Năng lực đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi (Luận văn thạc sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

…………/…………

……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

BÙI THỊ NGỌC THANH

NĂNG LỰC ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BÌNH SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

Thừa Thiên Huế - Năm 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

…………/…………

……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

BÙI THỊ NGỌC THANH

NĂNG LỰC ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BÌNH SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 60 34 04 03
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. CHU XUÂN KHÁNH

Thừa Thiên Huế - Năm 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài “Năng lực đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu

học trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi” là công trình nghiên
cứu thực sự của bản thân tôi, chưa được công bố ở bất kỳ nơi nào và được thực
hiện trên việc vận dụng các kiến thức đã được học, nghiên cứu các tài liệu tham
khảo, kết hợp với quá trình điều tra, khảo sát thực tiễn và với sự hướng dẫn khoa
học của TS. Chu Xuân Khánh, qua trao đổi với đồng nghiệp, người thân để
hoàn thành luận văn của mình. Số liệu và các kết quả nghiên cứu trong luận văn
là trung thực, hoàn toàn dựa theo số liệu thu thập và điều tra tại địa phương. Các
thông tin trích dẫn và số liệu sử dụng trong luận văn đều được dẫn nguồn tài liệu
tham khảo.
Thừa Thiên Huế, ngày 27 tháng 12 năm 2017
Học viên

Bùi Thị Ngọc Thanh

LỜI CẢM ƠN
Luận văn này là kết quả của bản thân sau một quá trình nỗ lực học tập và
nghiên cứu với sự giúp đỡ của thầy cô, đơn vị, đồng nghiệp và người thân.
Để có được thành quả ngày hôm nay, lời đầu tiên xin bày tỏ lòng biết ơn
sâu sắc đến Thầy giáo TS. Chu Xuân Khánh, người trực tiếp hướng dẫn khoa
học, đã dành nhiều thời gian, công sức trong quá trình nghiên cứu để giúp tôi
hoàn thành luận văn này.
Tiếp theo, xin gửi lời cảm ơn đến Cơ sở Học viện Hành chính khu vực
miền Trung, Khoa Sau đại học Học viện Hành chính Quốc gia cùng toàn thể các
thầy, cô giáo của Học viện hành chính Quốc gia đã giảng dạy tận tình và truyền
đạt những kiến thức quý báu, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Tuy có nhiều cố gắng, nhưng trong luận văn này không tránh khỏi những
thiếu sót, hạn chế. Tôi kính mong quý thầy, cô và những người quan tâm đến đề
tài có những đóng góp, giúp đỡ để đề tài được hoàn thiện hơn.
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn./.
Học viên

Bùi Thị Ngọc Thanh


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................................1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC ĐỘI NGŨ HIỆU
TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC .........................................................................9
1.1. Hiệu trưởng và các khái niệm liên quan: .............................................................9
1.1.1. Hiệu trưởng và nhiệm vụ quyền hạn của hiệu trưởng .............................................9
1.1.2. Các khái niệm liên quan:.................................................................................11
1.2. Trường tiểu học và vị trí, vai trò của trường tiểu học ........................................14
1.2.1. Vị trí của trường tiểu học ....................................................................................14
1.2.2. Mục tiêu giáo dục tiểu học:.................................................................................14

1.2.3. Nhiệm vụ, quyền hạn của trường tiểu học...................................................15
1.2.4. Quy định hạng trường tiểu học:..........................................................................16
1.3. Các tiêu chí đánh giá năng lực hiệu trưởng: ......................................................16
1.3.1. Kiến thức:.............................................................................................................16
1.3.2. Kỹ năng, nghiệp vụ: ............................................................................................20
1.3.3. Tinh thần, thái độ, ý thức, hành vi, đạo đức.......................................................20
1.3.4. Phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp.........................................................21
1.3.5. Năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm: ......................................................23
1.3.6. Năng lực quản lý trường tiểu học:......................................................................23
1.3.7. Năng lực tổ chức phối hợp với gia đình học sinh, cộng đồng và xã hội ..26
1.3.8. Kết quả thực thi công vụ .....................................................................................27
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực hiệu trưởng ...............................................27
1.4.1. Yếu tố khách quan...............................................................................................27
1.4.2. Yếu tố chủ quan...................................................................................................29
1.5. Sự cần thiết khách quan phải nâng cao năng lực đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu
học . ...........................................................................................................................30


Chương 2. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG CÁC
TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN BÌNH SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI .............34
2.1 Đặc điểm tự nhiên, xã hội, kinh tế huyện Bình Sơn tỉnh Quảng Ngãi ...............34
2.2. Khái quát về giáo dục huyện Bình Sơn tỉnh Quảng Ngãi. ................................37
2.2.1. Đánh giá chung:...................................................................................................37
2.2.2. Khái quát về giáo dục tiểu học huyện Bình Sơn tỉnh Quảng Ngãi. .................39
2.3. Phân tích thực trạng năng lực của hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Bình
Sơn tỉnh Quảng Ngãi ................................................................................................42
2.3.1. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ, lý luận chính trị ............................................42
2.3.2. Đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Bình Sơn. ..............................45
2.3.3. Thực trạng thực hiện công tác quản lý của hiệu trưởng các trường tiểu học
huỵên Bình Sơn. ............................................................................................................53

2.4. Kết quả thực thi công vụ của hiệu trưởng:.........................................................54
2.5. Phân tích thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực của hiệu trưởng các
trường Tiểu học huyện Bình Sơn..............................................................................55
2.5.1. Về số lượng:.........................................................................................................55
2.5.2. Về chất lượng: .....................................................................................................55
2.5.3. Về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm. .................................................57
2.5.4. Về năng lực quản lý: ...........................................................................................59
2.5.5. Về năng lực tổ chức phối hợp với gia đình học sinh, cộng đồng và xã hội: ...61
2.6. Thực trạng năng lực đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học huyện Bình Sơn tỉnh
Quảng Ngãi . .............................................................................................................62
2.6.1. Công tác quy hoạch:............................................................................................62
2.6.2 Công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển, bãi miễn. .....63
2.6.3 Công tác đào tạo, bồi dưỡng. ...............................................................................65
2.6.4 Công tác kiểm tra, đánh giá. ................................................................................66
2.6.5 Công tác thực hiện chế độ, chính sách đãi ngộ, khen thưởng, kỷ luật. .............67
2.7. Những thành công và hạn chế nâng cao năng lực đội ngũ hiệu trưởng trường
tiểu học huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi . ............................................................69


2.7.1. Thành công. .........................................................................................................69
2.7.2. Hạn chế.................................................................................................................70
2.8. Những thuận lợi, khó khăn trong việc nâng cao năng lực ở các trường tiểu học
huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi . ..........................................................................71
2.8.1. Thuận lợi: .............................................................................................................71
2.8.2 Khó khăn:..............................................................................................................72
Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC
ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN BÌNH SƠN
TỈNH QUẢNG NGÃI ............................................................................................74
3.1. Phương hướng và mục tiêu: ...............................................................................74
3.1.1. Phương hướng: ....................................................................................................74

3.1.2. Mục tiêu: ..............................................................................................................75
3.1.3. Nguyên tắc đề xuất giải pháp: ............................................................................77
3.2. Một số giải pháp nâng cao năng lực đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học
huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi............................................................................79
3.2.1. Nâng cao nhận thức của lãnh đạo huyện Bình Sơn về vai trò quản lý của hiệu
trưởng tiểu học ...............................................................................................................79
3.2.2. Xây dựng quy hoạch đội ngũ hiệu trưởng tiểu học:..........................................81
3.2.3. Phát huy vai trò, năng lực của hiệu trưởng các trường tiểu học nâng cao chất
lượng và hiệu quả quản lý. ............................................................................................82
3.2.4. Thực hiện công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển, bãi
miễn. ...............................................................................................................................84
3.2.5. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu
3.2.6. Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá năng lực quản lý của Hiệu trưởng Tiểu
học...................................................................................................................................99
3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp đề xuất ..........................................................102
3.4. Khảo nghiệm đánh giá về tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp ......104
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .....................................................................111
1.Kết luận ................................................................................................................111


2. Khuyến nghị........................................................................................................112
2.1. Đối với UBND tỉnh Quảng Ngãi và Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Ngãi ... 112
2.2. Đối với UBND -Phòng GD&ĐT huyện Bình Sơn .......................................... 113
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng số 1: Quy định hạng trường tiểu học. ......................................................................16
Bảng số 2.1: Quy mô lớp học, số lượng học sinh tiểu học toàn huyện năm học 2015
– 2016........................................................................................................................40

Bảng số 2.2: Tổng hợp biên chế cấp tiểu học năm học 2016 – 2017 của Phòng
GD&ĐT Huyện Bình Sơn tỉnh Quảng Ngãi. ...........................................................41
2.3. Phân tích thực trạng năng lực của hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Bình
Sơn tỉnh Quảng Ngãi ................................................................................................42
Bảng 2.3. Danh sách và trình độ của đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học ở huyện
Bình Sơn tỉnh Quảng Ngãi........................................................................................42
Bảng 2.4. Đánh giá, xếp loại Hiệu trưởng theo Chuẩn hiệu trưởng .........................46
Bảng 2.5. Kết quả tự đánh giá của Hiệu trưởng về năng lực của hiệu trưởng các
trường tiểu học huyện Bình Sơn ...............................................................................46
Bảng 2.6. Kết quả đánh giá hiệu trưởng của cán bộ, GV và nhân viên các trường
tiểu học ......................................................................................................................48
Bảng 2.7. Kết quả đánh giá của cơ quan quản lý về năng lực của hiệu trưởng các
trường tiểu học huyện Bình Sơn ...............................................................................51
Bảng 2.8: Hệ số phụ cấp chức vụ lãnh đạo trong các trường tiểu học: ....................53
Bảng 2.9: Kết quả thực thi công vụ của hiệu trưởng ................................................54
Bảng số 2.10: Tổng hợp kết quả trưng cầu ý kiến đánh giá về năng lực chuyên môn,
nghiệp vụ sư phạm của hiệu trưởng trường tiểu học huyện Bình Sơn tỉnh Quảng
Ngãi ...........................................................................................................................58
Bảng số 2.11: Tổng hợp kết quả trưng cầu ý kiến đánh giá về năng lực quản lý của
CBQL trường tiểu học huyện Bình Sơn tỉnh Quảng Ngãi . .....................................60


Bảng số 2.12: Tổng hợp kết quả trưng cầu ý kiến đánh giá về năng lực lực tổ chức
phối hợp với gia đình học sinh, cộng đồng và xã hội của CBQL trường tiểu học
huyện Bình Sơn tỉnh Quảng Ngãi ............................................................................61
Bảng số 2.13: Kết quả điều tra, đánh giá thực trạng việc xây dựng quy hoạch đội
ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Bình Sơn tỉnh Quảng Ngãi . ...............62
Bảng số 2.14: Kết quả điều tra, đánh giá thực trạng công tác tuyển chọn, bổ nhiệm,
bổ nhiệm lại, luân chuyển, bãi miễn đội ngũ CBQL các trường tiểu học huyện Bình
Sơn tỉnh Quảng Ngãi ................................................................................................63

Bảng số 2.15: Kết quả điều tra, đánh giá thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng
đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Bình Sơn tỉnh Quảng Ngãi . .......65
Bảng số 2.16: Kết quả điều tra, đánh giá thực trạng công tác kiểm tra, đángiá đội
ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Bình Sơn tỉnh Quảng Ngãi . .............67
Bảng số 2.17: Kết quả điều tra, đánh giá thực trạng việc thực hiện chế độ, chính
sách đãi ngộ, khen thưởng, kỷ luật đối với đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học
huyện Bình Sơn tỉnh Quảng Ngãi ............................................................................68


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ số 2.1: Thực trạng phát triển đội ngũ hiệu trưởng ở các trường tiểu học
huyện Bình Sơn.........................................................................................................69
Bảng 3.1. Tổng hợp đánh giá tính cần thiết của các giải pháp nâng cao ................105
Bảng 3.2. Tổng hợp đánh giá tính khả thi của các giải pháp quản lý .....................106
nâng cao năng lực quản lý của hiệu trưởng trường tiểu học huyện Bình Sơn .......106
Bảng 3.3. Tổng hợp đánh giá sự tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của
giải pháp quản lý nâng cao năng lực quản lý của hiệu trưởng ...............................107


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Đất nước ta đang trong thời kỳ đấy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa
và hội nhập kinh tế quốc tế, đòi hỏi phải đổi mới hệ thống Giáo dục - Đào tạo.
Đầu tư, quan tâm đến giáo dục là tạo tiền đề quan trọng cho việc phát triển
nguồn nhân lực, nhân tài cho đất nước. Trong giai đoạn hiện nay với tốc độ công
nghiệp hoá, hiện đại hoá diễn ra nhanh, mạnh, có phạm vi ảnh hưởng rộng lớn
trên cả nước, trên tất cả các lĩnh vực thì việc phát triển giáo dục- đào tạo, coi
giáo dục là quốc sách hàng đầu là điều mà Đảng và nhà nước ta quan tâm nhất.
Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 của ban Bí thư Trung
ương Đảng cộng sản Việt Nam nêu rõ: "Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà giáo

và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hoá, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng,
đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối
sống, lương tâm, tay nghề nhà giáo, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước". [4, tr1]
Đại hội XII của Đảng cộng sản Việt Nam tiếp tục khẳng định: " Giáo dục
là quốc sách hàng đầu. Phát triển giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí,
đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu
từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người
học; học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn. Phát triển giáo dục và đào
tạo phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế- xã , xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, với
tiến bộ khoa học-công nghệ, yêu cầu phát triển nguồn nhân lực và thị trường lao
động.”
Cán bộ quản lý giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản
lý, điều hành các hoạt động giáo dục. Trong đó, hiệu trưởng là người chịu
trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trường, do cơ quan nhà nước có
thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận. Trong phạm vi, chức năng nhiệm vụ của
1


mình, họ là những người trực tiếp truyền tải và thực thi chính sách pháp luật
của nhà nước đến với cán bộ, giáo viên và học sinh; là người trực tiếp chịu
trách nhiệm trong việc giáo dục nhân cách học sinh.
Một trong các yếu tố quyết định cho sự thành công của giáo dục là năng
lực hiệu trưởng nhà trường. Hiệu trưởng có vai trò quyết định đến chất lượng và
hiệu quả giáo dục của mỗi nhà trường, mỗi cơ sở giáo dục.
Trong những năm qua, đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học được đào
tạo bài bản, phần lớn có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức trong sáng và lối
sống lành mạnh, trình độ chuyên môn nghiệp vụ ngày càng nâng cao. Đã góp
phần quan trọng thực hiện mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi
dưỡng nhân tài, góp phần vào thắng lợi của sự nghiệp cách mạng nước ta.

Hai trong sáu nhiệm vụ về: “ Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục,
phát triển nguồn nhân lực” của Nghị quyết XII của Đảng đã đề ra:“Đổi mới
căn bản công tác quản lý giáo dục, đào tạo, bảo đảm dân chủ, thống nhất; tăng
cường quyền tự chủ và chịu trách nhiệm xã hội của cơ sở giáo dục; coi trọng
quản lý chất lượng” và “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, đáp ứng
yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo” .
Trong trường phổ thông, Hiệu trưởng là thủ trưởng đơn vị do Nhà nước
bổ nhiệm bằng văn bản quy phạm pháp luật theo chế độ phân cấp hiện hành.
Là người chịu trách nhiệm pháp lý cao nhất của một nhà trường, đồng thời
thực hiện những quyền và nhiệm vụ do Nhà nước giao về điều hành và quản
lý nhà trường, Hiệu trưởng phải là người phải có chuyên môn, có năng lực
quản lý và có đạo đức trong sáng. Như vậy, người quản lý - Hiệu trưởng ở các
trường Tiểu học cũng không nằm ngoài những qui định trên.
Hiện nay, vai trò, năng lực quản lý của Hiệu trưởng các trường Tiểu
học nói chung và Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Bình Sơn, tỉnh
Quảng ngãi nói riêng đang ngày càng được nâng cao, đáp ứng yêu cầu quản lý
2


giáo dục và góp phần to lớn vào sự nghiệp phát triển giáo dục của đất nước.
Tuy nhiên, một số Hiệu trưởng các trường Tiểu học còn bộc lộ những hạn
chế nhất định trong quá trình quản lý nhà trường như năng lực còn hạn chế,
tac phong chuyên nghiệp của đội ngũ hiệu trưởng chưa cao, tính chuyên môn
còn hạn chế, đặc biệt trong công tác tham mưu, xây dựng kế hoạch và chỉ đạo
thực hiện.v.v, điều này cũng ảnh hưởng lớn đến chất lượng hệ thống giáo dục
quốc dân nói chung và bậc tiểu học nói riêng.
Xuát phát từ vị trí quan trọng của trường tiểu học, để đảm báo hoạt
động có hiệu quả của nhà trường, có trình độ cao về chuyên môn nghiệp vụ,
lý luận chính trị để giải quyết những vấn đề thực tế cho nhà trường, góp phần
xây dựng và phát triển sự nghiệp giáo dục của huyện nhà.

Bình Sơn là một huyện đồng bằng của tỉnh Quảng Ngãi, cách tỉnh lỵ 20
km về phía Nam, là một huyện có quy mô trường lớp rộng lớn kể cả về mặt
không gian và về số lượng. Toàn huyện có 34 trường tiểu học/ 25 xã, thị trấn.
Là một huyện có xuất phát điểm về giáo dục thấp, vì địa bàn rộng, các điểm
trường nằm rải rác ở thôn, xóm, điều kiện vật chất chưa đáp ứng với đòi hỏi
với yêu cầu đổi mới Giáo dục- Đào tạo.
Chính vì vậy việc nâng cao năng lực hiệu trưởng trường tiểu học là
một đòi hỏi cấp thiết hiện nay nhất là việc chuẩn hoá đội ngũ hiệu trưởng một
cahs chuyên nghiệp. Nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn của các trường tiểu học
ở huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng ngãi, việc nghiên cứu các giải pháp nâng cao
năng lý quản lý của Hiệu trưởng là một yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện
nay. Chính vì những lý do nêu trên nên tôi chọn đề tài nghiên cứu “Năng lực
đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh
Quảng Ngãi”.

3


2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Vấn đề quản lý giáo dục đã có nhiều dự án, đề án, công trình nghiên
cứu, nhiều bài báo, đề tài đề cập đến vấn đề nâng cao năng lực quản lý của
Hiệu trưởng nhà trường. Các công trình, các bài viết trên đều thể hiện các
khía cạnh của một số yếu tố thuộc nội hàm về chất lượng giáo dục và năng
lực của đội ngũ Hiệu trưởng ; phản ánh những khía cạnh nhất định của các
nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục của nước ta, bao gồm: Chất lượng
quản lý (trong đó có đề cập đến vai trò quản lý và tầm quan trọng của hiệu
trưởng); Mục tiêu, chương trình đào tạo; nội dung, phương pháp dạy học.
Chúng ta có thể kể ra một loạt các công trình nghiên cứu được cho là tiêu biểu
về những vấn đề liên quan đến chất lượng giáo dục nói chung và tiểu học nói
riêng, như:

- Năm 1984, tác giả Hà Sỹ Hồ với giáo trình: "Những bài giảng về quản
lý trường học", Tập1, Tập 2;
- Năm 1989, tác giả Hà Thế Ngữ với công trình “Dự báo giáo dục- Vấn
đề và xu hướng”;
- Tác giả Phạm Minh Hạc và nhiều tác giả với công trình: “Giáo dục
Việt Nam trước ngưỡng của thế kỷ XXI” xuất bản năm 2002;
- Năm 2004, hai tác giả Đặng Quốc Bảo và Nguyễn Đắc Hưng với công
trình: “Giáo dục Việt Nam hướng tới tương lai - Vấn đề và giải pháp”;
- Tác giả Thái Văn Thành với giáo trình “Quản lý Giáo dục và Quản lý
Nhà trường” xuất bản năm 2007;
- Năm 2009, tác giả Trần Khánh Đức với công trình “Giáo dục và phát
triển nguồn nhân lực trong thế kỷ XXI”; …
Tuy nhiên, các công trình này chủ yếu tiếp cận giáo dục trên
phương diện khoa học giáo dục, với đối tượng nghiên cứu riêng, tuy có đề
4


cập đến vai trò quản lý của Hiệu trưởng đối với chất lượng giáo dục,
nhưng không nhiều. Duy chỉ có hai công trình “Quản lý Giáo dục và Quản
lý Nhà trường” (2007) của tác giả Thái Văn Thành và “Những bài giảng
về quản lý trường học” của tác giả Hà Sỹ Hồ là đề cập tương đối sâu về
vai trò quản lý của Hiệu trưởng trong trường học.
Bên cạnh đó, còn có một số bài viết về vấn đề vai trò, năng lực quản lý
của Hiệu trưởng như:
- Đinh Văn Lê với bài viết “Chân dung Hiệu trưởng thời đổi mới” đăng
trên báo Giáo dục và Thời đại, số 53 - 2011;
- Nguyễn Trọng Hưng với bài viết “ Đổi mới công tác quy hoạch nhằm
nâng cao chất lượng cán bộ quản lý các trường tiểu học” đăng trên Tạp chí
Giáo dục, số đặc biệt, tháng 11 năm 2010.
Có thể thấy một điểm chung rằng, mặc dù Hiệu trưởng có vai trò quan

trọng đối với chất lượng giáo dục và sự phát triển của nhà trường, nhưng hầu
hết, vấn đề này chỉ được trình bày lồng ghép vào các nghiên cứu chung về
giáo dục, hoặc trong các giáo trình, các công trình nghiên cứu về quản lý giáo
dục, quản lý nhà trường, mà chưa có một tài liệu nào nghiên cứu một cách
chuyên sâu, đầy đủ và hệ thống cơ sở khoa học về năng lực và vai trò của
Hiệu trưởng trường tiểu học đối với chất lượng giáo dục và sự phát triển của
nhà trường tiểu học, nhất là trước yêu cầu cấp bách về nâng cao chất lượng
toàn bộ nền giáo dục quốc dân nước ta trong thời kỳ hội nhập.
Tuy các đề tài đã đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản
lý của Hiệu trưởng, mỗi công trình đề cập vấn đề một cách khác nhau nhưng
chưa có công trình nào nghiên cứu về giải pháp quản lý nâng cao “Năng lực
đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh

5


Quảng Ngãi”. Những quan điểm, nhận định, đánh giá của công trình khoa
học liên quan đến đề tài đều được tác giả nghiên cứu, tham khảo có chon lọc.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích:
Nhằm làm sáng tỏ về mặt lý luận và những vấn đề về thực trạng năng
lực hiệu trưởng trường tiểu học, qua đó đề xuất đề xuất một số giải pháp nâng
cao“Năng lực đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học trên địa bàn huyện Bình
Sơn, tỉnh Quảng Ngãi” phù hợp với tình hình phát triển giáo dục tiểu học ở
địa phương, đáp ứng yêu cầu của giáo dục trong giai đoạn hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ:
Để đạt được mục tiêu trên, đề tài đặt ra giả quyết 3 nhiệm vụ chính sau:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về năng lực đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu
học trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi
- Phân tích và đánh giá thực trạng năng lực đội ngũ hiệu trưởng trường

tiểu học trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng ngãi. Từ đó rút ra những
hạn chế cần khắc phục và tìm ra nguyên nhân của hạn chế đó.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao năng lực đội ngũ
hiệu trưởng trường Tiểu học trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng ngãi
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu:
Luận văn tập trung nghiên cứu Năng lực đội ngũ hiệu trưởng trường
tiểu học công lập trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi.
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
4.2.1. Về nội dung:

6


Luận văn nghiên cứu làm rõ các nhóm tiêu chí đánh giá năng lực Hiệu
trưởng các trường tiểu học công lập, thông qua các yếu tố cấu thành năng lực
hiệu trưởng, thông qua kết quả thực thi công vụ, luận văn lấy số liệu thực tiễn,
số liệu được phân tích, kết hợp với phiếu điều tra, khảo sát ý kiến của giáo
viên, nhân viên, phụ huynh để đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao năng
lực hiệu trưởng tiểu học công lập trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng
Ngãi.
4.2.2. Thời gian nghiên cứu:
Nghiên cứu thông qua số liệu về thực trạng năng lực hiệu trưởng các
trường tiểu học được thu thập trong khoảng thời gian từ năm học 2012-2013
đến năm học 2015-2016. Trên cơ sở đó đề xuất giải pháp từ năm học 20162018.
4.2.3. Địa bàn nghiên cứu:
Nghiên cứu được tiến hành ở 34 trường tiểu học công lập trên địa bàn
huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Phương pháp luận:

Để đạt được mục tiêu nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, luận văn dựa
trên cơ sở phương pháp luận chủ nghĩa Mác Lê- nin, tư tưởng Hồ Chí Minh
và các quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về công tác quản lý đồng thời
kế thừa có chọn lọc các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học có liên
quan..
5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Các phương pháp sẽ thực hiện để đạt được mục đích nghiên cứu của
luận văn đó là: phương pháp định tính; phương pháp phân tích số liệu định
lượng từ các thông tin phiếu đánh giá Chuẩn Hiệu trưởng và điều tra cơ sở.
7


6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
- Ý nghĩa về lý luận: Hệ thống hóa và góp phần hoàn thiện hệ thống
cơ sở lý luận và thực tiễn của năng lực quản lý của Hiệu trưởng các trường
Tiểu học; làm cơ sở để giải quyết một số bất cập về năng lực quản lý phát
sinh trong thực tiễn quản lý, khuyến nghị một số biện pháp tiếp tục thực hiện
có hiệu quả Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 24/12/2013 của Ban chấp hành
Trung ương Đảng khóa XI về “ Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và Đào
tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”
- Ý nghĩa về thực tiễn: Góp phần nâng cao năng lực đối với đội ngũ
Hiệu trưởng trường Tiểu học trên địa bàn huyện. Từ đó góp phần nâng cao
chất lượng dạy và học, nâng cao tỷ lệ trường đạt chuẩn Quốc gia trên cơ sở
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Bình Sơn các khóa nhất là từ khoá XXV –
XXVI.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục các tài liệu tham
khảo và phụ lục, luận văn có 3 chương với nội dung như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về “Năng lực đội ngũ hiệu trưởng trường

tiểu học trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi”.
Chương 2: Thực trạng “Năng lực đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu
học trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi”.
Chương 3: Mục tiêu, phương hướng và giải pháp “Năng lực đội ngũ
hiệu trưởng trường tiểu học trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng
Ngãi”.

8


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC ĐỘI NGŨ HIỆU
TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Hiệu trưởng và các khái niệm liên quan:
1.1.1. Hiệu trưởng và nhiệm vụ quyền hạn của hiệu trưởng
1.1.1.1. Khái niệm “Hiệu trưởng”
Điều 54, Luật Giáo dục 2005 ( Sửa đổi, bổ sung năm 2009) quy định về
Hiệu trưởng như sau:
- Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà
trường, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận.
- Hiệu trưởng các trường thuộc hệ thống giáo dục quốc dân phải được
đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý trường học.
- Tiêu chuẩn, nhiệm vụ và quyền hạn của hiệu trưởng; thủ tục bổ
nhiệm, công nhận hiệu trưởng trường đại học do Thủ tướng Chính phủ quy
định; đối với các cấp học khác do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy
định; đối với cơ sở dạy nghề do thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước về dạy
nghề quy định.
Theo Thông tư số 41/2010/TT-BGD ĐT, ngày 30 tháng 12 năm 2010
về ban hành Điều lệ trường Tiểu học, thì hiệu trưởng trường tiểu học được qui
định như sau:

Hiệu trưởng trường tiểu học là người chịu trách nhiệm tổ chức, quản lí
các hoạt động và chất lượng giáo dục của nhà trường. Hiệu trưởng do Trưởng
phòng giáo dục và đào tạo bổ nhiệm đối với trường tiểu học công lập, công
nhận đối với trường tiểu học tư thục theo quy trình bổ nhiệm hoặc công nhận
Hiệu trưởng của cấp có thẩm quyền.
Người được bổ nhiệm hoặc công nhận làm hiệu trưởng trường tiểu học
phải đạt chuẩn hiệu trưởng trường tiểu học.
9


Nhiệm kì của Hiệu trưởng trường tiểu học là 5 năm. Sau 5 năm, Hiệu
trưởng được đánh giá và có thể được bổ nhiệm lại hoặc công nhận lại. Đối với
trường tiểu học công lập, Hiệu trưởng được quản lí một trường tiểu học không
quá hai nhiệm kì. Mỗi Hiệu trưởng chỉ được giao quản lí một trường tiểu học.
Sau mỗi năm học, mỗi nhiệm kì công tác, Hiệu trưởng trường tiểu học
được cán bộ, giáo viên trong trường và cấp có thẩm quyền đánh giá về công
tác quản lí các hoạt động và chất lượng giáo dục của nhà trường theo quy
định.
1.1.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng:
Một là, Xây dựng quy hoạch phát triển nhà trường; lập kế hoạch và tổ
chức thực hiện kế hoạch dạy học, giáo dục; báo cáo, đánh giá kết quả thực
hiện trước Hội đồng trường và các cấp có thẩm quyền;
Hai là, lập các tổ chuyên môn, tổ văn phòng và các hội đồng tư vấn
trong nhà trường; bổ nhiệm tổ trưởng, tổ phó;
Ba là, Phân công, quản lí, đánh giá, xếp loại; tham gia quá trình tuyển
dụng, thuyên chuyển; khen thưởng, thi hành kỉ luật đối với giáo viên, nhân
viên theo quy định;
Bốn là, Quản lí hành chính; quản lí và sử dụng có hiệu quả các nguồn
tài chính, tài sản của nhà trường;
Năm là, Quản lí học sinh và tổ chức các hoạt động giáo dục của nhà trường; tiếp nhận, giới thiệu học sinh chuyển trường; quyết định khen thưởng,

kỉ luật, phê duyệt kết quả đánh giá, xếp loại, danh sách học sinh lên lớp, ở lại
lớp; tổ chức kiểm tra, xác nhận việc hoàn thành chương trình tiểu học cho học
sinh trong nhà trường và các đối tượng khác trên địa bàn trường phụ trách;
Sáu là, Dự các lớp bồi dưỡng về chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ quản
lí; tham gia giảng dạy bình quân 2 tiết trong một tuần; được hưởng chế độ phụ
cấp và các chính sách ưu đãi theo quy định;
10


Bảy là, Thực hiện quy chế dân chủ cơ sở và tạo điều kiện cho các tổ
chức chính trị - xã hội trong nhà trường hoạt động nhằm nâng cao chất lượng
giáo dục;
Tám là, Thực hiện xã hội hoá giáo dục, phối hợp tổ chức, huy động các
lực lượng xã hội cùng tham gia hoạt động giáo dục, phát huy vai trò của nhà
trường đối với cộng đồng.
Theo tác giả Thái Văn Thành, trong trường phổ thông, Hiệu trưởng là
thủ trưởng đơn vị do Nhà nước bổ nhiệm bằng văn bản quy phạm pháp luật
theo chế độ phân cấp hiện hành, Hiệu trưởng là người:
- Đại diện cho nhà trường về mặt pháp lý; Hiệu trưởng là người thay
mặt nhà trường chịu trách nhiệm pháp nhân trước luật pháp nhà nước.
- Có trách nhiệm và có thẩm quyền cao nhất về hành chính, chuyên
môn trong nhà trường; chịu trách nhiệm trước Nhà nước, trước nhân dân tổ
chức, quản lý toàn bộ hoạt động của nhà trường theo đường lối giáo dục của
Đảng.
- Có đầy đủ nhiệm vụ và quyền hạn được quy định trong Điều lệ trường
mầm non, Điều lệ trường tiểu học, trường trung học. [34, 61- 62]
Tóm lại, hiệu trưởng là người đứng đầu một cơ sở đào tạo được nhà
nước công nhận về mặt pháp lý, đại diện cho pháp luật quản lý, điều hành cơ
sở giáo dục và chịu trách nhiệm trước pháp luật, trước nhân dân về việc làm
của mình.

1.1.2. Các khái niệm liên quan:
1.1.2.1.. Năng lực là gì?
Năng lực là nghiên cứu khả năng làm việc của họ gắn với những nhiệm
vụ mà tổ chức đảm nhận. Thiếu năng lực hay không có năng lực là nói đến sự
yếu kém, hạn chế trong việc thực thi công việc trong một tổ chức, trong
những điều kiện cụ thể. Đồng thời cũng cần xem xét khía cạnh năng lực theo
11


mức độ hoàn thiện của công việc mà con người đảm nhiệm. Nếu ở mức tối
thiểu, con người có thể làm được nhiệm vụ giao cho theo những tiêu chuẩn
tối thiểu và khi năng lực của họ được nâng cao, họ có thể làm được những
công việc đó tốt hơn, hiệu quả hơn (chất lượng hơn, tiết kiêm, được chi phí
hơn). Do đó, quy định năng lực đảm nhận công việc cũng phải qui định ở mức
tối thiểu để làm được công việc mà cá nhân được phân công. Dù theo cách
tiếp cận nào, năng lực luôn gắn với cách thức nhìn nhận khả năng thực thi
công việc được giao.
Tóm lại, năng lực là tổng hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ cảu cá
nhân, phù hợp với những yêu cầu của một hoạt động nhất định đảm bảo cho
hoạt động có hiệu quả.
1.1.2.2. Năng lực cá nhân:
Năng lực cá nhân được hiểu là kiến thức, kỹ năng, khả năng và hành vi
mà người hiệu trưởng cần phải có, thể hiện ổn định, đáp ứng yêu cầu công
việc và là yếu tố giúp một cá nhân làm việc hiệu quả hơn so với những người
khác.
Kiến thức: Những kiến thức mà cá nhân học được trên nhiều lĩnh vực,
nhiều cấp học. Đó có thể được thể hiện thông qua hệ thống bằng cấp cá loại
mà cá nhân đó có được. Tuy nhiên, các loại bằng cấp này mới chỉ thể hiện
mức độ kiến thức con người có được trong trường học, những kiến thức này
có thể bị lãng quên nếu con người không có điều kiện sử dụng.

Kỹ năng: Đó chính là khả năng của một người ( không phân biệt mức
độ kiến thức, học vấn) có thể làm, thực hiện có hiệu quả một công việc cụ thể
được trao cho họ. Con người có thể làm được nhiều việc trên nhiều lĩnh vực.
Kỹ năng của con người có được phải thông qua thực thi các công việc.
Nếu như kiến thức có thể có được thông qua học tập, đào tạo và bồi dưỡng thì
khả năng đó phải thông qua thực hành. Một người có kiến thức đã học về một
12


lĩnh vực nào đó nhưng họ phải thông qua thực hành kỹ năng mới hình thành
từng bước và cấp độ kỹ năng ngày càng tăng khi họ đã thành thạo công việc.
Hành vi, ứng xử và các mối quan hệ: Đây là yếu tố thứ ba xác định
được năng lực của một con người. Những biểu hiện về quan hệ, ứng xử, giao
tiếp, nghe, nói là những biểu hiện của hành vi và hành vi của một người chịu
ảnh hưởng của nhiều yếu tố và được thực hiện thông qua những hoạt động cụ
thể. Hành vi ứng xử, giao tiếp, quan hệ mang tính cách của cá nhân con
người. Do vậy, thành công hay thất bại của con người sẽ phụ thuộc vào hành
vi mà chính họ có trong mối quan hệ với cá nhân khác.
Ba yếu tố trên được kết hợp chặt chẽ với nhau tạo nên một chính thể,
đó là năng lực của cá nhân con người.
1.1.2.3. Năng lực hiệu trưởng:
Năng lực của Hiệu trưởng là tổng hợp những kiến thức, kỹ năng, hành
vi ứng xử và các mối quan hệ của Hiệu trưởng được sử dụng trong việc thực
thi nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo qui định của pháp luật, đảm bảocho
hoạt động công vụ được thực thi liên tục, thông suốt và hiệu quả, đáp ứng
được mục tiêu, nhiệm vụ mà nhà trường đã đề ra.
1.1.2.4. Khái niệm “Đội ngũ”:
Có nhiều quan niệm và cách hiểu khác nhau về đội ngũ. Ngày nay khái
niệm đội ngũ được dùng cho các tổ chức trong xã hội một cách rộng rãi như:
"Đội ngũ cán bộ, công chức; đội ngũ trí thức; đội ngũ y, bác sỹ..."đều xuất

phát theo cách hiểu của thuật ngữ quân sự về đội ngũ đó là: "Khối đông người
được tập hợp lại một cách chỉnh tề và được tổ chức thành lực lượng chiến
đấu".
Khái niệm đội ngũ tuy có các cách hiểu khác nhau nhưng đều có chung
một điểm đó là: Một nhóm người được tổ chức và tập hợp thành một lực

13


lượng để thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng hay không cùng
nghề nghiệp nhưng đều có chung một mục đích nhất định.
Từ các cách hiểu trên, có thể nêu chung: Đội ngũ là một tập thể gồm số
đông người, có cùng lý tưởng, cùng mục đích, làm việc theo sự chỉ huy thống
nhất, có kế hoạch, gắn bó với nhau về quyền lợi vật chất cũng như tinh thần.
1.2. Trường tiểu học và vị trí, vai trò của trường tiểu học
1.2.1. Vị trí của trường Tiểu học
Điều 2 - Điều lệ trường Tiểu học xác định: " Trường Tiểu học là cơ sở
giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân, có tư cách pháp nhân, có
tài khoản và con dấu riêng". [5, Tr 5].
1.2.2. Mục tiêu giáo dục tiểu học:
Mục tiêu giáo dục tiểu học theo điều 27 - Luật giáo dục: "Giáo dục tiểu
học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển
đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ
bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở". [26, Tr 15].
Mục tiêu quản lý trường tiểu học là quá trình sư phạm diễn ra trong nhà
trường, sử dụng có hiệu quả về nhân lực, tài lực, vật lực nhằm đạt hiệu quả
cao nhất.
Quản lý trường tiểu học chủ yếu là quản lý hoạt động dạy, học, các
hoạt động phục vụ cho việc dạy và học nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
Mục tiêu cụ thể của giáo dục tiểu học trong giai đoạn hiện nay cần đạt

được một số vấn đề:
Củng cố, nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục tiểu học trong cả nước,
nâng tỷ lệ đạt chuẩn, củng cố vững chắc thành tựu PCGDTH – CMC.
Duy trì, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở bậc tiểu học, chuẩn
bị tốt các điều kiện cho học sinh học 2 buổi/ngày. Đổi mới phương pháp dạy
và học, dạy đủ các môn bắt buộc và tự chọn. Xây dựng và đánh giá các
14