Nghiên cứu xác định đặc điểm cấu trúc sinh khối và tích lũy Carbon của rừng phục hồi tự nhiên ( II b ) tại xã Hoàng Nông, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

i

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM
-----o0o-----

HOÀNG V N THÂN

NGHIÊN C U

C I M C U TRÚC C A R NG T

XÃ HOÀNG NÔNG, HUY N

I T , T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

NHIÊN T I

: Chính quy

Chuyên ngành

: Qu n lý tài nguyên r ng

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 - 2015

Thái Nguyên, N m 2015

IH C


ii

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM
-----o0o-----

HOÀNG V N THÂN

NGHIÊN C U

C I M C U TRÚC C A R NG T

XÃ HOÀNG NÔNG, HUY N

I T , T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P
H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Qu n lý tài nguyên r ng

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi ng viên h

ng d n

: 1. Ths. Ph m Thu Hà
2. TS.

NHIÊN T I

Hoàng Chung

Thái Nguyên, N m 2015


i

L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân tôi.
Các s li u và k t qu nghiên c u là quá trình i u tra trên th c

a hoàn toàn

trung th c, khách quan, ch a công b trên các tài li u, n u có gì sai tôi xin ch u
hoàn toàn trách nhi m.

Thái Nguyên, ngày tháng 05 n m 2015
XÁC NH N C A GVHD

Ng

i vi t cam oan

ng ý cho b o v k t qu
tr

cH i

ng khoa h c

XÁC NH N C A GVHD

Hoàng V n Thân

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n sinh viên
ã s a ch a sai sót sau khi H i
(Ký, h và tên)

ng ch m yêu c u.


ii

L IC M

hoàn thành t t ch

N

ng trình ào t o trong nhà tr

hành, m i sinh viên khi ra tr

ng h c i ôi v i

ng c n chu n b cho mình l

ng ki n th c

chuyên môn v ng vàng cùng v i nh ng k n ng chuyên môn c n thi t. Và th i
gian th c t p t t nghi p là kho ng th i gian c n thi t

m i ng

i v n d ng lý

thuy t vào th c ti n, xây d ng phong cách làm vi c khoa h c c a m t k s
Lâm nghi p.
c s giúp nh t trí c a ban ch nhi m khoa Lâm Nghi p và giáo viên
h ng d n, tôi ã ti n hành nghiên c u
t nhiên t i xã Hoàng Nông, huy n
Sau th i gian th c t p

tài “Nghiên c u

c i m c u trúc r ng

i T , t nh Thái Nguyên”.
c s giúp

t n tình c a các th y cô trong

khoa Lâm nghi p, UBND xã Hoàng Nông, huy n

i T , t nh Thái Nguyên

cùng v i s c g ng c a b n thân khóa lu n t t nghi p ã
Tôi xin g i l i c m n sâu s c t i TS.
h

c hoàn thành.

Hoàng Chung, Ths. Ph m Thu Hà ã

ng d n tôi hoàn thành khóa lu n. Tôi chân thành c m n các th y cô giáo

trong khoa lâm nghi p cùng UBND xã Hoàng Nông, huy n
Nguyên ã t o m i i u ki n giúp

i T , t nh Thái

tôi trong quá trình nghiên c u

tài th c

t p t t nghi p.
Do trình

còn h n ch và th i gian th c t p có h n nên bài lu n v n

không tránh kh i nh ng thi u sót nh t

nh. V y tôi kính mong nh n

cs

óng góp ý ki n c a các th y cô trong khoa cùng toàn th các b n sinh viên.
Tôi xin chân thành c m n!
Thái nguyên, ngày tháng 5 n m 2015
Sinh viên

Hoàng V n Thân


iii

DANH M C CÁC HÌNH

Hình 2.1. nh v tinh b n
Hình 3.1. S

xã Hoàng Nông................................................ 12

ô tiêu chu n .......................................................................... 18

Hình 3.2. nh o chi u cao thân cây và

ng kính ngang ng c .................. 19

Hình 4.1. (ti p) ................................................................................................ 28
Hình 4.2.

th phân b s loài cây theo c p

ng kính............................. 31

Hình 4.2. (ti p) ................................................................................................ 32
Hình 4.3. (ti p) ................................................................................................ 35
Hình 4.4.

th phân b s cây theo c p chi u cao ....................................... 38

Hình 4.4. (ti p) ................................................................................................ 39
Hình 4.5.

th phân b s loài cây theo c p chi u cao ................................ 41

Hình 4.5. (ti p) ................................................................................................ 42
Hình 4.6.

th quy lu t phân b N/Hvn theo hàm Weibull cho r ng t nhiên44

Hình 4.6. (ti p) ................................................................................................ 45
Hình 4.7.

th phân b s loài cây theo t ng phi n ..................................... 46


iv

DANH M C CÁC B NG
B ng 4.1. M t s

c i m c b n c a các ô i u tra..................................... 23

B ng 4.2. T thành và m t

cây g .............................................................. 24

B ng 4.3. Phân b s cây theo c p

ng kính .............................................. 26

B ng 4.4. Phân b s loài theo c p

ng kính .............................................. 30

B ng 4.5. K t qu mô hình hoá phân b N/D1.3 theo hàm Weibull cho r ng t
nhiên ................................................................................................................ 33
B ng 4.6. Phân b s cây (cá th ) theo c p chi u cao .................................... 37
B ng 4.7. Phân b s loài theo c p chi u cao ................................................. 40
B ng 4.8. K t qu mô hình hoá phân b N/Hvn theo hàm Weibull cho r ng t
nhiên ................................................................................................................ 43
B ng 4.9. Phân b loài cây theo t ng phi n .... Error! Bookmark not defined.
B ng 4.10.

nhi u (

d y r m) th m t

i ................................................. 47

v

DANH M C CÁC T

VI T T T

D1.3

ng kính thân cây t i ví trí 1,3 m

Dt

ng kính tán

Hdc

Chi u cao d

H/D

M i quan h gi a chi u cao và

Hvn

Chi u cao vút ng n

N

M t

N/D1.3

M i quan h gi a m t

OTC

Ô tiêu ch n

THCS

Trung h c c s

UBND
VQG

i cành

cây

y ban nhân dân
V

ng kính

n qu c gia

cây và

ng kính t i v trí 1,3 m

vi

M CL C

Ph n 1 M

U............................................................................................. 1

1.1. t v n ……………………………………………………………….1
1.2. i u ki n th c hi n khóa lu n ..................................................................3
1.3. M c ích nghiên c u …………………………………………………….3
1.4. M c tiêu nghiên c u ……………………………………………………..3
1.4.1. V lý lu n ................................................................................................ 4
1.4.2. V th c ti n ............................................................................................. 4
Ph n 2: T NG QUAN CÁC V N
2.1. T ng quan v n

NGHIÊN C U............................... 5

nghiên c u …………………………………………………5

2.1.1. C s khoa h c c a v n

nghiên c u................................................... 5

2.1.2. Nh ng nghiên c u trên Th gi i ............................................................. 8
2.1.3. Nh ng nghiên c u

Vi t Nam ............................................................. 10

2.2. T ng quan khu v c nghiên c u ………………………………………………12
2.2.1. i u ki n t nhiên và kinh t - xã h i khu v c nghiên c u .................. 12
2.2.2. Tình hình s n xu t ................................................................................. 15
Ph n 3:

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

......................................................................................................................... 16
3.1.

it

ng và th i gian nghiên c u ……………………………………..16

3.1.1.

it

ng nghiên c u............................................................................ 16

3.1.2.

a i m và th i gian nghiên c u ......................................................... 16

3.2. N i dung nghiên c u …………………………………………………………..16
3.2.1.

c i m chung c a lâm ph n r ng t nhiên trên

a bàn nghiên c u 16

3.2.2.

c i mm t

3.2.3.

c i m c u trúc ngang ....................................................................... 16

3.2.4.

c i m c u trúc

3.2.5.

c i m t ng cây b i th m t

cây g ........................................................................ 16

ng ........................................................................ 16
i .......................................................... 16


vii

3.2.6.

xu t m t s gi i pháp....................................................................... 17

3.3. Ph

ng pháp nghiên c u ………………………………………………17

3.3.1. Ph

ng pháp lu n.................................................................................. 17

3.3.2. Ph

ng pháp ngo i nghi p.................................................................... 17

3.3.2.1. Ph

ng pháp k th a s li u .............................................................. 17

3.3.2.2. Ph

ng pháp thu th p s li u ............................................................. 17

3.3.3. Ph

ng pháp n i nghi p ....................................................................... 20

Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U ............................................................. 23

4.1. M s

c i m chung c a r ng t nhiên trên

a bàn ……………………23

4.2.

c i m c u trúc t thành sinh thái và m t

4.3.

c i m c u trúc ngang ........................................................................25

4.3.1. Phân b s cây theo c p

ng kính..................................................... 25

4.3.2. Phân b loài cây theo c p
4.3.3. Quy lu t phân b
4.4.

c i m c u trúc

cây g ……………….23

ng kính .................................................. 28

ng kính thân cây (N/D1.3) ................................... 32
ng ………………………………………………..36

4.4.1. Phân b s cây theo c p chi u cao ........................................................ 36
4.4.2. Phân b loài cây theo c p chi u cao ..................................................... 39
4.5.

c i m t ng cây b i th m t

4.6.

xu t m t s gi i pháp ………………………………………………47

Ph n 5: K T LU N VÀ

i ………………………………………46

NGH ............................................................. 49

5.1. K t lu n ………………………………………………………………...49
5.2.

ngh ………………………………………………………………... 50

TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 51


1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv n
V n

c xem là "lá ph i" c a trái

t, r ng có vai trò r t quan tr ng

trong vi c duy trì cân b ng sinh thái và s

a d ng sinh h c trên hành tinh

chúng ta. B i v y, b o v r ng và ngu n tài nguyên r ng luôn tr thành m t
yêu c u, nhi m v không th trì hoãn
trong ó có Vi t Nam.

i v i t t c các qu c gia trên th gi i

ó là m t thách th c vô cùng to l n òi h i m i

cá nhân, t ch c thu c các c p trong m t qu c gia và trên th gi i nh n
th c

c vai trò và nhi m v c a mình trong công tác ph c h i và phát

tri n r ng.
R ng là m t h sinh thái mà qu n xã cây r ng gi vai trò ch
m i quan h t

ng tác gi a sinh v t v i môi tr

o trong

ng. R ng là h i th c a s

s ng, là m t ngu n tài nguyên vô cùng quý giá, nó gi vai trò r t quan tr ng
trong quá trình phát tri n và sinh t n c a loài ng

i. R ng cung c p ngu n

g , c i, i u hoà khí h u, t o ra oxy, i u hoà ngu n n
r a trôi, b o v môi tr

ng, là n i c trú c a

c, ch ng xói mòn,

ng th c v t và tàng tr các

ngu n gen quý hi m. M t r ng gây ra h u qu nghiêm tr ng, nh ng di n tích
t tr ng

i núi tr c t ng là nguyên nhân gây ra hi n t

l t, h n hán, m t di n tích canh tác, m t i s

ng xói mòn, r a trôi, l

a d ng sinh h c. M c dù di n tích

r ng tr ng c ng t ng trong nh ng n m g n ây, song r ng tr ng th
c u trúc không n

nh, vai trò b o v môi tr

r ng t nhiên c a Vi t Nam

u b tác

ng, phòng h kém. H u h t,

ng, s tác

ng theo hai h

chính ó, là ch t ch n (ch t cây áp ng yêu c u s d ng).
thác hoàn toàn t do, ph bi n
s ng (l y g v làm nhà, làm

các vùng có

ng có

ng

ây là l i khai

ng bào dân t c thi u s sinh

Cách th hai là khai thác tr ng nh :


2

Phá r ng làm n

ng r y, khai thác tr ng cây công nghi p ,phá r ng t nhiên

tr ng r ng công nghi
tính ch t
ch t l

Trong hai cách này, cách th nh t r ng v n còn

t r ng, k t c u r ng b phá v , r ng nghèo ki t v tr l

ng và

ng, nh ng v n còn kh n ng ph c h i. V i cách khai thác th hai,

r ng hoàn toàn b m t tr ng, khó có kh n ng ph c h i.
Vai trò c a r ng là r t to l n, th nh ng trong nh ng n m v a qua
di n tích r ng t nhiên c a chúng ta ngày càng gi m sút c v s l
ch t l

ng và

ng.

Theo th ng kê c a Liên H p Qu c, hàng n m trên th gi i có 11 tri u ha
r ng b phá hu , riêng khu v c Châu Á Thái Bình D
tri u ha r ng b phá hu , t

ng

ng m i ngày m t i 5000 ha r ng nhi t

i. Theo Ph m H ng Ban (2000) [1]

Vi t Nam, trong vòng 50 n m qua

di n tích r ng b suy gi m nghiêm tr ng. N m 1943
43%,

ng hàng n m có 1,8

che ph c a r ng là

n n m 1993 ch còn 26%. Nguyên nhân ch y u d n

do chi n tranh, khai thác b a bãi,
Xã Hoàng Nông, huy n

tn

ng làm r y.

i T , t nh Thái Nguyên là m t trong nh ng

vùng g n v i khu v c Xã La B ng, huy n
trong nh ng vùng thu c khu VQG Tam
dãy núi này (1590 mét).

n m t r ng là

i T , t nh Thái Nguyên là m t
o ti p giáp v i

nh cao nh t c a

ây c ng là xã ngã ba ranh gi i gi a ba t nh Thái

Nguyên, V nh Phúc và Tuyên Quang. Xã Hoàng Nông giáp v i xã La B ng
phía tây b c và b c, B n Ngo i và Tiên H i
phía ông, M Yên
xã

phía ông nam và

o Trù thu c huy n Tam

huy n S n D

phía ông b c, xã Khôi K

phía tây nam, qua dãy Tam

o, t nh V nh Phúc và xã S n D

ng, t nh Tuyên Quang. Hi n nay trên

t nhiên ã b suy gi m do ng
khác làm cho tr l

i dân

t r ng

o là
ng c a

a bàn, di n tích r ng

s n xu t các lo i cây tr ng

ng r ng ã b gi m m nh. Tuy s l

ng r ng tr ng ã


3

c t ng lên và cây tr ng ch y u là cây Keo và B ch àn nh ng tr l

ng

r ng v n không t ng áng k .
Chính vì v y c n có nh ng gi i pháp thích h p nh m ph c h i l i r ng,

r ng có th phát huy t i a nh ng vai trò c a nó,
m t sinh thái môi tr
làm

ng và kinh t cho ng

y

tri n c a h sinh thái r ng. Do ó c u trúc r ng

và bi n pháp k thu t tác
r ng

c l i ích v

i dân s ng quanh khu v c.

c i u này thì chúng ta ph i hi u bi t

nh t giúp các nhà lâm nghi p có th ch

mb o

nh ng quy lu t phát

c xem là c s quan tr ng

ng trong vi c xác l p các k ho ch

ng chính xác vào r ng

qu n lý, kinh doanh

c lâu b n h n.
Tr

c u

c th c ti n ó, chúng tôi ti n hành th c hi n khóa lu n: “Nghiên

c i m c u trúc r ng t nhiên t i xã Hoàng Nông, huy n

iT ,

t nh Thái Nguyên” làm c s khoa h c cho vi c nghiên c u v di n th và
tr l

ng. T

ó

kh i, t ng tr l

xu t m t s gi i pháp nh m ph c h i r ng, t ng sinh
ng r ng tr ng

nâng cao

i s ng ng

i dân s ng trong

khu v c, và t ng vai trò sinh thái c a r ng.
1.2. i u ki n th c hi n khóa lu n
-

ã hoàn thành

ki n làm chuyên

c ch

ng trình h c lý thuy t trên l p và

i u

t t nghi p.

- ã có k n ng i u tra r ng thông qua các h c ph n th c t p ngh nghi p.
1.3. M c ích nghiên c u
Nh m cung c p thêm c s khoa h c

xu t m t s bi n pháp lâm

sinh mang l i hi u qu cho vi c b o v và ph c h i r ng t nhiên c a ng
dân t i xã Hoàng Nông, huy n

i

i T , t nh Thái Nguyên.

1.4. M c tiêu nghiên c u
+ Xác

nh

c các quy lu t k t c u c b n,

t nhiên t i xã Hoàng Nông, huy n

c i m c u trúc c a r ng

i T , t nh Thái Nguyên.


4

+

xu t

c các bi n pháp k thu t lâm sinh phù h p v i m c tiêu

kinh doanh, qu n lý nh m ph c h i và nâng cao ch t l

ng r ng t nhiên.

1.4.1. V lý lu n
Nghiên c u

c i m c u trúc r ng t nhiên. Trên c s các quy lu t c u

trúc và tái sinh t nhiên ã phát hi n,
r ng, ch t l

xu t m t s gi i pháp nh m ph c h i

ng r ng t nhiên.

1.4.2. V th c ti n
Trên c s các quy lu t c u trúc và tái sinh t nhiên ã phát hi n,
m t s gi i pháp nh m ph c h i r ng, nâng cao
t i xã Hoàng Nông, huy n

c ch t l

i T , t nh Thái Nguyên.

xu t

ng r ng t nhiên


5

Ph n 2
T NG QUAN CÁC V N

2.2. T ng quan v n

NGHIÊN C U

nghiên c u

2.2.1. C s khoa h c c a v n

nghiên c u

+ H sinh thái r ng (Forest ecosystem) là m t h sinh thái mà thành
ph n nghiên c u ch y u là sinh v t r ng (các loài cây g , cây b i, th m t
h

ng v t và vi sinh v t r ng) và môi tr

i,

ng v t lý c a chúng (khí h u,

t). N i dung nghiên c u h sinh thái r ng bao g m c cá th , qu n th ,
qu n xã và h sinh thái, v m i quan h

nh h

ng l n nhau gi a các cây

r ng và gi a chúng v i các sinh v t khác trong qu n xã ó, c ng nh m i
quan h l n nhau gi a nh ng sinh v t này v i hoàn c nh xung quanh t i n i
m c c a chúng (E.P. Odum 1986, G. Stephan 1980).
+ Thành ph n cây g :
i v i r ng nhi t

t ng v

ây là thành ph n ch y u c a h sinh thái r ng.

i nói chung thành ph n cây g

t tán, t ng u th sinh thái và t ng d

t l gi a các loài mà ng

c chia thành 3 t ng:

i tán. D a vào thành ph n và

i ta chia ra thành r ng thu n loài và r ng h n loài.

V nguyên t c, r ng thu n loài là r ng ch có m t loài. Tuy nhiên trên th c
t , r ng có m t s loài khác nh ng s l
quá 10% thì v n
r ng h n loài,

ng các loài khác này không v

c coi là r ng thu n loài (r ng thu n loài t
bi u th m c

tham gia c a các loài ng

ng

t

i). V i
i ta dùng

công th c t thành. Thành ph n cây g là b ph n chính và ch y u t o
nên
l

khép tán (

c bi u di n thông qua

tán che),

y và tr

ng lâm ph n.
+ Thành ph n cây b i: Là nh ng cây thân g , song chi u cao không quá

5m, phân cành s m. Cây b i là m t thành ph n quan tr ng trong h sinh thái


6

r ng. Trong kinh doanh r ng hi n

i, l p cây b i mang l i r t nhi u l i ích –

ó là nh ng l i ích phi g (NTFPs).

+ Thành ph n th m t
có c u t o g ), chúng th

i: Bao g m nh ng loài th c v t thân th o (không
ng s ng d

i tán r ng. C ng nh cây b i, nhi u

loài cây th o em l i l i ích kinh t khá cao.
l p cây b i và l p th m t
t, ch ng xói mòn, gi
t o

ng trên quan i m sinh thái,

i có ý ngh a quan tr ng, chúng góp ph n b o v
m cho

t, tham gia vào quá trình hình thành, c i

t. Tuy nhiên, chúng c ng có th là tác nhân c n tr tái sinh gây nh ng

khó kh n trong công tác tr ng r ng, ph c h i r ng.
+ Ph c h i r ng: là quá trình tái t o l i r ng trên nh ng di n tích ã b
m t r ng. Theo quan i m sinh thái h c thì ph c h i r ng là m t quá trình tái
t o l i m t h sinh thái mà trong ó cây g là y u t c u thành ch y u. ó là
m t quá trình sinh

a ph c t p g m nhi u giai o n và k t thúc b ng s xu t

hi n m t th m th c v t cây g b t
tái t o l i r ng ng
m c

tác

u khép tán (Tr n

ình Lý; 1995) [10].

i ta có th s d ng các gi i pháp khác nhau tu theo

ng c a con ng

i là: Ph c h i nhân t o (tr ng r ng), ph c h i

t nhiên và ph c h i t nhiên có tác

ng c a con ng

i (xúc ti n tái sinh).

+ C u trúc r ng: là s s p x p t ch c n i b c a các thành ph n sinh
v t trong h sinh thái r ng mà qua ó các loài có

c i m sinh thái khác

nhau có th cùng sinh s ng hoà thu n trong m t kho ng không gian nh t

nh

trong m t giai o n phát tri n c a r ng. C u trúc r ng v a là k t qu v a là
s th hi n các m i quan h

u tranh sinh t n và thích ng l n nhau gi a các

thành ph n trong h sinh thái v i nhau và v i môi tr

ng sinh thái. C u trúc

r ng bao g m c u trúc sinh thái, c u trúc hình thái và c u trúc tu i.
+ Loài u th : Là m t loài ho c các nhóm có nh h
qu n xã, quy t

nh s l

ng, kích th

chúng. Loài u th tích c c tham gia vào s

ng xác

nh lên

c, n ng xu t và các thông s c a
i u ch nh, vào quá trình thay

i

7

v t ch t và n ng l
v y nó có nh h

ng

ng gi a qu n xã v i môi tr

ng xung quanh. Chính vì

n các loài khác trong qu n xã.

+ Tái sinh r ng (Regeneration): là m t thu t ng dùng
t tái t o, hay t h i sinh t m c

t bào

nm c

ch kh n ng

mô, c quan, cá th và

th m chí c m t qu n l c sinh v t trong t nhiên. Cùng v i thu t ng này, còn
có nhi u thu t ng khác ang

c s d ng r ng rãi hi n nay. Jordan, Peter

và Allan (1998) s d ng thu t ng “Restoration”

di n t s hoàn tr , s l p

l i c a toàn b qu n xã sinh v t gi ng nh nó ã xu t hi n trong t nhiên. Tái
sinh r ng (forestry regeneration) là m t thu t ng
s d ng

c nhi u nhà khoa h c

mô t s tái t o (ph c h i) c a l p cây con d

vào ngu n gi ng, ng

i ta phân chia 3 m c

i tán r ng. C n c

tái sinh nh sau:

- Tái sinh nhân t o: ngu n gi ng do con ng

i t o ra b ng cách gieo

gi ng tr c ti p.
- Tái sinh bán nhân t o: Ngu n gi ng

c con ng

i t o ra b ng cách

tr ng b sung các cây gi ng, sau ó chính cây gi ng s t o ra ngu n h t cho
quá trình tái sinh.
- Tái sinh t nhiên: Ngu n h t (ngu n gi ng) hoàn toàn t nhiên. Theo
Phùng Ng c Lan (1986) [9], tái sinh
tính

c coi là m t quá trình sinh h c mang

c thù c a h sinh thái r ng. Bi u hi n

c tr ng c a tái sinh r ng là s

xu t hi n m t th h cây con c a nh ng loài cây g

n i còn hoàn c nh r ng.

Theo ông vai trò l ch s c a th h cây con là thay th th h cây g già
c i. Vì v y, tái sinh r ng hi u theo ngh a h p là quá trình ph c h i l i thành
ph n c b n c a r ng, ch y u là t ng cây g . Ông c ng kh ng

nh tái sinh

r ng có th hi u theo ngh a r ng là s tái sinh c a m t h sinh thái r ng. V
vai trò c a l p cây tái sinh, Tr n Xuân Thi p (1995) cho r ng n u thành ph n
loài cây tái sinh gi ng v i thành ph n cây
m t th h cây này b ng th h cây khác. Ng

ng thì ó là quá trình thay th
c l i, n u thành ph n loài cây

8

tái sinh khác v i thành ph n cây

ng thì quá trình di n th x y ra. Nh v y,

tái sinh r ng là m t khái ni m ch kh n ng và quá trình thi t l p l p cây con
d

i tán r ng.

c i m c b n c a quá trình này là l p cây con

ngu n g c t h t và ch i có s n, k c trong tr
cây con c ng ph i m c t ngu n h t do con ng

u có

ng h p tái sinh nhân t o thì
i gieo tr

c ó. Nó

c

phân bi t v i các khái ni m khác (nh tr ng r ng) là s thi t l p l p cây con b ng
vi c tr ng cây gi ng ã

c chu n b trong v n

sinh là m t quá trình sinh h c mang tính

m. Vì

c tr ng ó nên tái

c thù c a các h sinh thái r ng.

2.2.2. Nh ng nghiên c u trên Th gi i
Quy lu t c u trúc r ng là quy lu t s p x p t h p c a các thành ph n c u
t o nên qu n th th c v t r ng theo không gian và th i gian. Nó là c s khoa
h c ch y u
l

ng và

xây d ng các ph

ng pháp th ng kê d

oán tr l

xu t các bi n pháp lâm sinh phù h p.

Trên th gi i, vi c nghiên c u c u trúc r ng ã
nh m xác

nh c s khoa h c cho vi c

c ti n hành t lâu

xu t các bi n pháp k thu t tác

ng vào r ng, góp ph n nâng cao hi u qu kinh t và môi tr
Ngay t nh ng n m

ã i sâu vào nghiên c u

ng c a r ng.

u th k XX ã có nhi u nghiên c u v c u trúc

r ng, nh ng nghiên c u tr

trúc là

ng, s n

c ây ch y u mang tính
nh l

nh tính, mô t thì nay

ng chính xác. Vi c nghiên c u quy lu t c u

tìm ra d ng t i u theo quan i m kinh t , ngh a là các ki u c u trúc

cho n ng su t g cao nh t, ch t l

ng phù h p nh t, v i nhu c u s d ng g

và b o v môi tr

ng. Trên c s quy lu t c u trúc, các nhà lâm sinh h c có

th xây d ng ph

ng pháp khai thác h p lý nh : Ch t tr ng, ch t ch n, ch t

d n. Các ph

ng pháp kinh doanh r ng

u tu i hay nhi u th h tu i.

A Schiffel (1902 – 1908), Hohenadl (1921 – 1922), A.V.Chiurin (1923 –
1927), V.K.Zakharov (1961)

u có chung k t lu n là các quy lu t phân b v


9

chi u cao,

ng kính, th tích hoàn toàn n

nh

i v i lâm ph n cùng loài,

u tu i.
Balley (1973) s d ng hàm weibull, Schiffel bi u th

ng cong c ng

d n ph n tr m s cây b ng a th c b c ba.
Naslund (1936 – 1937) ã xác l p quy lu t phân b Charlier cho phân b
ng kính c a lâm ph n cùng loài,

u tu i.

Diatchenco, Z.N s d ng phân b Gamma khi bi u th phân b s cây
theo

ng kính lâm ph n r ng Thông ôn
c bi t

i.

t ng thêm tính m m d o, m t s tác gi còn hay s d ng h

hàm khác nhau, Loetsh s d ng h hàm Beta, m t s tác gi dùng hàm h
Hyperbol, h

ng cong Poisson, hàm Charlier A, hàm Charlier B...

Baur, G.N (1976) [23] ã nghiên c u các v n

v c s sinh thái h c

nói chung và v c s sinh thái h c trong kinh doanh r ng m a nói riêng,
trong ó ã i sâu nghiên c u các nhân t c u trúc r ng, các ki u x lý v
m t lâm sinh áp d ng cho r ng m a t nhiên.
Odum E.P (1971) [24] ã hoàn ch nh h c thuy t v h sinh thái trên c
s thu t ng h sinh thái (ecosystem) c a Tansley, A.P (1935). Khái ni m h
sinh thái

c làm sáng t là c s

nghiên c u các nhân t c u trúc trên

quan i m sinh thái h c.
Bên c nh ó các công trình c a các tác gi Richards; Baur; Catinot;
Odum; Van Stennis...;

c coi là n n t ng cho nh ng nghiên c u v c u

trúc r ng.
Khi nghiên c u s bi n

i theo tu i c a quan h gi a chi u cao và

ng kính ngang ng c, Tourin, A.V ã rút ra k t lu n: "
cao thay
c ng

ng cong chi u

i và luôn d ch chuy n lên phía trên khi tu i t ng lên". K t lu n này
c Vagui, A.B (1935) kh ng

nh. Prodan, M (1965); Haller, K.E


10

(1973) c ng phát hi n ra quy lu t: "
h

d c

ng cong chi u cao có xu

ng gi m d n khi tu i t ng lên".
Kennel (1971) ã

cao v i

ngh : "

mô ph ng s bi n

ng kính theo tu i tr

c h t tìm ph

i c a quan h chi u

ng trình thích h p cho lâm

ph n, sau ó xác l p m i quan h c a các tham s theo tu i".
Nh v y,

bi u th chi u cao và

nhi u d ng ph

ng kính thân cây có th s d ng

ng trình, vi c s d ng d ng ph

nào là thích h p nh t thì ch a
ng cong chi u cao thì ph

c nghiên c u

ng trình nào cho

it

y

bi u th

. Nói chung,

ng trình parabol và ph

ng

ng trình logarit

c

dùng nhi u nh t.
2.2.3. Nh ng nghiên c u

Vi t Nam

Trong nh ng n m g n ây, c u trúc r ng

n

c ta ã

c nhi u tác

gi quan tâm nghiên c u. S d nh v y vì c u trúc là c s cho vi c
h

ng phát tri n r ng,

nh

ra bi n pháp lâm sinh h p lý.

ào Công Khanh (1996) [8], ã c n c vào t thành loài cây m c ích
phân lo i r ng ph c v cho vi c xây d ng các bi n pháp lâm sinh.

Lê Sáu (1996) [14] d a vào h th ng phân lo i c a Thái V n Tr ng k t
h p v i h th ng phân lo i c a Loeschau, chia r ng

khu v c Kon Hà N ng

thành 6 tr ng thái.
Theo V

ình Ph

ng (1987) [13] quy lu t c u trúc bao g m nhi u quy

lu t t n t i khách quan trong lâm ph n nh ng quan tr ng nh t là các quy lu t:
C u trúc

ng kính, c u trúc chi u cao lâm ph n, quan h gi a

tán (Dt) và

ng kính

ng kính ngang ng c (D1.3).

ng S Hi n (1974) khi nghiên c u cho
th nghi m 5 d ng ph

ng trình t

ng quan th

it
ng

ng r ng t nhiên ã
c nhi u tác gi n

c

ngoài s d ng là:
h= a + b*d + c*d 2

(2.1)


11

h = a + b*d + c*d 2 + e*d 3

(2.2)

h = a + b*d + c*logd

(2.3)

h = a + b*logd

(2.4)

logh = a + b*logd

(2.5)

Tác gi
t

ã k t lu n r ng ph

ng trình (2.4) thích h p nh t v i

i

ng nghiên c u trên.
Nh ng n m 1973 – 1975, Ph m Quang Minh và các c ng s

nh ng kh o nghi m v làm

t và bón phân cho b ch àn Li u

V nh Phúc. Qua nghiên c u ã rút ra nh ng k t lu n ban
bón phân cho b ch àn Li u
theo dõi và t ng k t

y

ã có
iL i–

u v làm

i L i, ti c r ng sau ó không

t và

c ti p t c

.

Nguy n H i Tu t (1986) [21] ã s d ng phân b kho ng cách mô t
phân b th c nghi m c a d ng hình ch J có m t
b t

nh ngay sát c

ng kính

u o.
V i thông uôi ng a

khu v c

ông B c, k t qu nghiên c u b

c

u c a V Nhâm (1988) v vi c xây d ng mô hình chi u cao lâm ph n.
Ph m Ng c Giao (1995) ã kh ng

nh t

lâm ph n thông uôi ng a t n t i ch t ch d

ng quan H/D c a nh ng

i d ng ph

ng trình logarit

m t chi u:
h = a + b*logd
Trong nh ng n m g n ây c u trúc r ng

(2.6)
n

c ta ã

c nhi u tác

gi quan tâm nghiên c u. S d nh v y vì c u trúc là c s cho vi c
h

ng phát tri n r ng,

nh

ra bi n pháp lâm sinh h p lý.

ào Công Khanh (1996) [8], ã c n c vào t thành loài cây, m c ích
phân lo i r ng

ph c h i cho vi c xây d ng các bi n pháp lâm sinh.


12

Lê Sáu (1996) [14], d a vào h th ng phân lo i c a Thái V n Tr ng
k t h p v i h th ng phân lo i c a Losechau, chia r ng

khu v c Kon Hà

N ng thành 6 tr ng thái.
2.1. T ng quan khu v c nghiên c u
2.1.1. i u ki n t nhiên và kinh t - xã h i khu v c nghiên c u
2.1.1.1. i u ki n t nhiên
a. V trí

a lý

Hoàng Nông n m
kho ng 11 km có v trí

phía Tây c a huy n

i T cách trung tâm huy n

a lý nh sau:

+ Phía B c giáp xã B n Ngo i, Tiên H i và La B ng;
+ Phía Nam giáp dãy núi Tam

o (thu c v

n qu c gia Tam

o);

+ Phía ông giáp xã Khôi K và xã M Yên;
+ Phía Tây giáp xã La B ng.

Hình 2.1. nh v tinh b n

xã Hoàng Nông

b. Di n tích t nhiên
T ng di n tích t nhiên c a xã là 2.753,04 ha, trong ó:
2.634,93 ha;

t phi nông nghi p 58,85 ha;

dân c nông thôn 24,0 ha.

t nông nghi p

t ch a s d ng 3,68 ha.

t khu


13

c

c.

m

-

a hình, khí h u

a hình:

i núi trung du.

a hình,

a m o khu v c quy ho ch có

a hình xã nghiêng d n t Tây sang

c tr ng c a vùng

ông, do ki n t o

ch t xã Hoàng Nông có

a hình khá ph c t p, hình thành nh ng s

mông bâc thang và vùng

ng b ng.

c i m a hình a d ng là ti n
s

phát sinh nhi u lo i

n

a
i,

t khác nhau và

a d ng hóa các lo i cây trông.
Tuy nhiên, a hình ph c t p c ng gây khó kh n không nh

n kh n ng

s d ng ât cho m c ích nông nghi p nh h n hán, úng l t c c b , thiêt kê
ông ru ng, c gi i hóa s n xu t nông nghi p, c i t o

ng m ng.. .khó kh n

trong vi c b trí các công trình quy ho ch, xây d ng giao thông th y l i.
- Khí h u: Có 2 mùa rõ r t; mùa m a t tháng 4
nóng m và m a nhi u; mùa khô t tháng 11
u th , l

ng m a ít, th i ti t hanh khô.

th hi n rõ qua các ch s : nhi t
m a phân b không
m ac

ng

n tháng 10, khí h u

n tháng 3, gió ông B c chi m

c tr ng khí h u nhi t

i nóng m

trung bình hàng n m kho ng 22,9°c. L

ng

u có chênh l ch l n gi a mùa m a và mùa khô. v mùa

m a l n, chi m t i g n 80% t ng l

ng m a trong n m.

2.1.1.2. Kinh t - xã h i
Tình hình dân sinh kinh t
Xã Hoàng Nông có 1.395 h và 5.269 ng
(theo s li u th ng kê n m 2012).

i, trong ó n : 2.816 ng

i

i s ng nhân dân trong xã ch y u d a

vào s n xu t nông nghi p, lâm nghi p, ch n nuôi, buôn bán nh nên m c thu
nh p c a ng
ng

i dân còn th p và ch a n

i dân còn ch a cao.
- C c u lao

ng:

+ Nông, lâm, ng nghi p 92.37%;
+ Ti u th công nghi p 2.76%;

nh, d n t i

i s ng sinh ho t c a


14

+ Th

ng m i, d ch v 4.87%.

- Tình hình lao

T ng s lao

ng trong

ng, có 23 lao
các c quan

ng trong

tu i ang i làm vi c ngoài

tu i ang i làm vi c ngoài

ng làm vi c

n

a ph

a ph

ng:

ng là 250 lao

c ngoài. Còn l i làm vi c t i a ph

ng và

n v hành chính và doanh nghi p trên a bàn.

- T l lao

ng có vi c làm n nh th

ng xuyên trên 90%

ánh giá s b v tình hình nhân l c c a xã.
- Thu n l i: Dân c c a xã

t

ng

i t p trung, t l lao

chi m 60.85%; s lao
dân trí, trình

lao

ng t

- Khó kh n: Di n tích

thi u

ng trong

ng

i

18 xóm, các c m dân c

tu i khá cao so vói t ng dân s

ng có vi c làm n

chi m 60.85% so vói t ng s lao

ho ch, hi n

c phân b

nh th
ng

ng xuyên trên 90%. Trình

u. T l lao

ng qua ào t o

ng.
t bi n

ng nhi u do hi n

t làm

ng, quy

t cho các công trình d án, nên ph n l n nhân dân không còn ho c

t s n xu t ph i chuy n

ch yêu nh l , manh mún, trình

i sang ngành ngh khác; s n xu t nông nghi p
canh tác còn h n ch .

Tình hình v n hóa xã h i
V n hóa: Hoàng Nông có truy n th ng v phong trào v n hóa, v n
ngh , th d c th thao, ã hình thành các câu l c b v n hóa v n ngh và th d c
th thao là i u ki n thúc

y nâng cao

i s ng v t ch t, tinh th n trong c ng

ng dân c góp ph n th c hiên t t phong trào toàn dân oàn k t xây d ng

i

s ng v n hóa khu dân c .
V giáo d c: Xã Hoàng Nông có truy n th ng hi u h c, xã ã hoàn

thành ph c p giáo d c tr 5 tu i M m non, ph c p Ti u h c và THCS; hàng
n m t l t t nghi p h c sinh b c h c Ti u h c, THCS
03/03 tr
và

ng

t chu n Qu c gia. T l h c sinh thi

t cao t 99%; xã ã có
vào các tr

ng cao

i h c cao so v i m t b ng chung trong Huy n, ây c ng là ti n

ng
cho


15

ngu n lao

ng chât l

ng cao cho t

ng lai.

V y t : Hi n tr ng c s v t ch t, trang thi t b c a tr m y t
ang

c

u t xây d ng khá

chu n. Ch t l
b

c

ng b

t ch t l

ng v i

ã và

i ng y, bác s

t

ng khám ch a b nh và ch m sóc s c kh e cho nhân dân t ng

c nâng lên. Hoàng Nông

c ánh giá

t chu n Qu c gia v y t t

n m 2012.
2.1.2. Tình hình s n xu t
-

i v i cây lúa: Di n tích

m t s cánh

i b ng ph ng, thu n l i cho vi c canh tác và

a

c gi i hóa vào s n xu t. H th ng các công trình th y l i ã t ng b

c

c

ng t

ng

t tr ng lúa tuy không nhi u nh ng có

u t xây d ng, s a ch a và nâng c p c b n áp ng yêu c u ph c

v s n xu t nông nghi p.
-

i v i cây chè: V i di n tích 390,14 ha, cây chè

c xác nh là cây m i

nh n trong s n xu t nông nghi p, gi i quy t vi c làm cho m t b ph n nhân dân.
Hi n nay di n tích chè gi ng m i có n ng su t ch t l

ng cao là 115ha, chi m

29.47%; di n tích chè kinh doanh là 335,89 ha, n ng su t 105 t /ha, s n l

ng

3.526,8 t n.
-

i v i phát tri n lâm nghi p: V i di n tích 1884,9 ha r ng, Hoàng Nông

có i u ki n
-

phát tri n kinh t

i r ng g n v i du l ch sinh thái.

i v i ngành ch n nuôi: Trên a bàn xã hi n nay ã

c quy ho ch 02

khu ch n nuôi t p trung v i t ng di n tích 18,78 ha; ây là i u ki n
Nông phát tri n ch n nuôi t p trung theo h

ng trang tr i công nghi p.

Hoàng


16

Ph n 3
IT

3.1.

it

3.1.1.

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

ng và th i gian nghiên c u

it

ng nghiên c u

it

ng nghiên c u là tr ng thái r ng t nhiên t i xã Hoàng Nông,
huy n i T , t nh Thái Nguyên. Các cây tr ng nông nghi p, công nghi p,
trang tr i, v n cây n qu
u không thu c ph m vi nghiên c u c a tài.
3.1.2. a i m và th i gian nghiên c u
-

a i m: xã Hoàng Nông, huy n

-Th i gian: T ngày 05 tháng 01

i T , t nh Thái Nguyên
n ngày 05 tháng 04 n m 2015

3.2. N i dung nghiên c u
3.2.1.

c i m chung c a lâm ph n r ng t nhiên trên

a bàn nghiên

c u
3.2.2.

c i mm t

cây g

- C u trúc t thành sinh thái, m t

3.2.3.

t ng cây g .

c i m c u trúc ngang
- Phân b s cây theo c p

ng kính.

– Phân b loài cây theo c p
- Quy lu t phân b
3.2.4.

ng kính.

ng kính thân cây (N/D1.3).

c i m c u trúc

ng

- Phân b s cây theo c p chi u cao.
- Phân b loài cây theo c p chi u cao.
- Quy lu t phân b chi u cao thân cây (N/Hvn).
3.2.5.

c i m t ng cây b i th m t

i

- Phân b cây b i theo c p chi u cao.
-

ánh giá các

c i m v thành ph n loài, chi u cao trung bình,

nhi u c a các loài th m t

i.