Quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng, Thành phố Hà Nội (LV thạc sĩ)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.12 MB, 120 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NỘI VỤ
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
NGUYỄN THỊ HUYỀN TRANG
QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
GIÁO VIÊN CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN ĐAN PHƢỢNG THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG
HÀ NỘI – 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NỘI VỤ
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
NGUYỄN THỊ HUYỀN TRANG
QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
GIÁO VIÊN CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN ĐAN PHƢỢNG THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 60 34 04 03
LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ THÚY
HÀ NỘI - 2016
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá
nhân tôi. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn
này là trung thực và chưa từng được công bố dưới bất cứ hình thức nào. Tôi xin
chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.
Tác giả
Nguyễn Thị Huyền Trang
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu hoàn thành luận văn tốt nghiệp tại
Học viện Hành chính, em luôn nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện giúp đỡ
của các thầy cô trong Ban Giám đốc Học viện, các thầy cô trong khoa Sau Đại
học và các khoa thuộc Học viện. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và lời cảm
ơn trân trọng nhất đến các thầy, cô giáo, đặc biệt là cô hướng dẫn Nguyễn Thị
Thúy, đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em nghiên cứu, hoàn thành luận văn này.
Xin trân trọng cám ơn lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, lãnh đạo
UBND huyện Đan Phượng, lãnh đạo và chuyên viên Phòng Giáo dục - Đào tạo
huyện Đan Phượng, cán bộ quản lý và giáo viên các trường Tiểu học trên địa
bàn huyện Đan Phượng đã nhiệt tình, tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả hoàn
thành luận văn này.
Tác giả xin trân trọng cám ơn các bạn học viên lớp hành chính 19B8
Học viện Hành chính đã ủng hộ, giúp đỡ trong quá trình học tập, nghiên cứu và
làm luận văn tốt nghiệp.
Vì điều kiện về thời gian và khả năng của bản thân có hạn, mặc dù đã có
nhiều cố gắng nhưng luận văn vẫn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất
mong nhận được sự thông cảm, giúp đỡ và góp ý của quý thầy cô và bạn bè,
đồng nghiệp.
Trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày
tháng
năm 2017
Tác giả
Nguyễn Thị Huyền Trang
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CBQL
:
cán bộ quản lý
CNH - HĐH
:
công nghiệp hoá, hiện đại hoá
CSVC
:
cơ sở vật chất
GD&ĐT
:
Giáo dục và Đào tạo
GV
:
giáo viên
GVTH
:
giáo viên tiểu học
QLGD
:
quản lý giáo dục
QLNN
:
quản lý nhà nước
UBND
:
uỷ ban nhân dân
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
Chƣơng 1 ............................................................................................................................ 8
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ................... 8
VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ......................................... 8
1.1. Các khái niệm cơ bản ............................................................................................... 8
1.1.1. Quản lý................................................................................................................ 8
1.1.2.Quản lý nhà nước.............................................................................................10
1.1.3.Phát triển ...........................................................................................................11
1.1.4. Giáo dục và giáo dục tiểu học .......................................................................11
1.1.5. Giáo viên và đội ngũ giáo viên tiểu học .......................................................12
1.1.6.Phát triển đội ngũ giáo viên và phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ......13
1.1.7.Quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học .......................14
1.2.Tổ chức bộ máy quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giáo viên các
trƣờng tiểu học ................................................................................................................14
1.3.Nội dung chủ yếu của hoạt động quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ
giáo viên tiểu học.............................................................................................................16
1.3.1.Ban hành các văn bản quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên
các trường tiểu học ..................................................................................................16
1.3.2.Quy hoạch, lập kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên ...............................18
1.3.3.Tuyển dụng giáo viên mới...............................................................................19
1.3.4.Sử dụng hiệu quả đội ngũ giáo viên hiện có ................................................19
1.3.5.Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên ......................21
1.3.6.Tạo điều kiện, môi trường và đảm bảo cơ chế, chính sách cho đội ngũ
phát triển ...................................................................................................................22
1.3.7.Thanh tra, kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên .........................................23
1.4.Các yếu tố cơ bản ảnh hƣởng đến việc phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
trên địa bàn huyện Đan Phƣợng .................................................................................24
1.4.1.Tình hình kinh tế - xã hội huyện Đan Phượng ...........................................24
1.4.2.Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo của huyện Đan Phượng ........26
1.4.3.Các yêu cầu của đổi mới giáo dục tiểu học trên cả nước nói chung, tại
huyện Đan Phượng nói riêng ................................................................................27
1.4.4.Vấn đề về chính sách, về quản lý đối với đội ngũ giáo viên tiểu học trên
địa bàn huyện Đan Phượng ...................................................................................29
Tiểu kết chƣơng 1 ...........................................................................................................30
Chƣơng 2 .........................................................................................................................31
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN .......................31
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN ĐAN PHƢỢNG THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............................................31
2.1.Khái quát về giáo dục và giáo dục tiểu học huyện Đan Phƣợng thành
phố Hà Nội .....................................................................................................................31
2.1.1. Tình hình phát triển giáo dục huyện Đan Phượng giai đoạn 2012 – 2015...31
2.1.2. Thực tiễn phát triển giáo dục Tiểu học huyện Đan Phượng....................34
2.2. Thực tiễn phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học huyện Đan Phượng .......39
2.2.1. Số lượng............................................................................................................39
2.2.2. Cơ cấu ...............................................................................................................41
2.2.3. Chất lượng........................................................................................................43
2.3. Quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng tiểu học trên
địa bàn huyện Đan Phƣợng, thành phố Hà Nội. ......................................................47
2.3.1.Công tác triển khai văn bản ............................................................................47
2.3.2. Công tác quy hoạch, lập kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên ..............49
2.3.3. Công tác tuyển dụng đội ngũ giáo viên........................................................51
2.3.4.Công tác sử dụng đội ngũ giáo viên ..............................................................53
2.3.5. Công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên..........................................................54
2.3.6. Việc xây dựng môi trường, đảm bảo chế độ, chính sách cho đội ngũ giáo
viên tiểu học huyện Đan Phượng ..........................................................................58
2.3.7. Công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên tiểu học huyện
Đan Phượng .............................................................................................................60
2.4. Đánh giá hoạt động quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giáo viên các
trƣờng tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phƣợng, thành phố Hà Nội. ..............61
2.4.1. Mặt mạnh .........................................................................................................61
2.4.2. Mặt yếu .............................................................................................................63
2.4.3. Thuận lợi ..........................................................................................................66
2.4.4. Khó khăn ..........................................................................................................67
2.4.5. Nguyên nhân của những hạn chế ................................................................68
Tiểu kết chƣơng 2 ...........................................................................................................71
Chƣơng 3 ..........................................................................................................................72
GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT
TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC TRÊN................72
ĐỊA BÀN HUYỆN ĐAN PHƢỢNG THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..............................72
3.1. Cơ sở đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về phát triển
đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng .........................................................72
3.1.2. Về định hướng phát triển giáo dục huyện Đan Phượng...........................73
3.1.3. Định hƣớng phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học. ..................................75
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giáo
viên tiểu học huyện Đan Phƣợng.................................................................................76
3.2.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp ........................................................................76
3.2.2. Các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước
về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phượng ..........................78
3.2.2.1. Đổi mới công tác xây dựng kế hoạch chiến lược phát triển đội ngũ giáo
viên tiểu học huyện Đan Phượng ..........................................................................78
Tiểu kết chƣơng 3 ...........................................................................................................99
KẾT LUẬN ....................................................................................................................100
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Quy mô trƣờng, lớp, học sinh của huyện Đan Phƣợng từ năm học
2012-2013 đến năm học 2014-2015..............................................................................31
Bảng 2.2. Chất lƣợng giáo dục đại trà giai đoạn 2012 - 2015 ................................32
Bảng 2.3. Chất lƣợng học sinh giỏi giai đoạn 2012 – 2015......................................32
Bảng 2.4. Số lƣợng giáo viên trực tiếp đứng lớp.......................................................33
Bảng 2.5. Số lƣợng học sinh tiểu học từng khối lớp từ năm học 2012-2013 đến
năm học 2014-2015. ........................................................................................................35
Bảng 2.6. Kết quả xếp loại học lực của học sinh tiểu học .......................................36
Bảng 2.7. Số lƣợng giải học sinh giỏi các cấp ............................................................36
Bảng 2.8. Tỷ lệ học sinh hoàn thành chƣơng trình tiểu học, lên lớp, lƣu ban, bỏ học ....37
Bảng 2.9. Số lƣợng đội ngũ giáo viên tiểu học từ 2012-2015 ..................................39
Bảng 2.10. Số lƣợng đội ngũ giáo viên tiểu học tại các trƣờng tiểu học huyện
Đan Phƣợng .....................................................................................................................40
Bảng 2.11. Cơ cấu giáo viên theo độ tuổi, giới tính, tuổi nghề ...............................42
Bảng 2.12. Đánh giá, xếp loại về phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống của đội
ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng ................................................................44
Bảng 2.13. Trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng 45
Bảng 2.14.Đánh giá, xếp loại giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng theo chuẩn
về kiến thức ......................................................................................................................46
Bảng 2.15.Đánh giá, xếp loại giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng theo chuẩn
về kỹ năng sƣ phạm........................................................................................................46
Bảng 2.16. Kết quả tự đánh giá về công tác quy hoạch, lập kế hoạch phát triển
đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng ........................................................50
Bảng 2.17. Mức độ hiệu quả nội dung bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên tiểu học
huyện Đan Phƣợng.........................................................................................................55
Bảng 2.18. Mức độ hiệu quả của công tác bồi dƣỡng của giáo viên tiểu học
huyện Đan Phƣợng.........................................................................................................57
Bảng 2.19. Thực trạng chế độ đãi ngộ, các chính sách đối với đội ngũ giáo viên
tiểu học huyện Đan Phƣợng .........................................................................................59
Biểu đồ 2.1: Thực trạng công tác tuyển dụng giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng
............................................................................................................................................52
PHẦN MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, tiểu học được xem là bậc học nền
tảng, là cơ sở ban đầu cho việc hình thành, phát triển toàn diện nhân cách con
người, đặt nền móng vững chắc cho giáo dục phổ thông và cho toàn bộ hệ thống
giáo dục quốc dân. Như vậy, giáo dục tiểu học là điều kiện cơ bản để nâng cao
dân trí, là cơ sở ban đầu hết sức quan trọng cho việc đào tạo trẻ em trở thành
công dân tốt của đất nước. Đội ngũ giáo viên tiểu học phải hội tụ được một cách
đầy đủ những yêu cầu về phẩm chất đạo đức, kỹ năng sư phạm, trình độ chuyên
môn…để thực hiện tốt mục tiêu giáo dục tiểu học. Theo tác giả Nguyễn Lân
Dũng, không có phần thưởng nào có thể khơi gợi tinh thần ham học thực sự,
không có chế tài nào có thể bắt ép con người ta ham học, yêu học, mà chính
những người thầy, bằng chính tấm gương sáng về lòng ham học, tinh thần tự
học, đam mê nghiên cứu khoa học là nguồn cảm hứng tuyệt vời và sâu sắc nhất,
bền bỉ nhất đối với học trò. Một người thầy giỏi sẽ biết cách chọn lọc những
kiến thức thực sự cần thiết, phù hợp với trình độ, năng lực tiếp thu của học trò,
truyền cho các em lòng đam mê nghiên cứu khoa học và tinh thần học tập suốt đời.
Nhà nước ta đã và đang thực hiện chính sách phổ cập giáo dục tiểu học
bắt buộc từ lớp 1 đến hết lớp 5 đối với tất cả trẻ em Việt Nam trong độ tuổi từ 6
đến 14 tuổi. Vì vậy, nhiệm vụ xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
luôn là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Đảng và nhà nước ta.
Huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội là một huyện ngoại thành với 15 xã
và 01 thị trấn, có 19 trường Tiểu học. Thực tiễn quản lý giáo dục tiểu học huyện
Đan Phượng cho thấy: đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phượng trong
những năm qua, tuy đã dần đáp ứng yêu cầu về số lượng và bước đầu có tiến bộ
về chất lượng, nhưng trước những yêu cầu của đổi mới giáo dục, vẫn còn tồn tại
nhiều hạn chế. Đó là:
- Chất lượng đội ngũ giáo viên nhìn chung chưa đáp ứng được yêu cầu đa
dạng của thực tiễn giáo dục đầy biến động. Đặc biệt, số lượng và chất lượng của
1
giáo viên ngoại ngữ (tiếng Anh) chưa đáp ứng yêu cầu của việc triển khai thực hiện
Đề án quốc gia “Dạy ngoại ngữ cho học sinh phổ thông giai đoạn 2008 – 2020”.
- Công tác đào tạo đội ngũ giáo viên còn nhiều bất cập. Các trường Sư
phạm chưa đón đầu được xu thế phát triển của giáo dục phổ thông nói chung và
giáo dục tiểu học nói riêng. Tình trạng thiếu giáo viên dạy chuyên Âm nhạc, Mỹ
thuật, Thể dục vẫn còn diễn ra. Trong bối cảnh đó, giáo viên tiểu học phải dạy
đủ các môn của cấp tiểu học kể cả các môn chuyên (trừ môn ngoại ngữ). Điều
này đã dẫn đến tình trạng chất lượng giảng dạy của giáo viên đối với các môn
chuyên sẽ kém hiệu quả.
- Sự phân bố giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện chưa hợp lý. Ở những
địa phương có điều kiện thuận lợi thì giáo viên tiểu học thừa, trong khi đó tại
một số địa phương khó khăn, tình trạng thiếu giáo viên tiểu học tiếp tục diễn ra.
Những bất cập này phần lớn xuất phát từ sự thiếu hiệu quả trong hoạt
động quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên. Hoạt động quản lý nhà
nước về phát triển đội ngũ giáo viên cần phải được nghiên cứu cụ thể, xác định
được thế mạnh và những hạn chế, có những giải pháp mang tính chiến lược và
những biện pháp cụ thể nhằm hoàn thiện và tăng cường hoạt động quản lý nhà
nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan
Phượng một cách đồng bộ, có hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
Tiểu học huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Trong những năm gần đây, vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên và quản lý
nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên trong ngành GD&ĐT nói chung và
giáo dục tiểu học nói riêng đã thu hút không ít sự quan tâm của các nhà quản lý,
các nhà khoa học, đặc biệt là các nhà nghiên cứu… Đã có rất nhiều công trình
nghiên cứu được công bố trên các sách, báo, tạp trí và các ấn phẩm chuyên
ngành. Các công trình đã đề ra phương hướng, giải pháp quản lý, sử dụng, phát
triển đội ngũ giáo viên có hiệu quả, phù hợp với chiến lược phát triển GD&ĐT
và kinh tế - xã hội. Chẳng hạn như:
2
Các sách đã xuất bản:
-
Trần Bá Hoành (2006), Vấn đề về giáo viên – Những nghiên cứu lý luận
và thực tiễn, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Hà Nội.
-
Học viện Hành chính (2008), Giáo trình Quản lý nguồn nhân lực xã hội,
Nhà xuất bản Khoa học và kỹ thuật Hà Nội.
-
TS Vũ Xuân Hùng (2012), Dạy học hiện đại và nâng cao năng lực dạy
học cho giáo viên, Nhà xuất bản Quốc gia, Hà Nội.
-
Đặng Vũ Hoạt, Phó Đức Hòa, Giáo dục học tiểu học 1, Nhà xuất bản Đại
học Sư Phạm Hà Nội.
-
Đặng Vũ Hoạt, Nguyễn Hữu Hợp, Giáo dục học tiểu học 2, Nhà xuất bản
Đại học Sư Phạm Hà Nội.
-
TS Nguyễn Đình Chỉnh, TS Nguyễn Văn Lũy, TS Phạm Ngọc Uyển, Sư
phạm học tiểu học, Nhà xuất bản Giáo dục.
Các tạp chí:
-
Đặng Huỳnh Mai (2004), Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng
đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo, Tạp chí Giáo dục.
-
Nguyễn Thị Thấn (2007), Chương trình giáo dục tiểu học ở Nhật Bản và
đôi điều suy nghĩ về chương trình giáo dục tiểu học ở nước ta, Tạp chí Giáo dục.
-
Trần Diên Hiển (2008), Đổi mới phương thức đào tạo giáo viên tiểu học
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, Tạp chí Giáo dục.
-
Dương Giáng Thiên Hương (2008), Các cách tiếp cận giải quyết vấn đề
trong dạy học tiểu học, Tạp chí Giáo dục.
-
Ngô Hiền Tuyên (2016), Đổi mới giáo dục tiểu học – Những yếu tố làm
nên thành công, Website của Bộ Giáo dục và đào tạo.
-
Chương trình phát triển ngành sư phạm và các trường sư phạm từ năm
2011 đến năm 2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Các luận văn thạc sĩ:
-
Bùi Anh Tuấn (2008), “Quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
huyện Từ Liêm – Hà Nội đến năm 2015”, Học viện Quản lí giáo dục;
-
Nguyễn Tấn Phát (2008), “Quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
thị xã Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long đến năm 2015”, Học viện Quản lí giáo dục;
3
-
Vũ Thị Vân Hà (2010), “Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh, giai đoạn 2010 – 2015”, Học viện Quản lí
giáo dục.
-
Nguyễn Thị Thu Hương (2011),“Quản lý nhà nước về nâng cao chất
lượng giáo dục tiểu học thành phố Hà Nội”, Học viện Hành chính, Hà Nội.
-
Vũ Văn Ninh (2014), “Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ở
thành phố Nam Định tỉnh Nam Định theo chuẩn nghề nghiệp”, Trường Đại học
Sư phạm Hà Nội.
Nhìn chung, những cuốn sách và tạp chí nêu trên đã cung cấp cho độc giả
nhiều kiến thức bổ ích liên quan tới giáo dục tiểu học, giáo viên tiểu học. Các
luận văn thạc sĩ đã chỉ ra được thực trạng phát triển giáo dục tiểu học, thực trạng
phát triển giáo viên tiểu học ở một số địa phương, từ đó đề ra những giải pháp
thiết thực nhằm khắc phục thực trạng đó.
Như vậy, cho đến nay, theo những tài liệu mà tác giả bao quát được, vẫn
chưa có luận văn nào đề cập đến công tác quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ
giáo viên các trường tiểu học ở huyện Đan Phượng.
Là một người con của quê hương Đan Phượng, với sự tâm huyết, tinh
thần trách nhiệm và mong muốn sự nghiệp giáo dục của huyện nhà có nhiều đổi
mới tích cực, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, tác giả đã tiến hành
thực hiện đề tài luận văn Thạc sỹ "Quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo
viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội".
Kế thừa và chọn lọc những thành tựu của các tác giả đi trước, luận văn tập
trung phân tích, luận giải những vấn đề có tính lý luận và thực tiễn đang đặt ra
trong quá trình quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu
học trên địa bàn huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá thực trạng công tác quản
lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên ở các trường tiểu học trên địa bàn
huyện Đan Phượng, tìm ra nguyên nhân của những yếu kém, hạn chế để từ đó
4
đưa ra đề xuất nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về phát triển đội
ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà
Nội, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu giáo dục tiểu học đã đề ra.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Tác giả tập trung vào nghiên cứu ba nhiệm vụ cơ bản sau:
- Làm rõ những vấn đề lý luận liên quan đến quản lý nhà nước về phát
triển đội ngũ giáo viên nói chung và đội ngũ giáo viên tiểu học nói riêng; Khẳng
định sự cần thiết khách quan của quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo
viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội.
- Nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên
các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội.
- Đề xuất các giải pháp cơ bản dựa trên cơ sở cụ thể để góp phần nâng cao
hiệu quả quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học
trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội trong giai đoạn hiện nay.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đó là các nội dung hoạt động quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo
viên các trường tiểu học.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước
về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phượng trên các mặt: Triển
khai các văn bản quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học, quy
hoạch, tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, tạo điều kiện, môi trường, đảm
bảo chế độ, chính sách và thanh tra, kiểm tra đối với đội ngũ giáo viên ở các
trường tiểu học.
Về không gian: Nghiên cứu tại 19 trường tiểu học của huyện Đan Phượng
thành phố Hà Nội.
Về thời gian: Các số liệu về giáo dục tiểu học của huyện Đan Phượng từ
năm 2012 – 2015.
5
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Phương pháp luận
Việc nghiên cứu đề tài dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và
duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan
điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, nhà nước về công tác giáo
dục - đào tạo, đặc biệt đối với giáo dục Tiểu học.
5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
Để nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo
viên các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng, đề tài đã sử dụng
kết hợp các phương pháp sau:
- Phương pháp phân tích tài liệu có sẵn: phân tích các số liệu thu thập được từ
phòng GD&ĐT huyện Đan Phượng liên quan đến giáo dục tiểu học từ năm 2012 – 2015;
- Phương pháp điều tra xã hội học: Thiết kế bảng hỏi dành cho CBQL,
chuyên viên, GVTH trên địa bàn thành phố Hà Nội; Lấy ý kiến chuyên gia.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Kết quả nghiên cứu luận văn đã góp phần hệ thống hóa và làm phong phú
thêm những lý luận cơ bản về quản lý nhà nước trong phát triển đội ngũ giáo
viên, đặc biệt là giáo viên tiểu học.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ
giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn, tác giả đã xác định được hạn chế và
nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ
giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội.
Căn cứ vào đó, tác giả đã đề xuất được một số giải pháp góp phần khắc
phục những hạn chế và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phát triển đội
ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội.
Kết quả nghiên cứu đề tài luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho các
nhà quản lý giáo dục, các nhà quản lý của địa phương, các nhà nghiên cứu trong
việc quản lý và phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học nói riêng và đội
ngũ giáo viên nói chung.
6
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, viết tắt, bảng
biểu sơ đồ và phụ lục, nội dung của luận văn được cấu trúc thành 3 chương:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước về phát triển
đội ngũ giáo viên tiểu học.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên
các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội.
Chƣơng 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phát triển
đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố
Hà Nội.
7
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
1.1.
Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Quản lý
Từ điển Anh Việt – Viện Ngôn ngữ học định nghĩa: Quản lý (Management)
có nghĩa là điều hành, điều khiển, tổ chức một công việc, một tổ chức, một tập
thể…theo yêu cầu nhất định;
Theo từ điển Tiếng Việt (2001) của Viện Ngôn ngữ học: "Quản lý là
trông coi, giữ gìn theo những yêu cầu nhất định, là tổ chức và điều khiển các
hoạt động theo những yêu cầu nhất định"
Theo Thuật ngữ hành chính thuộc Viện nghiên cứu hành chính - Học viện
Hành chính Quốc gia định nghĩa về quản lý: "Quản lý là hoạt động có ý thức
của con người nhằm sắp xếp tổ chức, chỉ huy, điều hành, hướng dẫn, kiểm
tra...các quá trình xã hội và hoạt động của con người để hướng chúng phát triển
phù hợp với quy luật xã hội, đạt được mục tiêu xác định theo ý chí của nhà quản
lý với chi phí thấp nhất".
Trong lịch sử nhân loại có nhiều danh nhân nổi tiếng đã đề cập đến vấn đề
quản lý, chức năng quản lý, đặc trưng của quản lý ở từng góc độ khác nhau.
Hoạt động của con người ngày càng đa dạng, phức tạp nên quản lý từ đó
cũng trở nên đa dạng, phức tạp và phong phú. Chính sự đa dạng, phức tạp và
phong phú đó cho nên có nhiều quan niệm khác nhau về khái niệm quản lý.
Dưới đây là một số quan niệm nổi bật.
Quan niệm của các tác giả nước ngoài về quản lý
Theo Afanaxev, quản lý con người có nghĩa là tác động đến anh ta, sao
cho hành vi, công việc và hoạt động của anh ta đáp ứng những yêu cầu của xã
hội, tập thể, để những cái đó có lợi cho cả tập thể và cá nhân, thúc đẩy sự tiến bộ
của cả xã hội lẫn cá nhân;
Harold Koontz, Cyril Odonnell và Heinz Weihrich cho rằng: Quản lý là
hoạt động đảm bảo sự phối hợp giữa nỗ lực các cá nhân nhằm đảm bảo mục tiêu
8
quản lý trong điều kiện chi phí thời gian, công sức, tài lực, vật chất ít nhất, đạt
được kết quả cao nhất;
Frederch William Taylor (Mỹ), Henry Fayol (Pháp), Max Webber (Đức)
khẳng định: Quản lý là khoa học đồng thời là một nghệ thuật thúc đẩy sự phát
triển xã hội.
Quan niệm của các tác giả trong nước về quản lý
Theo tác giả Nguyễn Bá Dương: “Hoạt động quản lý là sự tác động qua
lại một cách tích cực giữa chủ thể quản lý và đối tượng quản lý qua con đường
tổ chức, là sự tác động điều khiển, điều chỉnh tâm lý và hành động của các đối
tượng quản lý, lãnh đạo cùng hướng vào hoàn thành những mục tiêu nhất định
của tập thể và xã hội”
Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc và tác giả Nguyễn Quốc Chí định nghĩa
thì quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các
hoạt động (chức năng) kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra.
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: “Quản lý là những tác động có
định hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng bị quản lý trong tổ
chức để vận hành tổ chức nhằm đạt mục đích nhất định”
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo, quản lý gồm hai quá trình tích hợp lại với
nhau, gắn kết với nhau: quản là sự coi sóc, giữ gìn duy trì hệ ở trạng thái ổn định. lý
là sự sửa sang, sắp xếp đổi mới. Quản lý là ổn định và phát triển hệ thống.
Các khái niệm trên đây, tuy khác nhau về cách diễn đạt, song chúng có
chung những nét đặc trưng cơ bản sau đây:
Hoạt động quản lý được tiến hành trong một tổ chức hay một nhóm xã hội.
Hoạt động quản lý là những tác động có tính hướng đích.
Hoạt động quản lý là những tác động phối hợp nỗ lực của các cá nhân
nhằm thực hiện mục tiêu của tổ chức.
Trong các khái niệm trên, bản thân tác giả nhận thấy khái niệm về quản lý
của Học viện Hành chính Quốc gia là rõ ràng và đầy đủ nhất.
9
1.1.2.Quản lý nhà nước
Theo giáo trình Lý luận hành chính nhà nước của Học viện Hành chính,
quản lý nhà nước xuất hiện cùng với sự ra đời của Nhà nước, đó là quản lý toàn
xã hội. Nội hàm của quản lý nhà nước thay đổi phụ thuộc vào chế độ chính trị,
lịch sử và đặc điểm văn hoá, trình độ phát triển kinh tế-xã hội của mỗi một quốc
gia qua các giai đoạn lịch sử.
Nội dung hoạt động quản lý nhà nước được thể hiện qua ba chức năng.
Một là chức năng lập pháp do các cơ quan lập pháp thực hiện. Hai là chức năng
hành pháp do hệ thống hành chính nhà nước đảm nhiệm. Ba là chức năng tư
pháp do các cơ quan tư pháp thực hiện.
Trong hệ thống xã hội, có nhiều chủ thể tham gia quản lý xã hội như tổ
chức chính trị, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức kinh tế, các đoàn thể
nhân dân, các hiệp hội. Chính vì vậy, quản lý nhà nước có những điểm khác biệt
so với quản lý của các tổ chức khác.
Chủ thể quản lý nhà nước là các cơ quan, cá nhân trong bộ máy nhà nước
được trao quyền, gồm cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Đối tượng quản lý nhà nước là tất cả các cá nhân, tổ chức sinh sống và
hoạt động trong phạm vi lãnh thổ quốc gia, công dân làm việc bên ngoài lãnh thổ
quốc gia.
Với mục tiêu là phục vụ nhân dân, duy trì sự ổn định và phát triển của
toàn xã hội, quản lý nhà nước diễn ra trên tất cả các lĩnh vực của đời sống: chính
trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng, ngoại giao.
Quản lý nhà nước mang tính quyền lực nhà nước, lấy pháp luật làm công
cụ quản lý, chủ yếu nhằm duy trì sự ổn định và phát triển xã hội.
Từ những đặc điểm trên, có thể hiểu quản lý nhà nước là một dạng quản
lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nước và sử dụng pháp luật, chính
sách để điều chỉnh hành vi của cá nhân, tổ chức trên tất cả các mặt của đời
sống xã hội do các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện, nhằm phục vụ
nhân dân, duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội.
10
1.1.3.Phát triển
Theo từ điển Anh Việt của Viện Ngôn ngữ học thì “Phát triển” (Develop)
có nghĩa là làm cho ai/cái gì tăng trưởng dần dần; trở nên hoặc làm cho trưởng
thành hơn, tiến triển hơn hoặc có tổ chức hơn. Từ điển Triết học: Phát triển là
một quá trình vận động từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, theo đó cái cũ
biến mất và cái mới ra đời…
Theo từ điển Tiếng Việt (2001) của Viện Ngôn ngữ học: "Phát triển là biến
đổi hoặc làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, từ hẹp đến rộng, từ thấp đến cao, từ
đơn giản đến phức tạp".
Như vậy, mọi sự vật, hiện tượng, con người, xã hội biến đổi để tăng tiến về
số lượng, chất lượng dưới tác động của bên trong hoặc bên ngoài đều được coi
là phát triển. Hay nói một cách khác, phát triển là sự vận động đi lên của mọi sự
vật và hiện tượng, tuân theo những quy luật nội tại khách quan của chúng.
Từ những lý luận trên, tác giả cho rằng phát triển bao gồm 3 yếu tố đó là:
tăng cường số lượng, điều chỉnh cơ cấu và nâng cao chất lượng.
1.1.4. Giáo dục và giáo dục tiểu học
Khái niệm giáo dục
Từ điển Giáo dục học, Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa đã định nghĩa về
giáo dục như sau: “Giáo dục là hoạt động hướng tới con người thông qua một
hệ thống các biện pháp tác động nhằm truyền thụ những tri thức và kinh
nghiệm, rèn luyện kỹ năng và lối sống, bồi dưỡng tư tưởng và đạo đức cần thiết
cho đối tượng, giúp hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất, nhân cách
phù hợp với mục đích, mục tiêu chuẩn bị cho đối tượng tham gia lao động sản
xuất và đời sống xã hội”.
Khái niệm giáo dục tiểu học
Theo Điều 26 – Luật Giáo dục năm 2005: “Giáo dục tiểu học được thực
hiện trong 5 năm học, từ lớp 1 đến lớp 5. Tuổi của học sinh vào lớp 1 là 6 tuổi”.
Điều 28 – Luật Giáo dục chỉ rõ: “Giáo dục tiểu học phải bảo đảm cho học
sinh có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có kỹ
năng cơ bản về nghe, nói, đọc, viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân
thể, giữ gìn vệ sinh; có hiểu biết ban đầu về hát, múa, âm nhạc, mỹ thuật.”
11
Cơ sở giáo dục tiểu học được tổ chức theo các loại hình sau đây:
Trường công lập do Nhà nước thành lập, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất,
bảo đảm kinh phí cho các nhiệm vụ chi thường xuyên;
Trường dân lập do cộng đồng dân cư ở cơ sở thành lập, đầu tư xây dựng
cơ sở vật chất và bảo đảm kinh phí hoạt động;
Trường tư thục do các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ
chức kinh tế hoặc cá nhân thành lập, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và bảo đảm
kinh phí hoạt động bằng vốn ngoài ngân sách nhà nước.
Tất cả các loại hình đều được thành lập theo quy hoạch, kế hoạch của Nhà
nước nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục. Nhà nước tạo điều kiện để trường
công lập giữ vai trò nòng cốt trong hệ thống giáo dục quốc dân.
1.1.5. Giáo viên và đội ngũ giáo viên tiểu học
Khái niệm giáo viên
Theo Từ điển Tiếng Việt (2001) của Viện Ngôn ngữ học thì: "Giáo viên
là người dạy học ở bậc phổ thông hoặc tương đương";
Luật Giáo dục (2005) quy định tại Điều 70, mục 1, chương IV: "Nhà giáo
là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, các cơ sở giáo dục khác".
Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục số 44/2009/QH12
của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 04
tháng 12 năm 2009 ghi rõ: "Nhà giáo giảng dạy ở các cơ sở giáo dục mầm non,
giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên".
Khái niệm đội ngũ
Trong Từ điển Tiếng Việt (2001) của Viện Ngôn ngữ học, "Đội ngũ"
được định nghĩa: "Đội ngũ là tập hợp một số đông người cùng chức năng hoặc
nghề nghiệp thành một lực lượng”. Khái niệm "Đội ngũ" dùng cho các tổ chức
trong xã hội một cách khá rộng rãi như đội ngũ trí thức, đội ngũ thanh niên tình
nguyện. Ở một khía cạnh chung nhất, ta thường hiểu: Đội ngũ là tập hợp một số
đông người thành một lực lượng để thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể
cùng nghề nghiệp hoặc khác nghề nhưng có chung mục đích xác định, họ làm
việc theo kế hoạch và gắn bó với nhau về lợi ích vật chất và tinh thần cụ thể.
12
Khái niệm "Đội ngũ" có thể được diễn đạt theo nhiều cách khác nhau,
song ta có thể khẳng định "Đội ngũ" là một nhóm người, một tổ chức tập hợp
thành một lực lượng để thực hiện mục đích nhất định.
Trong lĩnh vực giáo dục, "Đội ngũ" được dùng để chỉ những tập hợp
người được phân biệt với nhau về chức năng trong hệ thống giáo dục, chẳng hạn
như: đội ngũ giáo viên, đội ngũ cán bộ quản lý trường học.
Khái niệm đội ngũ giáo viên
Trong thực tế, có nhiều cách hiểu khác nhau về khái niệm đội ngũ giáo
viên, bởi vậy có thể hiểu về đội ngũ giáo viên là tập hợp những người làm công
tác giáo dục và dạy học, được tổ chức thành một lực lượng (có tổ chức), cùng
chung một nhiệm vụ, có đầy đủ các tiêu chuẩn của một nhà giáo, cùng thực hiện
các nhiệm vụ ở một trường học hay một cấp học, ngành học nhằm thực hiện các
mục tiêu giáo dục đã đề ra cho tổ chức đó và được hưởng các quyền lợi theo
Luật giáo dục và các luật khác được nhà nước quy định.
Từ điển Giáo dục học nhà xuất bản Từ điển Bách khoa đã định nghĩa đội
ngũ giáo viên như sau: "Đội ngũ giáo viên là tập hợp những người đảm nhận
công tác giáo dục và dạy học có đủ tiêu chuẩn đạo đức chuyên môn và nghiệp
vụ quy định”.
Khái niệm đội ngũ giáo viên tiểu học
Từ khái niệm về đội ngũ giáo viên, ta có thể hiểu: Đội ngũ giáo viên Tiểu
học là tập hợp những người làm công tác giáo dục và dạy học ở một trường tiểu
học hay cấp tiểu học nhằm thực hiện các mục tiêu của nhà trường tiểu học nói
riêng và mục tiêu giáo dục tiểu học nói chung. Đối tượng giáo dục, giảng dạy là
trẻ em trong độ tuổi từ 6 đến 11 tuổi.
1.1.6.Phát triển đội ngũ giáo viên và phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
Phát triển đội ngũ giáo viên
Là một bộ phận của hệ thống phát triển nguồn nhân lực, phát triển đội
ngũ giáo viên là một khái niệm tổng hợp bao gồm cả đào tạo, bồi dưỡng, phát
triển nghề nghiệp, cả tăng tiến về số lượng và chất lượng, sử dụng có hiệu quả
đội ngũ này. Phát triển đội ngũ giáo viên là nhằm mục đích tăng cường hơn nữa
13
đến sự phát triển toàn diện của người giáo viên trong hoạt động nghề nghiệp và
mang tính đón đầu, chứ không mang tính nhất thời.
Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học là xây dựng đội ngũ đủ về số lượng,
đồng bộ về cơ cấu và nâng cao chất lượng nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển giáo
dục tiểu học. Chính vì vậy, sự phát triển của từng cá nhân giáo viên có ý nghĩa
quyết định đối với sự phát triển của toàn đội ngũ. Đội ngũ giáo viên tiểu học
phát triển sẽ tạo điều kiện thuận lợi để cho cá nhân phát triển tốt hơn. Do vậy,
phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học vừa là phát triển tập thể giáo viên vừa là
phát triển phẩm chất, năng lực của từng cá nhân giáo viên để đáp ứng yêu cầu
phát triển giáo dục tiểu học. Mỗi một giáo viên tiểu học đều có ảnh hưởng giáo
dục rộng rãi đến một tập thể học sinh và mỗi học sinh cũng tiếp nhận sự giáo
dục của mỗi giáo viên và tập thể giáo viên. Vì vậy, chất lượng giáo dục, hiệu
quả giáo dục được quy định bởi năng lực, phẩm chất của mỗi giáo viên và sự phối
hợp giáo dục của đội ngũ giáo viên.
Phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học là yêu cầu tất yếu, đáp ứng yêu cầu
đổi mới giáo dục tiểu học hiện nay.
1.1.7.Quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
Từ những khái niệm nêu trên, ta có thể kết luận: Quản lý nhà nước về
phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang
tính quyền lực nhà nước và sử dụng pháp luật, chính sách để xây dựng đội ngũ
giáo viên tiểu học đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu và nâng cao chất lượng
nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục tiểu học.
1.2.Tổ chức bộ máy quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giáo viên các
trƣờng tiểu học
Cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục bao gồm:
Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về giáo dục: Chính phủ trình
Quốc hội trước khi quyết định những chủ trương lớn, có ảnh hưởng đến quyền
và nghĩa vụ học tập của công dân trong phạm vi cả nước, những chủ trương về
cải cách nội dung chương trình của một cấp học; hằng năm báo cáo Quốc hội về
hoạt động giáo dục và thực hiện ngân sách giáo dục.
14
Bộ GD&ĐT chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà
nước về giáo dục.
Bộ, cơ quan ngang bộ phối hợp với Bộ GD & ĐT thực hiện quản lý nhà
nước về giáo dục theo thẩm quyền.
Ủy ban nhân dân các cấp thực hiện quản lý nhà nước về giáo dục theo sự
phân cấp của Chính phủ và có trách nhiệm bảo đảm các điều kiện về đội ngũ
nhà giáo, tài chính, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của các trường công lập thuộc
phạm vi quản lý, đáp ứng yêu cầu mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng và hiệu
quả giáo dục tại địa phương.
Hệ thống giáo dục tiểu học của nước ta do Bộ GD&ĐT chịu trách nhiệm
quản lý và được phân cấp quản lý giữa Trung ương và địa phương. Cụ thể,
UBND cấp huyện có trách nhiệm thực hiện chức năng QLNN về giáo dục trên
địa bàn huyện; chịu trách nhiệm trước UBND cấp tỉnh/ thành phố về phát triển
giáo dục tiểu học trên địa bàn huyện. Hiện nay, nhà nước đang xúc tiến đổi mới
cơ chế quản lý, nhằm hoàn thiện hơn nữa, sao cho QLNN đối với giáo dục tiểu
học ngày càng đạt chất lượng và hiệu quả, hướng tới mục tiêu đào tạo nguồn
nhân lực đạt chuẩn cho đất nước.
Giáo dục tiểu học là tế bào của nền giáo dục quốc dân, nơi thực hiện trực
tiếp mọi chủ trương, định hướng và hệ thống chính sách, pháp luật của nhà nước về
dạy học. Vì vậy, việc quản lý hệ thống này nhằm tạo điều kiện cho nó phát triển,
đồng thời hướng hoạt động của nó theo đúng chủ trương chiến lược, mục tiêu giáo
dục của nhà nước.
Mỗi cơ sở giáo dục tiểu học đều chịu sự tác động của hai luồng quản lý:
quản lý nhà nước và quản lý sự nghiệp trong nội bộ cơ sở. Nhà nước thông qua
các cơ quan quản lý của mình, không can thiệp vào hoạt động quản lý sự nghiệp
của các cơ sở giáo dục tiểu học mà chỉ thực hiện các nội dung QLNN đối với
chúng như:
Quản lý sự tồn tại và phát triển của chúng;
Quản lý các điều kiện hoạt động của chúng theo tiêu chuẩn của nhà nước
và yêu cầu chất lượng (cơ sở trường, lớp, điều kiện giảng dạy, học tập, đội ngũ
giáo viên, hệ thống giáo trình);
15
Quản lý việc thực hiện các chủ trương chính sách, pháp luật của nhà nước
của các cơ sở giáo dục tiểu học.
Để thực hiện tốt, sâu sát và có hiệu quả sự quản lý của mình đối với các
cơ sở giáo dục tiểu học, nhà nước phân cấp quản lý chúng cho các cơ quan
QLNN về giáo dục tiểu học từ trung ương đến địa phương.
1.3.Nội dung chủ yếu của hoạt động quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ
giáo viên tiểu học
1.3.1.Ban hành các văn bản quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên
các trường tiểu học
Thực hiện Nghị quyết TW 2 khóa VIII, nhà nước đã ban hành rất nhiều
văn bản QLNN về giáo dục, điều đó thể hiện sự quan tâm sát sao của Đảng, và
nhà nước đối với việc phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học.
Luật Phổ cập giáo dục tiểu học do Quốc hội khóa VIII, kì họp thứ 9
thông qua ngày 12 tháng 9 năm 1991 nêu rõ: Cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên
tiểu học phải được tuyển chọn, đào tạo theo tiêu chuẩn đạo đức, tác phong,
chuyên môn, nghiệp vụ do Nhà nước quy định. Cán bộ quản lý giáo dục, giáo
viên phải thực hiện đầy đủ trách nhiệm giảng dạy, giáo dục và quản lý trường,
lớp, gương mẫu trong hoạt động ở nhà trường, trong đời sống xã hội. Nghiêm
cấm những hành vi xâm phạm thân thể và danh dự của học sinh. Nhà nước thực
hiện các chính sách nhằm bảo đảm những điều kiện vật chất, tinh thần cho giáo
viên, cán bộ quản lý giáo dục tiểu học làm tròn chức trách của mình; khuyến
khích giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục công tác lâu dài cho sự nghiệp giáo dục
tiểu học; ưu đãi giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục tiểu học công tác ở vùng dân
tộc thiểu số, vùng cao, vùng xa xôi hẻo lánh, vùng hải đảo và vùng có khó khăn.
Luật giáo dục năm 2005, được Quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 7 thông
qua ngày 14/6/2005, có hiệu lực từ ngày 1/1/2006 đã khẳng định tại Điều 15 về
vai trò của nhà giáo: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất
lượng giáo dục”. Đồng thời, Điều 72 của Luật này nêu rõ 5 nhiệm vụ của nhà
giáo trong giảng dạy, thực hiện nghĩa vụ công dân, giữ gìn phẩm chất, uy tín và
danh dự; không ngừng học tập và tu dưỡng bản thân về trình độ chính trị ,
chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp giảng dạy, nêu gương tốt cho
16
