Nghiên cứu khả năng tích lũy carbon của cây Chè trong mô hình Nông lâm kết hợp Chè Rừng tại xã Yên Ninh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

MA CÔNG HÙNG

NGHIÊN C U KH N NG TÍCH L Y CARBON C A CÂY CHÈ
TRONG MÔ HÌNH NÔNG LÂM K T H P CHÈ - R NG T I
XÃ YÊN NINH - HUY N PHÚ L

NG - T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c

: CHÍNH QUY
: LÂM NGHI P
: LÂM NGHI P
: 2011 - 2015

THÁI NGUYÊN - 2015

IH C

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

MA CÔNG HÙNG

NGHIÊN C U KH N NG TÍCH L Y CARBON C A CÂY CHÈ
TRONG MÔ HÌNH NÔNG LÂM K T H P CHÈ - R NG T I
XÃ YÊN NINH - HUY N PHÚ L

NG - T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

IH C

H ào t o
: CHÍNH QUY
Chuyên ngành : LÂM NGHI P
L p
: K43 – LN – N01
Khoa
: LÂM NGHI P
Khóa h c
: 2011 - 2015
Gi ng viên h ng d n: 1. TS. Nguy n Thanh Ti n

2. Th.S Nguy n ng C ng

THÁI NGUYÊN - 2015


L I CAM OAN
Em xin cam oan ây là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân
em. Các s li u và k t qu nghiên là quá trình i u tra trên th c

a hoàn toàn

trung th c, ch a công b trên các tài li u, n u có gì sai em xin ch u hoàn toàn
trách nhi m.
Thái Nguyên, ngày 30 tháng 05 n m 2015

XÁC NH N C A GVHD

NG

I VI T CAM OAN

ng ý cho b o v k t qu
tr

cH i

ng khoa h c!

TS: Nguy n Thanh Ti n

Ma Công Hùng

XÁC NH N C A GIÁO VIÊN CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n sinh viên ã s a ch a sai sót
sau khi H i

ng ch m yêu c u!

(Ký, h và tên)


i

L IC M N
Sau khi h c t p và nghiên c u t i tr ng i h c nông lâm Thái Nguyên, em
ã trang b cho mình l ng ki n th c chuyên môn v ng vàng cùng v i nh ng
k n ng c n thi t d i s gi ng d y và ch b o t n tình c a toàn th th y cô
giáo.
c ng c l i nh ng khi n th c ã h c c ng nh làm quen v i công
vi c ngoài th c t , úng v i h c i ôi v i hành thì vi c th c t p t t nghi p là
m t giai o n r t quan tr ng, t o i u ki n cho sinh viên c sát v i th c t
nh m c ng c l i ki n th c ã tích l y
c trong nhà tr ng ng th i nâng
cao t duy h th ng lý lu n
nghiên c u ng d ng m t cách có hi u qu
nh ng ti n b khoa h c k thu t vào th c ti n s n xu t, xây d ng phong cách
làm vi c khoa h c.
Xu t phát t nguy n v ng c a b n thân,
c s nh t trí c a nhà tr ng,
Ban Ch nhi m khoa Lâm Nghi p, s h ng d n tr c ti p c a th y giáo TS.

Nguy n Thanh Ti n và th y giáo Th.S. Nguy n
ng C ng em ti n hành
nghiên c u
tài: “Nghiên c u kh n ng tích l y carbon c a cây Chè
trong mô hình Nông lâm k t h p Chè - R ng t i xã Yên Ninh, huy n Phú
L ng, t nh Thái Nguyên”. Trong th i gian nghiên c u
tài,
c s giúp
, ch b o t n tình c a th y giáo TS. Nguy n Thanh Ti n và th y giáo giáo
Th.S. Nguy n
ng C ng, các th y cô giáo trong khoa cùng v i s ph i
h p giúp
c a các ban ngành lãnh o UBND xã Yên Ninh và ng i dân,
em ã hoàn thành khóa lu n úng th i h n. Qua ây em xin bày t lòng c m
n sâu s c nh t n các th y cô giáo trong khoa Lâm Nghi p, c bi t là th y
giáo TS. Nguy n Thanh Ti n và th y giáo Th.S Nguy n ng C ng ng i
ã tr c ti p h ng d n em trong su t quá trình th c hi n khóa lu n. Bên c nh
ó em xin c m n n các ban ngành lãnh o, bà con xã Yên Ninh ã t o
i u ki n giúp em hoàn thành khóa lu n.
Do trình
chuyên môn và kinh nghi m th c ti n còn h n ch do v y
khóa lu n không tránh kh i nh ng thi u sót. Em kính mong nh n
cs
giúp
c a các th y cô giáo cùng toàn th các b n ng nghi p khóa lu n
này
c hoàn thi n h n.
Em xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, ngày.....tháng.....n m 2015
Sinh viên

Ma Công Hùng


ii

DANH M C CÁC B NG

B ng 2.1. T l

óng góp gây hi u ng nhà kính c a các lo i khí ..............................6

B ng 4.1. C u trúc sinh kh i t i c a cây Chè trong mô hình.................................32
B ng 4.2. C u trúc sinh kh i khô c a cây Chè trong mô hình NLKH Chè R ng t i xã Yên Ninh..............................................................................34
B ng 4.3. L

ng tích l y carbon c a cây Chè trong mô hình NLKH

Chè - R ng ............................................................................................36
B ng 4.4. L ng CO2 h p th c a cây chè tr ng trong mô hình NLKH .................38
B ng 4.5. L ng CO2 trên m t

t và d i m t

t c a cây chè tr ng trong mô

hình NLKH. .............................................................................................40
B ng 4.6. Giá tr kinh t h p th CO2 c a cây chè trong mô hình NLKH ...............43


iii

DANH M C CÁC HÌNH

Hình 3.1. S
Hình 4.1. Bi u

kích th

c OTC .................................................................. 25

c u trúc sinh kh i t

Hình 4.2. Bi u

i c a cây chè trong ......................... 33

c u trúc sinh kh i khô c a cây Chè trong mô hình

NLKH Chè - r ng......................................................................... 35
Hình 4.3. Bi u

c u trúc l

ng tích l y carbon c a cây chè ...................... 37

Hình 4.4. C u trúc CO2 h p th c a cây chè trong mô hình .......................... 39
Hình 4.5. Bi u

l

ng CO2 h p th trên m t

t và d

im t

t c a cây

chè tr ng trong mô hình NLKH .................................................... 40


iv

DANH M C CÁC T , C M T

VI T T T TRONG KHÓA LU N

NLKH

Nông lâm k t h p

ICRAF

International Centre for Research in Agroforestry (Trung tâm
nghiên c u qu c t v Nông lâm k t h p)

FAO

Food and Agriculture Organization (Nông l

ng liên h p qu c)

CDM

Clean Development Mechanism (C ch phát tri n s ch)

CIFOR

Center for International Forestry Research (Trung tâm nghiên c u
nghi p qu c t )

REDD

Reducing Emissions from Deforestation and Forest Degradation
(Gi m phát th i t suy thoái r ng và m t r ng)

UBND

y ban nhân dân xã

OTC

Ô tiêu chu n

SKK

Sinh kh i khô

SKT

Sinh kh i t

i

VN

n v ti n t Vi t Nam

USD

n v ti n t Hoa K

C

Carbon

CO2

Carbondioxit

KNK

Khí nhà kính


v

M CL C
L I CAM OAN.........................................................................................................
L I C M N..............................................................................................................i

DANH M C CÁC B NG ........................................................................................ii
DANH M C CÁC HÌNH.........................................................................................iii
DANH M C CÁC T , C M T VI T T T TRONG KHÓA LU N ...............iv
M C L C .................................................................................................................. v
U ..................................................................................................... 1

PH N 1: M

1.1.

tv n

............................................................................................................ 1

1.2. M c tiêu nghiên c u ............................................................................................ 3
1.2.1. M c tiêu v lí lu n ........................................................................................ 3
1.2.2. M c tiêu th c ti n ......................................................................................... 3
1.3. Ý ngh a c a

tài................................................................................................. 3

1.3 1. Ý ngh a h c t p và nghiên c u ..................................................................... 3
1.3.2. Ý ngh a trong th c ti n s n xu t ................................................................... 4
PH N 2: T NG QUAN NGHIÊN C U .................................................................... 5

2.1. C s khoa h c c a nghiên c u ........................................................................... 5
2.1.1. Công

c liên h p qu c v bi n

i khí h u ................................................ 5

2.1.2. Th tr ng carbon ......................................................................................... 6
2.2. T ng quan v n

nghiên c u ............................................................................11

2.2.1. Nh ng nghiên c u trên th gi i ..................................................................11
2.2.2. Nh ng nghiên c u Vi t Nam ..................................................................15
2.2.3. Nh n xét chung ...........................................................................................18
2.3. T ng quan khu v c nghiên c u .........................................................................19
2.3.1. i u ki n t nhiên.......................................................................................19
2.3.2.

u ki n kinh t - xã h i.............................................................................20

2.3.3. Nh n xét chung ...........................................................................................21


vi

PH N 3:

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U ..........23

3.1.

i t ng và ph m vi nghiên c u .....................................................................23

3.2.

a i m và th i gian ti n hành .........................................................................23

3.3. N i dung nghiên c u..........................................................................................23
3.4. Ph ng pháp nghiên c u ...................................................................................23
3.4.1. Ph ng pháp k th a có ch n l c...............................................................23
3.4.2. Ph ng pháp i u tra, quan sát, ánh giá tr c ti p.....................................24
3.4.3. Công tác n i nghi p ....................................................................................26
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U........................................................................29

4.1. Khái quát mô hình Nông lâm k t h p và k thu t tr ng Chè t i xã Yên
Ninh, huy n Phú L ng, t nh Thái Nguyên .............................................................29
4.1.1. Khái quát mô hình NLKH ..........................................................................29
4.1.2. K thu t tr ng chè.......................................................................................30
4.2.

c i m sinh kh i c a cây chè tr ng trong mô hình Nông lâm k t h p

Chè - R ng t i xã Yên Ninh, huy n Phú L ng, t nh Thái Nguyên ........................31
4.2.1.

c i m c u trúc sinh kh i t i ................................................................31

4.2.2.

c i m c u trúc sinh kh i khô ................................................................33

4.3. Xác nh l ng carbon tích l y và l ng CO2 h p th

cây chè trong mô

hình Nông lâm k t h p Chè - R ng..........................................................................36
4.3.1. L ng Carbon tích l y cây chè tr ng trong mô hình NLKH..................36
4.3.2. L ng CO2 h p th
4.3.3. L

cây chè tr ng trong mô hình NLKH

ng CO2 trên m t

t và d

im t

t c a cây chè tr ng trong

mô hình NLKH ........................................................................................39
4.4.

xu t ph ng pháp xác

nh l ng CO2 h p th

th ng mô hình nông lâm k t h p khu v c nghiên c u và

cây chè trong h

c tính giá tr môi

tr ng thông qua CO2 ...............................................................................................41
4.4.1.

xu t ph ng pháp xác nh l ng CO2 h p th

cây chè trong h

th ng mô hình Nông lâm k t h p..............................................................41


vii

4.4.2. Phân tích giá tr kinh t môi tr ng h p th CO2 c a cây chè trong
mô hình Nông lâm k t h p ........................................................................42
PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................45

5.1. K t lu n ..............................................................................................................45
5.2. Ki n ngh ............................................................................................................46
TÀI LI U THAM KH O


1

PH N 1
M

1.1.

U

tv n
Hi n nay bi n

i khí h u ang là v n

ang e d a nghiêm tr ng
hành tinh. Con ng

nóng b ng trên toàn c u nó

n l i ích s ng còn c a nhi u dân t c trên kh p

i ang ph i

i m t v i nh ng tác

h u nh : D ch b nh ói nghèo, m t n i , thi u
d ng sinh h c, xói mòn
trên
tr

ng c a bi n

t canh tác, s suy gi m a

t thêm tr m tr ng do s n xu t nông nghi p

t d c, làm cho n ng su t cây tr ng ngày càng gi m,

ng ngày càng suy thoái tr m tr ng kéo theo

g p khó kh n. Chính vì v y,
cho ng

i dân

v ng n

i dân càng

ng th c - th c ph m

ng sinh thái

m b o tính b n

ng th c canh tác Nông lâm k t h p là m t h

gi i quy t hi u qu mâu thu n trên, thông qua ó
mi n núi

c canh

t ai và môi

i s ng c a ng

áp ng nhu c u v l

ng th i ph i gi gìn môi tr

nh s n xu t. Ph

i khí

m b o an ninh l

ng

ng th c

ng th i phát tri n b n v ng các ngu n tài nguyên thiên nhiên. Mô

hình Nông lâm k t h p mang l i nhi u l i ích b o v tài nguyên thiên nhiên
và môi tr

ng: Gi m dòng ch y b m t và xói mòn

thi n lý tính c a

t và phát huy chu trình tu n hoàn dinh d

qu s d ng dinh d

mùn và c i
ng, t ng hi u

ng c a cây tr ng và v t nuôi; NLKH t n d ng

hi u qu nên làm gi m nhu c u m r ng
r ng. Theo k t qu

t, duy trì

t có

t nông nghi p b ng khai hoang

ã nghiên c u lu n án ti n s nông nghi p

àm V n Vinh

(2011) [14] ánh giá hi u qu m t s mô hình NLKH t i huy n Võ Nhai
tài ã

nh l

ng

c hi u qu c a 6 h th ng h th ng Nông lâm k t h p:

Hi u qu kinh t cao nh t là h th ng R ng - chè - ru ng

t 13.892,000

(tri u VND/ha/n m), th p nh t là h th ng R ng - ru ng t ng thu nh p ch

t

4,482 (tri u VND/ha/n m). Vì th s n xu t NLKH không nh ng em l i hi u


2

qu kinh t cao cho ng

i dân vùng núi mà còn t o công n vi c làm,

th i còn có tác d ng b o v môi tr
h

ng sinh thái, góp ph n s d ng

ng b n v ng. Nghiên c u kh n ng tích l y carbon cây chè

giá tr kinh t
tr

c n quan tâm. K t qu nh ng nghiên c u mang tính
xác

t theo
xác

nh

i v i mô hình NLKH mà cây chè mang l i, nh m b o v môi

ng sinh thái c a r ng trong mô hình NLKH là m t h

s

ng

ng nghiên c u m i

nh l

ng này s là c

nh giá tr chi tr cho các h gia ình canh tác mô hình NLKH.

Ngoài giá tr s n ph m thu nh p t chè mang l i hi u qu kinh t cho ng
dân tr ng chè, còn là c s quan tr ng
cho mô hình Nông lâm k t h p,
Phú L
Nguyên,

cao giá tr môi tr

ng là huy n mi n núi, n m

a hình t

ng

ng r ng

ng c a mô hình.

vùng phía B c c a t nh Thái

i b ng ph ng là i u ki n thu n l i

Nông - Lâm Nghi p. N u nh nhìn
L

xu t chi tr d ch v môi tr

i

phát tri n

khía c nh làng ngh v chè thì Phú

ng là huy n có s làng ngh nhi u nh t t nh,

n nay huy n có 18 làng

ngh s n xu t, ch bi n chè. V t ng di n tích chè thì Phú L

ng là huy n

ng th 2 toàn t nh v i g n 4.500 ha t p trung ch y u ch y u

các xã: T c

Tranh, Vô Tranh, Yên Ninh, S n C m, Phú

ô… Trong ó, di n tích chè

kinh doanh chi m 4.300 ha. H ng n m bà con trong huy n s n xu t
30 nghìn t n chè búp cung c p cho th tr
c i u này và t ng b

c áp d ng xây ph

ng c n

c ng

c trên

i dân nh n th c

ng th c canh tác mô hình Nông

lâm k t h p mang l i hi u qu kinh t cao.
Yên Ninh là xã mi n núi phía B c c a huy n Phú L
bi t

ng, tr

c ây

c

n là xã có di n tích r ng khá th p tuy nhiên hi n nay di n tích r ng và

t r ng c a toàn xã ã t ng lên áng k nh áp d ng mô hình canh tác Nông
lâm k t h p. C th là mô hình Nông lâm k t h p “chè - r ng”
khá ph bi n trên

a bàn xã,

ánh giá

c tr ng

c giá tr th c t c a cây chè

tr ng trong mô hình Nông lâm k t h p “chè - r ng”,

ng th i qua ó có th


3

l

ng giá giá tr môi tr

ng mà mô hình mang l i, ch y u là l

ng CO2.

Nghiên c u kh n ng tích l y carbon c a cây chè trong mô hình Nông lâm k t
h p là m t h

ng nghiên c u m i c n

Xu t phát t nh ng v n

c quan tâm.

trên tôi ti n hành th c hi n

tài “Nghiên

c u kh n ng tích lu carbon c a cây Chè trong mô hình Nông lâm k t
h p Chè - R ng t i xã Yên Ninh, huy n Phú L

ng, t nh Thái Nguyên”.

1.2. M c tiêu nghiên c u
1.2.1. M c tiêu v lí lu n
Góp ph n xây d ng lu n c khoa h c cho vi c

nh l

ng giá tr môi

tr

ng r ng trong mô hình Nông lâm k t h p t i xã Yên Ninh, huy n Phú

L

ng, t nh Thái Nguyên nói riêng và

nh giá r ng Vi t Nam nói chung.

1.2.2. M c tiêu th c ti n
- Xác

nh

cm ts

Yên Ninh, huy n Phú L
- Xác

nh l

c i m c a mô hình NLKH Chè - R ng t i xã

ng, t nh Thái Nguyên.

ng carbon tích l y

cây chè trong mô hình Nông lâm k t

h p Chè - R ng t i xã Yên Ninh, huy n Phú L
-

xu t ph

ng pháp xác

nh l

ng, t nh Thái Nguyên.

ng carbon tích l y trong h th ng mô

hình Nông lâm k t h p t i khu v c nghiên c u và
thông qua l

c tính giá tr môi tr

ng

ng CO2 h p th .

1.3. Ý ngh a c a

tài

1.3.1. Ý ngh a h c t p và nghiên c u
Quá trình nghiên c u

tài c ng c cho sinh viên nh ng ki n th c ã

h c trên l p vào th c ti n, giúp cho sinh viên làm quen d n v i th c t s n
xu t. Sau khi hoàn thành

tài sinh viên có th h c

c các ph

ng pháp, k

n ng trong l p k ho ch, phân b th i gian, vi t báo cáo, phân tích s li u…
ây là nh ng v n

c b n c n thi t cho công vi c sau khi ra tr

ng.


4

1.3.2. Ý ngh a trong th c ti n s n xu t
Con ng

i chúng ta

khoáng s n c ng nh ch t

ang s

d ng ngu n tài nguyên thiên nhiên

t c a con ng

i làm cho n ng

càng t ng nhanh. Nghiên c u này giúp ta bi t nh h
tr

ng và tác d ng c a cây chè h p th CO2, l

cây chè trong mô hình NLKH t
nh h

ó làm c s

ng phát tri n nên Lâm nghi p s ch.

CO2 ngày

ng CO2

n môi

ng carbon tích l y c a
thu phí môi tr

ng và


5

PH N 2
T NG QUAN NGHIÊN C U

2.1. C s khoa h c c a nghiên c u
2.1.1. Công
Bi n

c liên h p qu c v bi n
i khí h u là v n

i khí h u

toàn c u, thách th nghiêm tr ng

nhân lo i trong th k 21. Làm t n h i
n

c bi n dâng cao, thay

ng c a con ng

m c… Nh n th c
c ng

ng s ng nh ng p l t,

i khí h u, gia t ng các lo i b nh t t…(WWF).

Nguyên nhân chính làm bi n
ho t

n môi tr

i v i toàn

i khí h u trái

t m nh m là do s gia t ng

i t o ra các ch t khí th i nhà kính, khai thác quá
c t m quan tr ng v bi n

i khí h u nhi u n

c trên

ng qu c t nói chung và Vi t Nam nói riêng ã có nh ng n l c nh m

ng n ch n và gi m thi u bi n
ch ng l i s bi n
sinh thái trên trái
janeiro c ng

Qu c (UNFCCC) v bi n
di n chính ph các n

c Annex). V i m c tiêu

tr

ng

ng

i khí h u.

nh trái

t ra nh m “Cân b ng l i l

i v n ch u nh h

nh th Kyoto

t

i và h
Rio de

c khung Liên H p

n tháng 9/2011 có 191 n

c và

i

ng khí th i t các

ng khí th i trong môi

ng nguy hi m cho s t n t i và

ng sâu s c c a môi tr

a ra vào n m 1997

ng”.

Kyoto Nh t B n, sau ó

chính th c có hi u l c 16/02/2005, v i cam k t 39 n
gi m 5,2% l

n loài ng

ã th a thu n và ban hành công

có th ng n ch n nh ng tác

phát tri n c a con ng

ng c a nó

c tham gia kí k t (chi m 61,1% l

n

Ngh

i khí h u mà tác

t, n m 1992 t i h i ngh th

ng qu c t

m c

i khí h u.

c công nghi p c t

ng khí th i nhà kính (so v i n m 1990) trong vòng n m 2008

- 2012 (giai o n 1), d
u 2013 - 2020.

nh giai o n cam k t th 2 c a ngh

nh th b t


6

2.1.2. Th tr

ng carbon

2.1.2.1. Th tr
Th tr
chính trao

ng carbon

ng carbon

c t o ra t vi c nh ng t ch c ho c c ch tài

i các kho n h n ng ch carbon (CO2),

các qu c gia và các công ty h n ch l
c xem là công c chính
hi u

khuy n khích ho c giúp

ng giác th i c a h . Th tr

ng carbon

gi m phát th i CO2, m t trong 6 lo i khí gây

ng nhà kính CO2 (Carbon dioxit), NO2 (Oxit nit ), CH4 (Meetan),

HFCs (Hydrofluo), PFCs (Perfluoro carbon), SF6 (Sunfua hexafluorit). Th
tr

ng carbon v n hành theo mô hình m t s dao d ch hàng hóa và c ch

kh p l ch giao d ch, kh p m c giá t

ng t nh v i mô hình c a m t sàn

giao d ch ch ng khoán. Vai trò gây nên hi u ng nhà kính c a các ch t khí
c x p th t theo t l
B ng 2.1. T l

c trình bày trong b ng sau:

óng góp gây hi u ng nhà kính c a các lo i khí
trong khí quy n

Các lo i ch t khí

T l (%) gây hi u ng

NO2

5

O3

8

CH4

12-20

CFC

15-25

CO2

50-60
(Ngu n: Md. Mahmudur Rahman, 2004)

T i London tháng 8 n m 2011 th tr
khí nhà kính ã
s

c khai tr

ng. T i th tr

ng mua bán v ch tiêu phát th i
ng này s có 6 l i khí nhà kính

c giao d ch trong ó quan tr ng nh t là khí CO2.
Hi n Vi t Nam ang tham gia vào th tr

ng carbon thông qua các d

án c ch phát tri n s ch (CDM). Theo ó, chi n l
gia th tr

c c a Vi t Nam khi tham

ng carbon sau n m 2020 ó là: Xây d ng các d án gi m phát th i


7

cho th tr

ng carbon t nguy n; xây d ng k ho ch hành

ng gi m phát

th i khí nhà kính phù h p v i i u ki n qu c gia (NAMA), trong ó s

ánh

giá ti m n ng gi m phát th i khí nhà kính c a Vi t Nam; xây d ng hoàn thi n
khung chính sách cho ho t

ng kinh doanh và xây d ng các d án carbon t i

Vi t Nam. Còn v chính sách h tr , Vi t Nam có các chính sách khuy n
khích

u t : Chính sách h

ng d n qu n lý ho t

carbon, nâng cao n ng l c quy

nh o

ng kinh doanh tín ch

c, báo cáo ki m ch ng (MRV) c ng

nh chu n b s n sàng cho Vi t Nam tham gia h i nh p sâu h n vào th
tr

ng carbon toàn c u.
Vi t Nam ã phê duy t 105 d án CDM và 15 d án CDM

c qu c t

công nh n. Các d án này ã em l i nh ng hi u qu rõ r t. K t qu thu
t các d án CDM n

c ta trong th i gian qua là h t s c thi t th c. i n hình

là d án t ng hi u qu s d ng n ng l
và d án thu gom khí

ng trong l nh v c n i h i công nghi p

ng hành m R ng ông c a nhà th u JVPC (Nh t). D

án trong l nh v c n i h i công nghi p có m c tiêu gi m tiêu th n ng l
c a n i h i công nghi p, nâng cao hi u su t n i h i v i chi phí

ng

u t th p, nh

ó gi m phát th i khí CO2 trong l nh v c công nghi p. K t qu c th thu
t d án này là gi m

c

c kho ng 150 nghìn t n CO2 m i n m, nh t ng

c
c

hi u su t trung bình c a n i h i công nghi p t 45% lên 60%.
Bên c nh các ho t

ng ó, trong nh ng n m g n ây Vi t Nam ã có

nh ng n l c th c hi n m t s nghiên c u v v n
CDM, qua ó ã thu

i khí h u và

c m t s d n li u quan tr ng nh sau:

+ Các ngu n KNK chính
i s d ng

bi n

Vi t Nam là n ng l

t và lâm nghi p (trong ó thay

ng, nông nghi p, thay

i s d ng

t là 50,5% và lâm

nghi p là 18,7% t ng phát th i qu c gia). Theo k t qu ki m kê KNK qu c
gia n m 1994

Vi t Nam, t ng phát th i KNK là 103,8 tri u t n CO2, bình

quân kho ng 1,4 t n/ng

i/n m.


8

+ Các k t qu nghiên c u chi n l
thay

i s d ng

c qu c gia v CDM, trong l nh v c

t và lâm nghi p, thì ti m n ng h p th KNK c a r ng vào

kho ng 52,2 tri u t n CO2 v i chi phí gi m th p dao

ng t 0,13 USD/t n

CO2 - 2,4 USD/t n CO2, trong khi chi phí gi m th p CO2 trong l nh v c n ng
l

ng giao

ng t 22,3 USD/t n - 154,22 USD/t n CO2.

Do th tr

ng mua bán gi m phát th i KNK còn quá m i m , các doanh

nghi p còn thi u thông tin v th tr
tr

ng này, do ó m c dù ti m n ng th

ng Vi t Nam là r t l n nh ng còn quá ít các doanh nghi p tham gia.
n lúc nhà n

c ph i ph bi n r ng rãi h n, cung c p nhi u thông tin h n

cho các nhà doanh nghi p

h có th cân nh c khi tham gia th tr

n nay có th nói r ng hành trình c a Vi t Nam trên con
th công

ã

c c a Liên H p Qu c v thay

ng.
ng tuân

i khí h u, ngh

nh th Kyoto

nói chung và c ch phát tri n s ch nói riêng m i ch b t

u. Nh ng v i

nh ng thành công b

c

u, v i nh ng c ch , chính sách ã và ang xây

d ng và nh ng ngu n l c s n có s giúp Vi t Nam thành công h n n a trong
các d án CDM, v ng b
tr

c h n trên con

ng h

ng t i m t qu c gia t ng

ng v kinh t , phát tri n v xã h i và b n v ng v môi tr

2.1.2.2. Ngh
Ho t
trong ngh

ng.

nh th Kyoto
ng c a th tr

ng các carbon

c h tr b i 3 c ch chính

nh th Kyoto c ng m ra c s m i v i các “c ch giao d ch và

các lo i hàng hóa trên th tr

ng carbon”. Ngh

nh th g m 3 c ch : Kinh

doanh phát th i (IET), c ch phát tri n s ch (CDM) và c ch cùng th c hi n
(JI). C ch này óng vai trò r t quan tr ng
trong ó có Vi t Nam. Có 2 ph
kính (CDM thông th

i v i các n

c ang phát tri n

ng th c CDM, ó là CDM cho gi m khí nhà

ng hay CDM n ng l

ng) và CDM cho h p th khí

nhà kính b ng các b h p th (tr ng r ng/tái tr ng r ng theo CDM hay AR CDM). T i i u 12 c a ngh
khu v c t nhân c a các n

nh th Kyoto, cho phép khu v c chính ph và
c công nghi p hóa th c hi n các d án gi m phát


9

th i t i các n

c ang phát tri n và nh n

c tín d ng d

nh n gi m phát th i” (CERs). CDM thúc
vào m c tiêu gi m n ng

c qu c gia v bi n

ng phê duy t t i Quy t
nh nêu rõ, bi n

nhân lo i, nh h

nh s 2139/Q

ng sâu s c và làm thay

ng phó v i bi n
n ng l

i khí h u là v n
c

c xác

xã h i, s c kh e c ng
trong b i c nh bi n

nh là: (i)

i s ng xã h i toàn

có ý ngh a s ng còn. B n m c tiêu c
m b o an ninh l

ng th c, an ninh

c, xóa ói gi m nghèo, bình

ng gi i, an sinh

ng, nâng cao

i s ng, b o v tài nguyên thiên nhiên

i khí h u; (ii) n n kinh t carbon th p, t ng tr

ng ch

i khí h u c a các bên liên
ng ngu n nhân l c,

hoàn thi n th ch , chính sách, t n d ng các c h i t bi n
tri n kinh t - xã h i; (iv) góp ph n tích c c v i c ng
i khí h u. Trong b i c nh tác
nh h

i khí h u

phát

ng qu c t trong ng

ng c a bi n

c ta ngày càng gia t ng, àm phán qu c t v bi n

di n bi n ph c t p,

ng xanh

o trong phát tri n b n v ng; (iii) nâng cao nh n

quan, phát tri n ti m l c khoa h c và công ngh , ch t l

n

i v i toàn

ng n ng n nh t, Vi t Nam coi

th c, trách nhi m và n ng l c ng phó v i bi n

phó v i bi n

c Th

- TTg ngày 5/12/2011. Quy t
i toàn di n

c ch u nh h

ng, an ninh ngu n n

tr thành xu h

i khí h u v a

i khí h u là thách th c nghiêm tr ng nh t

c u. Là m t trong nh ng n
th c a chi n l

y phát tri n b n v ng góp ph n

khí nhà kính trong khí quy n.

Vi t Nam chi n l
t

i d ng “ch ng

i khí h u

n

i khí h u ngày càng

ng các giai o n th c hi n chi n l

c

c xác

nh nh sau:
- Giai o n t nay t i 2012: Các ho t
th trì hoãn c n ph i

ng thích ng c p bách, không

c tri n khai th c hi n. Quá trình àm phán qu c t v

gi m nh phát th i khí nhà kính và các c ch h tr tài chính gi a các nhóm
n

c trên th gi i còn ang di n ra ph c t p. Trong giai o n này c n chú

tr ng các ho t

ng nâng cao n ng l c, t ng c

ng khoa h c - công ngh và

rà soát, i u ch nh, b sung các c ch , chính sách, chi n l

c t ng tr

ng


10

xanh, thích ng v i bi n

i khí h u và gi m nh phát th i khí nhà kính phù

h p v i hoàn c nh qu c t s

c kh ng

- Giai o n 2013 - 2025: V i
công nghi p phát tri n theo h
Nam ph i

c bi t quan tâm

h th ng khí h u trái

nh h

ng hi n
nv n

gi m nh phát th i khí nhà kính
tn

ng c b n tr thành m t n

c

i, theo d tính sau n m 2025 Vi t
gi m phát th i khí nhà kính

t. Các ho t

tri n kinh t - xã h i c a

nh rõ ràng h n sau n m 2012.

ng thích ng v i bi n
c

b ov

i khí h u và

ng th i ti n hành g n li n v i phát

c.

- Giai o n 2026 - 2050: Trong giai o n này, Vi t Nam ã tr thành
m tn

c công nghi p hi n

trong các ho t

i, gi m phát th i khí nhà kính tr thành tiêu chí

ng phát tri n kinh t - xã h i. Các nhi m v chi n l

c rà soát, i u ch nh, b sung v i

nh h

cs

ng phát tri n m i nh m xây

d ng và c ng c n n kinh t carbon th p có kh n ng ch ng ch u và thích ng
cao v i các tác

ng c a bi n

Nh v y Ngh

nh th Kyoto và c ch CDM mang l i nhi u ti m

n ng l n cho các n

c ang phát tri n, thêm vào CDM s m ra nhi u c h i

cho gi m nh môi tr
n

c phát tri n

i khí h u.

ng và phát tri n kinh t xã h i, ti p nh n

u t t các

th c hi n các d án l n v tr ng r ng, ph c h i r ng, qu n

lí b o v r ng t nhiên, thúc

y s n xu t nông nghi p theo h

ng NLKH,

th c hi n chuy n giao công ngh góp ph n t o công n vi c làm, t ng b

c

c i thi n thu nh p và phát tri n nông thôn.
2.1.2.3. Chi tr d ch v môi tr
Trong các d ch v môi tr
chi tr t giá tr th
b o v vùng
th tr

ng h p th CO2 c a r ng
ng r ng mà c ng

ng vùng cao có th

c

ng m i carbon ó là (kh n ng h p th carbon c a r ng,

u ngu n và b o t n a d ng sinh h c), thì c ch

ng carbon là cao h n c , có th th y

n bù cho

c r ng carbon có vai trò quan

tr ng trong công tác xã h i giúp xóa ói gi m nghèo. Các k ho ch
carbon hi n nay c ng

c t ng lên nhanh chóng.

n bù

11

Trên c s này hình thành khái ni m r ng carbon (Carbon Forestre), ó
là các khu r ng

c xác

nh v i m c tiêu i u hòa và l u gi khí carbon

phát th i t công nghi p. Khái ni m r ng carbon th
trình d án nh m c i thi n

i s ng cho ng

ang b o v r ng. H là nh ng ng
ch u nh h
tr và

ng c a s thay

n bù phù h p

th

ng khí h u trong t

duy trì b o v l

i dân, ph i coi ó là m t ph n trong sinh
c b o v và phát tri n

ng lai. Hay nói cách khác các ho t

ng carbon l u tr g n v i sinh k c a ng

Hi n nay c ch trao

ng tích

i dân s ng

t r ng.
i carbon v n ang

c tranh lu n t ch

n nay khái ni m REDD c ng m i

khung khái ni m, ti p c n và m t s n i ang
nhiên v i xu th bi n

góp ph n b o

ng có th thành công n u nh có m t c ch c

g n r ng và ang s d ng

trình CDM và cho

i dân s ng trong và g n r ng,

i khí h u toàn c u. Do ó c n có chính sách chi

i v i ng

l y carbon d a vào c ng

ng

i tr c ti p b o v r ng, ch m sóc r ng,

k c a h , có nh v y thì r ng m i
v môi tr

ng g n v i các ch

c thúc

i khí h u nh hi n nay l

b

ng

c phát tri n

y th nghi m. Tuy

ng CO2 phát th i không

gi m xu ng thì b o v r ng, phát tri n r ng t nhiên, phát tri n NLKH là m t
chi n l
nhà kính,

c phát tri n úng

n nh m cân b ng l

ng khí phát th i hi u ng

ng th i v i nó các qu c gia ang c n

bù, chi tr cho c ng

ng

nv n

các qu c gia ang phát tri n

th a thu n

n

b o v và phát

tri n r ng v i m c ích l u gi và t ng kh n ng h p th CO2 c a sinh thái
r ng, các ki u s d ng

2.2. T ng quan v n

t

vùng nhi t

i.

nghiên c u

2.2.1. Nh ng nghiên c u trên th gi i
Nh ng n m g n ây v n

nóng lên c a khí h u toàn c u ang

quan tâm c a toàn th gi i. Nó ang t ng b
v t và môi tr

ng trên trái

c tác

ng tiêu c c

t, quá trình nóng lên c a tái

c

n sinh

t làm cho n

c


12

bi n dâng cao, h n hán l l t th
môi tr

ng xuyên x y ra. H u h t các nhà khoa h c

ng cho r ng s gia t ng áng k n ng

các khí nhà kính mà ch

y u là khí CO2 trong khí quy n là nguyên nhân gây ra hi n t
toàn c u, nó có th làm cho nhi t

trái

80C trong giai o n 1900 - 2100. Tính

ng nóng lên

t t ng lên nhanh chóng t 1,4 - 5,
n n m 2004 ã có 16 d án v h p

th carbon qua vi c tr ng m i và tái tr ng r ng

c th c hi n, trong ó

Châu M - Latinh có 4 d án, Châu Phi có 7 d án, Châu Á có 5 d án và 1
d án liên qu c gia

c th c hi n t i các n

c

n

, Brazil, Jordan và

Kenya (FAO, 2004) [16].
T i Mexico m t d án ang

c th c hi n, m c tiêu c a d án là cung

c p 18.000 t n CO2/n m v i giá 2,7 USD/t n CO2, d án ã lôi cu n trên 400
thành viên thu c trên 33 c ng

ng c a 4 nhóm dân t c thi u s tham gia v i

nhi u h th ng Nông lâm k t h p khác nhau. K t qu c a d án ã làm t ng
l

ng carbon tích lu , t ng c

ng n ng l c c ng

ng, khuy n khích phát

tri n các h th ng s n xu t Nông nghi p b n v ng và góp ph n b o t n a
d ng sinh h c (Ph m Xuân Hoàn, 2005) [2].
T i Tây Phi m t d án khác nh m gi m nh ng thi t h i do nóng lên toàn
c u và gi m t l
qua vi c t ng c

ói nghèo c a ng

i dân trong vùng

c th c hi n thông

ng kh n ng h p th carbon c a tr ng c Savannah (FAO,

2004) [16]. Nhìn chung, m c tiêu c a các d án v kh n ng h p th carbon
bi n

ng r t l n, t 7 t n/ha trong d án t i v

Mercado

Bolivia

n qu c gia Noel Kempf

n 129 t n/ha trong d án th c hi n t i vùng Andean

Ecuador (FAO, 2004) [16].

T i Trung Qu c nghiên c u

c th c hi n v i r ng tr ng h n loài gi a

Pinus massoniana và Schima superba cho th y, l
146,35 - 215,30 t n/ha, trong ó l
d

ng carbon bi n

ng t

ng carbon c a cây tr ng và th m th c v t

i tán r ng chi m 61,9% - 69,9%, l

ng carbon trong

t chi m t 28,5 -


13

35,5% và l

ng carbon trong v t r i r ng chi m t 1,6 - 2,8% (Fang Yunting

và c ng s , 2003) [17].
n ng c

i v i r ng tr ng thu n loài Pinus massoniana, kh

nh carbon c ng ã

c ánh giá cho t ng giai o n sinh tr

Theo Wei Hai dong và Ma Xiangqing (2007), l
r i r ng và

ng carbon c a cây tr ng, v t

t c a r ng 30 n m tu i (r ng già) cao h n l

r ng 20 n m tu i (r ng trung niên) và hai lo i r ng trên

ng carbon c a

u có l

tích tr cao h n so v i r ng 7 n m tu i (r ng non). Tuy nhiên,
th c v t d
sau ó

i tán r ng thì l

ng.

ng carbon cao nh t

ng carbon

i v i th m

c ghi nh n

r ng già,

n r ng non và th p nh t là r ng trung niên.

Nghiên c u v kh n ng h p th CO2 c a r ng tr ng h n giao gi a P.
massoniana và Cunninghamia lanceolata k t qu nghiên c u cho th y,
v i c 2 loài, hàm l
bình 51,1%, ti p

ng carbon t p trung ch y u

t ng cây g

i

t trung

n là v t r i r ng chi m 48,3%, cây b i chi m 44,1% và

th p nh t là tr ng c ch chi m kho ng 33,0% so v i t ng sinh kh i khô t ng
b ph n t
l

ng ng. Kh n ng h p th carbon c a loài P. massoniana l n h n

ng carbon c a C. Lanceolata, trong ó hàm l

r , cành, v , lá c a P. masoniana l n l

ng carbon ch a trong g ,

t là 58,6%, 56,3%, 51,2%, 49,8% và

46,8%, trong khi ó loài C. lanceolata có hàm l

ng carbon l n l

t là v , lá,

g , r : 52,2%, 51,8%, 50,2%, 47,5% và cành th p nh t là 46,7% (Kang Bing
và cs, 2006) [19].
Trong các h sinh thái r ng nhi t
sinh kh i s ng c a cây c i và th c v t d

i các b ch a carbon chính là các
i tán và kh i l

c a v t r i r ng, m nh v n g và các ch t h u c trong
tr trong sinh kh i s ng trên m t
và nh h

t. Carbon

nh s l

t c a r ng là b

ng, dòng carbon t r ng nhi t

cl u

ng là các b ch a l n nh t

ng tr c ti p nh t b i n n phá r ng và suy thoái. Nh v y,

carbon trong sinh kh i trên m t
vi c xác

t c a cây th

ng v t li u ch t

c tính

c quan tr ng nh t trong
i. Ph

ng th c o l

ng


14

i v i các b ch a carbon khác nhau ã

c mô t

các tài li u c a Post và

c ng s (1999), Brown và Masera (2003), Pearson và cs (2005), IPCC (2006)
(

Hoàng Chung, 2012) [1].
Putz F.E. & Pinard M.A (1993), ph

h

ng th c khai thác c ng có nh

ng rõ r t t i m c thi t h i do khai thác hay l

vi c áp d ng ph

ng th c khai thác gi m thi u (RIL) tác

(Malaysia) sau khai thác m t n m, l
tr

c khai thác. L

ng carbon b gi m. B ng

ng sinh kh i ã

ng

Sabah

t 44 - 67% so v i

ng carbon trong lâm ph n sau khai thác theo RIL cao h n

lâm ph n khai thác theo ph

ng th c thông th

ng

n 88 t n/ha (Ph m

Xuân Hoàn, 2005) [2].
T i Philippines khi nghiên c u kh n ng h p th carbon c a cây Lõi th
tác gi Leuvina th y r ng: L

ng carbon chi m 44,73% so v i t ng sinh kh i

c a cây Lõi th , trong ó hàm l

ng carbon trong lá 44,89%, trong cành

44,47% và trong thân 43,53%. V i m t
tu i 12 có th c

1000 cây/ha, r ng Lõi th

nh 200 t n carbon, t

ng

ng 736 t n CO2 (Leuvina,

2007) [20].
T i Ireland kh n ng h p th CO2 c a r ng tr ng ã
cho th i gian t n m 1906

n n m 2012 và

c chia làm 2 giai o n, giai

o n 1 t n m 1906 - 2002 và giai o n 2 t 2003 - 2012.
t ng l

ng carbon c a r ng tr ng

Ireland

(megatonnes), trong ó t n m 1990 - 2002 l
14,8 Mt. Theo d
r ng tr ng
c

nh

c ánh giá l i

n n m 2002,

ã tích tr
ng carbon c

c 37,7 Mt
nh

c là

oán trong th i gian t 2008 - 2012, trung bình m i n m

ây có th c

nh

c t r ng tr ng có th

kính c n gi m theo ngh

c 0,9 Mt carbon/n m. V i l
áp ng

c 22% l

nh th Kyoto mà n

ng carbon

ng phát th i khí nhà

c này cam k t (Byrne và

Milne, 2006) [15].
N m 1995 Murdiyarso D.

ã nghiên c u và

a ra d n li u r ng


15

Indonesia có l
trên m t

ng carbon h p th t 161 - 300 t n/ha trong ph n sinh kh i

t. T i Thái Lan, Noonpragop K. ã xác

sinh kh i trên m t
bi n

t là 72 - 182 t n/ha.

nh l

Malaysia l

ng carbon trong

ng carbon trong r ng

ng t 100 - 160 t n/ha và tính c trong sinh kh i và

t là 90 - 780

t n/ha (ICRAF, 2001) [18].
Các nghiên c u v ph

ng pháp xác

nh l

ng CO2 h p th h sinh thái

r ng, ã xác l p m i quan h gi a sinh kh i và nhân t
cao, m t
ãl p

cây r ng c a K.G. MacDicken (1977). N m 2004 Jenkins và cs
cm it

ng quan gi a l

ng c cho các loài cây khác nhau

ng carbon h p th và
B cn

cM ,

ng carbon l u tr thông qua vi c giám sát thay

tích nh vi n thám (V Tu n Ph
2.2.2. Nh ng nghiên c u

y

t b ng phân

c ch a th c s

a d ng, ch a ánh giá

và toàn di n v kh n ng tích l y carbon c a r ng t

nh ng nghiên c u ban

c u ã

i s d ng

Vi t Nam

nhiên, r ng tr ng và các ph

t ng thi t l p th tr

ng pháp d báo nhanh

ng và c ng s , 2008) [7].

M c dù các nghiên c u trong n
c m t cách

ng kính ngang

n n m 2007, trung tâm

Nông lâm k t h p th gi i (ICRAF) ã phát tri n ph
l

ng kính, chi u

ng th c canh tác Nông lâm nghi p nh ng

u v l nh v c này có ý ngh a r t quan tr ng, làm n n

ng giao d ch carbon trong n

c. M t s k t qu nghiên

c ghi nh n nh :

Nguy n Duy Kiên (2007) [4] khi nghiên c u kh n ng h p th CO2 r ng
tr ng Keo tai t

ng (Acacia mangium) t i Tuyên Quang, ã cho th y sinh kh i

t

i trong các b ph n lâm ph n Keo tai t

ng có t l khá n

nh, sinh kh i

t

i t ng cây g chi m t tr ng l n nh t t 75 - 79%, sinh kh i t ng cây d

i

tán chi m t tr ng 17 - 20 %, sinh kh i v t r i r ng chi m t tr ng 4-5%.
Lý Thu Qu nh (2007) [9] nghiên c u sinh kh i và kh n ng c

nh

carbon c a r ng M (Manglietia conifera Dandy) tr ng t i Tuyên Quang và