Một số biện pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP phát triển TP hồ chí minh – chi nhánh hải phòng
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (706.76 KB, 97 trang )
BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÀNG HẢI VIỆT NAM
PHẠM THỊ THANH TÂM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ
RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN
TP. HỒ CHÍ MINH - CHI NHÁNH HẢI PHÒNG
LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ
HẢI PHÒNG - 2016
BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÀNG HẢI VIỆT NAM
PHẠM THỊ THANH TÂM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ
RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN
TP. HỒ CHÍ MINH - CHI NHÁNH HẢI PHÒNG
LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ
NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ; MÃ SỐ: 60340410
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Hồng Vân
HẢI PHÒNG – 2016
Luận văn thạc sỹ
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu
trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình
nào khác,
Tôi xin cam đoan rằng, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ
rõ nguồn gốc.
Hải Phòng, ngày
tháng
năm 2016
Người cam đoan
Phạm Thị Thanh Tâm
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
1
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
LỜI CẢM ƠN
Tác giả luận văn bày tỏ tình cảm của mình đối với các cá nhân, tập thể cơ
quan, gia đình, các đơn vị đã giúp đỡ, cộng tác và tài trợ trong quá trình nghiên
cứu, thực hiện và hoàn thành luận văn thạc sĩ.
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
2
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN...........................................................................................................ii
MỤC LỤC................................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU...............................................vi
DANH MỤC CÁC BẢNG.....................................................................................viii
DANH MỤC CÁC HÌNH........................................................................................ix
LỜI MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN
DỤNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI....................................................................4
1.1. Khái niệm tín dụng, rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng........................4
1.1.1. Khái niệm về tín dụng......................................................................................4
1.1.2. Khái niệm về rủi ro tín dụng............................................................................4
1.1.3. Khái niệm về quản trị rủi ro tín dụng...............................................................5
1.2. Phân loại, đặc điểm rủi ro tín dụng..................................................................5
1.2.1 Phân loại rủi ro tín dụng...................................................................................5
1.3 Mục tiêu và sự cần thiết của quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng........................7
1.3.1. Mục tiêu quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng....................................................7
1.3.2 Sự cần thiết của quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng..........................................7
1.4. Các chỉ tiêu đánh giá công tác quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng....................8
1.4.1 Hệ thống cơ sở pháp lý cho công tác quản trị rủi ro tín dụng..........................8
1.4.2 Cơ cấu tổ chức quản lý và bộ máy quản trị rủi ro tín dụng............................10
1.4.3 Chất lượng nhân sự làm công tác quản trị rủi ro tín dụng..............................12
1.4.4 Hệ thống dự báo, phân tích rủi ro tín dụng....................................................12
1.4.5 Quy trình cấp tín dụng....................................................................................13
1.4.6 Tỷ lệ dư nợ theo sản phẩm tín dụng...............................................................15
1.4.7 Chỉ tiêu nợ quá hạn.........................................................................................16
1.4.8 Chỉ tiêu về nợ xấu...........................................................................................17
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
3
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
1.4.9 Tổn thất do rủi ro tín dụng..............................................................................18
1.5. Kinh nghiệm của một số nước trong việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín
dụng và bài học đối với Việt Nam ..........................................................................18
1.5.1. Kinh nghiệm trong quản lý rủi ro tín dụng tại Mỹ........................................18
1.5.2 Kinh nghiệm phòng chống rủi ro tín dụng tại Trung Quốc............................19
1.5.3 Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam..........................................................20
CHƯƠNG 2: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN
HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH (HDBANK) – CHI
NHÁNH HẢI PHÒNG............................................................................................22
2.1 Tổng quan về Ngân hàng TMCP phát triển Thành phố Hồ Chí Minh.............22
2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển.....................................................................22
2.1.2 Cơ cấu tổ chức...............................................................................................24
2.1.3 Tình hình hoạt động kinh doanh tại HDbank– CN Hải Phòng ......................27
2.2 Đánh giá thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP phát
triển Thành phố Hồ Chí Minh- CN Hải Phòng từ năm 2011-2015.........................37
2.2.1 Đánh giá cơ sở pháp lý cho công tác quản trị rủi ro tín dụng.........................37
2.2.2 Đánh giá thực trạng cơ cấu tổ chức quản lý của bộ máy quản trị rủi ro tín
dụng ........................................................................................................................38
2.2.3 Đánh giá chất lượng nhân sự trong công tác quản trị rủi ro tín dụng.............39
2.2.4 Đánh giá hệ thống dự báo, phân tích rủi ro tín dụng......................................41
2.2.5 Đánh giá quy trình cấp tín dụng tại HDbank Hải Phòng................................41
2.2.6 Đánh giá tỷ lệ dư nợ theo sản phẩm tín dụng.................................................48
2.2.7 Đánh giá chỉ tiêu nợ quá hạn.........................................................................50
2.2.8 Đánh giá chỉ tiêu nợ xấu.................................................................................52
2.2.9 Đánh thực trạng tổn thất do rủi ro tín dụng gây ra.........................................55
2.3 Kết quả đạt được, tồn tại và nguyên nhân ảnh hưởng công tác quản trị rủi ro tín
dụng tại HDBank – Chi nhánh Hải Phòng..............................................................58
2.3.1 Những kết quả đã đạt được.............................................................................58
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
4
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
2.3.2 Những tồn tại ảnh hưởng đến công tác quản trị rủi ro tín dụng tại HDbank
Hải Phòng................................................................................................................60
2.3.3 Những nguyên nhân dẫn đến công tác quản trị rủi ro tín dụng tại HDbank Hải
Phòng.......................................................................................................................61
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI
RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ
MINH (HDBANK) – CHI NHÁNH HẢI PHÒNG................................................65
3.1 Định hướng hoạt động tín dụng tại HDBank trong thời gian tới.....................65
3.1.1. Dự báo các yếu tố tác động đến hoạt động tín dụng.....................................65
3.1.2. Định hướng hoạt động tín dụng của HDBank trong thời gian tới.................66
3.2 Một số biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại HDBank CN Hải Phòng.............67
3.2.1 Hoàn thiện cơ sở pháp lý cho công tác quản trị rủi ro tín dụng.....................67
3.2.2 Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và bộ máy quản trị rủi ro tín dụng.......................67
3.2.3 Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực................................................68
3.2.4 Hoàn thiện hệ thống dự báo, phân tích rủi ro tín dụng..................................69
3.2.5 Hoàn thiện quy trình cấp tín dụng.................................................................71
3.2.6 Đa dạng hóa các sản phẩm rủi ro tín dụng.....................................................72
3.2.7 Biện pháp khác...............................................................................................73
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................................76
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................79
PHỤ LỤC................................................................................................................79
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
5
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU
Chữ viết tắt
HDBank
NHNN
CIC
HTXHTDNB
HĐQT
QTRRTD
QTRRTT
ĐVKD
TGĐ
FED
USD
VNĐ
NDT
DVKH
QHKH
CNTT
KSV
TCKT
DNNQD
KVDC
SXKD
XNK
Giải thích
Ngân hàng TMCP Phát triển thành phố Hồ Chính Minh
Ngân hàng Nhà nước
Thông tin trung tâm tín dụng
Hệ thông xếp hạng tín dụng nội bộ
Hội đồng quản trị
Quản trị rủi ro tín dụng
Quản trị rủi ro tiền tệ
Đơn vị kinh doanh
Tổng giám đốc
Cục dự trữ liên bang Mỹ
Dolla Mỹ
Việt Nam đồng
Nhân dân tệ
Dịch vụ khách hàng
Quan hệ khách hàng
Công nghệ thông tin
Kiểm soát viên
Tổ chức kinh tế
Doanh nghiệp ngoài quốc doanh
Khu vực dân cư
Sản xuất kinh doanh
Xuất nhập khẩu
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
6
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
DANH MỤC CÁC BẢNG
Số
Tên bảng
Trang
Tình hình huy động vốn tại HDBank – Chi nhánh Hải Phòng
28
bảng
2.1
từ năm 2011÷ 2015
2.2
Dư nợ cho vay tại HDbank - chi nhánhHải Phòng từ năm
32
2011÷2015
2.3
Cơ cấu nhân sự tại HDbank Hải Phòng năm 2011÷2015
40
2.4
Thang điểm xếp loại theo quy mô khách hàng
46
2.5
Xếp hạng mức độ rủi ro tín dụng khách hàng
47
2.6
Tình hình nợ quá hạn tại HDbank Hải Phòng
50
2.7
Tình hình nợ xấu tại HDbank Hải Phòng từ năm 2011÷2015
52
2.8
Tình hình trích lập dự phòng tại HDbank từ năm 2011÷2015
55
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
DANH MỤC CÁC HÌNH
Số
hình
Tên hình
Trang
1.1
Mô hình cơ cấu tổ chức và quản trị rủi ro cơ bản của NHTM
11
2.1
Sơ đồ cơ cấu tổ chức tại HDBank chi nhánh Hải Phòng
26
2.2
Tổng nguồn vốn huy động qua các năm từ 2011÷2015)
29
2.3
Tình hình huy động vốn theo đối tượng tại chi nhánh Hải
Phòng
30
2.4
Tình hình dư nợ của Hdbank Hải Phòng từ năm 2011÷2015
33
2.5
Tình hình dư nợ theo thành phần kinh tế tại Hdbank Hải Phòng
34
2.6
Tình hình dư nợ theo kỳ hạn nợ tại Hdbank Hải Phòng
35
2.7
Sơ đồ cơ cấu tổ chức tổ chức của bộ máy QTRRTD tại
HDbank Hải Phòng
38
2.8
Sơ đồ quy trình cấp tín dụng tại ngân hàng HD bank
41
2.9
Tỷ lệ dư nợ theo sản phẩm cho vay đối với khách hàng cá nhân
48
2.10
Tỷ lệ dư nợ sản phẩm cho vay đối với khách hàng doanh
nghiệp
49
2.11
Tỷ lệ nợ quá hạn của Hdbank Hải Phòng từ năm 2011÷2015
51
2.12
Tỷ trọng các nhóm nợ xấu tại Hdbank Hải Phòng từ năm
2011÷2015
53
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
9
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Những năm trở lại đây, kinh tế Việt Nam đã có những bước chuyển mình
mạnh mẽ. Việt Nam từ một nước nông nghiệp lạc hậu có thu nhập bình quân đầu
người thấp nhất thế giới đã trở thành một nước kinh tế thị trường có thứ hạng trong
khu vực. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ.
Dịch vụ ngân hàng ra đời đóng vai trò quan trọng trong việc bổ sung nguồn vốn,
chuyển giao công nghệ và phương thức thanh toán hiện đại.
Trong các lĩnh vực hoạt động thì tín dụng ngân hàng có vai trò đặc biệt quan
trọng trong việc cung cấp vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh
nghiệp. Tín dụng là hoạt động kinh doanh chính mang lại lợi nhuận lớn nhất cho tổ
chức tín dụng. Các quy luật kinh tế đã chứng minh, lợi nhuận càng cao thì rủi ro
càng lớn. Để phát triển ổn định, hạn chế rủi ro tín dụng là điều mà bất cứ tổ chức
tín dụng nào cũng quan tâm và chú trọng hàng đầu. Tiến sĩ S. L. Srinivasulu, Chủ
tịch tập đoàn KESDEE Inc, California, Hoa Kỳ đã từng phát biểu “Hãy nói cho tôi
biết bạn quản lý rủi ro ra sao, tôi sẽ nói ngân hàng bạn thế nào?”. Ở Việt Nam,
công tác quản trị rủi ro tín dụng đã được hầu hết các Ngân hàng thương mại xây
dựng và từng bước hoàn thiện để hạn chế những rủi ro ở mức thấp nhất. Ngân hàng
TMCP Phát triển TP. Hồ Chí Minh (HDBank) nói chung và HDbank chi nhánh Hải
Phòng nói riêng cũng như các ngân hàng thương mại khác đã dành nhiều nguồn
lực cho công tác xây dựng hệ thống quản trị rủi ro tín dụng. Tuy nhiên, trong nền
kinh tế thị trường diễn biến phức tạp như hiện nay thì công tác quản trị rủi ro tín
dụng tại Hdbank gặp không ít vướng mắc và khó khăn. Làm thế nào để nâng cao
hiệu quả công tác quản trị rủi ro tín dụng là vấn đề cấp thiết nhất trên chặng đường
phát triển để HDbank trở thành ngân hàng bán lẻ hàng đầu Việt Nam.
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
1
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
Chính vì những lý do trên em xin nghiên cứu đề tài “ Một số biện pháp hoàn
thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Phát triển TP.Hồ
Chí Minh – Chi nhánh Hải Phòng”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trong hoạt động kinh doanh của HDbank, doanh thu của hoạt động tín dụng
chiếm khoảng 60% tổng doanh thu, mang lại nguồn lợi nhuận chính cho tổ
chứcnhưng bản thân nó lại chứa đựng và tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất.
Công tác quản trị rủi ro tín dụng có vai trò rất quan trọng trong việc phòng
ngừa và giải quyết tổn thất do rủi ro tín dụng gây ra. Vì thế mục đích nghiên cứu
của đề tài là từ hệ thống cơ sở lí luận về tín dụng, rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro tín
dụng để phân tích các số liệu thống kê về nợ xấu, nợ quá hạn, trích lập dự phòng
rủi ro tín dụng qua đó đánh giá thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng, nguyên
nhân xảy ra, kết quả đạt được và những tồn tại. Đề xuất các giải pháp phòng ngừa
và hạn chế rủi ro tín dụng tại chi nhánh.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn là công tác quản trị rủi ro tín
dụng tại Ngân hàng TMCP Phát triển TP. Hồ Chí Minh (HDbank) – Chi nhánh Hải
Phòng. Thời gian từ năm 2011 đến năm 2015.
4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu của luận văn là sử dụng phương pháp lý thuyết hệ
thống duy vật biện chứng, duy vật lịch sử ngoài ra luận văn còn sử dụng phương
pháp phân tích kinh tế, thống kê, đo lường toán học và một số phương pháp khác.
5.Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Đề tài nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn rất lớn trong bối cảnh nền
kinh tế Việt Nam có nhiều biến động khó lường.
-
Ý nghĩa khoa học: Hệ thống hóa cơ sở lý luận, tổng quan về hoạt động
rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng và các tiêu chí đánh giá “ sức khỏe” của hệ
thống quản trị rủi ro tại Ngân hàng thương mại.
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
2
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
-
Ý nghĩa thực tiễn: Công tác quản trị rủi ro tín dụng có ý nghĩa thực tiễn
rất lớn đối hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại HDbank. Từ những tiêu chí đánh
giá một hệ thống quản trị tốt để đánh giá thực tế HDbank Hải Phòng đã vận dụng
được những gì, còn những gì chưa làm được và tìm ra những giải pháp tốt nhất xây
dựng hệ thống “ miễn dịch” rủi ro hoàn thiện.
Để đánh giá hết được những rủi ro trong hoạt động tín dụng các nhà lãnh đạo
không chỉ sử dụng những kinh nghiệm đúc kết được mà phải luôn đánh giá khách
quan tuân thủ những quy luật kinh tế thị trường. Vận hành tốt một bộ máy quản trị
rủi ro tín dụng phải có sự kết hợp chặt chẽ giữa lãnh đạo cấp cao, cấp trung và
nhân viên làm công tác tín dụng.
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
3
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO
TÍN DỤNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1.
Khái niệm tín dụng, rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng
1.1.1. Khái niệm về tín dụng
Trong bộ chữ Latinh, Creditium có nghĩa là tin tưởng, là sự tín nhiệm. Xét về
khía cạnh tiền tệ, tín dụng là quan hệ vay mượn vốn lẫn nhau dựa trên sự tin tưởng
số vốn đó sẽ được hoàn trả vào một ngày xác định trong tương lai và được định
nghĩa một cách đầy đủ như sau: “Tín dụng là quan hệ chuyển nhượng tạm thời một
lượng giá trị (dưới hình thức tiền tệ hoặc hiện vật) từ người sở hữu sang người sử
dụng để sau một thời gian nhất định thu hồi về một lượng giá trị lớn hơn lượng giá
trị ban đầu”.
Một quan hệ tín dụng phải thỏa mãn những đặc trưng sau:
+ Sự chuyển giao mang tính chất tạm thời
+ Có tính hoàn trả: Lượng vốn được chuyển nhượng phải hoàn trả đúng hạn
cả về thời gian và giá trị bao gồm cả phần gốc và lãi. Phần lãi phải đảm bảo cho
lượng giá trị hoàn trả phải lớn hơn giá trị ban đầu
+ Quan hệ tín dụng dựa trên cơ sở tin tưởng giữa người đi vay và người cho
vay [19,tr.26÷27].
Tín dụng ngân hàng là quan hệ chuyển nhượng giữa ngân hàng với các chủ
thể kinh tế trong xã hội, trong đó ngân hàng giữ vai trò vừa là người đi vay vừa là
người cho vay. Đây là quan hệ tín dụng gián tiếp, mà người tiết kiệm thông qua vai
trò trung gian ngân hàng thực hiện đầu tư vốn vào các chủ thể có nhu cầu sử dụng
vốn. Khả năng cung ứng vốn của tín dụng ngân hàng còn góp phần đẩy nhanh nhịp
độ tích tụ, tập trung vốn và tăng cường khả năng cạnh tranh giữa các doanh nghiệp
[19,tr.34].
1.1.2. Khái niệm về rủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức Tín dụng là khả năng
xảy ra tổn thất trong hoạt động ngân hàng của tổ chức Tín dụng do khách hàng
hông thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết.
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
4
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
Rủi ro tín dụng là sự tổn thất, mất mát về tài chính mà ngân hàng phải gánh
chịu do khách hàng vay vốn không trả nợ đúng thời hạn quy định trong hợp đồng
hoặc không thực hiện đúng cam kết với bất kỳ lí do nào. Rủi ro tín dụng là loại rủi
ro mà người đi vay không có khả năng chi trả được khoản nợ của đối với người
cho vay khi đến hạn phải thanh toán. Do vậy, trước khi quyết định cho vay ngân
hàng phải đánh giá những rủi ro có thể xảy ra. Khi việc đánh giá rủi ro tín dụng bị
buông lỏng thì ngân hàng là chủ thể chịu nhiều rủi ro và tổn thất [17].
1.1.3. Khái niệm về quản trị rủi ro tín dụng
Quản trị rủi ro là quá trình xây dựng và thực thi các chiến lược, cách chính
quản lý va kinh doanh tín dụng nhằm đạt mục tiêu an toàn, phát triển bên vững
tăng cường các biện pháp phòng ngừa, hạn chế và giảm thấp nợ xấu, nợ quá hạn
trong kinh doanh .
Quản trị rủi ro tín dụng chính là trung tâm của hoạt động quản trị điều hành
của mỗi Ngân hàng thương mại. Quản trị rủi ro là một bộ phận quan trọng trong
chiến lược kinh doanh, đồng thời với mỗi loại rủi ro cụ thể lại áp dụng các phương
pháp quản trị riêng [6, tr 232].
1.2.
Phân loại, đặc điểm rủi ro tín dụng
1.2.1 Phân loại rủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng luôn có nguy cơ tiềm ẩn trong mỗi khoản cho vay của Ngân
hàng. Tuy theo đối tượng cho vay và hình thức cho vay khác nhau mà mức độ rủi
ro cao hay thấp. Việc phân loại rủi ro tín dụng theo các tiêu chí sau:
a. Căn cứ theo hình thức cho vay
- Rủi ro ngắn hạn: là rủi ro từ các khoản vay ngắn hạn. Đến thời hạn trả nợ,
người vay không có khả năng hoàn trả gốc cho ngân hàng. Thời hạn vay dưới 1
năm
- Rủi ro trung hạn: là rủi ro tín dụng từ các khoản vay trung hạn, trả góp,
thường từ trên 1 năm và dưới 5 năm.
- Rủi ro dài hạn: Rủi ro thường xảy ra đối với hình thức vay đầu tư dự án, thời
hạn vay dài và nhu cầu vốn lớn.
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
5
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
b. Căn cứ theo nguồn gốc hình thành
- Rủi ro từ phía ngân hàng: được xác định là những rủi ro từ những chính
sách, cơ chế của ngân hàng trong việc xây dựng tiêu chí cho vay, sản phẩm tín
dụng…
- Rủi ro từ phía khách hàng: Đây là rủi ro phổ biến và chủ yếu nhất. Rủi ro từ
phía khách hàng trên góc độ rủi ro về tài chính, mục đích vay, nguồn trả nợ, tài sản
đảm bảo….
1.2.2. Đặc điểm củarủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng mang tính tất yếu: Ngân hàng kinh doanh sản phẩm đặc thù là
tiền tệ với mục đích tạo ra lợi nhuận cao nhất. Tín dụng là hoạt động mang lại lợi
nhuận chính cho ngân hàng. Quy luật kinh tế tất yếu đã chứng minh khi lợi nhuận
càng lớn thì đồng nghĩa với rủi ro càng cao. Do vậy, rủi ro xảy ra là điều hiển
nhiên. Ngân hàng không thể né tránh rủi ro tín dung mà phải chấp nhận rủi ro trong
hoạt động kinh doanh của mình. Ngân hàng chỉ có thể giảm thiểu những tổn thất
của rủi ro bằng cách xây dựng hệ thống quản trị rủi ro. Ngân hàng sẽ hoạt động
hiệu quả nếu rủi ro ở mức kiểm soát được và xây dựng tốt hệ thống phòng ngừa rủi
ro.
Rủi ro tín dụng mang tính gián tiếp: Rủi ro tín dụng thường xuất hiện nhiều
ở phía người đi vay. Nó thường xảy ra sau khi ngân hàng đã cấp vốn cho khách
hàng. Khách hàng là người trực tiếp sử dụng vốn. Ngân hàng thường không có
nguồn thông tin phản hồi kịp thời về tình hình biến động của khách hàng nên ở vào
thế bị động. Ngân hàng thường có nguồn thông tin sau khi sự việc xảy ra hoặc biết
thông tin không chính xác về những khó khăn thất bại của khách hàng và do đó
thường có những ứng phó chậm chễ.
Rủi ro tín dụng có tính chất đa dạng, phức tạp: Hoạt động tín dụng luôn
tiềm ẩn những rủi ro khó lường trước, ở hình thức tín dụng khác nhau thì rủi ro
biểu hiện khác nhau [6, tr 225].
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
6
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
1.3 Mục tiêu và sự cần thiết của quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng
1.3.1. Mục tiêu quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng
Quản trị rủi ro tín dụng là vấn đề không mới trong hoạt động tín dụng ngân
hàng. Các nhà quản trị ngân hàng đã nghiên cứu và đưa ra các giải pháp nhằm
ngăn ngừa rủi ro thông qua các công cụ và bộ máy quản lý nhằm hạn chế đến mức
tối đa việc thất thoát nguồn vốn của Ngân hàng.
Mục tiêu quản trị rủi to tín dụng mà các nhà quản trị đưa ra không ngoài mục
đích đảm bảo cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng được an toàn, hiệu quả và
tránh được những tổn thất do rủi ro tín dụng gây ra.
Bên cạnh đó, nếu thực hiện tốt công tác quản trị rủi ro tín dụng còn góp phần
gia tăng lợi nhuận, giảm thiểu tối đa các chi phí phát sinh liên quan đến quá trình
xử lý những tổn thất xảy ra.
Quản trị rủi ro tín dụng là công tác nghiên cứu, xây dựng những mục tiêu cụ
thể giúp ngân hàng đi đúng hướng, có kế hoạch hành động cụ thể. Quản trị tốt sẽ
giúp cho Ngân hàng đó nâng cao năng lực cạnh tranh, vị thế của Ngân hàng trong
hệ thống cũng như trên địa bàn.
1.3.2 Sự cần thiết của quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng
a. Kinh doanh lĩnh vực ngân hàng là loại hình kinh doanh đặc biệt, tiềm ẩn
nhiều rủi ro, trong đó có rủi ro tín dụng.
Ngân hàng là ngành nghề kinh doanh đặc biệt bởi hàng hóa của nó là tiền tệ
có tính chất nhạy cảm. Ngân hàng là trung gian, là nơi cung cấp nguồn lực về vốn
cho tổ chức và cá nhân thông qua hoạt động cho vay. Các doanh nghiệp hay cá
nhân gặp rủi ro, thiệt hại cũng đồng thời ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến
ngân hàng. Trong khi đó, tín dụng là hoạt động chính, mang lại nguồn lợi nhuận
lớn cho ngân hàng. Do vậy, sự rủi ro của khách hàng cũng đồng nghĩa với việc
ngân hàng tiểm ẩn nhiều rủi ro đặc biệt là rủi ro tín dụng.
b. Hiệu quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng phụ thuộc vào mức độ rủi
ro tín dụng
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
7
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
Hoạt động tín dụng mang lại nguồn lợi nhuận chính cho Ngân hàng. Khi rủi
ro tín dụng xảy ra thì lợi nhuận của ngân hàng bị ảnh hưởng trực tiếp. Mức độ rủi
ro tín dụng được bù đắp bằng khoản dự phòng (ghi vào chi phí). Nếu khoản dự
phòng càng nhiều thì lợi nhuận còn lại sẽ giảm đi, từ đó ảnh hưởng đến toàn bộ
hoạt động của hệ thống ngân hàng. Hơn nữa, nếu rủi ro ở mức độ không kiểm soát
được thì nguồn vốn tài trợ cho khách hàng sẽ khó thu hồi, ngân hàng không đủ chi
phí dự phòng để bù đắp ảnh hưởng đến khả năng thanh khoản, Ngân hàng có thể
phá sản. Do vậy việc ngăn ngừa ở mức tối thiểu là vấn đề cấp thiết.
c. Quản trị rủi ro tín dụng là điều kiện, cơ sở quan trọng để nâng cao chất
lượng hoạt động tín dụng của Ngân hàng
Đánh giá rủi ro là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng trong công
tác quản trị rủi ro tín dụng. Có làm tốt công việc đánh giá rủi ro thì mới có thể
nâng cao hiệu quả công tác quản trị rủi ro. Nếu việc điều tra đánh giá rủi ro được
thực hịên một cách đầy đủ, kỹ lưỡng thì sẽ hạn chế được phần nào rủi ro không
đáng có trong hoạt động kinh tín dụng. Từ đó nâng cao chất lượng tín dụng, nâng
cao uy tín của ngân hàng trên thị trường.
1.4. Các chỉ tiêu đánh giá công tác quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng
1.4.1 Hệ thống cơ sở pháp lý cho công tác quản trị rủi ro tín dụng
Trong lĩnh vực kinh doanh nói chung và ngân hàng nói riêng, hệ thống văn
bản pháp luật là cơ sở pháp lý, là kim chỉ nam, tiền đề để các Doanh nghiệp hoạt
động hiệu quả. Cơ quan nhà nước đưa ra những quy định cụ thể cho từng ngành
nghề kinh doanh nhằm giúp doanh nghiệp đi đúng hướng, hoạt động đúng pháp
luật. Trong lĩnh vực Ngân hàng thì Ngân hàng Nhà nước là cơ quan đại diện cho
luật pháp ban hành những văn bản quản lý vĩ mô những hoạt động tiền tệ và tín
dụng. Ngân hàng nhà nước giữ vai trò điều tiết, giám sát thường xuyên hoạt động
tín dụng của các ngân hàngnhằm nâng cao năng lực quản trị rủi ro, đảm bảo sự ổn
định. Các văn bản do Ngân hàng Nhà nước bàn hànhcó tính chất bắt buộc trên
nguyên tắc minh bạch trong quá trình xây dựng pháp luật. Những văn bản quy
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
8
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
phạm phát luật liên quan đến hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bao gồm văn bản
luật và văn bản dưới luật,hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ (IRB Use Test):
a. Văn bản quy phạm pháp luật
Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được ban hành bởi Quốc hội nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam số 46/2010/QH12 quy định về tổ chức và
hoạt động của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Luật Các tổ chức tín dụng số
47/2010/QH12 quy định về việc thành lập, tổ chức, hoạt động, kiểm soát đặc biệt,
tổ chức lại, giải thể tổ chức tín dụng; việc thành lập, tổ chức, hoạt động của chi
nhánh ngân hàng nước ngoài, văn phòng đại diện của tổ chức tín dụng nước ngoài,
tổ chức nước ngoài khác có hoạt động ngân hàng.
b. Văn bản dưới luật
Văn bản dưới luật bao gồm các Thông tư, Nghị định, Quyết định do Ngân
hàng Nhà nước, Bộ và các cơ quan ngang bộ ban hành để hướng dẫn các Ngân
hàng thương mại thực hiện chức năng, nhiệm vụ cũng như hoạt động kinh doanh.
Hoạt động quản trị rủi ro cũng được Ngân hàng Nhà nước và các Bộ ban ngành
quan tâm với những quy định hướng dẫn cụ thể:
+ Quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/4/2005 của Thống đốc Ngân
hàng Nhà nước về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín
dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng;
+ Thông tư số 15/2006/TT-NHNN ngày 10/8/2006 của Ngân hàng Nhà nước
quy định về tỷ lệ tối đa của nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung
hạn và dài hạn đối với tổ chức tín dụng;
+ Quyết định số 457/2005/QĐ-NHNN ngày 19/4/2005 về việc ban hành quy
định về các tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.
+ Thông tư 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 về việc phân loại tài sản,
mức trích, phương pháp trích lập dự phòng rủi ro và việc sử dụng dự phòng rủi ro
để xử lý rủi ro trong hoạt động của Tổ chức tín dụng.
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
9
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
Tất cả các Ngân hàng thương mại đều chịu sự quản lý và thực thi những chính
sách, văn bản pháp luật do Quốc hội, Ngân hàng nhà nước và các Bộ bancơ quan
ban ngành liên quan đặc biệt là trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng.
c. Hiệp ước Basel II (IRB Use Test)
Tháng 6/2004 hiệp ước Basel II (hiệp ước về nguồn vốn mới) được Ủy ban
Basel về giám sát ngân hàngban hành hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ (IRB Use
Test).Basel II là phiên bản thứ hai của Hiệp ước Basel, trong đó đưa ra các nguyên
tắc chung và các luật ngân hàng của ủy ban Basel về giám sát ngân hàng. Hiệp ước
về vốn Basel II được trình bày như một tập hợp các quy định được đề xuất mà có
thể sẽ mang đến một loạt các thách thức về tuân thủ cho các ngân hàng trên thế
giới với 3 phần rủi ro: xác suất không trả được nợ (PD), tổn thất dự kiến tại thời
điểm không trả được nợ (LGD) và dư nợ dự kiến tại thời điểm không trả được nợ
(EAD); và ứng dụng của các cấu phần này vào công tác quản trị rủi ro tín dụng. Do
đó, một trong những điều kiện căn bản để một ngân hàng được công nhận tuân thủ
Basel II theo IRB là ngân hàng phải chuẩn bị và tuân thủ các quy định hết sức khắt
khe về việc xây dựng HTXHTDNB, tính toán các giá trị ước lượng rủi ro tín dụng
PD, LGD, EAD dựa trên chính thực trạng hoạt động của ngân hàng, từ đó tính toán
chuẩn xác khối lượng vốn tối thiểu bù đắp rủi ro cần nắm giữ. Bên cạnh đó, việc
ngân hàng ứng dụng kết quả các mô hình đo lường rủi ro tín dụng từ IRB Use Test
vào phê duyệt tín dụng, quản lý rủi ro, phân bổ vốn nội bộ và quản trị doanh
nghiệp cũng là một trong những yếu tố mang tính chất quyết định trong quá trình
đánh giá của cơ quan quản lý và giám sát để cấp chứng nhận tuân thủ phương pháp
tiếp cận IRB cho một ngân hàng (Hiệp ước Basel II, Đoạn 444) [3,4,15].
1.4.2 Cơ cấu tổ chức quản lý và bộ máy quản trị rủi ro tín dụng
Bộ máy quản trị rủi ro tín dụng phục vụ cho quản trị, điều hành của mộttổ
chức tín dụng (TCTD) đồng bộ là cơ sở xây dựng và điều hành tốt hệ thống quản
lý rủi ro tín dụng, tuân thủ các quy định của Luật các tổ chức tín dụng. Ngân hàng
thương mại tối thiểu phải có bộ máy tổ chức và quản lý rủi ro tín dụng từ hội sở
đến đơn vị kinh doanh được thể hiện trong hình 1.1 sau:
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
10
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
HĐQT
UBQLRR
Ban KT-GS
Ban TGĐ
Hội đồng
ALCO
Cấp Hội
sở chính
Bộ phận
QTRRTD
Bộ phận
QTRRTT
vàTN
rủi ro
Quản
Hình 1.1: Mô hình cơ cấu
tổ trị
chức
và quản trịCấp
rủiĐVKD
ro cơ bản của NHTM
tín dụng
( Nguồn: Hội thảo Quản trị rủi ro của Ngân hàng Nhà nước tháng 9/2013)
Mô hình cơ cấu tổ chức và quản trị rủi ro của Ngân hàng thương mại thường
được xây dựng tại 2 cấp là Hội sở và cấp đơn vị kinh doanh
+ Tại Hội sở chính: Bộ máy quản trị rủi ro tín dụng được kiểm soát bởi Hội
đồng quản trị, Ban kiểm tra – giám sát, Uỷ ban quản trị rủi ro, Ban Tổng giám đốc,
Hội đồng tín dụng và các bộ phận nghiệp vụ. Chức năng ra quyết định tín dụng
được tách biệt với chức năng quản lý tín dụng.
+ Tại đơn vị kinh doanh: Quản trị rủi ro tín dụng được kiểm soát bởi Ban
giám đốc, phòng quản lý tín dụng và phòng quan hệ khách hàng.Sự tách bạch giưa
các bộ phận, chức năng bán hàng (tiếp xúc khách hàng, tiếp thị…), chức năng phân
tích tín dụng (phân tích, thẩm định, dự báo, đánh giá khách hàng…) và chức năng
tác nghiệp (xử lý hồ sơ, theo dõi, giám sát khoản vay, thu nợ, thu lãi…) nhằm mục
đích phân rõ vai trò, trách nhiệm của từng bộ phận, phòng ban trong quá trình quản
lý rủi ro tín dụng.
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
11
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
1.4.3 Chất lượng nhân sự làm công tác quản trị rủi ro tín dụng
Trong mọi lĩnh vực hoạt động, con người luôn giữ vai trò trung tâm. Chất
lượng nguồn nhân lực là vấn đề cốt lõi tạo nên sự thành công hay thất bại của
doanh nghiệp nói chung và ngành ngân hàng nói riêng. Hơn thế nữa, công tác quản
trị rủi ro tín dụng càng đề cao vai trò con người. Ngoài những kiến thức chuyên
ngành đã được học trong các trường đại học, cán bộ tín dụng phải thường xuyên
cập nhật trao đồi kiến thức, thông tin về thị trường tiền tệ, các lĩnh vực nhạy cảm
như bất động sản, kinh doanh vàng bạc đá quý, các ngành nghề kinh doanh đặc
thù, thuật nhận dạng con người, phong cách giao tiếp để luôn có phong thái tự tin,
chuyên nghiệp trước khách hàng. Chất lượng cán bộ làm công tác quản trị rủi ro
được đánh giá trên góc độ số lượng khách hàng và chất lượng quản lý tín dụng.
Đạo đức của cán bộ tín dụng cũng ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động tín dụng
của Ngân hàng. Trước những cám dỗ về vật chất, cán bộ tín dụng phải thực sự bản
lĩnh, chính trực thì mới có những quyết định cho vay đúng đắn, tránh những rủi ro
sau này.
1.4.4 Hệ thống dự báo, phân tích rủi ro tín dụng
Trong tín dụng ngân hàng, rủi ro của một khoản vay được biểu thị bằng nhóm
nợ của khoản vay đó. Rủi ro tín dụng luôn luôn tiềm ẩn trong hoạt động cho vay.
Vì thể để phòng ngừa rủi ro tín dụng, nhà quản trị ngân hàng thường xuyên sử
dụng các công cụ, các phương pháp thu thập, phân tích và đánh giá dựa trên dữ
liệu thông tin về khách hàng: thông tin về nhân cách, nghề nghiệp, trình độ, tình
hình tài chính, tài sản đảm bảo…
Hệ thống dự báo, phân tích rủi ro tín dụng thường chia làm 2 loại: hệ thống
thông tin bên ngoài và hệ thống thông tin nội bộ:
+ Hệ thống thông tin bên ngoài là việc sử dụng những thông tin từ Ngân hàng
Nhà nước cung cấp thông qua Trung tâm Thông tin tín dụng (CIC). Trung tâm
phân tích tín dụng có nhiệm vụ thu nhận thông tin, lưu trữ hồ sơ khách hàng, phân
tích, xử lý, dự báo tín dụng phục vụ cho yêu cầu quản lý nhà nước đồng thời cung
cấp thông tin cho tất cả các tổ chức tín dụng. Thông tin tín dụng (CIC) cung cấp
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
12
Lớp QLKT 2014-1-3
Luận văn thạc sỹ
khá đầy đủ về tình hình nợ của một khách hàng tại các Ngân hàng thương mại, các
công ty tài chính. Đó là cơ sở để các Ngân hàng thương mại xem xét có quyết định
cho vay hay không?
+ Hệ thống thông tin nội bộ là việc các Ngân hàng xây dựng cho mình một hệ
thống đánh giá, xếp hạng khách hàng theo các tiêu chuẩn cụ thể để có quyết định
tín dụng chính xác. Hệ thống xếp hạng tín dụng hiện nay được áp dụng phổ biến tại
tất cả các ngân hàng thương mại.
1.4.5 Quy trình cấp tín dụng
Quy trình cấp tín dụng là bảng mô tả công việc của ngân hàng từ khi tiếp
nhận hồ sơ vay vốn của một khách hàng cho đến khi quyết định cho vay, giải ngân,
thu nợ và thanh lý hợp đồng tín dụng. Đó là quá trình đồng bộ, có tính chất liên
hoàn, theo trình tự nhất định và cóquan hệ chặt chẽ, gắn bó với nhau. Quy trình cấp
tín dụng gồm 6 bước:
* Bước 1: Lập hồ sơ vay vốn
Đây là bước đâu tiên của quá trình cấp tín dụng. Khi có thông tin khách hàng
có nhu cầu vay vốn, nhân viên tín dụng nắm bắt cơ hội, tiếp xúc với kháchhàng,
thu thập đầy đủ thông tin khách hàng: hồ sơ pháp lý, nhu cầu vay vốn, mục đích sử
dụng vốn, tài sản đảm bảo khoản vay, uy tín của khách hàng, nguồn trả nợ….
* Bước 2: Phân tích tín dụng
Từ các thông tin khách hàng đã thu thập được ở bước 1, nhân viên tín dụng
tiến hành phân tích thông tin dựa trên các tiêu chí cụ thể của Ngân hàng nhằmxác
định khả năng vay vốn và trả nợ của khách hàng. Nhân viên tín dụng xác định
những khả năng có thể gây ra rủi ro cho ngân hàng, phân tích những yếu tố tác
động và dự kiến những biện pháp hạn chế và giảm thì tổn thất ở mức thấp nhất cho
ngân hàng. Bước này đòi hỏi, nhân viên tín dụng đánh giá trung thực và khách
hàng, chính xác dựa vào kinh nghiệm và nghiệp vụ của mình để có những quyết
định đúng đắn nhất.
* Bước 3: Ra quyết định tín dụng
Học viên: Phạm Thị Thanh Tâm
13
Lớp QLKT 2014-1-3
