Nghiên cứu đặc tính sinh học của loài cây Re hương (Cinnamomum Parthenoxylon (Jack.) Meisn.) làm cơ sở cho bảo tồn và phát triển loài tại huyện Định Hóa tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM
----------o0o----------

NGUY N TI N CHUNG
NGHIÊN C U

C TÍNH SINH H C C A LOÀI CÂY RE H

(CINNAMOMUM PARTHENOXYLON (JACK.) MEISN.) LÀM C
CHO B O T N VÀ PHÁT TRI N LOÀI T I HUY N

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Lâm nghi p

Khoa

: Lâm nghi p

Khoá h c

: 2011 – 2015

Thái Nguyên - 2015

S

NH HÓA

T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

NG

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM
----------o0o----------

TR

NGUY N TI N CHUNG
NGHIÊN C U

C TÍNH SINH H C C A LOÀI CÂY RE H

(CINNAMOMUM PARTHENOXYLON (JACK.) MEISN.) LÀM C

CHO B O T N VÀ PHÁT TRI N LOÀI T I HUY N

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Lâm nghi p

L p

: K43 - LN

Khoa

: Lâm nghi p

Khoá h c

: 2011 – 2015

Gi ng viên h

ng d n : ThS. La Quang

Thái Nguyên - 2015

S

NH HÓA

T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

NG

IH C


i

L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân
tôi. Các s li u và k t qu nghiên c u là quá trình i u tra trên th c

a hoàn

toàn trung th c, ch a công b trên các tài li u, n u có gì sai tôi xin ch u hoàn
toàn trách nhi m.
Thái Nguyên,

XÁC NH N C A GVHD

Ng

tháng n m 2015

i vi t cam oan

ng ý cho b o v k t qu
tr

cH i

ng khoa h c!

Th.S La Quang
XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n sinh viên
ã s a ch a sai sót sau khi H i
(Ký, h và tên)

ng ch m yêu c u!


ii

L IC M

N

Sau m t th i gian h c t p và nghiên c u t i tr ng i h c Nông Lâm
Thái Nguyên, tôi ã trang b cho mình ki n th c c b n v chuyên môn d i
s gi ng d y và ch b o t n tình c a toàn th th y cô giáo.
c ng c l i

nh ng khi n th c ã h c c ng nh làm quen v i công vi c ngoài th c t thì
vi c th c t p t t nghi p là m t giai o n r t quan tr ng, t o i u ki n cho sinh
viên c sát v i th c t nh m c ng c l i ki n th c ã tích l y
c trong nhà
tr ng ng th i nâng cao t duy h th ng lý lu n
nghiên c u ng d ng
m t cách có hi u qu nh ng ti n b khoa h c k thu t vào th c ti n s n xu t.
Xu t phát t nguy n v ng c a b n thân,
c s nh t trí c a nhà tr ng, ban
ch nhi m khoa Lâm Nghi p và s h ng d n tr c ti p c a th y giáo Th.S La
Quang
tôi ti n hành nghiên c u
tài:“Nghiên c u c tính sinh h c
c a loài cây Re h ng (Cinnamomum Parthenoxylon (Jack.) Meisn.) làm
c s cho b o t n và phát tri n loài t i huy n nh Hóa t nh Thái Nguyên”
Trong th i gian nghiên c u tài,
c s giúp , ch b o t n tình c a th y giáo
Th.S La Quang
và các th y cô giáo trong khoa cùng v i s ph i h p giúp
c a ng i dân và các ban ngành lãnh o h t ki m lâm huy n nh Hóa tôi ã
hoàn thành khóa lu n úng th i h n. Qua ây tôi xin bày t lòng c m n sâu s c
nh t n các th y cô giáo trong khoa Lâm Nghi p c bi t là th y giáo Th.S La
Quang
ng i th y ã tr c ti p h ng d n tôi trong su t quá trình th c hi n
khóa lu n. Bên c nh ó tôi xin c m n n các ban ngành lãnh o, các cán b
ki m lâm viên h t ki m và các cô chú trong các xã, th tr n ã t o i u ki n giúp
tôi hoàn thành khóa lu n.
Do trình chuyên môn và kinh nghi m th c ti n còn h n ch do v y khóa
lu n không tránh kh i nh ng thi u sót. Tôi kính mong nh n
c s giúp

c a
các th y cô giáo cùng toàn th các b n ng nghi p khóa lu n này
c hoàn
thi n h n.
Tôi xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, tháng 5 n m 2015
Sinh viên


iii

DANH M C CÁC B NG

B ng 4.1:

c i m phân lo i c a cây Re h

B ng 4.2:B ng o

....................................... 33

m hình thái trung bình c a thân, lá, qu . ...................... 36

B ng 4.3: Công th c t thành t ng cây g .................................................... 36
B ng 4.4:

tàn che trong các OTC ............................................................ 38

B ng 4.5: Công th c t thành cây tái sinh
B ng 4.6. M t

và ngu n g c tái sinh cây Re h

B ng 4.7. Ch t l

ng cây tái sinh Re h

B ng 4.8. Tái sinh d
B ng 4.9. T ng h p

ng ................................. 40

ng................................................. 41

i g c cây phân tán c a Re h

ng .............................. 41

che ph c a cây b i n i có loài Re h

B ng 4.10. B ng t ng h p
loài Re h

trong các OTC ..................... 39

ng phân b .. 42

che ph TB c a l p dây leo và th m t

ng phân b ................................................................................. 43

B ng 4.11. Phân b cây Re h

ng theo tuy n .............................................. 44

B ng 4.12: Th ng kê phân v Re h ng trong v n r ng t i Huy n
B ng 4.13.

i n i có

c i m lý tính khu v c phân b Re h

B ng 4.14: B ng m u

t khu v c phân b Re h

nh Hóa ... 45

ng .............................. 46

ng............................................ 47

B ng 4.15. T n su t xu t hi n c a loài Re h ng trong tuy n i i u tra..............48


iv

DANH M C HÌNH

Hình 4.1: Thân cây Re H

ng ...................................................................... 34

Hình 4.2. nh lá cây Re h

ng .................................................................... 34

Hình 4.3. nh qu cây Re h
Hình 4.4. Hoa cây Re h

ng ................................................................. 35

ng ........................................................................ 35

Hình 4.4. nh Re h

ng b ch t h .............................................................. 50

Hình 4.5. nh Re h

ng c t gi sau khai thác.............................................. 50


v

DANH M C CÁC T , C M T

VI T T T TRONG KHÓA LU N

T , c m t vi t t t Gi i thích

Dt

:

ng kính tán

D1.3

:

ng kính 1.3m

DSH

: a d ng sinh h c

T - NB

: ông tây - Nam b c

, T, N, B

: ông, tây, nam, b c

Hvn

: Chi u cao vút ng n

Hdc

: Chi u cao d

KBT

: Khu b o t n

LSNG

: Lâm s n ngoài g

ODB

: Ô d ng b n

OTC

: Ô tiêu chu n

STT

: S th t

TB

: Trung bình

TT

: Th t

TTV

: Th m th c v t

i cành


vi

M CL C

Ph n 1: M
1.1.

tv n

U ......................................................................................... 1
............................................................................................... 1

1.2. M c tiêu nghiên c u ................................................................................ 3
1.3. Tính c p thi t c a

tài ........................................................................... 3

1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c ..................................... 3
1.3.2. Ý ngh a trong th c ti n ......................................................................... 3
Ph n 2: T NG QUAN V N

NGHIÊN C U ....................................... 4

2.1 C s khoa h c ......................................................................................... 4
2.2. Tình hình nghiên c u trong n

c và ngoài n

c...................................... 6

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i ........................................................ 6
2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n

c .......................................................... 7

2.3. i u ki n t nhiên khu v c nghiên c u ................................................... 9
2.3.1. V trí
2.3.2.

a lý ........................................................................................... 9

c i m

a hình................................................................................. 9

2.3.3. i u ki n khí h u, th y v n ................................................................ 10
2.3.4.

a ch t th nh

ng ........................................................................... 11

2.4. i u ki n kinh t , v n hóa - xã h i ........................................................ 11

2.4.1. Tình hình dân c kinh t ..................................................................... 11
2.4.2. Dân t c, dân s và lao
2.4.3. Tình hình s n xu t,

ng ................................................................ 12
i s ng và thu nh p ............................................ 12

2.4.4. Công nghi p và ti u th công nghi p .................................................. 13
2.4.5. C s h t ng ...................................................................................... 13
2.5. Nh n xét chung v

i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i .......................... 15

2.5.1. Thu n l i ............................................................................................ 15
2.5.2. Khó kh n ............................................................................................ 16


vii

Ph n 3:

I T

NG, N I DUNG, VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN

C U ............................................................................................................ 17
3.1.

it

3.1.1.

ng và ph m vi nghiên c u.......................................................... 17

it

ng nghiên c u ......................................................................... 17

3.1.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................ 17
3.2. N i dung nghiên c u ............................................................................. 17
3.2.1.

c i m s d ng và s hi u bi t c a ng

3.2.2.

c i m phân lo i loài Re H

3.2.3.

c i m n i b t v hình thái c a loài ................................................ 17

3.2.4. M t s
3.2.5

i dân v loài cây .............. 17

ng ..................................................... 17

c i m sinh thái c a loài ...................................................... 17

ánh giá s

tác

ng c a con t i loài Re h

ng trong khu v c

nghiên c u ................................................................................................... 18
3.2.6.

xu t m t s bi n pháp b o t n và phát tri n loài............................ 18

3.3. Ph

ng pháp nghiên c u ....................................................................... 18

3.3.1. Ph

ng pháp nghiên c u chung .......................................................... 18

3.3.2. Ph

ng pháp i u tra c th ............................................................... 19

3.3.3. i u tra chi ti t ................................................................................... 19
3.3.4. N i nghi p .......................................................................................... 26

Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U ........................................................... 31
4.1.

c i m s d ng và hi u bi t c a ng

4.1.1. Tri th c b n

a loài Re h

4.1.2. Tình hình s d ng loài Re h

i dân v cây re h

ng ........................................................... 31
ng........................................................ 32

4.2.

c i m phân lo i và b o t n loài Re h

4.3.

c i m hình thái c a loài cây Re H

4.4. M t s

ng.............. 31

c i m sinh thái loài Re h

ng........................................ 33

ng ............................................ 34
ng ............................................... 36

4.4.1. C u trúc t thành t ng cây g ............................................................. 36
4.4.2.

tàn che .......................................................................................... 37


viii

4.4.3. T thành t ng cây tái sinh ................................................................... 38
4.4.4.

c i m cây b i, dây leo và th m t

i n i có loài Re h

ng phân b

..................................................................................................................... 42
4.5.

c i m phân b c a loài..................................................................... 44

4.5.1. Phân b theo tuy n ............................................................................. 44
4.5.2. Phân b phân tán trong v

n r ng c a ng

i dân ............................... 45

4.5.3.

c i m phân b trong các tr ng thái r ng ....................................... 46

4.5.4.

c i m

t n i loài cây phân b . ..................................................... 46

4.5.5. T n su t xu t hi n c a loài Re h

4.5.6. ánh giá s tác

ng c a con ng

ng trong tuy n i i u tra ............. 48
i t i Re h

ng trong khu v c nghiên

c u ............................................................................................................... 49
4.6.

xu t m t s bi n pháp b o t n và phát tri n loài re h

ng................ 51

4.6.1. Phân tích i m m nh, i m y u, c h i, thách th c trong công tác b o
t n loài Re h

ng t i huy n

nh Hóa - Thái Nguyên. ................................. 51

4.6.2.

xu t bi n pháp b o t n .................................................................. 53

4.6.3.

xu t bi n pháp b o t n và phát tri n loài ....................................... 53

Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................... 54
5.1. K t lu n ................................................................................................. 54
5.2. Ki n ngh ............................................................................................... 56
TÀI LI U THAM KH O .............................................................................. 1


1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv n
S t n t i c a xã h i loài ng

i liên quan m t thi t

n các ngu n tài

nguyên thiên nhiên, tài nguyên sinh v t. Tuy nhiên con ng

i ang l m d ng

quá m c vi c khai thác s d ng các ngu n tài nguyên này và k t qu là tài
nguyên thiên nhiên, tài nguyên sinh v t, môi tr

ng b suy thoái, gây ra m t

cân b ng sinh thái, e d a cu c s ng c a các loài sinh v t trong ó có loài
ng

i c a chúng ta. S c kh e c a hành tinh ph thu c vào s

loài sinh v t. Vì v y vi c b o t n a d ng sinh h c

a d ng c a các

c coi là nhi m v r t

c p bách hi n nay và c ng là trách nhi m c a toàn nhân lo i.
N m

khu v c

330.541 km² Vi t Nam

ông Nam Châu Á v i t ng di n tích t nhiên kho ng
c coi là m t trong nh ng trung tâm v

a d ng sinh

h c c a khu v c c ng nh th gi i. T k t qu nghiên c u v khoa h c c b n
trên lãnh th Vi t Nam, nhi u nhà khoa h c trong và ngoài n
r ng Vi t Nam là m t trong 10 qu c gia

c

u nh n

nh

Châu Á và m t trong 16 qu c gia

trên th gi i có tính a d ng sinh h c cao. Tuy nhiên Vi t Nam c ng ang ph i
i m t v i m t th c tr ng r t áng lo ng i ó là s suy thoái nghiêm tr ng v
môi tr

ng và tài nguyên a d ng sinh h c, e d a cu c s ng c a các loài sinh

v t và cu i cùng là nh h

ng

n s phát tri n b n v ng c a

ng n ng a s suy thoái
b o t n và hi n nay c n
v t

DSH

tn

c.

Vi t Nam ã ti n hành công tác

c có kho ng 128 khu b o t n. M c dù các loài th c

c b o t n cao nh v y, nh ng nh ng nghiên c u v các loài th c v t

Vi t Nam hi n nay còn r t thi u. Ph n l n các nghiên c u m i ch d ng l i
m c mô t

c i m hình thái,

nhi u v các

c tính sinh h c, sinh thái h c, gây tr ng và b o t n loài.

nh Hóa là m t huy n n m

nh danh loài mà ch a i sâu nghiên c u
phía B c c a t nh Thái Nguyên, v i t ng


2

di n tích t nhiên là 513.5km2 (2011), i u ki n t nhiên thu n l i, tài nguyên
thiên nhiên t
th c v t

ng

i a d ng và phong phú. Là n i t p trung nhi u loài

c h u và quý hi m v i nhi u giá tr s d ng khác nhau

giá tr làm thu c. Trên

ng

c bi t là

a bàn huy n còn có 8 dân t c anh em cùng sinh s ng

bao g m: Tày, Nùng, Thái, Kinh, Sán Ch , Dao, Cao Lan, H’Mông.
b o v r ng, Nhà n

c ta ã có pháp l nh c th v khai thác r ng.

V is

ng h c a các t ch c b o v môi tr

hi n v

n r ng, ph xanh

t tr ng

i tr c… ang

Chúng ta hi v ng r ng r ng Vi t Nam s
Th i gian g n ây,d

ng trên th gi i, phong trào th c

i s tác

c b o t n và ngày càng phát tri n.
ng c a con ng

tr

ng s ng b thu h p di n tích và nhi u loài

tr

c nguy c b tuy t ch ng trong t
DSH

V

c ti n hành r ng kh p.

ng lai g n.

i h sinh thái và môi

ng v t th c v t ang

ng

ng n ng a s suy thoái

Vi t Nam ã ti n hành công tác b o t n và hi n nay c n

c có 11

n Qu c gia, 61 khu B o t n thiên nhiên và 34 khu r ng V n hóa - L ch s

- Môi tr

ng. M c dù

h t ki m lâm

c qu n lý r t ch t ch c a ban qu n lý khu b o t n,

a bàn nh ng n i ây lâm t c v n hoành hành ngày êm.

Nh ng cây g b ch t ng ng n ngang trong khu b o t n, nh ng ti ng máy x
g v n ngày êm kêu, “làm th nào
lâm t c, làm th nào

b ov

ng n ch n nh ng ho t

c ngu n gen quý t i ây?.

ng trên c a
c bi t là cây

Re H

ng khi cách ây h n 20 n m ã có hàng lo t các v càn quét, khai thác

Re H

ng

tri t xu t tinh d u và l y g làm nhà… ã ch t h không bi t

bao nhiêu cây Re H

ng?

gi i áp cho câu h i trên và tìm hi u m t s loài

th c v t này.
Do ó tôi ti n hành th c hi n
tính sinh h c c a loài cây Re h

tài t t nghi p nh m: “ Nghiên c u

ng (Cinnamomum Parthenoxylon (Jack.)

Meisn.) làm c s cho b o t n và phát tri n loài t i huy n
Thái Nguyên”, t
trên

ó

c

nh Hóa t nh

a ra bi n pháp b o t n và phát tri n gi ng cây này

a bàn t nh Thái nguyên.


3

1.2. M c tiêu nghiên c u
- Xác

nh

c nh ng

c i m c b n v hình thái c a loài Re h

(Cinnamomum parthenoxylon (Jack.) Meisn.) t i huy n

ng

nh Hóa t nh Thái

Nguyên.
- Xác

nh

cm ts

v c nghiên c u và
1.3. Ý ngh a c a

c i m sinh thái c a cây Re H

ng t i khu

xu t các bi n pháp b o t n và phát tri n loài.
tài

1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
tài là vi c v n d ng nh ng ki n th c mà sinh viên ti p thu
trong quá trình h c t p t i tr

ng

i th c hi n.

ng và nó có ý ngh a h t s c quan tr ng

c
iv i

tài s giúp sinh viên làm quen v i vi c nghiên c u khoa

h c, c ng c ki n th c ã h c, v n d ng lý thuy t vào th c t , bi t cách tích
l y, thu nh p, phân tích, x lý thông tin c ng nh k n ng ti p c n và làm
vi c v i c ng

ng thôn b n và ng

i dân.

tài sau khi hoàn thành có th

làm tài li u tham kh o cho nh ng nghiên c u sau ó và làm c s cho vi c s
d ng b n v ng loài cây có giá tr c a c ng

ng.

1.3.2. Ý ngh a trong th c ti n
tài góp ph n nghiên c u chuyên sâu, tìm hi u và ánh giá th c tr ng
phát tri n c a cây Re H

ng, t nh ng gi i pháp

giúp chính quy n

ng,ng

a ph

tri n loài cây có giá tr này.

i dân xác

nh

xu t

c s là c s

ch

ng b o t n, phát


4

Ph n 2
T NG QUAN V N

NGHIÊN C U

2.1 C s khoa h c
Cây Re h

ng (Cinnamomum parthenoxylon (Jack.) Meisn) thu c h

Long não (Lauraceae) là m t loài cây quý, a tác d ng. Hi n t i nó
vào lo i r t nguy c p (CR)
và trong sách

c p qu c gia trong danh l c

Vi t Nam (1996).

IUCN (Ver 2.3)

ây là loài cây có giá tr kinh t , thân g

dùng cho ch bi n các s n ph m m ngh , g c r dùng
x . Do có giá tr kinh t cao nên hi n nay ho t
này

cx p

s n xu t tinh d u xá

ng khai thác trái phép cây

Vi t Nam ang là m t i m nóng (Lê Tr ng Trái và c ng tác viên,

1999). Ai c ng bi t trên th gi i c ng nh Vi t Nam s suy gi m v

sinh h c và gi m sút v s l

ng loài

ng th c v t. R t nhi u loài ã

a vào danh sách c n b o t n. Trong ó Re H
loài cây

c

a dang
c

ng c ng là m t trong nh ng

a vào danh sách b o t n.

D a trên các tiêu chu n ánh giá tình tr ng các loài c a IUCN, chính ph
Vi t Nam c ng công b Sách

Vi t Nam

h

ng d n, thúc

y công tác b o

v tài nguyên sinh v t thiên nhiên. ây c ng là tài li u khoa h c

c s d ng

vào vi c so n th o và ban hành các quy nh, lu t pháp c a Nhà n

cv b ov

tài nguyên sinh v t thiên nhiên, tính a d ng sinh h c và môi tr

ng sinh thái.

Sách

IUCN công b v n b n n m 2004 (Sách

2004) vào ngày 17 tháng 11,

2004. V n b n này ã ánh giá t t c 38.047 loài, cùng v i 2.140 phân loài,
gi ng, chi và qu n th . Trong ó, 15.503 loài n m trong tình tr ng nguy c tuy t
ch ng g m 7.180 loài

ng v t, 8.321 loài th c v t, và 2 loài n m.

Danh sách c ng công b 784 loài loài tuy t ch ng

c ghi nh n t

n m 1500. Nh v y là ã có thêm 18 loài tuy t ch ng so v i b n danh sách
n m 2000. M i n m m t s ít các loài tuy t ch ng l i

c phát hi n và s p


5

x p vào nhóm DD. Ví d , trong n m 2002 danh sách tuy t ch ng ã gi m
xu ng 759 tr

c khi t ng lên nh hi n nay.

Phiên b n 2008

c phát hành ngày 6 tháng 10 n m 2008 trong

B o t n Th gi i Barcelona có m t s s a
Các loài

i so v i phiên b n 2007 và 2006.

c x p vào 9 b c theo các tiêu chí v m c
suy thoái (rate of decline), kích th

ch ng nh t c

ih i

e d a tuy t

c qu n th (population

size), ph m vi phân b (area of geographic distribution), và m c

phân tách

qu n th và khu phân b (degree of population and distribution fragmentation).
+ Tuy t ch ng (EX)
+ Tuy t ch ng trong t nhiên (EW)
+ C c kì nguy c p (CR)
+ Nguy c p (EN)
+ S p nguy c p (VU)
+S pb

e d a (NT)

+ Ít quan tâm (LC)
+ Thi u d li u (DD)
+ Không

c ánh giá (NE)

b o v và phát tri n các loài
ban hành (Ngh

ng th c v t quý hi m Chính ph

nh s 32 /2006/N -CP). Ngh

nh quy

nh các loài

ã
ng,

th c v t quý, hi m g m hai nhóm chính:
+ IA,B Th c v t r ng,
m c ích th

ng m i (IA

ng v t r ng nghiêm c m khai thác, s d ng vì

i v i th c v t r ng).

+ IIA,B Th c v t r ng,
m c ích th

ng m i (IIA

ng v t r ng h n ch khai thác, s d ng vì

i v i th c v t r ng).

C n c vào phân c p b o t n loài và
v t

DSH có r t nhi u loài

c x p vào c p b o t n CR, EN và VU c n

ng th c

c b o t n, nh m gìn gi


6

ngu n gen quý giá cho thành ph n a d ng sinh h c

Vi t Nam nói riêng và

th gi i nói chung, ây là c s khoa h c giúp tôi ti n hành
i v i b t k công tác b o t n m t loài

tài này.

ng th c v t nào ó thì vi c i tìm

hi u k tình hình phân b , hi n tr ng n i phân b là i u c p thi t nh t
các ph

xu t

ng th c b o t n các loài th c v t quý hi m. ây là c s ti p theo

tôi th c hi n nghiên c u c a mình.
2.2. Tình hình nghiên c u trong n

c và ngoài n

c

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i
Re h

ng (Cinnamomum parthenoxylon ) có vùng phân b

Singapore, Indonesia, Myanmar,

n

r ng,

. Loài có ngu n gen hi m; g t t

không m i m t, dùng trong xây d ng, làm tà v t, óng tàu; lá, v và r có th
chi t tinh d u.

Trung Qu c, r , thân cây Re h

n u ng không tiêu b ng
tiêu hóa không bình th

y tr

ng dùng tr cúm,c m m o,

ng, au d dày, viêm kh p do phong th p,

ng, ho gà, l .T i Malaysia, ng

i ta dùng g cây làm

thu c b cho các em gái lúc tu i d y thì.T i Giava, ng

i ta dùng tinh d u

xoa bóp ch a th p kh p, au nh c.
Theo nh ng tài li u
thành ph n chính trong n

c công b v công th c cao n

c xá x thì

c xá x là cao th ph c linh, cao cam th o

c

dùng làm ch t th m v i m t t l r t th p salixylat metyl, tinh d u ti u h i,
tinh d u Sassafras. Tinh d u sassafras

c c t t v thân và v r cùng g

thân và g r cây Sassafras officinalis ch a th y

n

c ta. Hàm l

ng tinh

d u trong v lên t i 6%, còn trong g ch có 2%. Tinh d u r t l ng, n ng h n
n

c (t

tr ng 1,070-1,076, ch a t i 80% safrol ête metylenic c a

allylpyrocatechin) kèm theo pinen, phellandren, m t ít eugenol và long não.
T i các n

c châu Âu và châu M , Sassafras

ch a th ng phong, phong th p. Tinh d u
r

c dùng làm thu c ra m hôi,
c làm h

ti n và làm nguyên li u chi t safrol. T

ng cho xà phòng th m

safrol oxy hóa b ng kali


7

permanganat s

dùng trong h

c ête metylic c a aldehyt protpcatechic có mùi heliotrope
ng li u v i tên heliotropin hay piperonal [14].

2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n
Thiên nhiên nhi t

c

i Vi t Nam ã t o ra h th c v t a d ng, a l i

ích. Hi n nay, các nhà khoa h c ã th ng kê

c 11.373 loài thu c 2.524

chi, 378 h trong 7 ngành th c v t khác nhau (Nguy n Ngh a Thìn, 1996)
[20]. V i h n 19 tri u hecta r ng và

t r ng, h th c v t này là m t ti m

n ng to l n cho s phát tri n c a

c, th hi n rõ l i th c a ngành lâm

tn

nghi p so v i nhi u ngành s n xu t khác. Trong t p oàn các loài cây a m c ích
ã

c

nh danh

ng (Cinnamomum parthenoxylum) là

Vi t Nam, cây Re h

loài cây có tri n v ng em l i giá tr kinh t cao trong t
nh ng ng

i dân nghèo s ng

ng lai,

c bi t cho

vùng núi.

Nghiên c u v sinh thái
- Ý ngh a c a nghiên c u sinh thái loài h t s c c n thi t và quan tr ng,
ây là c s cho vi c b o v và s d ng h p lý ngu n tài nguyên thiên nhiên,
Ng n ng a suy thoái các loài nh t là nh ng loài
ng n ng a ô nhi m môi tr

ng, th c v t quý hi m,

ng...

Khi nghiên c u sinh thái các loài th c v t, Lê M ng Chân (2000) [3]

ã nêu tóm t t khái ni m và ý ngh a c vi c nghiên c u. Sinh thái th c v t
nghiên c u tác
trên m t

t

ng qua l i gi a th c v t v i ngo i c nh. M i loài cây s ng
u tr i qua quá trình thích ng và ti n hoá lâu dài,

hoàn c nh

s ng khác nhau các loài th c v t thích ng và hình thành nh ng

c tính sinh

thái riêng, d n d n nh ng
cây

c tính

c di truy n và tr thành nhu c u c a

i v i hoàn c nh.
Vi t Nam là m t trong nh ng n

nhanh nhi u loài

ng th c v t ang

có r t nhi u loài quý hi m không ch

c có t c
ng tr

suy gi m v i t c

r t

c nguy c tuy t ch ng trong ó

Vi t Nam mà trên c th gi i, hi n nay


8

v i s tác

ng m nh m c a con ng

i v i cái l i ích tr

c m t mà ã quên

h t i t t c nh ng gì mà thiên nhiên ã mang l i cho chúng ta, s c p bách
nh v y tôi ã ti n hành nghiên c u t i r ng

c d ng huy n

Thái Nguyên, t i ây nhi u khu r ng nhi u loài
s n b t không th

ng ti c. Chính vì v y v n

nh m b o t n các loài quý hi m

nh Hóa t nh

ng th c v t b tàn phá và

nghiên c u

c bi t là Re h

c tính sinh h c
r t

c

chú ý nó ch là giúp m t ph n nh vào công tác b o t n,nh ng qua ho t

ng

này s giúp ta duy trì và b o t n
thác nhi u ch còn l i s l
loài cây khác c ng s

ng là m t v n

c thêm m t loài th c v t ang b khai

ng ít, hy v ng sau k t qu nghiên c u này, nhi u

c nghiên c u và b o t n.

Vi t Nam nh n th c

c t m quan tr ng c a các loài th c v t b n

hoang d i h u ích, ngay t nh ng n m
nghiên c u c a Pháp ã

c p, xác

u th k XX, Lecomte - m t nhà
nh

c nhi u loài th c v t b n

hoang d i h u ích có giá tr trong cu n “Th c v t chí
D

ng” trong ó có

cao

i c

ông

ng

ng Cinnamomum parthenoxylon là loài cây g to, th

n 30 m,

ng

a

Vi t Nam.

Các nghiên c u v cây Re H
Re H

a

ng xanh,

ng kính thân 70-90cm, cành nh n, màu h i en khi khô. Lá

m c cách, dai, hình tr ng, dài 9-11cm, r ng 4-5cm, thót nh n v 2
bên 4-7 ôi, gân gi a ph ng
nh n. C m hoa chu

m t trên, l i

m td

u; gân

i; cu ng dài 2-3cm,

nách lá, dài 6-12cm, ph lông màu nâu; cu ng hoa dài

1-3 mm, ph lông; bao hoa 6 thùy, có lông dài 1,5-2 mm, thuôn; nh h u th
9, chia 3 vòng, 2 vòng nh ngoài không tuy n, ch có lông, nh vòng th 3 có 2
tuy n, tuy n không chân, nh lép 3, hình tam giác có chân; b u hình tr ng,
nh n, vòi ng n, núm hình

a. Qu hình c u,

ng kính 8-10 mm, ính trên

ng bao hoa hình chén. Mùa hoa tháng 1-5, qu tháng 6-9. M c trong r ng
r m nhi t

i th

ng xanh, m trên núi

t hay núi á vôi,

cao 100-


9

600m. Phân b

: Vi t Nam (Cao B ng, Tuyên Quang, Qu ng Ninh, B c

Giang, Qu ng Tr ,

à N ng),

n

, Trung Qu c. Loài có ngu n gen hi m;

g t t không m i m t, dùng trong xây d ng, làm tà v t, óng tàu; lá, v và r
có th chi t tinh d u.
Re h

ng (Cinnamomum parthenoxylon) là m t trong nh ng loài cây

ang có nguy c b tuy t ch ng nên c n

c u tiên nghiên c u b o t n và

phát tri n ngu n gen quý hi m này. Qua k t qu nghiên c u v “ nh h
c a ch t i u hòa sinh tr
trong giâm hom cây Re h
v

ng IBA (indol butyric acid)

n kh n ng ra r

ng ph c v b o t n và phát tri n ngu n gen

n qu c gia B ch Mã” [6], b ng ph

có th ch

ng

ng pháp nhân gi ng vô tính chúng ta

ng ngu n gi ng cho k ho ch gây tr ng loài này.

2.3. i u ki n t nhiên khu v c nghiên c u
2.3.1. V trí

a lý

Huy n

nh Hóa, T nh Thái nguyên, bao g m 23 xã và 1 th tr n t ng

di n tích t nhiên 52.272,23 ha, có ranh gi i
+ Phía B c: Giáp 2 huy n Ch
+ Phía Nam: Giáp huy n

n, Ch M i - t nh B c K n

iT

+ Phía ông: Giáp huy n Phú L

ng

+ Phía Tây: Giáp huy n Yên S n, S n D
V trí c a huy n t

ng

ng t nh Tuyên Quang

i thu n lo i cho các ho t

ng i l i trong

t nh và c ng nh 2 t nh lân c n là Tuyên Quang và B c K n.
2.3.2.

c i m
C n c vào

a hình
c i m t nhiên có th chia làm 4 ti u vùng:

-Vùng núi trung bình và núi th p
- Ti u vùng núi á
- Ti u vùng

i cao

- Ti u vùng

i th p và thung l ng

10

2.3.3. i u ki n khí h u, th y v n
a. Khí h u
ây là vùng khí h u nhi t

i, gió mùa, nh h

ng c a khí h u vùng cao.

M t n m chia thành 2 mùa: mùa m a kéo dài t tháng 4
mùa khô t tháng 11
L

n tháng 3 n m sau.

ng m a trung bình n m

n m th p nh t 1.250 mm, l
* Ch

n tháng 10,

t 1.750 mm, n m cao nh t 2.450mm,

ng m a phân b không

ng

u.

nhi t.
bình quân 22,5oC, nhi t

- Nhi t

cao nh t là 42,6oC, biên
- S

l

trung bình th p nh t là 14,60C và

gi a ngày và êm 8 -100C.

ng n ng trung bình 1.560 gi /n m, n m cao nh t 1750

gi /n m, n m th p nh t 1470 gi /n m.
* Ch

m.
- L

ng m a trung bình n m 1750 mm, n m cao nh t t i 2.450 mm,

n m th p nh t 1.250 mm. L
tháng 9 l

ng m a phân b không

ng m a t i 84% t ng l

t i 300 mm, t tháng 10
-

u; t tháng 4

n

ng m a c n m, ngày m a l n nh t lên

n tháng 3 n m sau l

ng m a ch chi m 16%.

m không khí trung bình n m là 82%, gi a các tháng trong n m

bi n thiên t 75 - 86%.

m không khí th p nh t trong n m vào tháng 4 và

tháng. Mùa khô m c dù ít m a, nh ng có s

ng mù nên

- Tháng 12 và tháng 1 xu t hi n nhi u s

m không khí cao.

ng mu i, ây là i u ki n b t

l i cho cây tr ng.
b.Th y v n.
nh hóa là

u ngu n c a sông Công, sông Chu, là các chi l u c a

h th ng sông C u, l th
16,2 m3/s, l u l

ng c c

ng xu t hi n vào tháng 7 và tháng 8, trung bình
i 319 m3/s, c c ti u 2,3m3/s. L u l

ng chênh l ch


11

gi a các mùa là khá l n, do hi n nay di n tích r ng b xuy gi m m nh, kéo
theo nh ng tác
2.3.4.

ng nh h n hán, l l t th

a ch t th nh
Theo tài li u

ng

a ch t Vi t Nam, huy n

ông B c, B c b và thu c
và có b dày
a.

ng xuyên x y ra.

i

nh Hóa n m trong ph m vi

a ch t sông Hi n,

i này có nhi u v ng sâu

a ch t r t l n.

a ch t
á tr m tích c nh t

ây có tu i Cambri, ch y u g m các h l c

nguyên, l ra các á phi n, b t k t màu xám tím ho c

có nhi u v y Mica

có ít l p m ng b t k t ch a vôi.
b. Th nh

ng

Thông qua k t qu
t chính v i các

i u tra, xác

nh huy n

nh Hóa có 7 nhóm d ng

c tr ng và tính ch t c b n sau:

1). Nhóm d ng

t núi th p (N3),

2). Nhóm

t

i núi d c th p <250

3). Nhóm

t

i có

d c 15 - 250

4). Nhóm

t

i có

d c >150

5). Nhóm

t

i có t ng

t m ng,

6). Nhóm

t thung l ng,

t Feralit

d c >250

7). Nhóm a hình Kast - núi á vôi
2.4. i u ki n kinh t , v n hóa - xã h i

2.4.1. Tình hình dân c kinh t
T ng thu nh p trên

a bàn huy n n m 2012 là 589.34 t

+ C c u ngành ngh : nông lâm nghi p: 50.4%, th
38, 78 %, ti u th công nghi p và xây d ng 10, 82%
+T c

t ng tr

ng kinh t là 15%/n m.

ng.

ng m i và d ch v


12

+ T l h dùng n

c s ch là 80%, t l h nghèo trên huy n là

17,05%, giá tr s n xu t bình quân
bình quân l

ng th c/ng

xu t nông nghi p

i

u ng

t 497 kg/ng

i

t 6.8 tri u

ng/n m, giá tr

i/n m, giá tr bình quân

ts n

t 1,89 ha/h .

2.4.2. Dân t c, dân s và lao

ng

a. Dân t c
Trên

a bàn huy n g m 8 dân t c anh em cùng sinh s ng bao g m:

Tày, Nùng, Thái, Kinh, Sán Ch , Dao, Cao Lan, H’Mông. Trong ó, dân t c
Tày chi m a s v i t l 19,5%, ít nh t là dân t c Sán Ch chi m 7,45%. M i

dân t c có t p quán sinh ho t riêng, nh ng
gi

c nét v n hóa truy n th ng

u có i m chung n i b t là v n

c tr ng c a dân t c mình, sinh s ng hòa

thu n.
b. Dân s và lao
Trên

ng

a bàn huy n dân s trung bình là 87,433 ng

Hóa là m t trong nh ng huy n có m t

i, nhìn chung

nh

dân s th p so v i các huy n còn l i

trong t nh Thái Nguyên.
Dân c trên

a bàn huy n phân b không

nh t là th tr n Ch Chu: 6,087 ng

u, n i có dân s cao

i, các xã phía B c huy n xa trung tâm có

dân s th p h n nh B o Linh 2,123 ng
2.4.3. Tình hình s n xu t,

ng

i, Kim S n 2,153 ng

i…

i s ng và thu nh p

a. Ngành nông lâm nghi p
* V tr ng tr t
T ng di n tích

t s n xu t nông nghi p c a huy n là 11,142 ha v i

nhi u lo i cây tr ng chính nh : lúa, ngô,
lâu n m khác nh : b

t

ng, khoai lang và m t s cây

i, cam, nhãn, v i thi u,…

Cây chè là cây công nghi p m i nh n trên

a bàn huy n, th c hi n

án phát tri n vùng chè, n m 2011 các xã ã tr ng m i, tr ng l i

c 150 ha


13

di n tích chè thâm canh cao s n là 1,956 ha, s n l

ng chè búp t

i

t

20,073 ha.
* Ch n nuôi
Th c hi n t t công tác thú y, tiêm phòng d ch b nh cho gia súc, gia
c m theo

nh k nên ngành ch n nuôi c a huy n phát tri n t

ng

i n

nh, không có d ch b nh l n x y ra. Theo s li u th ng kê n m 2011 hi n
nay toàn huy n có:
- T ng àn trâu là: 7,130con
- T ng àn bò là: 1,524con
- T ng àn l n là: 30,922 con
- T ng àn gia c m là: 505,196 con
b. Lâm nghi p
m b o cho công tác qu n lý, b o v và phòng ch ng cháy r ng,
H t ki m lâm huy n ph i h p v i UBND các xã m các l p t p hu n k thu t
tr ng r ng

ng th i ph bi n các quy

và b o v r ng. Bên c nh ó,

cs

nh c a nhà n

c trong vi c qu n lý

u t h tr c a các ch

và b o v r ng nh : D án 327, d án 661, d án r ng

ng trình r ng

c d ng ATK,…

2.4.4. Công nghi p và ti u th công nghi p
Là huy n có ti m n ng v ngu n nguyên li u, lao
tr

ng nh ng công nghi p c a huy n

ng c ng nh th

nh Hóa ch phát tri n v i nh p

th p

v i nhi u ngành ngh nh : C khí, ch bi n th c ph m, s n xu t s n ph m g và
lâm s n, mành c , máy móc, thi t b ,

gia d ng, may m c...

2.4.5. C s h t ng
- Giao thông:
Trên

a bàn huy n

nh Hóa có 33km

ng t nh l ch y qua n i v i

các huy n c a t nh B c K n và Tuyên Quang. Tuy n

ng liên t nh là

nh a,

ng c p ph i, còn l i

ng liên xã bao g m c

ng nh a và

ng


14

ng liên thôn ch y u là
d

ng b t

ng

ng

t.

i thu n ti n, có

nh Hóa có h th ng giao thông

ng ô tô ch y

T ng chi u dài các tuy n

n trung tâm các xã.

ng giao thông trong huy n là 280km,

trong ó:
+

ng liên t nh l : 33km

+

ng liên huy n: 59km

+

ng liên thôn, b n: 188km

- Th y l i:
H th ng kênh m
ch t l

ng n i

ng n m 2011 là 129,001 m. Tuy nhiên

ng công trình ang b xu ng c p c n

ng th i kiên c hóa các h th ng kênh m
ch a n

c, các h th ng tiêu l

mb ot

c

u t nâng c p s a ch a

ng còn l i, xây d ng thêm h
i tiêu cho di n tích

t nông

nghi p trên toàn huy n.
- i n-n

c sinh ho t và thông tin liên l c:

T t c các xã trong huy n

u ã có i n l

i qu c gia v i 83 tr m

bi n áp ã cung c p cho 89% dân s trong toàn xã, nh ng do bán kính ph c
v c a các tr m quá l n nên x y ra quá t i vào gi cao i m.

- Y t , giáo d c:
*Yt :
N m 2011, toàn huy n có 1 b nh vi n, 1 trung tâm y t , 24 tr m y t
v i t ng s 190 gi
ng

ng b nh và 197 y, bác s , các thôn b n

m b o vi c khám ch a b nh và ch m sóc s c kh e cho nhân dân trong

huy n. Các ch

ng trình y t qu c gia nh phòng ch ng lao, phòng ch ng s t

rét, phòng ch ng HIV, tiêm phòng m r ng,…
qu và

u có y tá c ng

t

c k ho ch

c tri n khai

ra.

* Giáo d c
Hi n nay toàn huy n có 73 tr

ng h c trong ó:

y

, có hi u


15

+ M m non: 24 tr
+ Ti u h c: 24 tr

ng
ng

+ Trung h c c s : 23 tr

ng

+ Trung h c ph thông: 2 tr
2.5. Nh n xét chung v

ng

i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i

2.5.1. Thu n l i
Trong nh ng n m g n ây,

c s quan tâm c a

ng và Nhà n

c

c ng nh chính quy n các c p, các ngành trong t nh, huy n ã có nhi u ch
tr

ng chính sách tác

s n xu t,
n

c,

y m nh t c

ng tr c ti p t i

i s ng nhân dân, thúc

phát tri n kinh t , thu hút v n

y phát tri n

u t trong và ngoài

m b o an ninh xã h i.
Khí h u và

t ai c a huy n phù h p v i nhi u lo i cây tr ng thu n l i

cho phát tri n s n xu t nông lâm nghi p,
tr ng ph bi n t i huy n

c bi t là cây chè ã và ang

nh Hóa v i n ng su t và s n l

c

ng l n.

Huy n có nhi u ti m n ng phát tri n kinh t nh : Phát tri n ngành du
l ch, các lo i hình d ch v , các ngành ngh th công,

c bi t là ngành công

nghi p ch bi n g và các s n ph m t g s giúp ng

i dân t ng thêm thu

nh p, gi m t l

ói nghèo, n

nh và nâng cao ch t l

Ti m n ng và ngu n nhân l c d i dào, ng

ng cu c s ng.

i dân c n cù lao

h c h i, có nhi u kinh nghi m trong s n xu t và canh tác vùng
là i u ki n h t s c quan tr ng và thu n l i thúc

ng, ham

i núi. ây s

y quá trình phát tri n kinh

t xã h i c a xã, huy n.
nh Hóa là huy n có nhi u di tích l ch s quan tr ng, trong ó có
nh ng i m di tích

c x p h ng Qu c gia v i h sinh thái r ng t nhiên

phong phú, a d ng là m t ti m n ng r t l n
l ch, l ch s sinh thái.

phát tri n ngành d ch v du