Nghiên cứu một số kỹ thuật trong gieo ươm loài cây Sa Mộc dầu (Cunninghamia Konishi Hayata) tại Đại học Nông Lâm Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

L

NGHIÊN C U M T S

I H C NÔNG LÂM

NG TH DÂN

K THU T TRONG GIEO

M

LOÀI CÂY SA M C D U (Cunninghamia Konishi Hayata)
T I

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

KHOÁ LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Lâm nghi p

Khoa

: Lâm nghi p

Khoá

: 2011 – 2015

Thái Nguyên, 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

L

NGHIÊN C U M T S

I H C NÔNG LÂM

NG TH DÂN

K THU T TRONG GIEO

M

LOÀI CÂY SA M C D U (Cunninghamia Konishi Hayata)
T I

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

KHOÁ LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khoá
Gi ng viên HD

IH C

: Chính quy
: Lâm nghi p
: K43 – LN N01
: Lâm nghi p
: 2011 – 2015
: ThS. L ng Th Anh
TS. H Ng c S n

Thái Nguyên, 2015

i

Sau m t th i gian dài h c t p t i tr

ng, ngoài nh ng ki n th c v lý

thuy t, m i sinh viên r t c n có c h i làm quen v i th c t
tr

ng làm vi c

sau khi ra

b ng . Chính vì v y, th c t p t t nghi p cu i khóa là m t

khâu r t quan tr ng trong quá trình h c t p c a m i sinh viên nh m h th ng
l i toàn b l

ng ki n th c ã h c, v n d ng lý thuy t vào th c ti n, b

c

u

làm quen v i ki n th c khoa h c.
Xu t phát t quan i m ó,
nhi m khoa Lâm Nghi p và
em ti n hành nghiên c u

cs

ng ý c a nhà tr

c bi t là s giúp

c a Th.s L

ng, Ban ch
ng Th Anh

tài: “Nghiên c u m t s k thu t trong gieo

m loài cây Sa M c d u (Cunninghamia Konishi Hayata) t i

i h c

Nông Lâm Thái Nguyên”.
Trong th i gian th c t p em ã nh n
th y cô giáo trong khoa Lâm nghi p,
h

c s giúp

t n tình c a các

c bi t là cô giáo L

ng d n em trong su t quá trình làm

ng Th Anh ã

tài.

Cu i cùng em xin g i l i c m n chân thành t i t t c các th y cô giáo,
các phòng ban và gia ình, b n bè ã giúp
Do th i gian và trình

em hoàn thành

có h n, nên ch c ch n

tránh kh i nh ng thi u sót. Em r t mong nh n

tài này.

tài này không th

c nh ng ý ki n ch b o

c a các th y cô giáo, ý ki n óng góp c a b n bè

tài này

c hoàn

thi n h n.
Em xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, tháng n m 2015
Sinh viên

L

ng Th Dân


ii

Tôi xin cam oan khóa lu n t t nghi p: “Nghiên c u m t s k thu t
trong gieo m loài cây Sa M c d u (Cunninghamia Konishi Hayata) t i
i h c Nông Lâm Thái Nguyên” là công trình nghiên c u khoa h c c a b n
thân tôi, công trình
c th c hi n d i s h ng d n c a Th.s L ng Th
Anh trong th i gian t tháng 4/2014 n 7/2014. Nh ng ph n s d ng tài li u
tham kh o trong khóa lu n ã
c nêu rõ trong ph n tài li u tham kh o. Các
s li u và k t qu nghiên c u trình bày trong khóa lu n là quá trình i u tra
hoàn toàn trung th c, n u có sai sót gì tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m và
ch u m i hình th c k lu t c a khoa và nhà tr ng ra.
Thái Nguyên, tháng ... n m 2015
XÁC NH N C A GVHD
ng ý cho b o v k t qu
tr c H i ng khoa h c!

L

ng Th Anh

Ng

L

i vi t cam oan

ng Th Dân

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
xác nh n ã s a ch a sai sót sau khi H i ng ánh giá ch m.
(Ký, h và tên)


iii

Trang
B ng 2.1: K t qu phân tích m u

t ............................................................ 10

M u b ng 3.1: Theo dõi quá trình n y m m ................................................. 18
M u b ng 3.2: B ng s p x p các tr s quan sát phân tích ph

ng sai 1 nhân

t ................................................................................................... 20
M u b ng 3.3: B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t ANOVA ..................... 23

B ng 4.1: K t qu v t l n y m m ............................................................. 25
B ng 4.2: S p x p các ch s quan sát t l n y m m trong phân tích ph

ng

sai m t nhân t .............................................................................. 28
B ng 4.3: B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

i v i t l n y m m ......... 28

B ng 4.4: B ng sai d t ng c p xi xj cho t l n y m m............................ 29
B ng 4.5: K t qu v t l n y m m ............................................................. 30
B ng 4.6: S p x p các ch s quan sát t l n y m m trong phân tích ph

ng

sai m t nhân t .............................................................................. 32
B ng 4.7: B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

i v i t l n y m m ......... 33

B ng 4.8: B ng sai d t ng c p xi xj cho t l n y m m. ........................... 33
B ng 4.9: K t qu v t l n y m m và t l s ng ......................................... 34
B ng 4.10: S p x p các ch s quan sát t l n y m m trong phân tích ph

ng

sai m t nhân t .............................................................................. 37
B ng 4.11: B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t

i v i t l n y m m. ...... 37

B ng 4.12: B ng sai d t ng c p xi xj cho t l n y m m. ......................... 38


iv

Hình 4.1: Bi u

th hi n nh h

ng c a nhi t

n

c x lý h t

nt l n y

m m cu h t Sa m c d u. ....................................................................... 26
Hình 4.2: Bi u

th hi n nh h

ng c a th i gian ngâm n

c sau khi kích thích

n kh n ng n y m m c a h t Sa m c d u ............................................ 30
Hình 4.3: N y m m c a h t
Hình 4.4: Bi u

th hi n nh h

dày l p
ng c a

t khác nhau ......................................... 34
sâu l p h t

nt l n ym mc ah t

Sa m c d u. ............................................................................................ 35


v

CTTN

: Công th c thí nghi m

CT

: Công th c
: T ng

PTPSMNT

: Phân tích ph

ng sai m t nhân t


vi

Trang
L I C M N ..........................................................................................................i
L I CAM OAN ....................................................................................................ii
DANH M C B NG ............................................................................................. iii
DANH M C HÌNH ............................................................................................... iv
DANH M C CÁC T

VI T T T.......................................................................... v

M C L C ............................................................................................................. vi
U ................................................................................................ 1

PH N 1: M
1.1.

tv n

........................................................................................................ 1

1.2. M c ích nghiên c u ........................................................................................ 3
1.3. M c tiêu nghiên c u ......................................................................................... 3
1.4. Ý ngh a c a

tài ............................................................................................. 3

PH N 2: T NG QUAN V N

NGHIÊN C U .............................................. 4

2.1. C s khoa h c ................................................................................................. 4
2.2. Nh ng nghiên c u trên th gi i......................................................................... 5
2.3. Nh ng nghiên c u

Vi t Nam ......................................................................... 6

2.4. T ng quan khu v c nghiên c u ......................................................................... 9
2.5. M t s thông tin v cây sa m c d u ................................................................ 12
PH N 3:
3.1.

it

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

ng và ph m vi nghiên c u .................................................................. 14

tài nghiên c u h t và cây Sa m c d u gieo
3.2.

NG PHÁP NGHIÊN C U ... 14

m t h t. .................................... 14

a i m và th i gian nghiên c u .................................................................. 14

3.2.1.

a i m nghiên c u ................................................................................... 14

3.2.2. Th i gian nghiên c u ................................................................................... 14
3.3. N i dung nghiên c u ...................................................................................... 14
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u ................................................................................ 14

3.4.1. Ph

ng pháp ngo i nghi p .......................................................................... 15

3.4.2. Ph

ng pháp n i nghi p .............................................................................. 18


vii

PH N 4: K T QU VÀ PHÂN TÍCH K T QU ............................................ 25
4.1.

nh h

ng c a nhi t

n

c kích thích

n n y m m c a h t Sa m c d u

.............................................................................................................................. 25
4.2.

nh h

ng c a th i gian ngâm n

c sau khi kích thích

n kh n ng n y m m

c a h t ................................................................................................................... 30
4.3. K t qu nghiên c u nh h

ng c a

sâu l p h t

n t l n y m m c a h t Sa

m c d u. ................................................................................................................ 34

PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ............................................................. 39
5.1. K t lu n .......................................................................................................... 39
5.2. Ki n ngh ........................................................................................................ 39
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................... 40

PH L C


1

Vi c t o gi ng là m t công vi c r t quan tr ng
nghi p.

i v i ngành lâm

ph c v xây d ng và tái thi t nh ng khu c nh quan môi tr

ph c v

i s ng con ng

ng

i thì vi c t o gi ng là m t khâu h t s c c n thi t.

ph c v cho công tác tr ng r ng, t o r ng có hi u qu ngoài v n
th i gian, ti n v n, nhân l c thì v n
Có r t nhi u ph

ngu n gi ng là khâu r t quan tr ng.

ng pháp nhân gi ng cung c p cho tr ng r ng, ph

nhân gi ng b ng h t là m t trong nh ng ph
Ph
i, và

ng pháp nhân gi ng t h t ã
t

c nh ng thành công nh t

ng pháp

ng pháp có hi u qu .
c áp d ng

Vi t Nam t r t lâu

nh trong nghiên c u.

Cây sa m c d u (Cunninghamia konishii Hayata), h : B t m c
(Taxodiaceae) phân b ch y u
v i p mu và cây lá r ng th
nhô.

khu v c núi cao t 1200-1600 m h n giao

ng xanh

Vi t Nam, Sa m c d u phân b

trên các giông núi t o thành t ng
Hà Giang (Tây Côn L nh), S n La

(Xuân Nha), Ngh An (Qu Phong; Qu H p; Con Cuông), Thanh Hóa (Xuân
Liên). Trên th gi i loài này có
(H a Ph n) [2].
y ut

ây là ngu n gen quý và

dùng gia ình, l p nhà [3]. Hi n t i loài này

ng làm nhà

Loài m c t

ng

c s d ng t i

a

và quan tài vì g ch u chôn, ch u m i m t và d gia công.
i nhanh và có ti m n ng s d ng trong tr ng r ng.

Sa M c d u là cây g to, th
v i

c áo c a Vi t Nam. Loài thu c

ông Á. G nh , có th m n và mùi th m, b n, có giá tr s d ng l n

óng
ph

ài Loan, Trung Qu c (Phúc Ki n), Lào

ng kính thân

ng xanh, có th cao 35-40 m hay h n n a

n h n 1,5 m, tán lá hình tháp. Lá m c xo n c r t sít

nhau, g c v n do ó ít nhi u x p thành 2 dãy, hình d i dài 1,1-1,9 cm, r ng


2

0,20-0,25 cm, thót ng n thành m i tù và không c ng, mép h i r ng c a, m t
d

i có 2 d i l khí. Nón

lá g n

n tính cùng g c. Nón

u cành. Nón cái

n

c m c thành c m

c ho c c m 2-3, khi tr

ng thành dài 2,4-2,8

cm, r ng 2,0- 2,6 cm. V y nón cái hình tam giác r ng, có m i nh n
r ng c a

2 mép và 2 tai tròn

u, có

gi a, mang 3 h t trong m i v y. H t có cánh

bên khá r ng dài 5 mm r ng 4 mm. Cây

c th y r i rác thành các ám nh

trong r ng nguyên sinh r m th

ng xanh h n giao nhi t

ho c núi trung bình (Nhi t

trung bình n m 13-19ºC, l

1500mm) trên

nách

i gió mùa núi th p
ng m a trên

t phong hoá t granít ho c các á m silicát khác

cao

960-2000m trên m t bi n.
Sa M c d u

c x p vào Nhóm IIA trong danh m c các loài th c v t

quý hi m và vi c s d ng b h n ch .
Vi c khai thác Sa m c d u t i
nâng cao nh n th c cho ng
t ng c

ng b o v t i ch . Ng

c thông báo v v n

a ph

ng c n ph i ch m d t b ng cách

i dân và các c quan nhà n

i dân

a ph

ng và các

c, và b ng cách
n v liên quan c n

d n nh p Sa m c (C. lanceolata) t các vùng ngoài

Ngh An. H p tác v i các cán b lâm nghi p c a Lào là m t bi n pháp quan
tr ng vì ph n l n các qu n th

un m

các vùng gi a biên gi i hai n

c.

Sa m c d u, m t trong vài loài cây g l n nh t c a Vi t Nam có giá tr l y g
t t. Các khu tr ng th nghi m lâm sinh c n

c thi t l p

các

a i m

thích h p b ng cách s d ng h t gi ng thu t các ngu n khác nhau. H t và

cây con có th

c nh p t Lào nh ng không

c tr ng l n v i Sa m c

(C. lanceolata).
Hi n nay cây Sa m c d u ang
c n

c tr ng trên

a bàn các t nh trong

c, là cây a sáng nh ng lúc nh c ng c n có tàn che. Sa m c d u m c

khá nhanh so v i nh ng loài cây lá kim khác, t a cành t nhiên t t, kh n ng
tái sinh ch i m nh, có th kinh doanh r ng ch i, vi c tr ng cây b ng h t g n


3

nh là không có, cây h u h t ch m c ngoài t nhiên do qu chín r i r ng và
g p i u ki n th i ti t thu n l i thì m c thành cây tuy nhiên cây ch m c v i
s l

ng ít và ch t l

ng cây không cao. Bên c nh ó hi n nay ch a có

nghiên c u nào c th c ng nh ch a có m t b n h

ng d n nào v vi c gieo

m loài cây này. Xu t phát t vi c mu n tìm hi u v ph

ng pháp nhân

gi ng cây Sa m c d u tôi ti n hành nghiên c u: “Nghiên c u m t s k thu t
trong gieo

m loài cây Sa m c d u (Cunninghamia Konishi Hayata) t i

i h c Nông Lâm Thái Nguyên”.
- Góp ph n t o gi ng cây Sa m c d u b ng ph

ng pháp nhân

gi ng t h t.
- Ph c v tr ng r ng b o v ngu n gen.
- Xác

nh

c nhi t

c an

c, th i gian ngâm n

c phù h p trong

kích thích n y m m h t Sa m c d u.
- Xác

nh

c

dày l p

t khi gieo h t Sa m c d u.

- Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c.
+ C ng c l i ki n th c ã h c.
+ Giúp cho sinh viên làm quen v i th c t s n xu t bi t áp d ng lý
thuy t vào th c t , tích l y kinh nghi m cho b n thân

áp d ng vào công

vi c sau này.
+ Bi t

c ph

ng pháp x lý, kích thích h t gi ng.

+ Giúp b n thân tôi n m v ng

c ki n th c ã h c v gieo

m.

+ K t qu nghiên c u là c s khoa h c cho các nghiên c u ti p theo và
xây d ng quy trình k thu t gieo

m cây Sa m c d u.

- Ý ngh a trong th c ti n.
K t qu nghiên c u v n d ng vào s n xu t
d u b ng h t.

nhân gi ng cây Sa m c


4

Nhân gi ng là b

c cu i cùng c a m t ch

ng trình c i thi n gi ng

cung c p h t ho c hom cành cho tr ng r ng trên quy mô l n và cho các b
c i thi n gi ng theo các ph

ng th c sinh s n thích h p.

Nhân gi ng b ng h t là ph
và ã

ng pháp nhân gi ng em l i hi u qu cao

c áp d ng ph bi n c trong và ngoài n
M t khác trong công tác gieo

quan tr ng, tùy vào

c trong su t th i gian qua.

m vi c x lý h t gi ng là m t khâu

c i m sinh lý, c u t o v h t c a m i h t gi ng khác

nhau thì vi c x lý h t c ng khác nhau. X lý kích thích h t gi ng là tác
ng lo t lên l

ng

ng h t gi ng c n gieo nh m di t m m m ng sâu b nh có

trong lô h t, gi m thi t h i quá trình gieo

m. Có nhi u ph

kích thích h t gi ng khác nhau nh là x lý b ng nhi t

ng pháp nhi t

. Ph

ng pháp này v a

ng pháp x lý

, b ng thu c hóa

h c, b ng tia phóng x , b ng c gi i. Nh ng hi n nay ng
d ng ph

c

i ta th

ng s

n gi n mà l i an toàn có

hi u qu cao.
Quá trình n y m m c a h t gi ng chia ra làm 3 giai o n g i nhau:
Giai o n v t lý: H t hút n
d u hi u

ng lên làm cho v h t n t ra,

u tiên c a n y m m ( t t c các h t lép, h t ch t

+ Giai o n sinh hóa: D
h p và
sinh tr

c và tr

u hút n

c).

i tác d ng c a nhi t và m ho t tính men, hô

ng hóa t ng lên, các ch t d tr

c s d ng và chuy n

n vùng

ng.
+ Giai o n sinh lý: S phân chia và l n lên c a các t bào làm cho r

m m và ch i m m âm ra ngoài h t thành cây m m. (L
Quang Tr

ng, 2007 [1].

ng Th Anh và Mai


5

Các lo i h t khác nhau thì ph
c vào

ng pháp x lý kích thích khác nhau c n

dày c a v h t, tinh d u trong h t

l a ch n ph

Sa m c d u là cây có v h t có v m m nên n
th m vào trong nh ng h t c n ngâm v i nhi t
m m

c nên trong x lí c n có ph

T c

c và không khí có th

thích h p m i có th n y

ng pháp x lí thích h p.

phát tri n nhanh chóng c a n n kinh t toàn c u và khu v c ã

làm cho môi tr
bi t nh h

ng pháp x lý.

ng ô nhi m, r ng suy gi m v di n tích và ch t l

ng tr c ti p d n

i s ng s c kho con ng

i.

hình ó các nhà khoa h c v l nh v c nông lâm nghi p
góp c a các nhà khoa h c lâm nghi p ã và ang l l c
ph

ng,

ng tr

c

c tình

c bi t là s

óng

tìm ra nh ng

ng pháp t o gi ng cây m i óng góp vào ngân hàng gi ng ngày càng

ch t l

ng.
T th k XVIII - XIX ã có nh ng ý t

ng v nghiên c u gi ng cây

lâm nghi p và s n xu t gi ng cây r ng c ng nh nhân gi ng sinh d
th k XX các n

c

B c Âu nh

ng.

c, Th y i n, an M ch là nh ng n

u
c

có n n Lâm Nghi p phát tri n m nh c ng ã xu t hi n nh ng công trình
nghiên c u v kh o nghi m xu t x , ch n gi ng, lai gi ng, xây d ng v
gi ng b ng cây gép cho các lo i Thông, D

n

ng và S i D .

Trong nh ng n m 1980 nhi u l p t p hu n v c i thi n gi ng cây r ng
d

i s b o tr c a t ch c l
c m cho các n

ng th c và nông nghi p th gi i (FAO) ã

c ang phát tri n. N m 1925

Placervile thu c bang

California ã thành l p tr m ch n gi ng cây r ng Edly [5].
Trong nh ng n m 1950 có hàng lo t cu n sách v ch n gi ng cây r ng
ã

c xu t b n

cây r ng

ic

nhi u n

c trên th gi i trong ó có cu n “ Ch n gi ng

ng” 1951 c a Syrach Lasen

giá tr nh t lúc ó (Lê ình Kh , 2001).

c ánh giá là công trình có


6

Gallardo và

ng nghi p ã b t

u m t phân tích proteomic c a quá

trình n y m m h t gi ng cây Arabidopsis b ng cách s

d ng ecotype

Landsberg erecta [11].
Nghiên c u v thành ph n hóa h c tinh d u lá c a Sa m c d u(C.
Konishii)

ài Loan ã xác

pinen(36,4%),

nh 68 h p ch t v i các thành ph n chính là -

-thujen(11,4%),

-eudesmol(8,1%),

elemol(5,8%),

-

elenmen(3,5%), - eulesmol(28%) và -himachalen(2,7%).
Nghiên c u v

nh h

ng c a presowing ph

ng pháp i u tr h t

gi ng n y m m c a 10 loài cây lâm nghi p, sau khi l u tr cho 1 n m,

c

th c hi n nh m t ng t l n y m m c a nh ng h t gi ng b ng cách xem xét
giá tr n y m m. N m presowing ph

ng pháp i u tr khác nhau

d ng, bao g m c c t h t gi ng vào cu i

i di n

trong axit sulfuric trong 15 phút, ngâm h t trong n

cs

r nh , ngâm h t gi ng
c sôi

980C và

l i

cho h t mát trong 24 gi và ki m soát [12].

Vi t Nam r ng tr ng ch i dài trên di n tích r ng l n, cây r ng s ng
lâu n m, trình

c gi i hoá trong s n xu t, nhân l c, v n

u t có h n.

R ng sau khi tr ng ít có i u ki n ch m sóc, do ó công tác gi ng có t m
quan tr ng

c bi t. Có th nói gi ng là m t nh ng khâu quan tr ng nh t, có ý

ngh a quy t

nh

ns nl

Nh ng n m tr

ng ch t l

c th i kì

ng r ng tr ng.

i m i chúng ta ch a ánh giá úng t m

quan tr ng và vai trò to l n c a công tác gi ng trong s n xu t lâm nghi p. S
quan tâm c a công tác gi ng lúc b y gi ch y u là làm sao có
gi ng cho r ng tr ng, h u nh ch a coi tr ng

n ch t l

gi ng không rõ ngu n g c xu t s , thu hái sô b , d n
l

ng kém, n ng xu t th p ph bi n ch

s l

ng

ng gi ng. S d ng
n r ng tr ng có ch t

t 5-10m3/ha/n m.


7

n nh ng n m g n ây công tác gi ng ã có nh ng chuy n bi n c n
b n theo h

ng s n xu t kinh doanh s d ng gi ng t t, ã

c c i thi n t

các c quan chuyên môn . C n nh n m nh r ng “ H t gi ng t t” bao g m c
s c s ng cao, kh e m nh và có ch t l

ng di truy n.

N m 1998 B Lâm nghi p (c ) ã cho quy t
xây d ng r ng gi ng và v

nh ban hành: Quy ph m

n gi ng trong ó có quy

nh rõ các tiêu chu n v

ch n l c gi ng xu t x gi ng và cây gi ng c ng nh các ph

ng th c kh o

nghi m gi ng và xây d ng r ng gi ng, v

n gi ng. B nông nghi p và phát

tri n nông thôn ã có ch

ng n ng l c gi ng cây tr ng, v t

ng trình t ng c

nuôi và lâm nghi p. Công tác tuy n ch n, lai t o, nhân gi ng b ng mô hom

c phát tri n gi m d n vi c tr ng r ng b ng gi ng sô b , không rõ ngu n
g c, t ng t l gi ng có ch t l

ng cao.

T n m 1980-1985, Nguy n Minh
c ng có nh ng nghiên c u chi ti t v gieo

ng [4] và nhi u tác gi khác
m và tr ng r ng sao d u

r ng

mi n ông Nam B .
T nh ng n m 2000 tr v

ây n

c ta

y m nh các công trình nghiên

c u v k thu t lâm sinh nh m mang l i hi u qu v n r ng cùng các chính
sách h p lý c a nhà n

c.

Ngh An nghiên c u ã

c ti n hành

phân b c a loài trong t nh và nghiên c u các

xác

nh toàn b khu v c

c i m sinh h c và sinh thái

c a loài (Tran Van Duong, 2001). Th nghi m thi t l p khu tr ng b o t n
K S n ã không thu
gi ng và l a ch n

c nhi u k t qu .V n
c

chính là thu hái

ch t

a i m tr ng thích h p.

N m 2007 Tr n Huy Thái, Phùng Tuy t H ng, Nguy n Th Minh ã
nghiên c u v thành ph n hóa h c c a tinh àu Sa mu d u

Vi t Nam. So

sánh v i thành ph n hóa h c tinh d u loài Sa m c d u C. konishii phân b
Pu Mát và Xuân Nha [9] cho th y m t s thành ph n chính c a tinh d u c ng
t

ng t nhau.


8

N m 2009 Nguy n Th Ph
xác

ng Trang và các

ng nghi p góp ph n

nh quan h h hàng gi a Sa m c tr ng và Sa m c d u b ng ph

pháp xác

ng

nh trình t 18s-rDNA.

Các chuyên gia thu c Vi n ng d ng công ngh v a nhân gi ng thành
công hai loài lan hài quý: Hài H ng ( c h u VN) và Hài Tam
ông D

ng) b ng ph

o( ch u

ng pháp gieo h t trong ng nghi m.

Trung tâm khoa h c s n xu t lâm nghi p Tây B c xây d ng h
k thu t gieo

ng d n

m t khâu thu hái h t gi ng, b o qu n h t gi ng, x lý h t

gi ng, k thu t gieo

m và ch m sóc cây con.

Cu n sách “ Gi ng cây r ng”, “Lâm sinh 1”, “ Lâm sinh 2”, “ H
d n k thu t tr ng cây nông lâm nghi p cho
gieo

m cây b n

ng

ng bào mi n núi”, “T ch c

a ph c v m c tiêu phuc h i r ng”… Và hàng lo t các

bài lu n v n, luân án,

tài, chuyên

nghiên c u v nhân gi ng v gieo

m. Nh ng cu n sách này có nói v các khâu chính và các k thu t c n thi t
trong công tác gieo

m t khâu xây d ng v

n

m, kh o nghi m gi ng,

b o qu n h t gi ng và hàng lo t các nghiên c u v cách th c s lý

m i lo i

h t gi ng khác nhau. Nghiên c u t l n y m m c a m i lo i h t, công th c
phân phù h p.
Hi n nay có m t s nghiên c u m i:

tài t t nghi p c a Lý Th Minh

K t khóa 39 Lâm nghi p “Tìm hi u k thu t gieo
m Tr

ng

ích tìm ra ph

m cây Lim xanh t i v

i h c Nông Lâm Thái Nguyên” [ 6]. T t c
ng pháp gieo

qu t t c v ch t l

ng, s l

u nh m m c

m thích h p nh t cho m i lo i cây
ng và thu

n

t hi u

c l i nhu n cao l i nhanh nh t.

Ngoài ra còn áp ng cho nhu c u nghiên c u, th nghi m cho công tác
nghiên c u áp d ng khoa h c tiên ti n.


9

V trí
tài

a lí
c ti n hành t i v

Nguyên t i

n

m tr

a bàn xã Quy t Th ng, c n c

Nguyên thì v trí c a tr

ng

i h c Nông Lâm Thái

vào b n

thành ph Thái

ng nh sau:

Xã Quy t Th ng thu c Thành ph Thái Nguyên là xã m i tách, thành
l p l i t tháng 01/2004, sau khi tách m t ph n di n tích chuy n sang ph
Th nh

ng

án m i. V trí c a xã n m v phía Tây B c c a thành ph Thái

Nguyên, v i t ng di n tích t nhiên 1.155,52 ha, ranh gi i hành chính xã
c xác

nh nh sau:

- Phía B c giáp xã Phúc Hà, ph
- Phía ông B c giáp ph
- Phía Nam giáp xã Th nh

ng Quán Tri u

ng Quang Vinh
c

- Phía Tây Nam giáp xã Phúc Trìu
- Phía ông giáp ph

ng Th nh án

- Phía Tây giáp xã Phúc Xuân
a hình và

a hình ch y u là

-

bình 10-15o,
xu ng

h t

n

ng

t

cao trung bình 50-70m,

d c trung

a hình th p d n t

Tây B c

m khoa Lâm nghi p thuôc trung tâm th c hành th c nghi m
i h c Nông Lâm Thái Nguyên . N m

ây là lo i

chuy n
it

i bát úp không có núi cao.

ông Nam.

-V
c a Tr

t ai

nv
ng

t Feralit phát tri n trên á Sa th ch. Do v

ây nên

tl y

ho t

n

ng óng b u gieo cây là

i t t. Theo k t c a phân tích m u

th nh n th y:

khu v c chân

t c a tr

i, h u
mm i
tm t

ng thì chúng ta có


10

+

PH c a

+

t nghèo mùn, hàm l

dinh

t th p ch ng t

t

ây chua

ng N, P2O5

m c th p ch ng t

t nghèo

ng.
B ng 2.1: K t qu phân tích m u
sâu

t ng

Ch tiêu

t

Ch tiêu d tiêu/100g

t

t
Mùn

N

P2O5

K2 O

N

P2O5

K2O

PH

1-10

1,776

0,024

0,241

0,035

3,64

456

0,90

3,5

10-30

0,670

0,058

0,211

0,060

3,06

12

0,44

3,9

30-60

0,711

0,034

0,131

0,107

0,107

3,04

3,05

3,7

(cm)

Xã Quy t Th ng có t ng di n tích t nhiên là 1.155,52 ha, trong ó
nhóm

t nông nghi p 793,31 ha, chi m 68,65%, nhóm

347,37 ha, chi m 30,06%,

t ch a s d ng là 14,84 ha, chi m 1,28%.

ai c a xã Quy t Th ng

c hình thành do hai ngu n g c:

ch do phong hoá á m và
thành các nhóm
Nhóm

t

t hình thành t i

t hình thành do phù sa b i t . Do ó có th chia

t chính sau:

t phù sa

Chi m t l ít, là nhóm

t

a hình b ng,

cb i

phù sa c a dòng ch y c a các su i và do th i ti t, th i gian
+

t phi nông nghi p

t phù sa không

p b i s n ph m
c chia thành:

c b i hàng n m trung tính ít chua, thành ph n

c gi i ch y u là th t trung bình, lo i

t này thích h p cho vi c tr ng lúa,

rau màu.
+

t phù sa ít

c b i hàng n m trung tính ít chua, thành ph n c

gi i cát pha th t nh , h i nghèo mùn,

m t ng s trung bình, lân và kali t ng


11

s nghèo. Phân b

a hình vàn cao nên khá t i x p, thoát n

h p v i cây khoai tây, rau, ngô,
- Nhóm

+

c t t, thích

u…

t xám b c màu

t b c màu phát tri n trên

n n c gi i n ng, ây là

t phù sa c có s n ph m Feralitic trên

t b c màu có thành ph n c gi i nh , d b sói

mòn, r a trôi.
+

t b c màu phát tri n trên phù sa c có s n ph m Feralitic, trên

thành ph n c gi i trung bình,
ch t dinh d

ng các

ng nghèo.

- Nhóm

t Feralitic

Phân b ch y u

a hình

cu i k t và cát k t, các
+

t có thành ph n c gi i nh , hàm l

nv

t Feralitic bi n

trên phi n th ch sét,

i núi,

c phát tri n trên phù sa c , d m

t chính g m:
i do tr ng lúa,

t Feralitic vàng

Feralitic nâu vàng trên phù sa c , lo i

t Feralitic nâu tím phát tri n

phát tri n trên sa th ch, r m k t,

t

t này di n tích khá l n thích h p v i

cây công nghi p lâu n m là cây Chè….
Khí h u
- Theo s li u quan tr c c a tr m khí t

ng th y v n Thái Nguyên cho

th y xã Quy t Th ng n m trong vùng khí h u nhi t

i gió mùa, th i ti t chia

làm 4 mùa chính: Xuân - H -Thu - ông song ch y u là 2 mùa chính là mùa
m a và mùa khô. Mùa m a t tháng 4

n tháng 10, mùa khô t tháng 11

n

tháng 3 n m sau, c th :
+ Ch
nhi t

nhi t: Nhi t

trung bình n m kho ng 22-230C, chênh l ch

gi a ngày và êm kho ng 2-50C, nhi t

th p tuy t

cao tuy t

i là 370C, nhi t

i là 30C.

+ N ng: S gi n ng c n m là 1588 gi , tháng 5, tháng 6 có s gi
n ng nhi u nh t ( kho ng 170-180 gi ).


12

+ L

ng m a: Trung bình n m kho ng 2007mm/n m, t p trung ch

y u vào mùa m a vào các tháng 6,7,8,9 chi m 85% l

ng m a c n m, trong

ó tháng 7 có s ngày m a nhi u nh t.
+

m không khí: Trung bình

không n

t 82%,

m không khí nhìn chung

nh và có s bi n thiên theo mùa, cao nh t là vào tháng 7 lên

86,8% th p nh t là tháng 3 là 70%. S chênh l ch

m không khí gi a 2

mùa kho ng 10-17%.
+ Gió, bão: H

ng gió th nh hành ch y u vào mùa nóng là gió mùa

ông Nam và mùa l nh là gió mùa ông B c .
Th y v n
- Xã Quy t Th ng không có sông l n ch y qua
ch i nh h
trên

ng ch

a bàn do v y ch y u

th y v n h th ng kênh ào núi c c, su i và h , ao

a bàn , ph c v c b n cho nhu c u s n xu t và

i s ng sinh ho t c a

nhân dân.
- Hi n tr ng v

n

m: Thành ph n s l

ng cây a d ng phong phú.

C cây lâm nghi p và cây n qu nhi u lo i cây nh : Keo, M , Lát hoa, S u,
Long não, Xoài, Mít t quý… V
công tác gieo
trong tr

m

y

, áp ng

n có h th ng
y

y

, d ng c ph c v cho

cho công tác th c t p c a sinh viên

ng, giao thông thu n ti n cho vi c v n chuy n cây.

- Cây Sa m c d u có tên khoa h c (Cunninghania Konishi Hayata),
h B t m c (Taxondiaceae), ngoài ra cây Sa m c d u còn có tên g i khác là
M y lâng lênh, M y lung linh, Sa m c qu phong hay là Sa mu d u.
- Phân b :
+ Th gi i: Trung Qu c, ài Loan, Lào.
+ Vi t Nam cây Sa M c d u phân b

Ngh An (Qu Phong: Núi Phu

Ho t, Qùy Châu; Bù Hu ng, núi Pha Cà T n), Thanh Hóa, Ngh An.


13

t ai: Các khu v c có Sa mu d u phân b ch y u là

-

t feralit

vàng nh t hay vàng xám, phát tri n trên á tr m tích và bi n ch t có k t c u
h t thô, thành ph n c gi i t nh

n trung bình. M t

th

u.

ng có nhi u á v n ho c á l
- Nhi t

: Các khu v c Sa m c d u xu t hi n th

t 22-240C. Biên
- L
th

nhi t có th bi n

ng m a và ch

ng có l

ng

các khu v c này

ng th

ng có nhi t

ng r t l n trong n m.

m: Các khu v c có Sa m c d u phân b

ng m a r t cao t 170-2000mm. L

theo mùa, mùa m a th

t

ng m a th

ng t p trung

n s m và k t thúc s m h n so v i khu v c

vùng th p. Các khu v c này ch u nh h

ng m nh c a khí h u Lào và th

ng

phân thành 2 mùa rõ r t.
m

mùa khô,

ây bi n

i r t l n, v mùa m a

c bi t mùa gió Lào thì

- Ch

m r t th p.

chi u sáng: Các khu v c này th

n l ng ch ng dông núi, n i có

m r t cao nh ng v

ng phân b

d c r t l n, nên

mép khe lên

dài gi chi u sáng b

gi m i r t nhi u.
c i m sinh h c và sinh thái h c:
+ Cây g l n, tán hình tháp, thân th ng, chi u cao t i 50m,

ng kính

t i 2,5m ho c h n.
+ Lá m c xo n c r t dày

c, có g c v n do ó x p ít nhi u thành 2

dãy, hình d i, dài 2-3cm, r ng 0,25cm, thót thành m i tù, không c ng
h i có r ng c a

hai mép lá và có 2 d i l khí ch y u

+ V màu
+ Nón

m td

u,

i.

nâu, n t v y m ng.

c nhi u

u cành, v y màu xanh

g c, nón cái g m nhi u

lá noãn d ng v y, m i lá noãn có 3 h t có cánh.
+ Nh 3-4 bao ph n màu nâu vàng, nón cái hình c u hay hình tr ng,
màu nâu h i

, dài 2-2,5cm, r ng 1,3cm.


14

3.2.1.

a i m nghiên c u
Tôi ti n hành th c hi n

tài t i V

n

m tr

ng

i h c Nông Lâm

Thái Nguyên.
3.2.2. Th i gian nghiên c u
Th i gian b t

u th c hi n: 16/4/2014.

Th i gian k t thúc theo dõi là: 15/7/2014.

- Nghiên c u nh h

ng c a nhi t

n

c trong kích thích h t

n kh

n ng n y m m c a h t cây Sa m c d u.
-

nh h

ng c a th i gian ngâm n

c sau khi kích thích

n kh n ng

n y m m c a h t.
- Nghiên c u nh h

ng c a

dày l p

t

n n y m m c a h t Sa

m c d u.

- S d ng ph
qu

ng pháp nghiên c u k th a có ch n l c các tài li u, k t

ã nghiên c u tr
- Ph

c.

ng pháp nghiên c u th c nghi m: B trí thí nghi m theo các

công th c so sánh nh h
m c d u b ng ph

ng c a các công th c

ng pháp phân tích ph

n h t n y m m c a h t Sa

ng sai 1 nhân t .


15

3.4.1. Ph

ng pháp ngo i nghi p

3.4.1.1. nh h

ng c a nhi t

n

c trong kích thích h t

n kh n ng n y

m m c a cây Sa m c d u.
B

c 1: Chu n b d ng c , v t t ph c v nghiên c u:

- Chu n b h t gi ng cây Sa m c d u.
- Qu c, x ng, sàng
- D ng c t

t,

t gieo

i, bình phun, khay

m.
ng…

- V n phòng ph m: gi y, bút, tài li u tham kh o, th
b ng bi u, nhi t k
B

o nhi t

n

c o chi u cao,

c.

c 2: X lý kích thích h t
B trí thí nghi m.

- Ti n hành thí nghi m v i 9 công th c và 3 l n l p, m i l n l p là 30
v y trong m t công th c có 90 h t, t ng s h t em ki m nghi m là 810 h t.
- Ti n hành ngâm h t trong dung d ch thu c tím 0,5% th i gian 15
phút

di t m m m ng sâu b nh. Sau ó v t h t nên r a s ch b ng n

s ch. Sau ó ngâm h t trong n

c v i các m c nhi t

c a các công th c thí

nghi m trong th i gian 4- 5 gi r i v t ra và trong kh n s ch.
- Ti n hành ngâm h t Sa m c d u trong n
+ Công th c 1: N

c lã

+ Công th c 2: N

c 250C

+ Công th c 3: N

c 300C

+ Công th c 4: N

c 350C

+ Công th c 5: N

c 400C

+ Công th c 6: N

c 450C

+ Công th c 7: N

c 500C

+ Công th c 8: N

c 550C

+ Công th c 9: N

c 600C

c lã

c theo 9 công th c:


16

ngâm h t trong n
h t t nhi t
s ch

c công th c 1 là n

c lã , t công th c 2 ngâm

250C-600C, ngâm h t t 4-5 ti ng sau ó ta v t ra

h t. Hàng ngày r a chua và ch n h t ã tr

vào kh n

ng. H t ã tr

ng ta

h t v i cát m.
- Theo dõi ghi chép s h t n y m m theo
l n y m m và t c

nh k , tính toán xác

nh t

n y m m.

+ T l n y m m.
+T c
3.4.1.2.

nh h

n y m m.
ng c a th i gian ngâm n

c sau khi khích thích

n kh

n ng n y m m c a h t Sa m c d u.
B

c 1:Chu n b d ng c , v t t ph c v nghiên c u:

- Chu n b h t gi ng cây Sa m c d u.
- Qu c, x ng, sàng
- D ng c t

t,

t gieo

i, bình phun, khay

m.
ng…

- V n phòng ph m: gi y, bút, tài li u tham kh o, th
b ng bi u, nhi t k
B

o nhi t

n

c o chi u cao,

c.

c 2: X lí kích thích h t
B trí thí nghi m

- Ngâm h t trong n

c sau khi kích thích.

Thí nghi m ti n hành v i 8 công th c, 3 l n l p, m i l n l p là 30 h t
v y trong m i công th c có 90 h t, t ng s h t em ki m nghi m là 720 h t.
- Ti n hành ngâm h t trong dung d ch thu c tím 0,5% th i gian 15 phút
di t m m m ng sâu b nh. Sau ó v t h t nên r a s ch b ng n
Sau ó ngâm h t theo các công th c sau:

+ Công th c 1: 1 gi
+ Công th c 2: 2 gi
+ Công th c 3: 3 gi

c lã s ch.