Theo dõi tình hình mắc bệnh CRD và biện pháp phòng trị trên đàn gà hậu bị tại trại bà Mùi thuộc xã Cao Ngạn – thành phố Thái Nguyên tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

HOÀNG V N QUY N

Tên

tài:
THEO DÕI TÌNH HÌNH M C B NH CRD

VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR TRÊN ÀN GÀ H U B T I TR I BÀ MÙI THU C
XÃ CAO NG N – THÀNH PH THÁI NGUYÊN – T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P
H

IH C

ào t o

:

Chính quy

Chuyên ngành

:

Ch n nuôi Thú y

Khoa

:

Ch n nuôi Thú y

Khóa h c

:

2011 – 2015

Thái Nguyên, 2015


TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

HOÀNG V N QUY N

Tên

tài:
THEO DÕI TÌNH HÌNH M C B NH CRD

VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR TRÊN ÀN GÀ H U B T I TR I BÀ MÙI THU C
XÃ CAO NG N – THÀNH PH THÁI NGUYÊN – T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P
H

IH C

ào t o

:

Chính quy

Chuyên ngành

:

Ch n nuôi Thú y

Khoa

:

Ch n nuôi Thú y

Khóa h c

:

2011 – 2015

Gi ng viên h
B môn B nh

ng d n :

ThS. La V n Công

ng v t - Khoa Ch n nuôi Thú y

Thái Nguyên, 2015


i

L IC M

N

Sau h n 4 n m h c t p, rèn luy n t i tr

ng và th c t p t t nghi p t i

c s , nay em ã hoàn thành b n khóa lu n t t nghi p.
Nhân d p này em xin bày t lòng bi t n s kính tr ng sâu s c t i:
Ban giám hi u, Khoa Ch n nuôi Thú y, cùng t p th các th y, cô giáo
tr

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên ã t o m i i u ki n thu n l i c v

v t ch t và tinh th n cho em hoàn thành khóa lu n úng th i gian quy

nh.

Em xin c m n UBND xã Cao Ng n, bác Tr n Th Mùi và gia ình ã
h t s c t o i u ki n cho em

c th c t p t i c s th c t p.

c bi t em xin chân thành c m n s quan tâm, ch b o và h
t n tình c a th y giáo h
nghiên c u

ng d n

ng d n ThS. La V n Công trong su t quá trình

hoàn thành b n khóa lu n t t nghi p này.
Thái Nguyên, ngày 18 tháng 11 n m 2014
Sinh viên

HOÀNG V N QUY N


ii

L I NÓI

U

Th c t p t t nghi p là m t khâu quan tr ng và không th thi u
trong ch

ng trình ào t o c a các tr

h c Nông Lâm nói riêng.

ng

i h c nói chung và tr

ây là th i gian c n thi t

c

ng

i

sinh viên c ng c , áp

d ng nh ng ki n th c ã h c vào th c t , rèn luy n tay ngh , nâng cao ki n
th c chuyên môn, h c t p ph
là th i gian
th c v ph

ng pháp nghiên c u khoa h c,

ng th i ây

sinh viên t hoàn thi n mình, trang b cho b n thân nh ng ki n
ng pháp qu n lý, nh ng hi u bi t xã h i

khi ra tr

ng tr

thành m t cán b khoa h c k thu t có ki n th c chuyên môn v ng vàng và
có n ng l c trong công tác.
c s nh t trí c a Nhà tr
Thú y tr
giáo h

ng

ng và Ban Ch nhi m khoa Ch n nuôi -

i h c Nông Lâm Thái Nguyên,

c s phân công c a th y

ng d n và s ti p nh n c a c s tôi ti n hành nghiên c u

tài:

“Theo dõi tình hình m c b nh CRD và bi n pháp phòng tr trên àn gà
h u b t i tr i bà Mùi thu c xã Cao Ng n – thành ph Thái Nguyên - t nh

Thái Nguyên”
cs h

ng d n t n tình c a th y giáo h

ng d n và s n l c c a

b n thân tôi ã hoàn thành b n khóa lu n này. Do b

c

u làm quen v i

công tác nghiên c u nên b n khóa lu n này không tránh kh i nh ng h n ch .
Vì v y tôi mong nh n
các b n

ng nghi p

cs

óng góp quý báu c a các th y giáo, cô giáo,

b n khóa lu n hoàn ch nh h n.


iii

DANH M C CÁC B NG

B ng 2.1: Nhu c u O2 và l

ng CO2 sau m t gi tính trên 1 kg th tr ng c a

các lo i gà.......................................................................................... 5
B ng 2.2. K t qu v b nh tích

nh ng c quan khác nhau trên gà.............. 11

B ng 4.1: L ch s d ng vaccine phòng b nh cho àn gà c a tr i................... 26
B ng 4.2: K t qu công tác ph c v s n xu t ................................................. 29
B ng 4.3: T l nhi m CRD c a gà Hisex Brown theo tu n tu i ................... 32
B ng 4.4: B nh tích m khám c a gà thí nghi m ........................................... 33
B ng 4.5: K t qu

i u tr gà m c CRD l n 1 ................................................ 34

B ng 4.6: K t qu

i u tr gà m c CRD l n 2 ................................................ 34

B ng 4.7: T l nuôi s ng c a gà thí nghi m qua các tu n tu i ..................... 36
B ng 4.8: Sinh tr

ng tích l y c a gà thí nghi m qua các tu n tu i (g/con) . 38

B ng 4.9: Chi phí thu c thú y i u tr CRD/1 gà............................................ 39


iv

DANH M C CÁC T , C M T

CRD
Cs

VI T T T

Chronic Respiratory Diasease
C ng s

Nxb

Nhà xu t b n

TT

Th tr ng


v

M CL C
Ph n 1. M
1.1.

U ............................................................................................ 1

tv n

............................................................................................... 1

1.2. M c tiêu và yêu c u c a
1.3. Ý ngh a c a

tài ................................................................ 2

tài.................................................................................... 2

Ph n 2. T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 3
2.1. C s khoa h c c a

tài ....................................................................... 3

2.1.1.

c i m sinh lý, gi i ph u c quan hô h p c a gia c m................. 3

2.1.2.

c tính chung c a b nh CRD

2.1.3. Ngu n g c,

c i m c a gà Hisex Brown .................................... 16

2.2. Tình hình nghiên c u trong n

c và n

2.2.1. Tình hình nghiên c u trong n
2.2.2. Tình hình nghiên c u
Ph n 3.

IT

gà ................................................. 5

n

c ngoài.................................. 17

c ................................................... 17

c ngoài ................................................ 18

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U .....20

3.1.

it

ng nghiên c u ........................................................................... 20

3.2.

a i m và th i gian nghiên c u ......................................................... 20

3.3. N i dung nghiên c u ............................................................................. 20
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u ...................................................................... 20

3.4.1. Xác

nh t l nhi m b nh CRD c a àn gà thí nghi m ................ 20

3.4.2. Xác

nh b nh tích c a gà b nhi m CRD ...................................... 21

3.4.3. Hi u qu
3.4.4. nh h
3.4.5. Ph

i u tr CRD b ng thu c Tylosin .................................... 21
ng c a Tylosin

n t l nuôi s ng và sinh tr

ng c a gà 21

ng pháp theo dõi các ch tiêu .................................................. 21

Ph n 4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ............................. 23
4.1. Công tác ph c v s n xu t .................................................................... 23
4.1.1. N i dung và ph

ng pháp th c hi n.............................................. 23


vi

4.1.2. K t qu công tác ph c v s n xu t ................................................. 23
4.2. K t qu nghiên c u ............................................................................... 31
4.2.1. Tình hình nhi m CRD trên àn gà thí nghi m ............................... 31
4.2.2. B nh tích c a gà b nhi m CRD ..................................................... 33
4.2.3. Hi u qu
4.2.4. nh h

i u tr b nh CRD c a Tylosin ....................................... 34
ng c a Tylosin trong phòng b nh cho àn gà thí nghi m 35

4.2.5. Chi phí thu c thú y i u tr b nh CRD/1 gà ................................... 38
Ph n 5. K T LU N, T N T I VÀ

NGH .......................................... 40

5.1. K t lu n ................................................................................................. 40
5.2. T n t i ................................................................................................... 40
5.3.

ngh .................................................................................................. 41

TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 41


1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv n
Trong nh ng n m g n ây ngành ch n nuôi gà n

c ta có nh ng b

c

phát tri n không ng ng và ngày càng có v trí h t s c quan tr ng trong c c u
kinh t c a ngành nông nghi p. Ngành ch n nuôi gà có ý ngh a thi t th c
v i

i

i s ng kinh t xã h i c a nhân dân, góp ph n gi i quy t công n vi c

làm, xóa ói gi m nghèo, t ng thu nh p và c h i làm giàu cho nông dân.
Theo th ng kê c a T ch c Nông l
m t n

c nuôi nhi u gà,

ng th 13 th gi i và

ông Nam Á. Hi n nay, vi c ch n nuôi gà
ph m th t cho th tr

ng th gi i (FAO),Vi t Nam là

ng n i

có s
l

ng c a

u khu v c

m b o cung c p trên 80 % s n

a và m t ph n cho xu t kh u.

Th c hi n m c tiêu công nghi p hóa - hi n
thôn theo ch tr

ng hàng

ng và Nhà n

u t v khoa h c k thu t, v n,

i hóa nông nghi p nông

c, ngành ch n nuôi t ng b

c ã

a gi ng m i có n ng su t, ch t

ng và hi u qu kinh t cao vào s n xu t góp ph n làm thay

i b m t kinh

t nông thôn.
Tuy nhiên, hi n nay ngành ch n nuôi gà còn g p nhi u khó kh n, n y
sinh trong quy trình ch m sóc nuôi d
b nh d n

n

n gà th

ng và v sinh thú y phòng ch ng d ch

ng m c m t s b nh nh : Ký sinh trùng, Newcastle,

T huy t trùng, Gumboro…

c bi t b nh CRD gây thi t h i không nh

n

ngành ch n nuôi.
Xu t phát t nhu c u th c ti n c a s n xu t,

ng th i

th y rõ h n

v tình hình nhi m b nh, tri u ch ng, b nh tích c a gà m c b nh CRD, góp
ph n kh ng ch d ch b nh và làm gi m b t thi t h i v kinh t trong ngành
ch n nuôi gia c m hi n nay, chúng tôi ti n hành th c hi n

tài: “Theo dõi

tình hình m c b nh CRD và bi n pháp phòng tr trên àn gà h u b t i tr i
bà Mùi thu c xã Cao Ng n – thành ph Thái Nguyên - t nh Thái Nguyên”


2

1.2. M c tiêu và yêu c u c a
- Xác

tài

nh t l nhi m CRD trên àn gà h u b

- Quy trình phòng và i u tr b nh CRD
- nh h

ng c a quy trình

n t l nuôi s ng và kh n ng sinh tr

ng

c a gà thí nghi m.
1.3. Ý ngh a c a

tài

- Ý ngh a trong khoa h c: b c

u áp d ng nh ng ti n b khoa h c vào th c

ti n s n xu t v quy trình phòng b nh CRD gà.
-Ý ngh a trong th c ti n: t k t qu th c nghi m, b c

u rút ra

xu t h p

lý khuy n cáo cho ng i ch n nuôi v tình hình nhi m b nh CRD gà và quy trình
phòng b nh CRD.


3

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c c a
2.1.1.

tài

c i m sinh lý, gi i ph u c quan hô h p c a gia c m
Theo Nguy n Duy Hoan và Tr n Thanh Vân (1998) [2]:
* H hô h p c a gia c m g m: l m i, xoang m i, khí qu n, 2 ph

qu n, 2 lá ph i và h th ng túi khí bao g m 9 túi khí.
Hai l m i n m

g c m có

m i có “van m i hóa s ng b t
nh m ng n ng a b i và n
Xoang m i

ng kính r t nh ,

gà phía ngoài hai l

ng” và xung quanh l m i có lông c ng

c.

c phát tri n t xoang mi ng s c p

Xoang m i ng n, chia ra 2 ph n: ph n x

ngày p th 7.

ng và ph n s n. Xoang m i n m

m trên. Xoang m i là c quan thu nh n và l c khí r i chuy n vào khí qu n,
gà thanh qu n d

i có hai g p liên k t, hai n p g p ó b dao

ng b i không

khí và t o nên âm thanh.
Khí qu n là ng t
hóa x

ng

ng. S vòng khí qu n

c m h u h t ã hóa x

i dài bao g m nhi u vòng s n và nhi u vòng
gà là 110 - 120 và h u h t là s n, còn

ng. Khí qu n t

c c u t o b i màng nh y, màng x
Khí qu n chia ra hai ph qu n
ph qu n dài 6 - 7cm và có
b ng màng nh y,
h i,

ng

th y

i cong queo, thành khí qu n

àn h i và màng thanh d ch ngoài.
xoang ng c phía sau x

ng ng c. M i

ng kính 5 – 6mm. Thành ph qu n c u t o

ó có nhi u tuy n nh t o ra các d ch nh y; màng x

àn

ó có các bán khuyên s n trong su t và thanh d ch ngoài.
Ph i và ph qu n

qu n vào ngày p th 4,

c hình thành t các n p g p ng h u

cu i khí

ngày p th 5 xu t hi n túi phôi có màu d ng ph

qu n. Ph i c a gia c m màu

t

i, c u trúc x p, có d ng b c nh kéo dài, ít


4

àn h i. Ph i n m
nh t

n mép tr

xoang ng c phía tr c x
c th n. Tr ng l

ng s

n th

ng c a ph i vào kho ng 1/80 th tr ng gia

c m và ph thu c vào tu i và loài,
là làm nhi m v trao

ng s ng t tr c x

gà kho ng 9g. Ch c n ng chính c a ph i

i khí.

Túi khí là t ch c m ng bên trong ch a

y khí. Các túi khí là s m

r ng và ti p dài c a khí qu n. C th gia c m có 9 túi khí chính, trong ó có 4
ôi x p
x
khí

i x ng, còn 1 túi khí

ng òn, ôi túi khí tr

n. Các ôi túi khí x p

i x ng là ôi túi khí

c ng c, ôi túi khí ng c sau, ôi túi khí b ng. Túi

n là túi khí c . Các túi khí th c ra không ph i là xoang t n cùng c a ph

qu n s c p và ph qu n th c p mà t t c ch là ph nang kh ng l .
* T n s hô h p
- T n s hô h p dao

ng trong kho ng r t l n, nó ph thu c vào loài,

tu i, s c s n xu t, tr ng thái sinh lý c a gia c m và i u ki n th c n, nuôi
d

ng, nhi t

,

t t, t n s hô h p t

m, thành ph n không khí. Trong i u ki n nuôi d
ng

i n

nh. Gia c m càng l n thì t n s hô h p càng

nh . Ban êm t n s hô h p gi m ch m xu ng 30 - 40 %. Nhi t

ng

t ng t n s

t ng t i 370C thì nh p th c a gà lên t i 150

hô h p c ng t ng. N u nhi t
l n/ phút. Bình th

ng

gà tr

ng thành là 25 - 45 l n/ phút. Gà t 4 - 20

ngày là 30 - 40 l n/ phút.

* Ho t

ng trao

i khí c a gia c m

- C ch hô h p c a gia c m g m
v i s ho t

ng tác hít vào và

ng tác th ra

ng c a ph i và h th ng 9 túi khí chính.

- Trong th i gian ng quá trình trao
50%. Trong th i gian ho t
ch t t ng lên và m c
Nhu c u O2 và l
lo i gà nh sau:

trao

i ch t nói chung gi m xu ng

ng m nh (bay, ch y, nh y…) quá trình trao

i

i khí t ng lên 60 - 100%.

ng CO2 sau m t gi tính trên 1 kg th tr ng c a các


5

B ng 2.1: Nhu c u O2 và l

ng CO2 sau m t gi tính trên 1 kg th tr ng
c a các lo i gà

Tu i gà

Nhu c u O2 (lít)

CO2 th i ra (lít)

Gà con 1 - 20 ngày tu i

2,0 - 2,4

1,4 - 1,6

Gà dò 21- 150 ngày tu i

1,0 - 1,8

0,7 - 1,2

Gà

0,8 - 1,6

0,6 - 1,0

Nhà sinh lý h c Nga Mislapski xác
th ra n m trong c u trúc l

nh trung tâm i u hòa hít vào và

i c a hành não, ph i trái

i m c n chú ý là l ng ng c gia c m r t phát tri n, x

i x ng nhau.
ng c t

ng

không có c hoành. Ph i c a gia c m thi u kh n ng àn h i, nó c
t a vào s

n. V n

ng c a x

và khi xoang ng c co l i gây
2.1.2.

ng s

n làm x

c

i l n,
nh và

ng ng c giãn ra hút khí vào

ng tác th ra.

c tính chung c a b nh CRD
B nh hô h p mãn tính (CRD)

gà
gà do nhi u lo i Mycoplasma gây ra,

trong ó quan tr ng nh t là Mycoplasma gallisepticum và Mycoplasma synoviae.
M m b nh Mycoplasma gallisepticum là nguyên nhân chính gây b nh viêm
ng hô h p mãn tính

gà. B nh này ch y u làm cho gà ch m l n, tiêu t n

th c n cao, thu c i u tr t n kém (Nguy n H u V và Nguy n

c L u

(2001) [18]).
B nh do Mycoplasma gây ra nh ng t n th t khá l n

ch n nuôi gia c m
Mycoplasma phân l p

m i n i trên th

c t gà và gà tây, 7 loài

và v t, 3 loài khác nhau
b nh cho gia c m

gi i. Cho

n nay có 16 loài
c phân l p t ng ng

c phân l p t b câu. Trong s
c quan tâm

M.meleagridis và M.iowae.

i v i ngành

ó có 4 loài gây

ó là M.gallisepticum; M.synoviae;


6

Ph m S L ng và cs (2002) [5] nghiên c u cho th y: b nh

ng hô

h p mãn tính do Mycoplasma gallisepsticum gây b nh nên, vi t t t là CRD
(Chronic Respiratory Disease) là b nh truy n nhi m
nhau v i nh ng b nh tích
nh

các túi khí. B nh

là gà nuôi t p trung theo h

ng hô h p, nh t là

ng công nghi p b i ph

khí qu n và ph i, c ng
i v i gà, nh t

ng th c truy n lây c a

ng hô h p. Qua xu t kh u tr ng và gà

gi ng, b nh CRD ã lan tràn h u h t các n

c trên th gi i. B nh có th làm

tr ng xu ng t i 30 %, gi m t l

tr ng c a gà th t th

các l a tu i khác

ng hô h p mãn tính r t nguy hi m

b nh ch y u là truy n qua tr ng và

gi m t l

gà

p n t i 14 % và gi m t ng

ng ph m t i 16 %. Ngoài ra b nh còn k t h p v i các

b nh khác nh Newcastle, viêm ph qu n truy n nhi m, t huy t trùng, b nh
do E.coli gây ra … ã gây nên nh ng v d ch l n, có t l gà ch t cao.
T nh ng n m 1960 tr l i ây, nh áp d ng ch
kh ng ch CRD

các n

Pháp, Nh t… ã t o ra

ng trình qu c gia

c tiên ti n trên th gi i nh M , Hà Lan,
c nh ng àn gà gi ng s ch b nh

cung c p gi ng

và gà gi ng an toàn b nh CRD cho các c s ch n nuôi. Hi n nay
này, nh ng àn gà có k t qu d
gallisepticum
Hi n nay

u không

c,

các n

c

ng tính khi ki m tra phát hi n Mycoplasma

c dùng là gi ng.

Vi t Nam ph n l n các tr i ch n nuôi quy mô nh , trang

thi t b còn h n h p h u nh ch a dùng vaccine phòng b nh Mycoplasma. S
lây nhi m b nh khá ph bi n nh ng b nh này ít

c chú ý

n. Nh ng

nghiên c u v b nh và c n b nh này còn ít, ch n oán b nh ch y u d a vào
tri u ch ng lâm sàng, b nh tích và ôi khi dùng ph n ng ng ng k t nhanh
trên phi n kính.

Nguyên nhân gây b nh
Lúc

u, nhi u tác gi trên th gi i ã cho r ng b nh CRD là do virus

gây ra, các tác gi E.Jenson, J.Sullian, J.Taylor trong các thí nghi m sau ó ã


7

xác

nh r ng b nh

ng hô h p

gà con và b nh viêm xoang truy n nhi m

gà tây gây ra b i các vi sinh v t thu c d ng c u khu n, n m trung gian gi a
virus và vi khu n có tính ch t
ph i- ph i PPLO. T

ó Berjey ã

i v i nhóm vi sinh v t viêm màng

t tên cho vi khu n gây viêm màng ph i

ng hô h p mãn tính và viêm xoang m i gà tây là Mycoplasma

gây b nh

gallisepticum.
phép

c tr ng

n tháng 5/1961, H i ngh t ch c d ch t th gi i ã cho

i tên b nh

ng hô h p mãn tính Mycoplasmosis

ng hô h p gia

c m gây ra do Mycoplasma gallisepticum (Ph m S L ng và cs, 2002) [5].
Theo Nguy n Xuân Bình và cs (2004) [1] cho bi t Mycoplasma
gallisepticum r t ít m n c m v i các lo i kháng sinh thông th
b nh ph i ch n kháng sinh
b nh lý thay

ng, nên i u tr

c hi u. Do ó nhi u serotype khác nhau gây ra nên

i không hoàn toàn gi ng nhau gi a các àn gà b b nh này.

B nh CRD là m t b nh truy n nhi m th

ng

th mãn tính v i các

tri u ch ng viêm túi khí, viêm niêm m c xoang m i, m t, ph qu n. B nh
phát ra ch y u

gà con và n ng nh t

giai o n t 3 tu n

gà l n h n c ng b và mang m m b nh c
qua tr ng và d
Ph

i tác

ng x u c a môi tr

n 3 tháng tu i,

i. B nh có th truy n cho gà con
ng s ng.

ng th c lây lan

S lây nhi m Mycoplasma gallisepticum d dàng t con này sang con
khác thông qua ti p xúc tr c ti p ho c gián ti p. Khi Mycoplasma
gallisepticum khu trú
gi i phóng ra môi tr

ng hô h p trên, m t l

c

ng xung quanh b ng s bài xu t c a d ch r m i, qua hô

h p, ho. S truy n lây ph thu c vào kích th
l

ng l n m m b nh

c c a vùng khu trú m m b nh, s

ng cá th m n c m và kho ng cách gi a chúng. Khi con v t b nhi m b nh

m m b nh này thì nó b coi là mang khu n su t
thay

i vì m m b nh có kh n ng

i hình th c c a c u trúc kháng nguyên b m t m t cách r t tinh vi, nh

v y nó có th t o ra s thay

i liên t c v s bi u hi n c a kháng nguyên b


8

m t và tránh

c s t n công c a h th ng mi n d ch c a v t ch . S mang

b nh lâu nh v y cho nên m t àn gà b nhi m b nh thì ó là ngu n b nh cho
các àn gà khác trong quá trình nhi m b nh m i.
trong quá trình t o gi ng khi các dòng khác

c

ây là m t i u áng chú ý
a vào lai ghép.

Các y u t ngo i c nh b t l i cho s sinh tr
nh : th i ti t thay

i

t ng t, th c n không

chuy n xa, chu ng tr i kém v sinh, m t
nuôi không thông thoáng, n ng

ng và phát tri n c a gà

m b o ch t l

ng, gà b v n

nuôi nh t cao, m

cao, chu ng

các ch t th i cao,… s làm b nh phát ra

nhanh và r ng, gây nhi u thi t h i v kinh t (Ph m S L ng và cs, 1999) [4].
Lây nhi m qua các v t trung gian là d ng c ch n nuôi và ng
nuôi ã nhi m m m b nh
vào không khí, th c n, n
Lây qua tr ng t
gallisepticum d dàng
gà mái này s

i ch n

tóc, qu n áo i qua i l i, m m b nh lây nhi m
c u ng.
các

àn gà b

m b nhi m b nh. Mycoplasma

n bu ng tr ng, t cung và

nh c

ó, nh ng con

tr ng nhi m b nh. M m bênh xâm nh p vào phôi và gây

ch t phôi, chúng có th xâm nh p ngay trong lúc m i n do m m b nh có s n
ngoài v tr ng vào gà con qua
không nh ng
tr ng t

ng hô h p. Mycoplasma gallisepticum

c phân l p t phôi mà còn

c phân l p t long

c a

i, m t ph n phôi nhi m b nh b ch t trong quá trình p, m t ph n n

ra s là ngu n lây nhi m b nh cho àn gà.
Trong m t s tr

ng h p c th , s lây nhi m có th th c hi n thông

qua vi c s d ng vaccine virus mà không
Mycoplasma Gallisepticum còn

c làm t tr ng b nhi m b nh.
c tìm th y trong tinh d ch c a gà

tr ng b b nh. Vì v y s truy n lây có th th c hi n qua con

ng th tinh

nhân t o và t gà tr ng truy n cho gà mái.
Nguy n Xuân Bình và cs (2004) [1] cho bi t: khi gà tr
con
h p. T

ng thành thì

ng xâm nh p c a m m b nh ch y u qua không khí vào
ó các vi khu n khác lây nhi m k phát qua v t th

ng hô

ng làm cho b nh


9

phát ra tr m tr ng v i nhi u tri u ch ng và b nh tích khác nhau gây khó kh n
cho ch n oán.
B nh n u ch do m t lo i Mycoplasma gallisepticum gây ra thì nh ,
nh ng n u k phát thì b nh s n ng h n, ho c bênh phát ra trong i u ki n
m i tiêm phòng các b nh khác hay môi tr

ng m th p, d b n, n ng

NH3 trong chu ng nuôi quá cao thì b nh s phát n ng h n.

khí

c bi t n u ghép

v i các b nh khác nh : viêm thanh khí qu n truy n nhi m (do virus), viêm
ph

qu n truy n nhi m (do virus), b nh cúm (do vius và vi khu n

Haemophylus) thì b nh càng tr m tr ng và không ch a tr

c.

C ch sinh b nh
Vì m m b nh Mycoplasma không có thành t bào nên hình d ng c a
nó không c

nh. Nó có th hình c u

dính

u, c

m t

n hình s i m nh, có c quan bám

quan này có hình bán c u, nhô ra và

c g i là

“blebs”. Khi m m b nh xâm nh p vào v t ch , nó chui vào gi a các nhung
mao niêm m c

g n vào ph n

ng hô h p ho c

ng sinh d c, ph n blebs c a vi khu n

uôi sialic c a th

quan Sialoglycoprotien ho c

Sialoglycolipit c a t bào v t ch . S bám dính này
ào th i ra ngoài b i nhu

ch c

nó không b

ng và quá trình ti t d ch c a niêm m c. Vì nó

không có thành t bào c ng không có hi n t

ng hòa nh p màng t bào v t

ch và màng nguyên sinh c a vi khu n.
Tri u ch ng lâm sàng
Các tác gi Ph m S L ng và cs (2002) [5], cho bi t: nh ng bi u hi n
u tiên th
t vài tu n

ng xu t hi n kho ng 4 - 17 ngày sau khi gây b nh, b nh kéo dài

n 1, 2 tháng ho c lâu h n. Khi gà con m c b nh nhìn t ng th

th y àn gà xao xác, xõa cánh, gà con, gà dò, gà

u th khò khè. Theo dõi

th y àn gà n u ng gi m. Quan sát k th y gà ch y n

c m t, n

u trong nh t sau chuy n sang màu h ng h ng, sau l i tr ng

c m i, lúc
c nh m .


10

Khi b t gà ta th y gà th r t m nh nh ng quan sát k gà r t khó th , hay l c
u, kèm theo ti ng th phát ra là ti ng kh c kh c

t.

Theo dõi khi gà ng th y gà th khò khè, còn khi gà n u ng th nh
tho ng th y gà kêu “tooc tooc” v y m kh t kh t, phân gà h i xanh ho c h i
tr ng (Bùi

c L ng và cs (2000) [7].

Theo Lê H ng M n (2007) [11]: gà con và gà dò b b nh viêm k t m c,

ch y n

c m t, ít d ch thanh d ch

l m i và mi m t. Nhi u con mí m t s ng

t y và dính vào nhau. Th khò khè có ti ng ran khí qu n d phát hi n vào
bu i êm yên t nh. Gà xù lông, th khó b

n, b nh kéo dài làm gà g y nhanh

và ch t.
M t s con b a ch y, s ng
trên bi u hi n

c

ng

vùng ngoài h c m t. Nh ng tri u ch ng

khác nhau và kéo dài hàng tháng, bênh v mùa hè

di n bi n nh h n mùa ông. T l ch t c a gà con t 10 - 25% và t p trung
vào tu n

u tiên sau khi xu t hi n b nh. Gia c m m c b nh gi m s n ph m

t 10 - 40 %, gà g y sút và b nh chuy n sang th mãn tính.
Riêng

gà

Sau ó ch y n
khò khè, tr ng
tr ng có v t

: nh ng ngày

c m t, n

u th y gi m n, sút cân, gi m

tr ng.

c m i, h t h i, s ng m t, viêm k t m c m t, th

i màu, xù xì. N u ghép v i E.coli thì tr ng méo mó và v
l m t m (Lê V n N m và Nguy n Th H

ng, 1996) [12].

B nh tích
Theo nghiên c u c a Ph m S L ng và cs (1999) [4] thì qua m khám
gà b nh cho th y khí qu n b viêm h i

, d ch r viêm r ra màu tr ng ngà

nh pho mát dính trên túi khí.
Trong tr

ho c b t nh
ph i bi n

ng h p b nh nh ch th y d ch nh y

khí qu n,

c v n

túi khí, ph i phù th ng, m t mi ng ph i ph fibrin, nh ng ch
i ta c t b vào n

c mi ng ph i chìm.


11

ng h p b nh n ng và ghép v i các b nh khác thì m c

Trong tr
bi n

i c a b nh tr m tr ng h n.
N u ghép E.coli thì trên các màng bao tim, gan có l p màng gi màu

tr ng

c, viêm dính ph i v i l ng ng c.
N u ghép v i viêm ph qu n: v i gà

m c

các tr ng non

th m

các

khác nhau, th m chí có nh ng tr ng non b v gây viêm phúc m c

b ng, ng d n tr ng ng n và m ng l i. M t s gà con b viêm kh p, kh p
s ng to ch a nhi u d ch vàng ho c bã

u.

N u ghép viêm thanh khí qu n truy n nhi m thì th y: niêm m c thanh
khí qu n phù n kèm xu t huy t, túi khí viêm và ph fibrin, m t c a m t s gà
b s ng có m t s b mù do b i tuy n n

c m t b viêm loét gây th i m t, m t

s gà b viêm kh p có d ch vàng hay bã

u.

N u ghép v i s m i truy n nhi m còn th y viêm gây m
h p ph n
lên, l

u: xoang m i, xoang m t, ng d n n

i gà thâm và khi m th y mùi hôi th i

ng hô

c m t. Thành túi khí dày

vùng h ng, m i.

N m 1952 Van Roekel ã th ng kê k t qu v b nh tích
ph n khác nhau v i t l ph n tr m trên t ng s các ca b nh

nh ng b
c m khám

nh sau:
B ng 2.2. K t qu v b nh tích

B nh tích

nh ng c quan khác nhau trên gà

T l (%)

Viêm khí qu n

97

Viêm thanh qu n

82

Viêm túi khí

41

Viêm m i

40

Viêm xoang

33

Viêm ph i

13


12

Ch n oán
Ch n oán Mycoplasma galiisepticum có th b ng ph
thanh h c, m khám gà ch t và b ng ph

ng pháp huy t

ng pháp phân l p d ch th

ng

khí qu n ho c túi khí c a gà b nh.
Bên c nh ch ng M.gallisepticum gây b nh CRD, còn nhi u ch ng vi
khu n vius khác có, th phân l p

c ho c m t s tri u ch ng, b nh tích có

th gi ng nhau, gây khó kh n cho vi c ch n oán.
nh b nh Mycoplasma

Khi xác

ng hô h p gia c m gây ra do

M.gallisepticum c n ph i phân bi t v i m t s b nh khác nh : b nh viêm m i
truy n nhi m, viêm thanh khí qu n truy n nhi m, viêm ph qu n truy n
nhi m, b nh

u gà, b nh Newcastle, b nh Aspergilosis… các b nh này có

th di n bi n v i các tri u ch ng lâm sang và b nh tích gi ng nh b nh do
M.gallisepticum gây ra.
i u tr
B nh CRD do Mycoplasma galiisepticum gây ra, m t lo i vi khu n
bi t thu c nhóm P.P.L.O, có s c

kháng m nh

thông d ng. M m b nh nói trên ch gây

c

i v i nhi u lo i kháng sinh

c ch ng viêm nh

ng hô h p

c a gà, nh ng khi có m t các m m b nh khác ho c khi gà b y u t stress tác
ng, ch ng ng a b ng vaccine virus s ng…thì b nh tr nên tr m tr ng nh
nh ng v d ch l n. Do ó nguyên t c i u tr là ph i ph i h p kháng sinh i u tr
Mycoplasma galiisepticum và nhi m khu n th phát. i u tr ph i k t h p
b o t t ch

dinh d

ng cho gà và c i thi n i u ki n v sinh môi tr

m

ng.

Theo Ph m S L ng và cs (2000) [5] cho bi t Mycoplasma galiisepticum
r t m n c m v i các lo i kháng sinh nh : Streptomycin, Oxytetracylin,
Erythomycin Chlotetracyclin, Spriamycin, Tylosin, Lincomysin… m c dù có th
có hi n t
ã xác

ng kháng thu c nh Streptomycin, Erythomycin… Hamdy A.H (1970)
nh

c r ng vi c k t h p gi a Lincomycin và Spectonimycin ã

c k t qu t t trong công vi c kh ng ch viêm túi khí gà con và gà tây.

t


13

Trong m i tr

ng h p, ng

i u tr so v i m c

i ta còn ph i tính

thi t h i v s n l

n l i ích kinh t khi

ng tr ng ho c th t do b nh gây nên.

K t qu trong nghiên c u i u tr có th thay

i do s

nh h

ng c a virus

và vi trùng k phát ph c t p h n do l a tu i c a gà.
Chúng ta có th tham kh o m t s phác

i u tr sau: (Ph m S L ng

và Lê Th Tài, 1999) [4].
- Phác

1:

+ Thu c i u tr : Tylosin (l 10ml, 100ml, 10 %)
+ Cách dùng: tiêm b p th t ho c cho u ng, pha 1g v i 2 lít n

c, cho

u ng liên t c 3 - 5 ngày.
+ Thu c tr s c: cho u ng ho c tr n v i th c n các lo i vitamin B1, A,
C, D, E,…
+ H lý: mùa ông che tru ng kín m, mùa hè gi chu ng khô, thoáng, s ch.
- Phác

2:

+ Thu c i u tr : Tiamulin (l 10ml, 100ml, 10%)
+ Cách dùng: tiêm d

i da ho c d

i mào v i li u 1mg/5kg TT ho c

cho u ng thì dung lo i 20g/gói, pha 20g/16 lít n

c, cho u ng toàn àn liên

t c 3 - 5 ngày.
+ Thu c tr s c và h lý nh phác
- Phác

1

3:

+ Thu c i u tr : Gentatylo: 100mg/l
+ Cách dùng: tiêm d

i da ho c tiêm b p theo li u 1mg/kg TT, tiêm 3 -

5 ngày. Genta-Tylo-5 ho c 20ml/l tiêm b p ho c tiêm d

i da theo li u 1 -

1,5ml/10Kg TT.
+ Thu c tr s c và h lý nh phác

1.

Các bi n pháp phòng b nh
Nhi u tác gi dã kh ng

l

ng l n kháng sinh nh t

nh vi c b sung vào th c n, n

nh ã có kh n ng phòng

c u ng m t

c b nh, gi m

c


14

thi t h i l n, t o kh n ng phát tri n bình th

ng

gà con, tuy nhiên tình

tr ng ch t không ch m d t hoàn toàn. Không nên l m d ng vi c i u tr b ng
kháng sinh vì r t
hi n t

t và m m b nh c ng không b tiêu di t hoàn toàn, gây nên

ng kháng thu c và nhi u b t l i khác.

Có th phòng b nh b ng m t s lo i vaccine nh Nobivac MG do hãng

Intervet (Hà Lan) s n xu t là lo i vô ho t, tiêm d

i da cho gà 2 - 3 tu n tu i

ho c vaccine Mycocac-L c ng do hãng Intervet s n xu t là lo i vaccine
nh

c

c ông khô, pha v i n

c c t, nh m t m i ho c phun s

ra có th dung MG INAC (Intervet) là lo i vô ho t nh d u, tiêm d
Có th

dùng m t s

ng. Ngoài
i da c .

lo i kháng sinh nh : Tylosin, Tiamulin,

Lincomycin, Pharmasin, Spectinomycin, Oxytetramycin,…
K t h p v i vi c v sinh phòng b nh: Cách ly gà m và gà kh e,
k t y u chu ng tr i và môi tr

nh

ng ch n nuôi, gi chu ng tr i kín, m v

mùa ông và thoáng, mát, khô, s ch v mùa hè, cho gà n u ng úng kh u
ph n và th c n
Y ut
ph i luôn
luôn

m b o ch t l

ng.

u tiên trong phòng b nh CRD là v sinh chu ng tr i, chu ng
m b o khô ráo thoáng ãng,

c gi s ch không b

m

t. Th

c bi t là ch t

n chu ng ph i luôn

ng xuyên ki m tra n n chu ng và

theo dõi các bi u hi n c a gà.
V m t th hai: c n chú ý

n v sinh ngu n th c n n

c u ng cho gà.

B i vì ây là hai ngu n lây nhi m r t quan tr ng trong b nh CRD.
V m t th ba: là ph i chú ý

n thành ph n dinh d

ng, mà

c bi t là

y u t vitamin, nh t là vitamin A. Vì ây c ng là m t trong các nguyên nhân
gây b nh CRD cho gà.
V m t con gi ng: nh p gà t nh ng c s có uy tín ch t l

ng.

m

b o gi ng s ch b nh.
Ch m sóc nuôi d
tr

c àn b b nh sau.

ng: ch m sóc nuôi d

ng theo th t

àn kh e


15

C n ti n hành d n v sinh sát trùng chu ng tr i. Hi n nay v n có th
dung thu c sát trùng a n ng ND IODIN. V i lo i thu c này chúng ta có th
pha thành nhi u t l theo h

ng chu n

sát trùng n n chu ng, t

ng,…

K t h p v i vi c v sinh sát trùng chu ng nuôi c n ti n hành i u tr .
Phòng b nh b ng thu c:
Respi.dox hòa vào n

c ho c tr n vào th c n m i khi th i ti t thay

i

ho c sau khi ng a vaccine.
ND IODIN hòa loãng phun chùm lên gà, d ng c ch n nuôi, chu ng
tr i,…

di t m m b nh.

Men t ng tr ng

b sung các men tiêu hóa và phòng ch ng tiêu ch y

k phát sau khi gà m c hen.
Cách ch a b nh hen ghép
Tr

c khi ch a b nh cho m t àn gà b hen có bi u hi n b nh

ng

hô h p ta c n l u ý nh ng tri u ch ng sau.
N u gà b hen kèm theo m t s con b ngh o c li t chân có tri u ch ng
th n kinh, gà a phân xanh nhi u, kêu toóc toóc thì nhi u kh n ng gà b hen
ghép v i Newcastle nh ng do àn gà ã

c nh vaccine lasota nên b nh

bi u hi n không rõ, không i n hình khi ó c n nh vaccine Avinew ho c
tiêm H1 v i li u g p ôi. Sau ó dùng m t trong các lo i thu c sau Mardoxy
ho c Marenro 10 ho c Erimar ho c CRD MYCO pha l n v i MARPHASOLTh o d

c, i n gi i gluco- K-C cho u ng liên t c t 3 - 5 ngày k t h p b

sung men t ng tr ng vào th c n

ch ng r i lo n tiêu hóa.

N u gà b hen mà kèm theo bi u hi n r ng lông nhi u.
Gà kêu chíp chíp u i theo nhau ch y vòng tròn quanh chu ng, thì
nhi u kh n ng gà b hen ghép v i b nh n m ph i khi ó dùng MARDOXY
ho c ERYMAR pha l n v i MARPHASOL- Th o d

c,

i n gi i gluco- K-


16

C trong vòng 3 - 5 ngày k t h p cho gà u ng thêm KMnO4, CuSO4 v i li u 2
- 3 gam/lít n

c u ng.

N u gà b hen mà không có các bi u hi n trên và lây lan nhanh, th n
s ng to gà a ra phân ph t vàng,
tr ng bi n d ng,

i v i gà

th

ng

tr ng méo mó, nang

máu trong lòng khí qu n, khi dùng kháng sinh

i u tr

mà không th y b nh thuyên gi m, thì gà có th b hen ghép v i b nh viêm
thanh khí qu n truy n nhi m ILT ho c viêm ph qu n truy n nhi m IB. Khi
ó cho gà u ng vaccine ILT, IB v i li u g p ôi, sau ó dùng kháng sinh
Tylosin ho c Tetracyline
i n gi i B.comlex

t ng c

tiêu di t Mcoplasma
ng s c

ng th i cung c p thêm

kháng và b sung men t ng tr ng

vào th c n. N u gà b hen kèm theo a ra phân sáp, phân l n máu, phân tr ng
nh t khi ó nhi u kh n ng gà b hen ghép v i b nh c u trùng. Tr
này c n ti n hành i u tr song song hai bênh. Tr
Tetracyline ho c Tiamulin

ng h p

c tiên dùng Tylosin ho c

i u tr b nh hen và dùng Chlotetracyline

i u tr b nh c u trùng k t h p i n gi i, B.comlex, vitamin K giúp t ng

c

ng s c

tiêu hóa

kháng, ch ng xu t huy t

ng ru t. C n b sung thêm men

cung c p h vi sinh v t ch ng r i lo n tiêu hóa.

2.1.3. Ngu n g c,

c i m c a gà Hisex Brown

Gà Hisex brown (Hai-x ch b rao)
Ngu n g c: Hà Lan
c i m ngo i hình: gà con th

ng ph m có tính bi t (autosex) phân

bi t tr ng mái khi m i n : con mái lông nâu, con tr ng lông tr ng. Gà có thân
hình g n, mào c , v tr ng màu nâu.
Ch tiêu n ng su t:
S nl
Kh i l

ng tr ng: 280 - 290 qu /mái/n m.
ng tr ng: 60g.

Tiêu t n th c n cho 10 qu tr ng: 1500 - 1600g.


17

2.2. Tình hình nghiên c u trong n

c và n

c ngoài

2.2.1. Tình hình nghiên c u trong n

c

Nhìn chung ch n nuôi gia c m

n

c ta ang phát tri n khá nhanh và

ng, ch t l

ng và hi u qu . Khi ch n nuôi gà

v ng ch c c v quy mô, s n l
phát tri n m nh thì d ch b nh th
ph i gi i quy t vì nó có xu h

ng xuyên x y ra c ng là m t v n

l nc n

ng lan r ng, gây thi t h i không nh cho ngành

ch n nuôi và làm gi m hi u qu ch n nuôi.
Theo Ph m S L ng và cs (2002) [5] b nh CRD là m t b nh có kh
n ng lây lan r t l n.

M , b nh

c mô t l n

J.P.Delaplane và H.O.Stuart v i tên là b nh
Nam, b nh

ng hô h p mãn tính.

Vi t

ng hô h p mãn tính do Mycoplasma gallisepticum gây ra ã

c phát hi n t n m 1972 do các tác gi nh
1973). Tác gi

u tiên vào n m 1943 do

ã cho bi t b nh CRD có

ào Tr ng

t và cs (1972-

t t c các gi ng gà nuôi công

nghi p v i t l m c b nh khá cao. T

ng t nh v y nh ng nghiên c u sau

ó c a Lê V n N m (1999) [13] ã

a ra k t lu n r ng t t c các gi ng gà

nuôi t i các Xí nghi p
th p khác nhau, dao

phía B c i u b nhi m M.gallisepticum
ng t

0,82 - 11,97% trong

m c

cao,

ó cao nh t là gi ng

Plymouth (11,97 %) và th p nh t là gi ng Leghorn (0,82 %). Tác gi Ph m S
L ng và cs (2002) [5] trong nghiên c u v tình hình nhi m b nh CRD trên àn

gà nuôi công nghi p

t nh Tây nam b (1996) c ng

a ra m t k t qu là t t

c 8 tr i gà nuôi công nghi p t i các t nh C n Th , V nh Long, An Giang ã
ki m tra

u nhi m M.gallisepticum, t l m c b nh dao

Theo Nguy n H u V và Nguy n

c L u (2001) [18] tác nhân gây b nh là

Mycoplasma gallisepticum. T l nhi m b nh
th ng ph m) còn gà gi ng là 10%. T l

ng t 4,9 - 6,2 %.

mi n B c Vi t Nam là 51,6% (gà

tr ng gi m 20 - 30% khi gà m c b nh.

Nguy n Quang Tuyên và cs (1993) [17] cho bi t: b nh do
Mycoplasma gallisepticum gây ra th hi n b ng tri u ch ng ch y n

c