Giải pháp nhằm đẩy mạnh tiến độ xây dựng nông thôn mới huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên (Luận văn thạc sĩ)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

GI I PHÁP NH M
TI

Y M NH

XÂY D NG NÔNG THÔN M I HUY N
, T NH THÁI NGUYÊN

LU

KINH T NÔNG NGHI P

THÁI NGUYÊN - 2017


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

GI I PHÁP NH
Y M NH
XÂY D NG NÔNG THÔN M I HUY N
NH THÁI NGUYÊN

TI

Ngành: Kinh t Nông nghi p
Mã s : 60.62.01.15

LU

NÔNG NGHI P

N

ng d n khoa h c: TS. Nguy n Th Y n

THÁI NGUYÊN - 2017


i
L
ng:
S li u và k t qu nghiên c u trong lu

c

c s d ng ho c công b trong b t k công trình nào khác.
M is

cho vi c th c hi n lu

thông thông tin trích d n trong lu

cc
c ghi rõ ngu n g c.

Tác gi lu

ii
L IC
c s nh t trí c

i h c Nông Lâm Thái Nguyên, ban ch

nhi m khoa Kinh t và Phát tri n nông thôn t

hoàn thành lu

n hành nghiên c

tài

nông nghi p c a mình, ngoài s

n l c c g ng c a b

cs

nhi t tình c a nhi u

cá nhân và t p th .
Nhân d p này, tôi xin bày t lòng bi

ct is

, ch b o

t n tình c a các th y, cô giáo khoa Kinh t và Phát tri n nông thônih

ng

c bi t là s quan tâm, ch d n t n tình c a

cô giáo TS. Nguy n Th Y n

c ti

ng d n tôi trong su t quá trình

th c hi n lu
lòng bi
u ki

i các phòng ban c a huy n Phú

tôi trong quá trình nghiên c u và thu th p tài

li u ph c v cho lu
lòng bi

iv

ng viên tôi trong su t quá trình h c t p và nghiên c u.
M

uc g

ch và thi u sót nh

tránh kh i nh ng h n

nh khi th c hi n Lu

n c a quý Th y, Cô giáo và b

t mong nh
c.

M t l n n a, tôi xin chân thành c
Tác gi lu

cs


iii
M CL C

L

.............................................................................................. i

L IC

................................................................................................... ii

M C L C........................................................................................................ iii
DANH M C CÁC B NG............................................................................... vi

M

U .......................................................................................................... 1
................................................................................ 1
........................................................................................ 2
tài.......................................................................................... 2
.

.............. 3

lý lu n v nông thôn và xây d ng nông thôn m i ........................... 3
1.1.1. Nông thôn................................................................................................ 3
1.1.2. Xây d ng nông thôn m i ........................................................................ 5
pháp lý v xây d ng nông thôn m i ........................................... 14
1.2.

th c ti n v xây d ng nông thôn m t s huy n c a Vi t Nam........ 16

1.2.1. Xây d ng nông thôn m i t i huy n Ch M i t nh B c K n................. 16
1.2.2. Xây d ng nông thôn m i t i huy n Yên L p t nh Phú Th .................. 17
1.2.3. Xây d ng nông thôn m i t i huy n Ti n H i, t nh Thái Bình.............. 19
1.2.4. Bài h c kinh nghi m cho huy

nh Thái Nguyên .......... 20

1.3. M t s k t qu nghiên c u v xây d ng mô hình nông thôn m i ........... 23
.

NG, PH M VI, N I DUNG

PHÁP NGHIÊN C U................................................................................... 27
ng nghiên c u............................................................................... 27
2.2. Ph m vi nghiên c u.................................................................................. 27
2.2.1. V n i dung ........................................................................................... 27
2.2.2. V không gian ....................................................................................... 27
2.2.3. V Th i gian.......................................................................................... 27


iv
2.3. N i dung nghiên c u................................................................................ 27
u.......................................................................... 27
2.4.1.

p c n............................................................................ 27
u....................................................................... 28

2.5. H th ng ch tiêu nghiên c u ................................................................... 31
2.5.1. Nhóm ch

u ngu n v n th c hi

2.5.2. Nhóm ch tiêu tiêu phân tích bi

.......... 31

ng theo th i gian......................... 31

. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ........................ 33
m c a huy

- t nh Thái Nguyên .............................. 33

u ki n t nhiên - kinh t xã h i........................................................ 33
u ki n kinh t - xã h i...................................................................... 36
3.2. Th c tr ng xây d ng nông thôn m i t i huy

nh

Thái Nguyên.................................................................................................... 38
3.2.1. Quy ho ch và phát tri n quy ho ch....................................................... 38
3.2.2. H t ng - kinh t xã h i......................................................................... 40
3.2.3. Kinh t và t ch c s n xu t ................................................................... 48
- xã h i .................................................................................... 50
3.2.5. H th ng chính tr - an ninh xã h i ....................................................... 55
3.2.6. Các y u t

n xây d ng nông thôn m i huy n Phú

nh Thái Nguyên................................................................................ 56
3.3. Nh ng k t qu
3.3.1. Nh ng k t qu

c, t n t i h n ch và nguyên nhân ....................... 70
c ........................................................................ 70

3.3.2. T n t i, h n ch ..................................................................................... 71
3.3.3. Nguyên nhân c a t n t i, h n ch trong xây d ng NTM huy n
....................................................................................................... 72

v
3.4. M t s gi i pháp ch y u nh

y m nh th c hi

xây d ng nông thôn m i t i huy
3.4.1.

ng công tác ch

nh Thái Nguyên ................ 74
o, giám sát, t ch c th c hi n................... 75

3.4.2. Th c hi n t t công tác tuyên truy n, v
3.4.3.
3.4.4.

ng..................................... 75

ng các ngu n l c.......................................................... 76
y m nh công tác phát tri n s n xu t nông nghi

o ngh

ng nông thôn ................................................................................... 76
-

........................................................................... 77

TÀI LI U THAM KH O ........................................................................... 81

PH L C ....................................................................................................... 82


vi
DANH M C CÁC B NG

B ng 3.1.

Tình hình s d

B ng 3.2.

Th c tr ng tiêu chí quy ho ch và phát tri n quy ho ch c a
huy

t huy

-2016 ......... 35

........................................................................ 39

B ng 3.3. Th c tr ng tiêu chí h t ng kinh t - xã h i c a huy n
........................................................................41
B ng 3.4.

Th c tr ng ch tiêu các nhân t kinh t và t ch c s n xu t
c a huy

................................................................. 48

B ng 3.5.

Th c tr

B ng 3.6.

Th c tr ng tiêu chí h th ng ch nh tr - an ninh x h i .............. 55

B ng 3.7. Ch
B ng 3.8.

Nh n th c c

- xã h i c a huy

c p huy n và c

....... 51

....... 63

i dân v xây d ng nông thôn m i............... 66

B ng 3.9. K t qu t ng h p v n th c hi n xây d
NTM (t
B ng 3.10.

-2016) ........................................................ 67
a chuyên gia v nh

trong xây

d ng nông thôn m i .................................................................... 68


1
M

U

Xây d ng nông thôn m i là ch

n, là s nghi p cách m ng c a

ng, toàn dân và c a c h th ng chính tr .

c tiêu, yêu c u

c p bách cho s phát tri n b n v ng, có t m chi

c bi t trong giai

n hi n nay. Xây d ng nông thôn m i mang tính th i s
quan tâm c

i dân

c bi t là c

c nông thôn.

Phát tri n nông nghi
u, có vai trò quy

còn là m i quan tâm hàng
i v i vi c

nh kinh t xã h

c trong th i k
ng ta kh

cs

c. Trong

lên ch

i,

nh xây d ng NTM là m t nhi m v quan tr

nh

ng phát tri n kinh t xã h i c
c

c. Ngh quy

i h i l n th XI

ng, nhi m v c a xây d

2020 là: ti p t c tri
m t ng vùng theo các

ng NTM phù h p v
th , v ng ch c trong t
n s c c a nông thôn Vi t Nam.

-

.

c
n, gi


2

- H th ng hóa m t s v

lý lu n và th c ti n v nông thôn và xây

d ng nông thôn m i.
-

c tr ng quá trình xây d ng nông thôn m i huy n Phú
n 2014-2016.
nh các y u t

n xây d ng nông thôn m i

huy n

n 2014-2016.
xu t gi i pháp ch y
huy

y m nh quá trình xây d ng nông thôn m i
n 2018-2020.

tài
n
K t qu nghiên c u c

tài là tài li u khoa h c có giá tr cho vi c

nghiên c u, tham kh o trong vi c gi ng d y, h c t p t i các

ng, các vi n

nghiên c u v kinh t nông nghi p và phát tri n nông thôn.
c ti n
N

tài là tài li u tham kh o h u ích cho các c p, các ngành

c a huy

nh Thái Nguyên nói riêng và các huy n mi n núi nói
nh

n xây d ng nông thôn m i.

N i dung c

cho các nhà ho

sách, các B , Ngành có liên quan xem xét, b
vi

ng ngu n l c c

nh chính

chính sách trong

ng trong xây d ng nông thôn m i.


3

lý lu n v nông thôn và xây d ng nông thôn m i
1.1.1. Nông thôn
1.1.1.1. Khái ni m nông thôn

.

.

nông dân

1.1.1.2
n

nông dân là chính.


4
Nông thôn có

u ki n thu n

Dân c

1.1.1.3.
c, th c ph

i s ng c a

i dân; cung c p nguyên li u cho công nghi p và xu t kh u; cung c p
hàng hóa cho xu t kh u; cung c
ng r ng l

ng cho công nghi p và thành th ; th

tiêu th nh ng s n ph m c a công nghi p và d ch v .

Phát tri n nông thôn s góp ph n t o ra nh ng ti
không th thi u b

quan tr ng

m th ng l i cho ti n trình công nghi p hóa, hi

i

c.
Phát tri n nông thôn s góp ph n th c hi n có hi u qu quá trình công
nghi p hóa, hi
u kinh t

i hóa t i ch . Các ho

ng

nông thôn tr

ng chuy n d

ng
ng có hi u


5
qu . V

vi

ng s

u
p, c i thi n t

s ng v t ch t và tinh th n c a m i t ng l
l ch kinh t

i

m s c ép c a s chênh

i s ng gi a thành th và nông thôn, gi a vùng phát tri n và

vùng kém phát tri n.
Phát tri n nông thôn s góp ph n to l n trong vi c b o v và s d ng
ti t ki m, hi u qu tài nguyên thiên nhiên và b o v
t o

v t ch t cho s phát tri

ng sinh thái; S

nông thôn.

Phát tri n nông thôn s góp ph n quy

nh s th ng l i c a ch

xã h i

nh kinh t ,

chính tr , xã h i c

c. Phát tri n nông thôn g n li n v i phát tri n xã

h

và ki

ng t

ng xã h i ch

t nông thôn có kinh t

i s ng

v v t ch t, yên vui v tinh th n s là m t nhân t quy
ch c tr

nh c ng c v ng

a lòng dân, th t ch t m i liên minh công - nông, b
s cm

im

i b t c hình th
và b o v

m cho

nc am ik
th ng l i c a vi c gi v ng

c l p dân t c, ch quy n l i ích qu c gia và xây d ng thành công

ch

c ta.

1.1.2. Xây d ng nông thôn m i
1.1.2.1. Nông thôn m i
t s di n gi i và phân tích v khái ni m th nào là nông thôn
m i. Nông thôn m

c tiên ph i là nông thôn ch không ph i là th t

nông thôn m i ch không ph i nông thôn truy n th ng. N u so sánh gi a nông
thôn m i và nông thôn truy n th ng, thì nông thôn m i ph
ch

i.

u và


6
ng Chính ph

s

t nh

-TTg v B tiêu chí qu c gia v nông thôn m i g m 19 tiêu chí là:

Tiêu chí v quy ho ch và th c hi n quy ho ch; Tiêu chí v giao thông; tiêu chí
v th y l i; Tiêu chí v

ng h

v t ch

hóa; Tiêu chí ch nông thôn; Tiêu chí v

n; Tiêu chí v nhà

Tiêu chí v y t ; Tiêu chí v

ng; Tiêu chí v h

th ng t ch c chính tr - xã h i v ng m nh; Tiêu chí v an ninh, tr t t xã h i.
54/2009/TT-BNNPTNT, ngày 21/8/2009 c a B Nông
nghi p và Phát tri n nông thôn v
v nông thôn m

ng d n th c hi n B tiêu chí qu c gia

nh t

tr c thu

u 3: Ch t ch UBND các t nh, thành ph

b sung thêm tiêu chí ho

các tiêu chí cho phù h p v
c th

nh m

tc a

u ki n c th c

nh trong B tiêu chí qu c gia.

T B tiêu chí qu c gia v nông thôn m

nh c a B Nông

nghi p và Phát tri n nông thôn, chúng ta th y nông thôn m i là nông thôn toàn
di n bao g m t t c
b ov

c t kinh t , xã h

n qu c phòng, an ninh và

ng sinh thái và ph i phù h p v

u ki n t nhiên, kinh t - xã

h i c a t ng vùng.
a Th
nh s

ng Chính ph ban hành Quy t

-TTg v phê duy

d ng nông thôn m

c tiêu Qu c gia v xây

n 2010 - 2020. T i quy

chung c
c u h t ng kinh t - xã h i t

nh này, m c tiêu

ng nông thôn m i có k t
c hi

i;

u kinh t và các hình

th c t ch c s n xu t h p lý, g n nông nghi p v i phát tri n nhanh công

nghi p, d ch v ; g n phát tri n nông thôn v

theo quy ho ch; xã h i


7
nông thôn dân ch ,

nh, giàu b n s

c b o v ; an ninh tr t t

ng sinh

c gi v

c

i s ng v t ch t và tinh th n
ng xã h i ch

v y, nông thôn m i là nông thôn có k t c u h t ng kinh t - xã h i
hi

u kinh t và các hình th c t ch c s n xu t h p lý, xã h i dân ch ,
nh, giàu b n s

i s ng v t ch t, tinh th
c b o v , an ninh tr t t

1.1.2.2. Khái ni m xây d ng nông thôn m i

-

- xã

nông

c gi v ng.

c nâng


8

60%).

-

-

2015). Xu

- nông thôn.


9

g cao.

- nông thôn.

- nông thôn làm

Hai là,

Ba là, nhanh chóng

c nông thôn phát tri n, theo k p v i s phát

-TTg ngày

-


10
1.1.2.4. N i dung xây d ng nông thôn m i

-

-

-


11

-TT-DL.

-TT-DL.

c.


12

nông thôn.

*
-TT-DL.


13

-TT-DL.

-TT-DL.

Khôn

-


14

1.

pháp lý v xây d ng nông thôn m i

1.1.3.1. Nguyên t c xây d ng nông thôn m i

ch s 26/2011/TTLT-BNNPTNT-BKH T-BTC,
Liên b Nông nghi p và phát tri n nông thôn, K
ho

Tài chính) v

ng d n m t s n i dung th c hi n Quy t

-TTg ngày 04/6/2010 c a Th

ng Chính ph v phê duy t

c tiêu qu c gia xây d ng nông thôn m

n 2010 - 2020

ra 6 nguyên t c trong xây d ng nông thôn m
(1). Các n i dung, ho
m i ph

ng c

ng nông thôn

ng t i m c tiêu th c hi n 19 tiêu chí c a B tiêu chí qu c gia v

nông thôn m i ban hành t i Quy
2009 c a Th

nh s

-

ng Chính ph .

(2). Phát huy vai trò ch th c a c
ng, ban hành các tiêu chí, quy chu n, chính
h tr
th do chính c

o cán b
i dân

ng d n th c hi n. Các ho
thôn, xã bàn b c dân ch

quy

ng c
nh

và t ch c th c hi n.
(3). K th a và l

c tiêu qu

trình h tr có m

a

bàn nông thôn.
(4). Th c hi
ho ch phát tri n kinh t xã h i c

ng nông thôn m i ph i g n v i k
m


15
b o th c hi n các quy ho ch xây d ng nông thôn m

c c p có th m

quy n xây d ng.
(5). Công khai, minh b ch v qu n lý, s d ng các ngu n l
ng phân c p, trao quy n cho c p xã qu n lý và t ch c th c hi n các công
trình, d án c
ch c

ng nông thôn m i; phát huy vai trò làm
i dân và c

ng, th c hi n dân ch

trong quá trình l p

k ho ch, t ch c th c hi n và giám sá
(6). Xây d ng nông thôn m i là nhi m v c a c h th ng chính tr và
toàn xã h i; c p

ng, chính quy

trình xây d ng quy ho

u hành quá

án, k ho ch, và t ch c th c hi n. M t tr n T

qu c và các t ch c chính tr , xã h i v

ng m i t ng l p nhân dân phát

huy vai trò ch th trong xây d ng nông thôn m i.
c xây d ng nông thôn m i
ch s 26/2011/TTLT-BNNPTNTa BNNPTNT, B K ho

-BTC

ut

Tài chính

c xây d ng nông thôn m
c 1: Thành l p h th ng qu n lý, th c hi n.
c 2: T ch c thông tin tuyên truy n v th c hi
d ng nông thôn m i.
c 3: Kh

c tr ng nông thôn theo 19 tiêu chí c a B

tiêu chí qu c gia nông thôn m i.
c 4: Xây d ng quy ho ch nông thôn m i c a xã
c 5: L p, phê duy
c 6: T ch c th c hi

.

án xây d ng nông thôn m i c a xã.
án.
tình hình th c hi


16
th c ti n v xây d ng nông thôn

m t s huy n c a Vi t Nam

1.2.1. Xây d ng nông thôn m i t i huy n Ch M i t nh B c K n
Huy n Ch M i là huy n mi n núi n m

phía Nam t nh B c K n g m

hành chính c p xã, th tr n, có t ng di
ch y

a hình

d c l n, chia c t ph c t

cao trung bình t

400- 800m.
S n xu t nông lâm nghi p ch y u theo kinh t h

i

c s n xu t truy n th ng tr ng tr
d ch v v i quy mô nh

u th công nghi p,

c phát tri n r ng kh p.

Huy n ch m i n m trên tr c qu c l 3 n i Hà N i - Thái Nguyên B c K n - Cao B ng, Ch M i là huy

u ki n v v

a lý thu n l i

b c nh t trong các huy n c a t nh B c K n.
Tuy là m t huy n thu c m t trong nh ng t nh nghèo nh t c a c
ib

c vào xây d ng nông thôn m i, huy n Ch M i

t nh B c K n g

nh ng ch tiêu xây d ng nông

thôn m i, th m chí có nh ng ch

và Ch M i nói riêng r
Công tác l

iv

án quy ho

8/2011 huy

ng mi n núi nói chung

th c hi n thành công.
c tri n khai th c hi n t tháng 5/2011

Ban qu n lý d án xã ph i k t h

m

c,

n th c hi

n tháng

t xong nhi m v quy ho ch xây d ng nông thôn
nh
án quy ho

án quy ho ch
t ch

nh t i

13/2011/TTLT-BXD-BNNPTNT-BTN&MT ngày 28/10/2011,
n h t tháng 9/2013 phê duy

án xây d ng nông thôn m i cho


17
án quy ho

c niêm yêt công khai t i tr s

toàn th nhân dân bi t.
c tr ng xây d
t nh
giáo d

a bàn huy n,
xã hoàn thành ph c p

ng h c các c

t chu

t chu n qu c

gia v y t , t l nhân dân tham gia các hình th c b o hi m y t ngày càng
t 97%

ng tr

ng tr c thôn,
t chu n; Th c hi n kiên c hóa kênh

h

s

d

i qu

117/159 thôn có an ninh, tr t t xã h
10-

t 95,5% toàn huy n;

c gi v ng; Toàn huy

t t 6-9 tiê
y có th kh

th ng chính tr , s

t 4 tiêu chí.

nh v i s quy t tâm cao, s vào cu c c a c h

ng thu

c s c m nh

t ng h p trong toàn dân tham gia th c hi
trình xây d
khích l , t

ng l

t

ng NTM. Do

a bàn huy
huy n Ch M i v

c k t qu
m so v i các huy n khác

a bàn t nh B c K n.
1.2.2. Xây d ng nông thôn m i t i huy n Yên L p t nh Phú Th
Sau m t th i gian b t tay vào ch

ng NTM, di n m o

nông thôn c a huy n Yên L
ch t c

c nâng cao rõ r

c a huy
ng
thu n ti
s n xu

i s ng kinh t và v t

c nâng cao, h th

v t ch t
ng giao thông nông thôn

c kiên c hóa, nâng c p, c i thi
c bi t t

u ki n thu n l i cho vi
i dân.

i