Nghiên cứu khả năng hấp thụ CO2 rừng phục hồi IIA tại xã Yên Lãng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

LÝ SINH QUÂN

NGHIÊN C U KH N NG H P TH CO2
C A V T R I R NG R NG PH C H I (IIA) T I XÃ
YÊN LÃNG, HUY N

I T , T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Qu n lý tài nguyên r ng

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 - 2015

Thái Nguyên, n m 2015


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

LÝ SINH QUÂN

NGHIÊN C U KH N NG H P TH CO2
C A V T R I R NG R NG PH C H I (IIA) T I XÃ
YÊN LÃNG, HUY N

I T , T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

IH C

H ào t o
: Chính quy

Chuyên ngành
: Qu n lý tài nguyên r ng
L p
: 43 – QLTNR
Khoa
: Lâm nghi p
Khóa h c
: 2011 – 2015
Gi ng viên h ng d n : TS. Nguy n Thanh Ti n
Th.S Nguy n

Thái Nguyên, 2015

ng C

ng


i

L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân tôi.
Các s li u và k t qu nghiên c u là quá trình i u tra trên th c

a hoàn toàn

trung th c, ch a công b trên các tài li u, nêu có gì sai tôi xin ch u hoàn toàn
trách nhi m!

Thái Nguyên, ngày….tháng….n m 2015
Xác nh n c a GVHD

Ng

(Ký, ghi rõ h và tên)

ng ý cho b o v k t qu
tr

ch i

i vi t cam oan

ng khoa h c

(Ký, ghi rõ h và tên)

TS. Nguy n Thanh Ti n

Lý Sinh Quân

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n sinh viên
ã ch a sai sót sau khi H i

ng ch m yêu c u!

(Ký, h và tên)

ii

L IC M

N

Th c t p t t nghi p là giai o n cu i cùng c a quá trình ào t o t i các
tr

ng

i h c.

ây là th i gian giúp cho m i sinh viên làm quen v i công tác

nghiên c u khoa h c, c ng c l i ki n th c lý thuy t ã

c h c và v n d ng ki n

th c ó vào th c t . Th c t p t t nghi p là k t qu c a quá trình ti p thu ki n th c
th c t , qua ó giúp sinh viên tích l y kinh nghi m

ph c v cho quá trình công

tác sau này.
t m c tiêu trên,

c s nh t trí c a tr

ng

i h c Nông Lâm Thái

Nguyên, Ban ch nhi m khoa Lâm Nghi p và nguy n v ng c a b n thân. Tôi ti n
hành th c hi n

tài: “Nghiên c u kh n ng h p th CO2 c a t ng v t r i r ng

r ng ph c h i IIA t i xã Yên Lãng, huy n

i T , t nh Thái Nguyên”.

Trong su t th i gian th c hi n khóa lu n tôi nh n
c a các th y giáo, cô giáo trong khoa, s

c s giúp

t n tình

ng viên ng h c a gia ình và b n bè.

Nhân d p này tôi xin bày t lòng bi t n chân thành t i:
- Ban giám hi u tr

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên

- Ban ch nhi m khoa Lâm Nghi p

- Các cán b ki m lâm t i xã Yên Lãng
-

c bi t là s ch

và Th.S Nguy n

ng C

oh

ng d n c a th y giáo TS. Nguy n Thanh Ti n

ng ã t n tình giúp

em hoàn thành khóa lu n này

trong th i gian nghiên c u.
M c dù b n thân ã r t n l c h c t p, nghiên c u nh ng do trình

và th i

gian còn h n ch nên khóa lu n không th tránh kh i nhi u thi u sót, r t mong nh n
c nhi u ý ki n óng góp, xây d ng c a các th y giáo, cô giáo và các b n
khóa lu n t t nghi p c a tôi

b n

c hoàn thi n h n,

Tôi xin chân thành c m n !
Thái Nguyên, tháng 6 n m 2015
Sinh viên

Lý Sinh Quân


iii

DANH M C CÁC B NG
Trang
B ng 2-01: Hi n tr ng s d ng
B ng 4-01: Sinh kh i t
Lãng,

t n m 2014 ................................................ 19

i c a v t r i r ng d

i tán r ng IIA t i xã Yên

i T , Thái Nguyên ......................................................... 32

B ng 4-02: Sinh kh i khô v t r i r ng d

i tán r ng IIA xã Yên Lãng ........ 34

B ng 4-03: L

ng C tích lu trong v t r i r ng xã Yên Lãng ....................... 36

B ng 4-04: L

ng CO2 h p th t

Yên Lãng, huy n
B ng 4-05. Giá tr th

ng

ng trong v t r i r ng t i xã

i T , t nh Thái Nguyên................................ 38

ng m i t carbon c a v t r i r ng d

i tán r ng

tr ng thái IIA t i xã Yên Lãng...................................................... 40


iv

DANH M C CÁC HÌNH
Trang
Hình 3-01. S

b trí ô tiêu chu n ............................................................... 28

Hình 3-02. M u v t

c thu gom và phân lo i ............................................. 29

Hình 3-03. B m nh m u tr
Hình 3-04. Cân tr ng l
Hình 3-05.

c khi s y .......................................................... 29

ng m u tr

c khi s y .............................................. 30

a m u vào máy s y ................................................................... 30

Hình 4-01. Sinh kh i t

i c a v t r i r ng

t i xã Yên Lãng, huy n
Hình 4-02. Bi u

tr ng thái r ng ph c h i IIA

i T , t nh Thái Nguyên ......................... 33

t l sinh kh i khô c a b ph n cành và lá, hoa, qu

v t r i r ng tr ng thái r ng IIA t i xã Yên Lãng ...................... 35
Hình 4-03. L

ng carbon tích l y c a v t r i r ng

ph c h i IIA t i xã Yên Lãng, huy n
Hình: 4-04. Bi u

so sánh l

r i r ng d

tr ng thái r ng

i T , t nh Thái Nguyên .... 37

ng CO2 h p th t

ng

ng trong v t

i tán r ng IIA t i ba v trí khác nhau ........................ 39


v

DANH M C CÁC T , C M T
STT

T ,c mt

VI T T T

N i dung t , c m t vi t t t

vi t t t

Afforestation anh Reforestation Clean Development

1

ARCDM

2

CDM

3

D1.3

ng kính t i v trí cách m t

4

Dt

ng kính tán

5

Hdc

Chi u cao d

6

HVN

Chi u cao vút ng n

7

IPCC

The Intergovernmental Panel on Climate Change

8

KNK

Khí nhà kính

9

ÔDB

Ô d ng b n

10

ÔTC

Ô tiêu chu n

11

REDD

12

UNEP

Mechanism
Clean Development Mechanism

Reducing

t 1,3 mét

i cành

Emissions

from

Deforestation

and

Degradation

United Nations Environment Program (Ch
môi tr

ng trình

ng Liên Hi p Qu c)

United Nations Framework Convention on Climate
13

UNFCCC

Change (Công

c khung c a Liên Hi p Qu c v Bi n

i khí h u
14

WMO

World Meteorological Organization


vi

M CL C
Trang
L I CAM OAN............................................................................................... i
L I C M N ................................................................................................... ii

DANH M C CÁC B NG............................................................................... iii
DANH M C CÁC HÌNH ................................................................................ iv
DANH M C CÁC T , C M T

VI T T T ................................................. v

M C L C ........................................................................................................ vi
Ph n 1. M
1.1.

tv n

U ............................................................................................ 1
................................................................................................... 1

1.2. M c ích nghiên c u .................................................................................. 3
1.3. M c tiêu nghiên c u ................................................................................... 3
1.4. Ý ngh a c a

tài ....................................................................................... 3

1.4.1. Ý ngh a h c t p và nghiên c u khoa h c ................................................ 3
1.4.2. Ý ngh a th c ti n s n xu t ....................................................................... 4
Ph n 2. T NG QUAN NGHIÊN C U ......................................................... 6
2.1. C s khoa h c c a
2.1.1. Công

tài .......................................................................... 6

c liên hi p qu c v bi n

i khí h u.......................................... 6

2.1.2. C ch phát tri n s ch CDM ................................................................... 6
2.1.3. Ngh

nh th Kyoto ............................................................................... 7

2.1.4. Nghiên c u h p th CO2 c a r ng .......................................................... 8
2.1.5. Chi tr d ch v môi tr
2.2. T ng quan v n

ng h p th CO2 c a r ng ................................ 10

nghiên c u .................................................................. 11

2.2.1. Nh ng nghiên c u trên th gi i ............................................................ 11
2.2.2. Nh ng nghiên c u

Vi t Nam ............................................................. 15

2.3. T ng quan khu v c nghiên c u ................................................................ 17
2.3.1. V trí

a lý ............................................................................................ 17


vii

2.3.2. Ð a hình,

a th .................................................................................... 18

2.3.3. Khí h u, thu v n .................................................................................. 18
2.3.4.

a ch t, th nh

2.3.5. Hi n tr ng
2.3.6.

ng ............................................................................. 19

t ai và tài nguyên r ng ................................................... 19

c i m kinh t - xã h i ..................................................................... 21

2.3.7. Nh n xét và ánh giá chung .................................................................. 22
Ph n 3.

I T

NG, PH M VI, N I DUNG

VÀ PH

NG

PHÁP NGHIÊN C U ................................................................................... 27
3.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u ............................................................ 27

3.2.

a i m và th i gian nghiên c u ............................................................ 27

3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................ 27
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u .......................................................................... 27

3.4.1. Chu n b ................................................................................................ 27
3.4.2. Ngo i nghi p ......................................................................................... 27
3.4.3. Ph

ng pháp n i nghi p........................................................................ 29

Ph n 4. K T QU NGHIÊN C U ............................................................. 32
4.1.

c i m sinh kh i c a v t r i r ng d

i tán r ng tr ng thái IIA

4.1.1.

c i m sinh kh i t

4.1.2.

c i m sinh kh i khô r ng IIA t i xã Yên Lãng............................... 33

4.2.3. L
4.2. L

i c a v t r i r ng ................................................ 32

ng C tích l y trong v t r i r ng d
ng CO2 h p th t

t ng v t r i r ng d

ng

i tán r ng ph c h i IIA ......... 35

ng thông qua l

ng carbon tích l y

i tán r ng tr ng thái IIA t i xã Yên Lãng, huy n

i

T , t nh Thái Nguyên ...................................................................................... 37
4.3. U c tính giá tr th

ng m i carbon c a v t r i r ng d

i tán r ng

tr ng thái IIA t i Yên Lãng. ............................................................................ 39
Ph n 5. K T LU N, T N T I VÀ KI N NGH ..................................... 41
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................


1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv n
S bi n

i khí h u (B KH) toàn c u ang di n ra ngày càng nghiêm

tr ng. Bi u hi n rõ nh t là s nóng lên c a trái
dâng cao, các hi n t

ng th i ti t b t th

hán và giá rét kéo dài… d n
hàng lo t d ch b nh trên ng

t, là b ng tan, n

ng, bão l , sóng th n,

n thi u l

ng

c bi n
t, h n

ng th c, th c ph m và xu t hi n

i, gia súc, gia c m…, ây

c coi là m t trong

thách th c áng k c a nhân lo i trong th k 21. Nguyên nhân gây ra bi n
i khí h u ch y u là do các ho t
nhanh chóng n ng

ng c a con ng

i, d n

n s gia t ng

khí nhà kính (KNK) trong khí quy n. Ngu n phát sinh

KNK là s d ng n ng l

ng t vi c

t cháy nhiên li u, s n xu t công nghi p

(khai thác khoáng s n, s n xu t hóa ch t…), s n xu t nông lâm nghi p (s
d ng phân bón, cháy r ng…) và qu n lý ch t th i.
Các h sinh thái r ng không ch
vi c cung c p lâm s n cho s n xu t và
cung c p các d ch v môi tr

óng vai trò h t s c quan tr ng trong
i s ng, mà quan tr ng h n là vi c

ng r ng, trong ó h p th và l u gi carbon là

m t trong các d ch v góp ph n vào s gi m phát th i KNK và bi n

i khí

h u toàn c u.
Nh m ng n ch n phát th i KNK, gi m thi u s
i khí h u, công
nh th Kyoto ã

m lên toàn c u và bi n

c khung c a Liên Hi p Qu c v Bi n
c phê chu n. Trên c s

xem xét các gi i pháp lâm nghi p,

i khí h u và Ngh

ó, các n l c ang t p trung

c bi t là vi c b o v và phát tri n r ng -

gi i pháp quan tr ng trong gi m thi u phát th i KNK.
Vào ngày 11 tháng 11 n m 2015, H i ngh th
Qu c v bi n

ng

nh Liên H p

i khí h u l n th 19 (COP 19) ã khai m c t i Warsaw (Ba

Lan). H i ngh di n ra t ngày 11- 22/11 v i s tham d c a

i di n t 200


2

qu c gia và vùng lãnh th trên th gi i. Các n
thu n ch ng bi n

i khí h u toàn c u

c s t p trung th o lu n th a

thay th cho Ngh

nh th Kyoto s

h t h n vào n m 2020.
Ngh
các n

nh th kyoto v i c ch phát tri n s ch CDM m ra c h i cho

c ang phát tri n trong vi c ti p nh n

u t t các n

c phát tri n

th c hi n các d án l n v Lâm nghi p nh (tr ng r ng, ph c h i r ng, qu n lý
b o v r ng t nhiên, thúc

y s n xu t nông nghi p theo h

h p…) góp ph n phát tri n
n ng h p th l

ng CO2 là m t h

phát tri n. Do v y, ây c ng
n

tn

c theo h

ng b n v ng. Nghiên c u kh

ng nghiên c u m i c n

c xem là h

c quan tâm và

ng i quan tr ng

i v i nh ng

c ang phát tri n, trong ó có Vi t Nam trong vi c ti n t i xóa ói, gi m

nghèo phát tri n kinh t t nh ng giá tr thu
Ph

c t d ch v môi tr

c ti p t c phát tri n
xác

nh, d báo l

khi tham gia ch

c ta cho
nh l

ng r ng.

ng pháp nghiên c u h p th CO2 c a r ng trên th gi i ã

nhi u t ch c nghiên c u và xây d ng, tuy nhiên các ph

n

ng Nông lâm k t

i v i h sinh thái r ng nhi t

c

ng pháp này c n

i

a ra gi i pháp

ng carbon tích l y m t cách khoa h c và có tính th c ti n
ng trình REDD c ng nh ph c v cho sau này. Riêng

n nay ch a có nhi u nghiên c u

y

và hoàn ch nh v xác

ng carbon trong h sinh thái r ng t nhiên Vi t Nam.
V t r i r ng nh lá, cành, hoa, qu ... r i xu ng m t

th m th c v t d
s n ph m

i tán cây và b phân gi i

nh ng m c

i s ng c a r ng. Th m m c r i r ng là m t trong nh ng

hình th c c a quá trình chu chuy n v t ch t và n ng l

dinh d

khác nhau. Nó là

c tr ng và là m t thành ph n c a h sinh thái r ng gi vai trò

quan tr ng trong

ch t dinh d

t t o thành l p

ng khoáng và mùn cho

ng chính cho vi sinh v t

d ng i u hoà nhi t

t r ng, gi

ng, tr l i ph n nào

t. Là môi tr

ng sinh s ng và ngu n

t và m t s loài

ng v t khác. Nó có tác

m, i u hoà ngu n n

c, ng n c n dòng


3

ch y trên m t
h

ng

t, t ng l

ng n

n tái sinh, sinh tr

c th m, gi m l

ng b c h i m t

ng và phát tri n c a r ng.

t, có nh

ng th i nó c ng là

m t b ch a carbon c a qu n th r ng.
Nghiên c u kh n ng c
r ng, mà các n

nh giá kinh t c a

c có ngu n phát th i khí CO2 l n ph i tr l i phí môi tr

nh m b o v môi tr
ã

nh CO2 c a r ng nh m

ng

ng sinh thái toàn c u. Nghiên c u h p th CO2 c a r ng

c nhi u t ch c qu c t xây d ng ph

n r ng t nhiên nhi t

i

ng pháp, tuy nhiên c n chú ý

a ra gi i pháp xác

khoa h c và th c ti n h n. Vì v y nghiên c u

nh l

c tính l

ng carbon tích l y
ng CO2 h p th c a

r ng t nhiên là c n thi t. V i nh ng lý do trên tôi ti n hành làm

tài nghiên

c u: “Nghiên c u kh n ng h p th CO2 c a t ng v t r i r ng r ng ph c
h i IIA t i xã Yên Lãng, huy n

i T , t nh Thái Nguyên”.

1.2. M c ích nghiên c u

Góp ph n ng d ng và phát tri n ph
n ng l c h p th CO2
Lãng, huy n

ng pháp

cl

ng và d báo

t ng v t r i r ng r ng ph c h i (IIA), t i xã Yên

i T , t nh Thái Nguyên làm c s

nh giá giá tr c a r ng.

1.3. M c tiêu nghiên c u
- Nghiên c u

c i m sinh kh i c a v t r i r ng d

thái IIA t i xã Yên Lãng, huy n
- Xác
v t r i r ng d

nh l

i tán r ng tr ng

i T , t nh Thái Nguyên.

ng CO2 h p th thông qua l

ng carbon tích l y

i tán r ng tr ng thái IIA t i xã Yên Lãng, huy n

t ng

i T , t nh

Thái Nguyên.
- U c tính giá tr th

ng m i carbon c a v t r i r ng d

tr ng thái IIA t i xã Yên Lãng, huy n

1.4. Ý ngh a c a

i T , t nh Thái Nguyên

tài

1.4.1. Ý ngh a h c t p và nghiên c u khoa h c

i tán r ng


4

Th c hi n

tài này, sinh viên có kh n ng l p k ho ch nghiên c u

h p lí, t ng h p, phân tích và ánh giá k t qu , c ng nh vi t m t báo cáo
nghiên c u, m t ph n vi c quan tr ng cho công vi c trong t
Tích l y

c k n ng h c t p và quan sát, th c hành. Hi u rõ các ho t

ng di n bi n x y ra trong t nhiên c ng nh s tác
t nhiên.

ng lai.

ng c a con ng

i vào

c th c hành nghiên c u khoa h c, bi t phân b th i gian h p lý

t hi u qu cao trong quá trình làm vi c,
nh ng ki n th c ã h c

nhà tr

ng

ng th i là c s c ng c

i vào th c t .

1.4.2. Ý ngh a th c ti n s n xu t
Ngày nay,

tn

s n c ng nh ch t

c ta ang s d ng ngu n tài nguyên nhiên khoáng

t c a con ng

i b a bãi làm cho n ng

t ng nhanh. Nghiên c u này giúp ta bi t
tr

cs

nh h

CO2 ngày càng

ng c a CO2

n môi

ng và tác d ng c a v t r i r ng v i h p th CO2, trong xu th toàn c u

phó v i bi n

i khí h u, các th m th c v t

i

r ng ph c h i có giá tr l n

trong vi c h p thu khí CO2, góp ph n gi m phát th i khí nhà kính. Phát tri n
và l

ng hóa kh n ng tích l y C c a th m r ng này là m t trong ho t

c a ch

ng trình “Gi m thi u khí phát th i t suy thoái và m t r ng - REED”.

y ban liên qu c gia v bi n
thúc

y các n

i khí h u (IPCC) ã ch p nh n s tham gia và

c ang phát tri n th c hi n m c tiêu gi m phát th i b ng

cách mua các tín d ng Các bon c a các n
Tuy nhiên, vi c áp d ng các ph
nhi t

l

ng

i r t khó và t n kém

ng m t cách t

ng

il

ng pháp

c t nh ng khu r ng h p th CO2.
nh l

ng C

i v i r ng t nhiên

c bi t trong i u ki n Vi t Nam. Do v y,

c

ng C mà lâm ph n có th tích l y b ng ph

ng

pháp ánh giá nhanh, ít t n kém là r t c n thi t và có ý ngh a th c ti n trong

i u ki n hi n t i
Qua nghiên c u và th c hi n
c h p th t

ó làm c s

tài ta xác

thu phí môi tr

nh

ng và

c hàm l
nh h

ng CO2

ng phát tri n


5

n n lâm nghi p s ch (ARCMD). K t qu nghiên c u s góp ph n xác
nhanh l

ng CO2 h p thu, t

nh

ó làm c s d tính giá tr kinh t c a r ng

ph c h i tr ng thái IIA t i xã Yên Lãng, huy n

i T , t nh Thái Nguyên.


6

Ph n 2
T NG QUAN NGHIÊN C U

2.1. C s khoa h c c a
2.1.1. Công

tài

c liên hi p qu c v bi n

i khí h u

K t qu phân tích c a ài thiên v n Mauna (trên
hàm l

ng CO2 khí quy n n m 1958 là 315ppm.

tích ã cho th y hàm l

o Ha oai) cho bi t

n n m 1989 vi c phân

ng ioxit carbon ã t ng lên 350ppm và

1990 là 354ppm. Nh v y trong kho ng th i gian 1 th k hàm l
carbon ã t ng lên 25%. S t ng cao hàm l
t i nhi u h u qu do ô nhi m môi tr

n ng h p th m t kh i l
con ng

i là

id

ngh Th

ng

“H i ngh th

ng l n ioxit carbon phát th i vào không khí b i

ng và th m th c v t, nh

nh Liên h p qu c v Môi tr
nh Trái

có h i c a loài ng

i

ng CO2 ã gi m i.

ã thúc gi c c ng

ng qu c t

i khí h u. T i H i

ng và Phát tri n - hay còn g i là

t” t i Rio de Janeiro n m 1992, Công

c thông qua. M c tiêu c a Công

1994. Cho

ó hàm l

c khung c a Liên h p qu c v bi n

ng

n m t m c nào

i và sinh v t. Có 2 c u tinh có kh

Nh ng k t qu c a Ban Liên chính ph

thành l p Công

ng ioxit

ng CO2 trong không khí s d n

ng. S t ng cao này

ó s gây h i cho s s ng c a con ng

nn m

c là nh m ng n ng a nh ng ho t

n h khí h u trên trái

t. Công

n nay trên toàn th gi i ã có 195 n

c ã
ng

c có hi u l c n m
c ký k t Công

c

(UNFCCC, 2011).
2.1.2. C ch phát tri n s ch CDM

C ch phát tri n s ch (CDM - Clean Development Mechanism) là c
ch h p tác

c thi t l p trong khuôn kh Ngh

nh th

Kyoto (Nh t

B n) tháng 12 n m 1997, Ngh

nh th

ã thi t l p m t khuôn kh pháp lý

mang tính toàn c u cho các b

c kh i

u nh m ki m ch và ki m soát xu


7

h

ng gia t ng phát th i khí nhà kính

và th i gian th c hi n cho các n
n

a ra các m c tiêu gi m phát th i chính

c phát tri n, theo ó các n

c công nghi p) h tr , khuy n khích các n

d án thân thi n v i môi tr

c phát tri n(các

c ang phát tri n th c hi n các

ng, nh m phát tri n b n v ng.

c th hóa UNFCCC, Ngh

nh th Kyoto

c ký n m 1997, ây là

s ki n quan tr ng trong n l c c a th gi i nh m b o v môi tr
c phát tri n b n v ng - ánh d u l n

ng và

u tiên vi c chính ph các n

t

c ch p

nh n h n ch các phát th i khí nhà kính c a n

c mình b ng nh ng ràng bu c

pháp lý. M c tiêu c a Ngh

c công nghi p c t gi m 5,2%

nh này là 38 n

KNK so v i phát th i c s n m 1990 trong giai o n 2008- 2012. Ngh
c ng m ra c s m i v i các "c ch h p tác" mang tính

nh th

i m i nh m gi m

chi phí cho gi m phát th i. M c dù

i v i khí h u i u này không quan tr ng,

nh ng kinh t v khí c nh c n

c các gi m phát th i v i chi phí th p nh t.

Do ó Ngh

t

nh th bao g m 3 c ch d a trên th tr

ng nh m

t

c gi m

phát th i v i chi phí- hi u qu - Buôn bán quy n phát th i (IET), Cùng th c hi n
(JI) và C ch Phát tri n s ch (CDM).C ch Phát tri n s ch (CDM) quy nh t i
i u 12 c a Ngh
nhân c a các n
n

nh th Kyoto, cho phép khu v c chính ph và khu v c t
c công nghi p hoá th c hi n các d án gi m phát th i t i các

c ang phát tri n và nh n

c tín d ng d

ch ng nh n" (CERs) - kho n tín d ng này
c a các n

c công nghi p hoá. CDM thúc

ang phát tri n

ng th i cho phép các n

gi m n ng

khí nhà kính trong khí quy n.

2.1.3. Ngh

nh th Kyoto

Ngh

nh th

khung v bi n
gi m l

Kyoto là m t ngh

i d ng "gi m phát th i

c

c tính vào ch tiêu gi m phát th i
y phát tri n b n v ng t i các n

c

c phát tri n góp ph n vào m c tiêu

nh liên quan

n ch

ng trình

i khí h u t m qu c t c a Liên hi p qu c v i m c tiêu c t

ng khí th i gây hi u ng nhà kính


8

Ngh

nh th Kyoto

Ngh

nh th

c thông qua vào tháng 12 n m 1997 t i COP3.

a ra ngh a v pháp lý

i v i 38 n

(Ph l c 1) trong th i k 2008 - 2012

c công nghi p hóa

t phát th i khí nhà kính th p h n

m c n m 1990 kho ng 5,2%. Các nhà kính chính

c nêu trong Ngh

nh

th là: Carbonic (CO2), Mêtan (CH4), Ôxitnit , Hydrofluorocacbon(HFCs),
Perfluorocacbon (PFCs) và Sunphua hexafluorit (SF6) (UNFCCC, 2005c).
Ngoài vi c thông qua Ngh
tham gia Công

c còn

ng ý

nh th có tính b

c ngo t Kyoto, các Bên

a ra các c ch Kyoto, bao g m c ch

ng th c hi n (Joint Implementation - JI), C ch phát tri n s ch (CDM) và
Mua bán phát th i (Emission trading - ET). Do chi phí gi m phát th i ho c thu
h i khí nhà kính r t khác nhau gi a các qu c gia, khu v c hay gi a các ngành
s n xu t, d ch v trên th gi i, vi c th c hi n linh ho t các c ch này t o i u
ki n thúc

y các d án gi m phát th i có chi phí r nh ng mà v n mang l i

hi u qu môi tr

ng

2.1.4. Nghiên c u h p th CO2 c a r ng
V i t m quan tr ng c a các b ch a carbon

r ng nhi t

i, trong g n

m t th p niên qua, nhi u t ch c trên th gi i ã có các nghiên c u liên quan
n sinh kh i r ng và l
a ra ph

ng carbon tích l y trong các h sinh thái r ng

ng pháp lu n ho c các

b o v các khu r ng nhi t
tình hình bi n

xu t v th ch chính sách trong vi c

i, s d ng b n v ng vì giá tr môi tr

ng trong

i khí h u toàn c u, trong ó nh ng giá tr môi tr

ng r ng

c bi t là kh n ng h p th CO2 c a r ng
hi u qu lâu dài, do v y r t c n

c xem là bi n pháp r ti n, có

c quan tâm nghiên c u.

T i trung tâm nghiên c u Lâm nghi p qu c t - CIFOR (2007)
c u nghiên c u
sách

theo dõi thay

th c hi n ch

a ra nhu

i che ph r ng, b ch a carbon và chính

ng trình REDD. Trung tâm Nông lâm k t h p th gi i

– ICRAF (2007), ã phát tri n các ph

ng pháp d báo n ng l

ng carbon

9

l u gi thông qua vi c giám sát thay

i s d ng

thám, l p ô m u nghiên c u sinh kh i và
cách phù h p h n

c tính l

ng carbon tích l y m t

i v i các h sinh thái r ng c a Vi t Nam.

Qua k t qu nghiên c u c a tr

ng

i h c t ng h p Wageningen, Hà

Lan ã phát tri n ph n m m CO2 Fix V3.1
kh i và l

t b ng phân tích nh vi n

ng d ng trong tính toán sinh

ng carbon tích l y c a r ng. Ph n m m này th c ch t là xu t ra

các d li u t ng h p, thông tin v sinh kh i và l
s ph i có các thông tin
kh i r ng, l

u vào thích h p nh tr l

ng carbon l u gi ban

r ng thu n loài,

ng carbon l u gi trên c
ng, t ng tr

ng, sinh

u, tu i r ng, và ch y u là cho các khu

ng tu i. Vì v y ph n m m này ch a t

sinh thái r ng Vi t Nam, tuy nhiên ti p c n theo h

ng thích v i các h

ng l p ph n m m

a

ra thông tin d li u v sinh kh i và kh n ng tích l y carbon c a r ng nhi t
i h n loài khác tu i là m t cách làm c n quan tâm ng d ng.

S

cl

ng carbon h p th trong cây r ng nói chung theo cách ti p c n

d a trên d li u i u tra nh th tích thân cây
cl

tính ra sinh kh i và s d ng

ng carbon trong các thành ph n khác nhau trong h sinh thái r ng

nh cây s ng, cây ch t hay trong
V i vi c

t.

c tính carbon trong cây r ng, lâm ph n th

c s d báo kh i l

ng sinh kh i khô c a r ng trên

t i t ng th i i m trong quá trình sinh tr

ng. T

ng

c tính trên

n v di n tích (t n/ha)

ó tính tr c ti p l

ng CO2

h p th và t n tr trong v t ch t h u c c a r ng, ho c tính sinh kh i khô r i
t carbon suy ra CO2.
hoàn ch nh v xác

Vi t Nam cho

y

và

nh sinh kh i và carbon tích l y trong các h sinh thái

r ng t nhiên, các mô hình NLKH
môi tr

n nay ch a có nghiên c u

Vi t Nam

làm c s l

ng giá d ch v

ng h p th CO2 c a các ki u r ng, canh tác NLKH khác nhau. Vì v y

c n ph i có nh ng ph

ng pháp chính xác

carbon tích lu trong các h sinh thái r ng.

o

ml

ng sinh kh i và


10

2.1.5. Chi tr d ch v môi tr

ng h p th CO2 c a r ng

T các d ch v môi tr

ng mà nh ng c ng

n bù (h p th carbon, b o v r ng
thì c ch

n bù cho th tr

ng vùng cao có th

c

u ngu n và b o t n a d ng sinh h c)

ng carbon là cao h n c , th m chí r ng carbon

c xem xét là m t óng góp quan tr ng trong gi m nghèo. Các k ho ch
n bù carbon hi n c ng ang t ng lên nhanh chóng vì v y Smith và Scherr
cho r ng có ti m n ng sinh k t các d án r ng carbon.
Khái ni m trao
nghiên c u môi tr

i carbon v n ang

c tranh lu n, nhi u nhóm

ng cho r ng ó chính là k h cho phép các n

c công

nghi p ti p t c gây ô nhi m thay vì ti n hành nh ng bi n pháp t n kém
ki m soát m c

ô nhi m c a h . Tuy v y “trao

i carbon” là m t gi i pháp

có kh n ng th c thi và ang tìm ki m các c hôi cho vi c th c hi n trao

i

carbon nh m

i

n bù cho nh ng ng

i nông dân vùng cao Châu Á, ng

óng vai trò b o v tài nguyên, nh ng c ng
h

ng l i t vi c trao

nh ng c ng

ng mà

ng ó s

c chu n b t t h n

i carbon, khi c ch này tr nên kh thi h n so v i
ây ch a có b t k lo i c ch

n bù nào.

T c s này hình thành khái ni m r ng carbon (Carbon Forestry), ó
là các khu r ng

c xác

nh v i m c tiêu i u hòa và l u gi khí carbon

phát th i t công nghi p. Khái ni m r ng carbon th
trình d án c i thi n
r ng. H là nh ng ng

i b o v r ng và ch u nh h

ng c a s thay

i gi r ng

ng th i b o v môi tr

ng lai, hay nói cách khác là các ho t

l y carbon d a vào c ng

i khí

n bù, chi tr thích h p, có nh v y m i v a góp

ph n nâng cao sinh k cho ng

c th

ng

i s ng cho c dân s ng trong và g n r ng, ang b o v

h u toàn c u, do ó c n s

h u b n v ng trong t

ng g n v i các ch

ng khí

ng nh m tích

ng ch có th thành công n u nh có m t c ch

duy trì và b o v l

ng carbon l u tr g n v i sinh k c a ng

dân s ng g n r ng và ang s d ng

t r ng.

i


11

Hi n nay c ch trao
trình CDM và cho

i carbon v n ang

c tranh lu n, t ch

n nay khái ni m m i là REDD c ng m i

b

ng

c phát

tri n khung khái ni m, ti p c n và m t s n i ang

c thúc

Tuy nhiên v i xu th bi n

ng CO2 phát th i không

i khí h u hi n nay do l

y th nghi m.

gi m xu ng, thì vi c b o v phát tri n r ng t nhiên là m t chi n l
n nh m cân b ng l
các c ng

ng

c úng

ng khí th i phát th i gây hi u ng nhà kính, chi tr cho

các qu c gia ang phát tri n

bào v và phát tri n r ng v i

m c ích l u gi và t ng kh n ng h p th CO2 c a các h sinh thái r ng, các
ki u s d ng

t

vùng nhi t

2.2. T ng quan v n

i.

nghiên c u

2.2.1. Nh ng nghiên c u trên th gi i
Bi n

i khí h u là s thay

i c a h th ng khí h u g m khí quy n,

th y quy n, sinh quy n, th ch quy n hi n t i và trong t

ng lai b i các

nguyên nhân t nhiên và nhân t o trong m t giai o n nh t

nh t tính b ng

th p k hay hàng tri u n m. ó là s nóng lên toàn c u làm t n h i
các thành ph n c a môi tr
hán, ng p l t, thay

ng s ng nh n

c bi n dâng cao, gia t ng h n

i các ki u khí h u, gia t ng các lo i b nh t t, thi u n

M c dù r ng ch che ph 21% di n tích b m t
th c v t c a nó chi m
l

ng t ng tr

r ng h p th là v n
h p

c.

t, nh ng sinh kh i

n 75% so v i t ng sinh kh i th c v t trên c n và

ng hàng n m chi m 37%. L

chi m 47% t ng l

nt tc

ng carbon trên trái

t, vi c

khá ph c t p, liên quan

th c v t, c ng nh vi c xác

ng carbon tích l y b i r ng

nh t ng tr

nh l

ng l

ng CO2 mà

n quá trình quang h p và hô
ng và s

ào th i c a cây

r ng theo th i gian, vì th ph n l n các nghiên c u m i ch t p trung vào xác
nh l

ng carbon tích l y trong th c v t t i th i i m nghiên c u. Nh ng

nghiên c u hi n nay ã h

ng vào các nhân t có nh h

ng

n quá trình


12

tích lu và phát th i carbon c a l p th m th c v t r ng (Pastor và Post, 1986;
Ceulemans và Saugier, 1991; Mellio và c ng s , 1993
Nghiên c u r ng Pinus taeda L. (tu i 3 và 4)

phía B c bang Georgia

(M ), Adegbidi và c ng s (2005) [14] ã th y r ng

các

thì kh n ng tr l i dinh d

t thông qua l

ng r i r ng c ng khác

ng tr l i thông qua l

ng r i r ng: N 9,9; K

nhau.

tu i 3 l

ng cho

ng dinh d

tu i khác nhau

1,2; P 1,4; Ca 11,8; Mg 2,6 kg/ha/n m.
15,6; Mg 4,3 kg/ha/n m.
Theo hai tác gi Attiwill và Adam (1993) [15] ã ki m tra và so sánh s
li u t r ng B ch àn 50 n m tu i th y r ng 92%N, 95% P, 92% Ca, 90% Mg
và 40% K t cây

c tr l i cho

Trong 5 n m nghiên c u
l ng Orongorongo phía

ng th m m c r i r ng.

r ng cây lá r ng th

ng xanh

vùng thung

ông Wellington, New Zealand, Daniel và Adam

(1984) [14] ã th ng kê
kg/ha/n m, trong ó l

t thông qua l

c t ng l

ng r i trung bình hàng n m

t 6180

ng r i nh là 4558 kg/ha/n m (70% lá, 26% cành, và

ng
143 t n/ha. L

ng r i th

ng t p trung vào mùa Xuân và mùa Hè. Trong ó

c ng ánh giá hàm l

ng các ch t dinh d

l

ng trong l

ng các ch t dinh d

ng có trong v t r i r ng. Hàm

ng r i x p theo th t

> Al > P > Mn > Fe > Zn > Cu. Trong ó kh i l
c tr l i cho

t

t thông qua l

Ca > N > K > Mg

ng các ch t dinh d

ng

ng r i là : P 2,8, Ca 51, Mg 12, K 20 và N

44 kg/ha/n m.

Tác gi Enright (2001) [17] ã nghiên c u s b sung dinh d
thông qua l

ng r i trong r ng ôn

i h n giao cây lá kim và cây lá r ng

phía B c New Zealand. Tác gi cho r ng m c dù l
ch chi m d

i 45% t ng sinh kh i l

ng

ng r i c a cây lá r ng

ng r i, nh ng l

ng dinh d

ng b


13

sung l i chi m 45 - 60% t ng l
c tr l i cho
(Ca)

ng dinh d

t thông qua l

ng r i

ng b sung. L

ng ph tpho (P)

t 3 kg/ha/n m, trong khi ó Canxi

t t i 84 kg/ha/n m.
Khi ti n hành nghiên c u r ng m a nhi t

i

phía Tây Sumatra,

Indonesia, Hermansah và c ng s (2002) [19] ã ghi nh n n ng su t l
trung bình n m

t 11.700 kg/ha/n m, l

Indonesia (tháng 6). Kh i l
r i trung bình

ng r i

ng r i t p trung nhi u vào mùa m a

ng các ch t dinh d

ng tr l i thông qua l

ng

t: N 92, P 3, K 17, Ca 91, Mg 10, Na 4, S 11, Al 12,1, Fe 2,4,

Cu 0,1, Si 50,4, Sr 0,2 và Zn 0,2 kg/ha/n m. Trong nghiên c u này các tác gi
có so sánh k t qu v i các r ng nhi t

i khác nh r ng

Venezuela, Brazil,

Malaysia
Levett và c ng s (1985) [21] sau hai n m nghiên c u t i các lo i r ng
khác nhau

vùng Westland, New Zealand ch ra l

khác nhau theo mùa.

ng r i

r ng cây lá r ng (các loài

các lo i r ng

u th : Dacrydium

cupressinum, Metrosideros umbellata, Quintinia acutifolia) n ng su t l
r i

t 4489 kg/ha/n m, l

Thu (tháng 12 cho
Kh i l

ng r i th

ng t p trung vào mùa Hè và

n tháng 4), không có cao

ng các ch t dinh d

nh

u mùa

mùa Xuân và mùa Thu.

ng tr l i thông qua l

ng r i

t: Na 3,28, K

v i r ng S i (Nothofagus truncata) có s phân hoá mùa rõ r t, hàng n m

cao

nh v l

Kh i l

ng r i vào tháng 1 và tháng 10, n ng su t

ng các ch t dinh d

ng tr l i thông qua l

r ng tr ng Thông (18-19 tu i)

t cao

nh v l

(tháng 10 -11) và mùa Thu (tháng 4 - 5) ho c
su t
l

t 3946 kg/ha/n m. Kh i l

ng r i

u

ng

t

t 7252 kg/ha/n m.

ng r i

t: Na 4,23, K

ng r i vào mùa Xuân
ông (tháng 5 - 7), n ng

ng các ch t dinh d

ng tr l i thông qua

t: Na 2,12, K 7,46, Ca 16,90, Mg 4,55, P 1,96, Cl 3,10 , S 3,96 và


14

N 30,50 kg/ha/n m. Trong nghiên c u này các tác gi c ng kh ng
l

ng các ch t dinh d

ng có trong v t r i r ng c ng bi n

Nghiên c u s bi n

i theo mùa.

ng carbon c a m t s nhà khoa h c ã cho th y

r ng: Công trình nghiên c u t
carbon tích lu c a r ng

ng

i toàn di n và có h th ng v l

ng

c th c hi n b i Ilic (2000) và Mc Kenzie (2001).

Theo Mc Kenzie (2001) [22] carbon trong h sinh thái r ng th
b n b ph n chính: th m th c v t còn s ng trên m t
và

nh hàm

ng t p trung

t, v t r i r ng, r cây

t r ng
Theo Weaver và c ng s (1986) [23] nghiên c u r ng lùn trên núi cao

vùng Luquillo, Puerto Rico, thì n ng su t l

ng r i khu v c này

t n/ha/n m, trong ó lá r i chi m 79%. Hàng n m l
cho

t thông qua l

ng dinh d

t 3,1

ng tr l i

ng r i là: N 23,9, P 0,7, K 4,3, Ca 16,3, Mg 7,6

kg/ha/n m.
T ng th m m c d y t 2- 43cm, kh i l
t n/ha, l

ng ch t dinh d

ng th m m c

ng tích lu trong t ng th m m c

t 30- 713

t: N (0,87-21),

P (0,03- 0,70), K (0,12- 2,5), Ca (0,09- 3,2) và Mg (0,07- 1,0) t n/ha. N ng
su t l

d

ng r i

ng trong l

t 8,5 - 9,7 t n/ha/n m. Trong ó hàm l
ng r i

và Mg (3,5- 5,8) g/ kg

t: N (19- 22), P (0,9- 1,6), K (6,1- 9,1), Ca (12- 18)
c bi t

n nh nghiên c u c a Wilcke và c ng s

(2002) [22] khi nghiên c u v s tích lu dinh d
r ng m a nhi t

ng các ch t dinh

ng và quay vòng th m m c

i Ecuador.

Tác gi Xiaoniu Xu và c ng s (2004) [25] trong 5 n m nghiên c u
r ng lá r ng th

ng xanh c n nhi t

r ng n ng su t l

ng r i trung bình hàng n m

t
cao

6188

n 9439 kg/ha/n m), bi n

i trên

ng r i

t 7558 kg/ha/n m (bi n

ng v kh i l

nh vào mùa Thu (tháng 8 - 9). Kh i l

thông qua l

o Okinawa, Nh t B n, ch ra

ng c ng theo mùa,

ng các ch t dinh d

ng

t

ng tr l i

t: N 83, P 3,2, K 25, Ca 71, Mg 19, Al 12, Na 10, Fe


15

0,86 và Mn 3,9 kg/ha/n m.T l lá r ng chi m 63% t ng l
n m. K t qu cho th y l

ng r i và thành ph n dinh d

i u ki n th i ti t, vào mùa thu th
l

ng r i r ng hàng

ng có bão

Nh t.

ng ph thu c vào
th i i m này hàm

ng N và P c a lá xanh r ng b i bão cao h n 34% và 106% so v i

lá già

r ng, i u này càng c ng c cho gi thuy t là cây xanh có kh n ng t n d ng
các ch t dinh d

ng có

trong lá tr

2.2.2. Nh ng nghiên c u
Trong n
v n

c khi lá r ng.

Vi t Nam

c, m c dù Vi t Nam tham gia Ngh

nh th Kyoto nh ng

này hi n ang còn b ng , thi u các thông tin c ng nh c s khoa

h c, ph

ng pháp tính toán, d báo l

gia làm c s tham gia th tr

ng CO2 h p th b i th m ph c a qu c

ng carbon toàn c u.

Vi t Nam trong th i gian v a qua, các nghiên c u v h p th carbon
c a các th m th c v t

Vi t Nam ã nh n

c s quan tâm l n c a các nhà

khoa h c.
Tác gi
l

Hoàng Chung và c ng s (2010) [1] ã ánh giá nhanh

ng cácbon tích l y trên m t

t c a m t s tr ng thái th m th c v t t i

Thái Nguyên, k t qu cho th y: Tr ng thái th m c , tr ng cây b i và cây b i
xen cây g tái sinh l
tr ng

ng các bon tích l y

t 1,78 – 13,67 t nC/ha; R ng

t 13,52 – 53,25 t nC/ha; R ng ph c h i t nhiên

t 19,08 – 35,27

t nC/ha.
Võ

i H i (2008) [2] ã nghiên c u kh n ng h p th carbon c a m t

s d ng r ng tr ng ch y u
Keo tai t

Vi t Nam nh : Keo lá tràm, M , Thông mã v ,

ng;

K t qu nghiên c u c a B o Huy (2009) [4] s d ng ph
h
l

o

m sinh kh i và thi t l p mô hình toán cho

ng carbon c a r ng lá r ng th

trung bình và giàu

ng pháp ch t

c tính sinh kh i và tr

ng xanh theo các tr ng thái: non, nghèo,

Tây Nguyên. Tuy nhiên nghiên c u m i ch d ng l i


16

vi c xác l p các mô hình tính toán sinh kh i và tr l
m t

t. Các b ch a carbon khác nh trong

th m t

i cây b i không

c

t, th m m c và cây ch t, t ng

c p trong nghiên c u.

Tr n Qu c H ng và c ng s (2012) [5] v
tích l y các-bon
tr

ng carbon ph n trên

ánh giá nhanh kh n ng

các tr ng thái r ng làm c s cho vi c chi tr d ch v môi

ng t i khu v c h Núi C c, t nh Thái Nguyên s d ng ph

h

o

sinh tr

m sinh kh i r ng, t

ng. Trên c s

ó, xác

ó xác
nh l

nh các ph

ng pháp ch t

ng trình t

ng quan

ng cacbonic h p th trong 1ha r ng là

118,356 t n/ha và trong toàn khu v c nghiên c u là 25778,01 t n.
Nghiên c u c a V T n Ph
sinh kh i th m t

nh

ng (2006) [6] v tr l

ng carbon trong

i và cây b i t i Hoà Bình và Thanh Hoá làm c s

xác

ng carbon c s trong d án tr ng r ng/tái tr ng r ng theo c ch

phát tri n s ch

Vi t Nam; Ngô

ình Qu (2005) [8] ã ti n hành ánh giá

kh n ng h p th CO2 th c t c a m t s loài r ng tr ng nh Thông nh a,
Keo lai và B ch àn Urô

các tu i khác nhau, làm c s cho vi c xây d ng

các tiêu chí và ch tiêu tr ng r ng theo c ch phát tri n s ch

Vi t Nam.

Theo Ngô ình Qu và c ng s (2006) [8] ã nghiên c u kh n ng h p
th carbon c a m t s lo i r ng tr ng keo (keo tai t

ng, keo lá tràm, keo

lai), thông (thông ba lá, thông mã v , thông nh a) và b ch àn Urophylla. Tác
gi xây d ng ph

ng trình m i t

ng quan và tính toán kh n ng h p th

Carbon cho t ng lo i r ng. R ng keo lai 3- 12 tu i (m t
có l

ng h p th t

800- 1350 cây/ha)

ng ng là 60- 407,37 t n/ha. R ng keo lá tràm có kh

n ng h p th 66,2- 292,39 t n/ha t
1033- 1517 cây/ha).

ng ng v i các tu i t 5- 12 tu i (m t

i v i r ng thông nh a tu i 5-21 tu i có kh n ng h p

th 18,81- 467,69 t n/ha. R ng tr ng b ch àn Urophylla 3- 12 tu i v i m t
trung bình t 1200-1800 cây/ha có kh n ng h p th l
107,87- 378,71 t n/ha.

ng carbon là