Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn xã Nam Tuấn huyện Hòa An tỉnh Cao Bằng (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

HOÀNG TH TÚ

tài:

KHÓA LU N T T NGHI P

H

o

: Chính Quy

Chuyên ngành

: Qu n lý

Khoa

: Qu n lý tài nguyên

Khoá h c

: 2011 - 2015


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

HOÀNG TH TÚ

tài:

KHÓA LU N T T NGHI P
H

o

: Chính Quy

Chuyên ngành

: Qu n lý

L p

: K43B

Khoa

: Qu n lý tài nguyên

Khoá h c

: 2011 - 2015
ng d n

:

i

, Ban
Qu

lý Tài nguyên,

:

,

cô

,
.
, Ban
, Cô trong Khoa

lý Tài nguyên 4

,

.

công nhân viên ,
.
,

,

.

,

,
.
08 tháng 05
Sinh viên


ii

B ng 2.1.

Hi n tr ng s d

B ng 4.1:

Th ng kê các lo

B ng 4.2:

Tình hình dân s

t c a Vi t Nam c

................. 13

t c a xã Nam Tu n .................................... 19
ng c a xã Nam Tu

B ng 4.3:

........... 22

....................................... 25

B ng 4.4:

Hi n tr ng s d

B ng 4.5:

Hi n tr ng s d

B ng 4.6:

Hi n tr ng v di n tích và s
xã Nam Tu

t c a xã Nam Tu

................. 28

t nông nghi p xã Nam Tu

.........30

ng m t s cây tr ng chính c a

............................................................. 31

B ng 4.7.

Các LUT s n xu t nông nghi p c a xã Nam Tu n .................... 33

B ng 4.8.

Hi u qu kinh t c a m t s cây tr ng chính c a xã.................. 37

B ng 4.9.

Hi u qu kinh t c a các lo i hình s d

t.......................... 38

B ng 4.10. Phân c p hi u qu kinh t các LUT s n xu t nông nghi p ........ 39
B ng 4.11. Hi u qu kinh t c

........................................ 40

B ng 4.12. Hi u qu kinh t c a cây thông .................................................. 41
B ng 4.13: B ng phân c p hi u qu xã h i c a các LUT............................. 43
B ng 4.14. T ng h p hi u qu xã h i c a các LUT ..................................... 43
B ng 4.15. Hi u qu

ng c a các ki u s d

t .......................... 45

iii

STT
1

UBND

2

LX

Lúa xuân

3

LM

Lúa mùa

4

VL

5

L

6

M

Medium (trung bình)

7

H

High (cao)

8

VH

9

LUT

10

HTX

11

FAO

12

CPSX

13

GTSX

14

TNT

Land use type Food and Agriculture Organization -

15
16
17
18

2L 1M

19

2L

20

1L 1M

21

CQA

22

CM

23

2 lúa 1 mùa
2 lúa
1 lúa 1 màu
Chuyên màu

CNH -

24

VLXD

25

P/C

26

GDP

27

KH

Gross Domestic Product - T ng s n ph m n

a


iv

U ............................................................................................ 1

Ph n 1: M

1.1. Tính c p thi t c

tài ............................................................................. 1

1.2. M

uc

1.3. Yêu c u c

tài ................................................................ 1

tài ...................................................................................... 2
uc

tài.................................................................... 2

Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 3
2.1.

khoa h c cho vi c s d

................................................... 3
............................................................ 3

khoa h c c a vi c s d
2.2. Hi u qu s d
2.2.1. V

t nông nghi p................................. 4

t và tính b n v ng trong s d

hi u qu s d

t ................................................................... 5

2.2.2. Tiêu chu

u qu s d

2.2.3. S c n thi t ph
ng s d

t ....................... 5

u qu s d

t.............................................. 7
t..................................... 8

t s n xu t nông nghi p.......................................... 8

khoa h c và th c ti

ng s d

m nâng cao hi u qu s d
ng s d

t ................... 8

t nông nghi p ........................ 9

t nông nghi p................................................... 10

2.4.Tình hình nghiên c u s d

t nông nghi p trên Th gi i và Vi t Nam .. 10

2.4.1. Tình hình s d

t nông nghi p trên Th gi i................................. 10

2.4.2. Tình hình s d

t c a Vi t Nam .................................................... 12

2.4.3. Tình hình s d

a bàn t nh Cao B ng ............................... 14

.. 15

ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 15
ng nghiên c u............................................................................ 15
3.1.2. Ph m vi nghiên c u............................................................................... 15
m và th i gian ti n hành ............................................................... 15


v

3.3. N i dung nghiên c u................................................................................ 15
u.......................................................................... 15
p tài li u, s li u................................................... 15
u qu c a các lo i hình s d
3.4.3

t.................... 16

li u............................................... 17

Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N............................. 18
4.1. Khái quát v
4.1.1

u kiên t nhiên, kinh t - xã h i xã Nam Tu n .............. 18

u ki n t nhiên................................................................................. 18
u ki n kinh t - xã h i....................................................................... 21

4.1.3.

u ki n t nhiên - kinh t - xã h i....................... 26
n tr

nh các lo i hình s d

t c a xã Nam

Tu n................................................................................................................. 27
4.2.1. Hi n tr ng s d

t c a xã Nam Tu n............................................. 27
i hình s d

u qu s d

t nông nghi p c a xã Nam Tu n .......... 32
t nông nghi

a bàn xã ................... 36

4.3.1. Hi u qu kinh t .................................................................................... 36
4.3.2. Hi u qu xã h i ..................................................................................... 42
4.3.3. Hi u qu

ng ............................................................................. 45

4.4. L a ch

ng các lo i hình s d

qu kinh t - xã h i -

t nông nghi

t hi u

ng cho xã Nam Tu n....................................... 46

4.4.1. Nguyên t c l a ch n.............................................................................. 46
4.4.2. Tiêu chu n l a ch n .............................................................................. 46
ng s d

t nông nghi

t hi u qu .............................. 47

4.5. M t s gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d

t nông nghi p cho

xã Nam Tu n ................................................................................................... 48
4.5.1. Gi i pháp chung .................................................................................... 48
4.5.2. Gi i pháp c th .................................................................................... 50


vi

PH N 5: K T LU

NGH ................................................................. 53

5.1. K t lu n .................................................................................................... 53
ngh ..................................................................................................... 53
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 54


1

1.1.
Xã
An

.L

có

do
d

có
,

,

pháp

.T
Vi c nghiên c
qu s d

d

t nông nghi

u

xu t ra các gi i pháp nâng cao hi u qu s

t nông nghi p càng tr nên c n thi

h t.

.
1.2.
h

c

u ki n t nhiên, kinh t xã h i, hi u qu kinh t - xã

ng c a các lo i hình s d

t.


2

nghi
1.3. Yêu c u c

tài

, có
xã.
1.4.
-Ý

-

.


3

Ph n 2

2.1.

...)

-

-

-


4

-

o

-

-

,

và


5

2.2
2.2
Hi u qu chính là k t qu
Do s

u c a vi c s d

i l p gi a ngu n tài nguyên h u h n v i nhu c u ngày càng cao c a
i mà ta ph i xem xét k t qu ph i t
t o ra k t qu

không? Chính vì th
vi

t mang l i.

t qu mà còn ph

nào? Ph i b ra bao
i k t qu h

n

ng s n xu t không ch d ng l i
ng các ho

ng s n xu t

kinh doanh t o ra s n ph
nh b n ch t và khái ni m hi u qu c n xu t phát t nh ng
lu

m c a Mác và nh ng lu

m lý thuy t sau:


6

- Th nh t: B n ch t c a hi u qu là yêu c u ti t ki m th i gian, th
hi

ngu n l c c a xã h i. Các Mác cho r ng quy lu t ti t ki m th i

gian là quy lu t có t m quan tr
s n xu t. M i ho

c bi t t n t i trong nhi

c

u tuân theo quy lu

t

ng c

ng l c phát tri n c a l
minh xã h

ng s n xu t, t

i s ng c

- Th

u ki n phát tri

i qua m i th

i.

m c a lý thuy t h th ng thì n n s n xu t xã

h i là m t h th ng các y u t s n xu t và quan h v t ch t hình thành gi a
iv ic

i trong quá trình s n xu t. H th ng s n xu t xã h i

bao g m trong nó các quá trình s n xu
i s ng xã h i, nhu c u c
m i quan h nh

n b o t n và ti p t c
i là nh ng y u t khác quan ph n ánh

nh c

iv i

i v t ch t gi a s n xu t, xã h

ng.

- Th ba: Hi u qu kinh t là m

i là m c tiêu

cu i cùng mà là m c tiêu xuyên su t m i ho

ng kinh t . Trong quy ho ch

và qu n lý kinh t nói chung hi u qu là quan h so sánh t
u ra, là l i ích l
qu nh

c v i m t chi phí nh

nh v i chi phí nh

Th

ngu n l

c xem là: Vi

ng

i trong xã h i; vi c b o t n tài nguyên, thiên nhiên và
phát tri n b n v ng.

* Hi u qu kinh t :
k t qu

c hi u là m

ng

ng chi phí b ra trong ho

K t qu

nh ho c m t k t

Anh Tài, 2007) [4].

y, có th hi u b n ch t c a hi u qu
nhu c u c

u vào

c là ph n giá tr

b ra là ph n giá tr c a các ngu n l
ph n so sánh tuy

ng s n xu t kinh doanh.

c c a s n ph

ng chi phí

u vào. M

n xét c
i quan h ch t ch

gi a ha
T nh ng v
t s d

trên có th k t lu n r ng b n ch t c a ph m trù kinh

t là: V i m t di n tích nh

nh s n xu t ra m t kh

ng c a


7

c i v t ch t nhi u nh t v i m
nh t nh

ng chi phí v v t ch

ng nhu c

ng th p

t ch t v xã h i (Ph m Vân

, 2001) [9].
* Hi u qu xã h i: Ph n ánh m

a k t qu

cv

m t xã h i mà s n xu t mang l i v i các chi phí s n xu t xã h i b ra. Lo i
hi u qu

y u v m t xã h i do ho
u qu v m t xã h i s d

nh b ng kh

ng s n xu t mang l i.

t nông nghi p ch y

c xác

t nông nghi

n

o vi c làm trên m t di

Duy Tính, 1995) [7]
* Hi u qu

ng:

u qu

n

v t, hóa h c, v t lý..., ch u

cs

ng c a sinh

ng t ng h p c a các y u t

các lo i v t ch

t ho

hi u qu khi không có nh ng

ng s n xu
ng x

khi không có nh ng

ng c a
c coi là có

c coi là có hi u qu

ng x

khí, không làm

c, không

ng x

ng

sinh h c.
Quan ni m v hi u qu

u ki n hi n nay là ph i th a mãn v n

ti t ki m th i gian, ti t ki m tài nguyên trong s n xu t, mang l i l i ích xã
h i và b o v

ng.

2.2.2.
c tiên chu n c a vi c

u qu s d

t là m

ng nhu c u c a xã h i và s ti t ki m l n nh t v chi phí các ngu n tài
nguyên, s
s d

c nâng cao hi u qu
t nông - lâm nghi p là m

s n xu

u ki n ngu n l c hi n có ho c m

các ngu n l c khi s n xu t ra m t kh
Tiêu chu
tiêu kinh t , xã h

t qu

ti t ki m v chi phí

ng nông - lâm s n nh

u qu s d
Th

t là m

nh.
c các m c
u


8

qu s d

t có

n hi u qu s n xu t nông - lâm nghi
is

d

t ph

i dân. Vì v
ms d

n

u qu s

tb nv

ng vào ba tiêu

chu n chung là b n v ng v kinh t , b n v ng v xã h i và b n v ng v môi
tr

].

2.2
Th gi i hi

d ng kho ng 1,5 t

nghi p. Ti

t cho s n xu t nông

t nông nghi p c a th gi i kho ng 3 - 5 t ha. Tuy

nhiên, nhân lo

t nông nghi p kho ng 1,4 t

nay có kho ng 6 - 7 tri

t và hi n

t nông nghi p b b hoang do xói mòn và thoái

gi i quy t nhu c u v s n ph m nông nghi

i ph i thâm

t cây tr ng và m r ng di
n m v ng s

ng và ch

b

t nông nghi p.
n ph

u tra thành l p

u tra hi n tr ng, quy ho ch s d

h

u r t quan tr ng mà các qu

ch n nh ng suy thoái tài
ng th i nh

c bi t quan tâm nh

thi u hi u bi t c

ng d n v s d

t

t và qu

i,
n

c khai thác t t nh t mà v n duy trì s n xu
2.3
2.3
- Truy n th ng, kinh nghi m và t p quán s d

i c a nhân

dân Vi t Nam.
- Nh ng s li u, tài li u th
t, s
- Chi

ng), s bi

ng và xu

nh k v s d

t (di n tích,

ng phát tri n.

c phát tri n c a các ngành: Nông nghi p, lâm nghi p, công

nghi p, xây d ng, giao thông....
+ Các d án quy ho ch t ng th kinh t - xã h i c a các vùng và


9

+ K t qu nghiên c u ti
ng và kh

d ng

phân b , s

m

ng, ch t

thích nghi c

phát tri n khoa h c k thu t ph c v cho s n xu

t hi u

qu kinh t cao.
+T

, d báo dân s qua các th i k .

2.3
-S d

t ph i g n li n v

ng phát tri n kinh t - xã h i

c
- Khai thác s d
s d

t ph i d

quy ho ch và l p k ho ch

t.
ch và l p k ho ch s d

v a
ki

m b o tính th ng nh t c a qu

cv

at

u

phát huy quy n làm ch c a nhân dân trong vi c s d

nông nghi p và phát tri n nông thôn, 1999) [1].
- Khai thác s d
ti n t i s

t ph

t hi u qu kinh t , xã h

nh b n v ng lâu dài.

- Khai thác s d

t ph i g n li n v i quá trình chuy n d

kinh t nông nghi
- Khai thác s d
ti

ng và
u

ng CNH t ph

at

m b o khai thác t

k t h p gi

i th so sánh,
ng

hóa s n ph m và s n xu t hàng hóa.
- Khai thác s d
mb

mb

c h t cho m c tiêu

c c a các nông h
- Khai thác s d

tr i phù h p v
b

t ph

t ph i d a trên

kinh t c a nông h , nông

dân trí, phong t c t p quán nh m phát huy ki n th c

a và n i l c c
- Khai thác s d

qu c phòng.

t ph i ph

mb o

nh v xã h i, an ninh


10

2.3
ng s d
d

t nông nghi

t nông nghi

ng s

u ki n t

ch t xã h i, th

m kinh t

c bi t là m c tiêu, ch

c nh m nâng cao hi u qu s n xu t xã h i, t

v

ng s d
nh m

a nhà
u ki n b o v

t và b o

t nông nghi p là vi c

u s n xu t nông nghi

v t nuôi phù h p v

u ki n v t

u cây tr

u ki n sinh thái c a vùng lãnh th

u
nghiên

c u h th ng cây tr ng và các m i quan h gi a chúng v
ng s d

t phù h p v
ng s d

-

a lý, th

- Tính ch

t hi n t i.

u ki n t ng vùng.
t:

ng.

- D a trên yêu c u sinh thái c a cây tr ng, v t nuôi và các lo i hình s
d

t.
- D a trên các mô hình s d

cây tr ng, v
-

t hi u qu s d
u ki n s d

t, c i t

t phù h p v i các yêu c u sinh thái c a
t cao (L a ch n LUT t

t b ng các bi n pháp th y l i, phân

bón và các ti n b khoa h c k thu t v canh tác.
- M c tiêu phát tri n c a vùng nghiên c u trong nh

p theo

ho c lâu dài.
2.4
2.4.

v i t ng di n tích b m t c a toàn th gi i là
2

510 tri u km

m 361 tri u km2 (71%), còn l i là di n


11

a ch chi m 149 tri u km2 (29%). B c bán c u có di n tích l

tích l

nhi u so v i Nam bán c u. Toàn b qu

t có kh

n xu t nông

nghi p trên th gi i là 3.256 tri u ha, chi m kho ng 22% t ng di
li n. Di

t nông nghi p trên th gi i phân b

t

u: Châu M

chi m 35%, Châu Âu chi m 13%, Châu Á chi m 26%, Châu Phi chi m 6%.
t nông nghi p trên th gi i là 12.000m2
th gi i m

t tr ng tr t trên toàn

t 1,5 t chi m 10,8% t ng di

t có kh

n xu t nông nghi

t có kh

c khai thác. Di
t ng di

n xu
gi i ch chi m 10%

t t nhiên (kho ng 1.500 tri
t cao: 14%
t trung bình: 28%
t th p: 58%

Ngu

t trên th gi i ngày càng gi

nông nghi p m

n sang m

c bi

d ng khác. M t khác dân s

c tính m

th gi

80 - 85 tri u

v y,
m

t

v i
i c n ph i có 0,2 -

t nông nghi p m

c, th c ph m.
.
húc


12

c nh ng
c

,

u qu s d

r tl n
t nông nghi p

là h t s c c n thi t.
2.4

thu
có t ng di

,t

n ngày 01/01/2014, Vi t Nam

t t nhiên là 82271.

là 48035.07 nghìn ha, chi m 58.39 % t ng di

t nông nghi p
t t

nông nghi p là 33666.64 nghìn ha, chi m 40.92 % t ng di n tíc
d ng là 569,41 nghìn ha, chi m 0.69 % t ng di
nhiên,

t phi
t t nhiên.
tt


13

B ng 2.1. Hi n tr ng s d
STT
1
1.1
1.1.1
1.1.1.1
1.1.1.2
1.1.1.3
1.1.2
1.2
1.2.1
1.2.2

1.2.3
1.3
1.4
2
2.1
2.1.1
2.1.2
2.2
2.2.1
2.2.2
2.2.3
2.2.4
2.2.5
2.3
2.4
2.5
2.6
3
3.1
3.2

t c a Vi t Nam c
Mã

NNP
SXN
CHN
LUA
COC
HNK

CLN
LNP
RSX
RPH
RDD
NTS
NKH
PNN
OTC
ONT
ODT
CDG
CTS
CQP
CAN
CSK
CCC
TTN
NTD
SMN
PNK
CSD
BCS
DCS
( Ngu n : T ng c c th ng kê )

82271.12
48035.07
42253.01
41.813.85

39.489.86
52.24
2271.75
439.16
630.99
156.62
72.27
402.10
4.966.32
184.75
33666.64
10057.65
822.25
1829.40
17847.52
210.61
146.03
66.75
4.834.97
12589.16
203.96
786.26
4754.18
17.07
569.41
541.07
28.34

(%)
100.00

58.39
51.36
50.82
48.00
0.06
2.76
0.53
0.77
0.19
0.09
0.49
6.04
0.22
40.92
12.23
10.00
2.22
21.69
0.26
0.18
0.08
5.88
15.30
0.25
0.96
5.78
0.02
0.69
0.66
0.03

14

2.4.3.
h là 669072 km2

dài trên 311km. Di
07

p là 263447
37%;

571 ha,

180
nhiên là 269772 ha

448 ha.
a có 8
n


15

3

3.1.
- Nghiên c u ti

t, các y u t v

t xã h i và t
- H th

t nông nghi
u cây tr

ng s d

u ki n t nhiên, kinh
a bàn xã Nam Tu n.

t nông nghi p nh m tìm ra nh ng

t m t cách phù h p, hi u qu .

Các lo i hình s d

t nông nghi

a bàn xã Nam Tu n.

05/01/2015

05/04/2015

-

u qu s d

L a ch
hi u qu kinh t - xã h i -

t nông nghi

a bàn xã

ng các lo i hình s d

t nông nghi

t

ng cho xã Nam Tu n

M t s gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d

t nông nghi p

cho xã Nam Tu n

-

u tra, thu th p thông tin, s li u có s n v

t - xã h i, th c tr ng s d

u ki n t nhiên, kinh

t s n xu t nông nghi p,các lo i hình s d ng

t và hi u qu c a các lo i hình s d

a bàn.


16

Appraisal): thông qua vi

c t quan sát, ph ng v n cán b

i

u tra thu th p s li u.
i dân tham gia (PRA:
Participatory Rural Appraisal): Tr c ti p ti p xúc v

i dân, g i m , t

h

n v ng, kinh nghi m

i, bàn b

trong s n xu t. S d

thu th p s li u ph c v phân tích

hi n tr ng, hi u qu các lo i hình s d
d

t nông nghi p nh

m b o tính th c t , khách quan.

u tra nông h
phi

u tra bao g m: chi phí s n xu t, lao

t cây tr ng, m

ng

thích h p c a cây tr ng v

t

ng.

- T ng giá tr s n ph m: (T) : T= p1.q1 + p2.q2
+ q: kh

n

ch n m u có h th ng v i t ng

u tra nông h là 40 h . N i

ng, lo i cây tr

i pháp trong s

ng c a t ng lo i s n ph

c s n xu

+ p: Là giá c a t ng lo i s n ph m trên th
+ T: Là t ng giá tr s n ph m c

n.qn

ng cùng m t th

m

t canh tác

- Thu nh p thu n (N): N = T - Csx
+ N: là thu nh p thu n túy c a 1 sào
+ Csx: Là chi phí s n xu
- Hi u qu
- Giá tr

ng v n (H): Hv = T/ Csx
ng: = N/T ng s

Các ch

th i giá hi
Các ch

ng (giá tr ) b ng ti n theo
nh tính (phân c

c tính b ng m

t m c càng cao thì hi u qu kinh t càng l n.

cao, th p.


17

3.4.2
Các ch tiêu hi u qu xã h i bao g m: Hi u qu c
vào s n xu

mb

c

áp ng nhu c u nông h , giá tr

ng nông nghi p, s n ph m tiêu th trên th
h

,m

gi i quy

ng v

c

ng, t l gi m
ng

- T l che ph .
-M

xói mòn, r a trôi.

- Kh

ov ,c it

- Ý th c c

t.

i dân trong vi c s d ng thu c b o v th c v t..

3.4.3
-

lý s li

thi t l p các b ng bi

c s bi

ng và tìm nguyên nhân c a

n pháp th c hi n.
- S li

c ki m tra, x lý tính toán trên máy tính b ng ph n m m

microsoft office excel và máy tính tay.