h p là 25-30 0 C (Longman,

không khí trên 35 0 C làm t ng t l héo c a lá (Nguy n

Ng c Tân và c ng s , 1984).


12

Nói chung nhi t

không khí trong nhà giâm hom nên cao h n nhi t

giá th 2-3 0 C 3 .
*

m:
m không khí và

m giá th là nhân t h t s c quan tr ng trong

quá trình giâm hom. Các ho t

ng quang h p, hô h p, phân chia t bào và

chuy n hóa v t ch t trong cây
nhi u n

c quá thì ho t

u c n n

c thì hom b héo,

ng c a men th y gi i t ng lên, quá trình quang h p

b ng ng tr . Khi giâm hom m i loài cây
m t

c. Thi u n

uc nm t

m thích h p, làm

m c a hom 15-20% thì hom hoàn toàn m t kh n ng ra r .

nhi u lo i cây

m giá th thích h p cho giâm hom là 50-70%.

Yêu c u

m không thay

g c a hom giâm.
làm t ng

iv i

mb o

i theo loài cây mà còn theo m c
m cho hom b t bu c ph i phun s

m, v a làm gi m nhi t

hóa
ng v a

không khí, gi m s b c h i c a lá 3 .

* Giá th giâm hom:
Các giá th

c dùng hi n nay ch y u là cát tinh, mùn c a ho c x

D a b m nh ho c

tv

n

cây hom vào b u thì giá th th

m. Khi giâm hom ch t o ra r , sau ó m i c y
ng là cát tinh, còn khi giâm hom tr c ti p vào

b u

t o thành cây hom thì giá th th

nh ,

tv

n

hom t t là có
không

n

ng là mùn c a

m ho c có th tr n l n chúng v i cát tinh. M t giá th giâm

thoáng khí t t và duy trì

c

c, t o i u ki n cho r phát tri n t t

b nhi m n m, không có ngu n sâu b nh,
2.1.3.3 nh h

m c, x D a b m

m trong th i gian dài mà
ng th i ph i s ch, không

PH kho ng 6-7 3 .

ng c a các ch t kích thích ra r :

Các thu c kích thích th

ng dùng là lo i hoocmon th c v t nh : IAA

(Indole-3-acetic-acid); IBA (Idol-Butaric-acit); NAA (Napthalen-acetic-axid);
TTG và 2,4D…


13

- Lo i thu c kích thích ra r : Lo i thu c khác nhau có tác d ng khác
nhau

n kh n ng ra r c a hom. V i a s các loài cây r ng thì IAA và IBA

có tác d ng ra r t t h n, v i cây S thì NAA có tác d ng t t h n.
- N ng

ch t kích thích: Cùng lo i thu c kích thích nh ng n ng

khác nhau có tác d ng khác nhau. N ng
th i r a tr

thu c kích thích quá th p s b

c khi hình thành r .

N ng

ch t kích thích còn ph thu c vào nhi t

không khí và m t

hóa g c a hom.
N u nhi t
bình th

không khí cao c n ph i x lý n ng

ng và ng

thu c th p h n v i

c l i.

Hom ch a hóa g ho c g y u c n ph i x lý n ng
hom già và ng

th p h n so v i

c l i.

- Th i gian x lý: Cùng lo i thu c, cùng n ng

nh ng th i gian x lý

khác nhau s cho t l ra r khác nhau.
Gi n ng
N ng

, th i gian, nhi t

không khí có m i quan h nh t

th p h n th i gian x lý lâu h n và ng

cao c n x lý n ng
- Ph

c l i, nhi t

th p và th i gian ng n h n và ng

ng pháp x lý: Hom th

ng

nh:

không khí

c l i.

c x lý b ng hai ph

ng pháp

Ngâm ph n g c c a hom vào dung d ch ch t kích thích ra r . N u n ng
cao ngâm 5-10 s, n u n ng

th p ngâm 3-6 h. Ch m ph n g c c a hom vào

hóa ch t kích thích d ng b t t 0,5-1 cm 7 .
2.2 Tình hình nghiên c u trên th gi i
R ng là ngu n tài nguyên vô cùng quý giá, có vai trò r t quan tr ng
v i m i s s ng trên trái

i

t. R ng là lá ph i xanh c a nhân lo i, là n i cung

c p g c i,… bên c nh ó còn ý ngh a r t to l n v kinh t . S m hi u h t

c t m quan tr ng ó, con ng

i ã tr ng và b o v

r ng ang ngày càng suy gi m nghiêm tr ng.

m b o di n tích

ph c v cho công tác tr ng


14

r ng thì ngu n gi ng vô cùng quan tr ng. Ngay t

u nh ng n m 1950 ã có

hoàng lo t cu n sách v ch n gi ng cây r ng ã

c xu t b n

trên th gi i. Trong ó, có cu n “Ch n gi ng cây r ng
Syrach Larsen, ông ã nghiên c u và s n xu t
tr

ng và có hình dáng

p và ã l p

ic

nhi u n

c

ng’’ (1951) c a

c m t s cây u th lai v sinh

cs

b trí cây trong v

n

m 2.

u n m 1961, Girdano ã ti n hành thí nghi m giâm hom B ch àn
E.camalodulensis m t n m tu i,
nghiên c u ng
àn ã

t t l ra r 60%.

i pháp Franclet ã

n n m 1963 nhà

a ra m t danh sách g m 58 loài B ch

c th nghi m và giâm hom thành công.

N m 1972, Bhatgans th nghi m giâm hom cây T ch (tectonagiandis)
trong m t công th c thích h p

ã cho t l ra r c a hom giâm là 65,8%.

C ng theo nghiên c u Bhatgans và Joski
g c B ch

n

àn (Eucaly Plustereti corus) x

100ppm cho t l ra r

n m 1973, giâm hom ch i
lý b ng thu c IBA n ng

t 60% 1 .

N m 1984, nhà nghiên c u n i ti ng ng
ti n hành nhân gi ng hom cây Vân sam
Ruden c ng b t

u tr

i

c là R.Kleinschmit ã

C ng hòa Liên Bang

ng trình này t i Nauy. Ban

c. Và

u h ch t p trung tìm

hi u các k thu t c b n và c n thi t cho quá trình giâm hom. Và i u
bi t là ông ã tìm ra hom giâm
T
ã

t

u th p k 80

c

c l y t cây m không quá l n tu i.

n nay, thì công tác nghiên c u t o gi ng hom cây r ng

c nhi u thành công l n nh các loài cây lá kim, các loài cây lá r ng.
ông Nam Á nh ng n m g n ây, vi c nghiên c u và s n xu t cây

hom ã

c ti n hành

nhi u n

c. Trung tâm gi ng cây tr ng r ng Asean-

Canada (ACFTSC) ã t ch c nghiên c u gi ng hom t nh ng n m 1988. Là
n i có c s h t ng t t nh t, thích h p nh t cho công tác giâm hom và ã thu
c nhi u k t qu

i v i loài cây h

u.


15

T i Trung Qu c ã xây d ng

c m t quy trình công ngh v s n xu t

cây con b ng mô hom cho hàng lo t cây thân g , cây n qu và cây c nh.
2.3 Tình hình nghiên c u t i Vi t Nam
Tr

c nh ng thành t u nhân gi ng cây r ng b ng ph

ng pháp giâm

hom, các nhà khoa h c Vi t Nam c ng ã tìm ra nh ng quy trình, ph

ng

pháp riêng cho vi c giâm hom cho m t s loài cây r ng phù h p v i i u ki n
t nhiên c a n

c ta.

u tiên vào n m 1976, nh ng thí nghi m nhân gi ng b ng hom v i
m t s loài cây nh Thông, B ch àn

c ti n hành t i trung tâm nghiên c u

cây nguyên li u gi y t i Phù Ninh – Phú Th .
Nh ng n m 1983-1984, các th nghi m nhân gi ng b ng hom

c

ti n hành t i vi n khoa h c Lâm Nghi p Vi t Nam. N i dung nghiên c u t p
trung vào
môi tr

c i m gi i ph u c a hom, nh h

ng c a nhi t

,

mc a

ng và x lý hom b ng ch t kích thích.

Cùng n m 1984, Nguy n Ng c Tân ã giâm hom thành công loài cây

M t cây non ho c t ch i g c cây tr
40%

hom ch a hóa g ho c cây M

2,4D n ng

ng thành. Ông cho bi t t l ra r là
khi các hom này

c x lý v i thu c

50ppm trong 3 giây 9 .

Và t nh ng n m 1990 tr l i ây, ã có r t nhi u nh ng nghiên c u v
r t nhi u loài cây khác nhau t o nên s phong phú và a d ng ngu n gi ng
cây r ng. Nh các loài B ch àn (1990 - 1991), cây S (L ng S n 1990), Keo
lá tràm và Keo lai (1995), cây Bách xanh (1999), P mu (Lâm

ng), Thông

(Ba Vì 1995).
Theo b n tin d án tr ng m i 5 tri u ha r ng s 4 – 2005 nhân gi ng
m t s loài cây r ng b ng ph
-

i v i cây P mu có

ng pháp giâm hom ã có nhi u tri n v ng:
tu i t 2–8 tu i l y cành c a cây tr

thành ho c ã qua t o ch i. Hom ra r

ng

t 80–90% khi x lý b ng NAA 1,5%

v i giá th b ng cát hay tr c ti p trong túi b u.


16

i v i cây Bách xanh

tr

tu i t 2–10 tu i l y cành c a cây

ng thành ho c ã qua t o ch i. Hom ra r 85–95% khi x lý IBA 1% v i

giá th b ng cát.
- V i cây H ng t ng giâm hom thành công
khác nhau b ng ch i v
r

t c a cây tr

các giai o n có

tu i

ng thành ho c ã qua t o ch i. Hom ra

t 80–85% khi x lý b ng IBA 1,5% trên giá th b ng cát.
-

i v i cây Phay có m t s nghiên c u sau:

Nghiên c u

c i m sinh v t h c c a cây Phay ph c v tr ng r ng t i

t nh B c K n.
2.4 T ng quan v khu v c nghiên c u
* V trí

a lý :

V

m thu c tr

n

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên n m cách

trung tâm thành ph kho ng 3 km v phía Tây. C n c vào b n
Thành Ph Thái nguyên thì v trí v
- Phía B c giáp ph

n

a lý c a

m nh sau:

ng Quán Tri u.

- Phía Nam giáp xã Quy t Th ng.
- Phía Tây giáp xã Phúc Hà.
- Phía ông giáp v i khu dân c tr
c i m

i h c Nông Lâm Thái Nguyên.

a hình

a hình c a xã ch y u là
bình 10-15 0 ,

ng

i bát úp không có núi cao.

cao trung bình 50-70m,

d c trung

a hình th p d n t Tây B c xu ng

ông Nam.
V

n

m thu c tr

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên t

ng

i

b ng ph ng.
c i m
V n
m , ít dinh d

m tr

t ai.
ng

i h c Nông Lâm n m d i chân

i,

t không màu

ng. Do v y ti n hành theo k thu t giâm hom b ng cát m.