Đánh giá thực trạng thực trạng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hóa học và ảnh hưởng của nó đến môi trường đất trồng chè tại xã Minh Lập, Huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

NGUY N THU TRANG

Tên

tài:
ÁNH GIÁ TH C TR NG S

D NG THU C B O V TH C V T,

PHÂN BÓN HÓA H C VÀ NH H

NG C A NÓ

T TR NG CHÈ T I XÃ MINH L P, HUY N

N MÔI TR
NG H ,

T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành

Khoa
Khóa h c

IH C

: Chính quy
: a chính môi tr ng
: Qu n lý tài nguyên
: 2011 - 2015

Thái Nguyên, 2015

NG


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

NGUY N THU TRANG

Tên

tài:
ÁNH GIÁ TH C TR NG S

D NG THU C B O V TH C V T,

PHÂN BÓN HÓA H C VÀ NH H

NG C A NÓ

T TR NG CHÈ T I XÃ MINH L P, HUY N

N MÔI TR
NG H ,

T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khóa h c
Gi ng viên h ng d n

IH C

: Chính quy
: a chính môi tr ng
: K43 – CMT N01
: Qu n lý tài nguyên
: 2011 - 2015
: TS. Nguy n
c Nhu n

Thái Nguyên, 2015

NG


i

L IC M

N

Trong th i gian nghiên c u và hoàn thành khoá lu n t t nghi p
ngoài s c g ng c a b n thân, tôi còn nh n
các cá nhân trong và ngoài tr

i h c,

c s quan tâm giúp

c a

ng.

Qua ây tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c t i toàn th các th y cô giáo
trong khoa Qu n lý tài nguyên cùng toàn th các th y cô giáo trong tr

ng

i h c Nông lâm Thái Nguyên ã dìu d t, d y d tôi trong quá trình h c t p

tr

ng.
t

c k t qu này tôi xin trân thành c m n th y T.S Nguy n

c Nhu n – gi ng viên khoa Qu n lý tài nguyên – Giáo viên h
trong quá trình th c t p. Th y ã quan tâm, giúp
v

ng m c, h

ng d n t n tình cho tôi

ng d n tôi

, ch b o, tháo g nh ng

tôi có th hoàn thành báo cáo

th c t p t t nghi p v i k t qu t t nh t. Th y luôn theo dõi sát sao quá
trình th c t p và c ng là ng

i truy n

ng l c giúp tôi hoàn thành t t

t

th c t p c a mình.
Tôi xin chân thành c m n s giúp
con

xã Minh L p - huy n

c a lãnh

o, cán b và bà

ng H - t nh Thái Nguyên; các cán b và bà

con trong xã ã t o m i i u ki n thu n l i

tôi hoàn thành t t n i dung

tài này.
Tôi xin chân thành c m n gia ình và b n bè ã quan tâm,
giúp

ng viên,

tôi trong su t quá trình th c t p và hoàn thành khoá lu n t t nghi p

c a mình.
Xin chân thành c m n!
Thái nguyên, ngày...tháng 05 n m 2015
Sinh viên

ii

DANH M C B NG
Trang
B ng 2.1: Di n tích, s n l ng chè c a m t s vùng tr ng chè ch y u

Vi t

Nam trong nh ng n m g n ây (s li u trung bình) ..................................15
B ng 2.2: L ng phân bón tiêu th trên toàn th gi i (

n v : tri u t n) .............19

B ng 3.1: Các ch tiêu và ph ng pháp th nghi m so sánh ...................................29
B ng 4.1: Tài nguyên

t.............................................................................................31

B ng 4.2: Di n tích, n ng su t và s n l

ng chè c a xã Minh L p giai o n 2011-

2013.................................................................................................................38
B ng 4.3: S c s kinh doanh , buôn bán thu c BVTV và Phân hóa h c ............40
B ng 4.4: các lo i thu c mà ng

i dân s d ng cho cây chè ..................................41

B ng 4.5: Tình hình s d ng thu c BVTV c a ng

i dân ......................................42

B ng 4.6: Nhu c u s d ng phân bón c a khu v c ..................................................43
B ng 4.7: Tình hình s d ng phân bón c a khu v c ................................................44
B ng 4.8: Ng

i dân và nh ng v n

liên quan t i thu c BVTV và phân hóa h c

.........................................................................................................................44
B ng 4.9: Ki n th c c a ng i dân khi ch n th i ti t i phun thu c BVTV cho
cây tr ng. ........................................................................................................46
B ng 4.10: Hi u bi t v

i u ki n

m b o s c kh e trong s d ng thu c BVTV

.........................................................................................................................47
B ng 4.11: Th c tr ng s d ng b o h lao

ng khi phun thu c BVTV và s

d ng phân hóa h c c a ng i dân trong khu v c .......................................48
B ng 4.12: M c

hi u bi t v cách pha thu c BVTV và s d ng phân bón c a

ng i dân tr

c khi s d ng .........................................................................49

B ng 4.13: Cách x lý bao bì thu c BVTV và phân hóa h c sau khi s d ng c a
ng i dân ........................................................................................................50


iii

B ng 4.14: M c

tham gia bu i t p hu n s d ng thu c BVTV, BVMT và nh n

th c c a ng i dân
B ng 4.15: ánh giá n ng

i v i vi c s d ng thu c BVTV .............................51
pH, Nts, Pts

t t i xã Minh L p theo tiêu chu n Vi t

Nam. ................................................................................................................52
B ng 4.16:

ánh giá l

mùn cho

t

ng mùn trong

t t i xã Minh L p theo thang ánh giá

i núi Vi t Nam .....................................................................55

B ng 4.17: Thang ánh giá mùn cho

i núi Vi t Nam...........................................56

B ng 4.18: B ng k t qu phân tích d l

ng thu c BVTV t i xã Minh L p ......56

B ng 4.19: Th c tr ng các tri u ch ng c n ng c a ng i dân có th b nh h

ng

do s d ng thu c BVTV và phân hóa h c ..................................................57
B ng 4.20: T l m t s b nh th ng g p có th b nh h ng do s d ng thu c
BVTV và phân hóa h c t i xã Minh L p – Huy n

ng H - T nh Thái

Nguyên............................................................................................................58
B ng 4.21: Hi n trang môi tr

ng khu v c nghiên c u...........................................59

iv

DANH M C HÌNH
Trang
Hình 2.1: Con

ng di chuy n c a thu c BVTV trong môi tr

ng

t ..............23


v

DANH M C T

CH

VI T T T

VI T T T

Ý NGH A

BVTV

B nông nghi p và phát tri n nông thôn

BVMT

B o v môi tr

BVTV

B o v th c v t

HCBVTV

Hóa ch t b o v th c v t

HST

H sinh thái

KHKT

Khoa h c k thu t

FAO

T ch c nông l

Nts

ng

ng Th gi i

m t ng s

Pts

Lân t ng s

TCMT

Tiêu chu n môi tr

UBND

y Ban Nhân Dân

ng

WTO

T ch c Y t Th Gi i

HCBVTV

H p ch t b o v th c v t


vi

M CL C
Trang
L I C M N ................................................................................................................ 1
DANH M C B NG .....................................................................................................ii

DANH M C HÌNH .....................................................................................................iv
DANH M C T VI T T T ....................................................................................... v
M C L C .....................................................................................................................vi
PH N 1: M

U ...................................................................................................... 1

1.1. Tính c p thi t c a

tài.......................................................................................... 1

1.2. M c ích nghiên c u .............................................................................................. 2
1.3. Yêu c u c a

tài ................................................................................................... 3

PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U ......................................................................... 4
2.1. C s khoa h c........................................................................................................ 4
2.1.1. C s lý lu n ........................................................................................................ 4
2.1.2. C s pháp lý .....................................................................................................10
2.2. T ng quan v
2.2.1. Các lo i

t tr ng chè..................................................................................11
t tr ng chè chính .............................................................................11

2.2.2. Yêu c u v tính ch t c a

t tr ng chè ............................................................12

2.3. C s th c ti n ......................................................................................................14
2.3.1. Tình hình s n xu t và tiêu th chè trên th gi i ..............................................14
2.3.2. Tình hình s n xu t và tiêu th chè Vi t Nam ..............................................14
2.3.3. Tình hình s d ng thu c BVTV trên th gi i ................................................16
2.3.4. Tình hình s thu c BVTV Vi t Nam ...........................................................16
2.3.5. Tình hình s d ng phân bón hóa h c trên th gi i ........................................19
2.3.6. Tình hình s d ng phân bón hóa h c Vi t Nam .........................................20
2.4. M t s nghiên c u v
môi tr

ng

nh h ng c a thu c BVTV và phân bón hóa h c

n

t và s c kh e con ng i .......................................................21


vii

2.4.1. Con

ng thâm nh p vào c th c a thu c BVTV ......................................21

2.4.2. nh h ng c a thu c BVTV n môi tr ng t và s c kh e con ng i .................22
2.4.3.

nh h ng c a phân bón hóa h c

n môi tr

ng

t và s c kh e con

ng i ...............................................................................................................24
PH N 3:

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

.........................................................................................................................26
3.1.

it

3.1.1.

ng, ph m vi nghiên c u ...........................................................................26

it

ng nghiên c u........................................................................................26

3.1.2. Ph m vi nghiên c u ...........................................................................................26
3.2.

a i m và th i gian nghiên c u .......................................................................26

3.3. N i dung nghiên c u ............................................................................................26
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u .....................................................................................26

3.4.1. Ph ng pháp k th a .........................................................................................26
3.4.2. Ph ng pháp thu th p s li u th c p..............................................................27
3.4.3. Ph ng pháp thu th p s li u s c p ...............................................................27
3.4.4. Ph ng pháp i u tra xã h i h c ......................................................................27
3.4.5. Ph ng pháp l y m u phân tích .......................................................................28
3.4.6. Ph ng pháp phân tích m u trong phòng thí nghi m ....................................28
3.4.7. Ph ng pháp phân tích t ng h p và x lý s li u ..........................................29
3.4.8. Ph ng pháp so sánh.........................................................................................29
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ..................................30
4.1. i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã Minh L p –Huy n

ng H - T nh

Thái Nguyên ...................................................................................................30
4.1.1. i u ki n t nhiên, tài nguyên thiên nhiên .....................................................30
4.1.2. i u ki n kinh t - xã h i ..................................................................................32
4.2.Th c tr ng s n xu t chè t i xã Minh L p –Huy n

ng H - T nh Thái

Nguyên............................................................................................................37

viii

4.3. Tình hình qu n lý s d ng thu c BVTV và phân hóa h c cho cây chè t i khu
v c i u tra .....................................................................................................38
4.3.1. Tình hình qu n lý thu c BVTV và phân hóa h c cho cây chè t i khu v c
i u tra ............................................................................................................38
4.3.2. Công tác tuyên truy n, giáo d c pháp lu t v qu n lý, s d ng thu c BVTV
và phân hóa h c c a khu v c v c xã Minh L p- Huy n

ng H - T nh

Thái Nguyên ...................................................................................................39
4.3.3. Tình hình qu n lý kinh doanh. Buôn bán thu c BVTV và phân hóa h c trên
a bàn xã Minh L p – Huy n

ng H - T nh Thái Nguyên ..................40

4.4. Th c tr ng s d ng và hi u bi t c a ng i dân v thu c BVTV và phân hóa
h c ...................................................................................................................41
4.4.1. Tình hình s d ng thu c BVTV cho cây chè t i khu v c i u tra ...............41
4.4.2.Tình hình s d ng phân hóa h c cho cây chè t i khu v c i u tra ................43
4.4.3. Th c tr ng hi u bi t và cách s d ng c a ng i dân v thu c BVTV ........44
4.5. ánh giá nh h
4.6. nh h
4.7.

ng c a thu c BVTV và phân hóa h c t i môi tr

ng

t. .52

ng c a thu c BVTV và phân hóa h c t i s c kh e con ng i ........56

xu t m t s bi n pháp s d ng h p lý thu c BVTV và phân bón hóa h c
.........................................................................................................................59

4.7.1. Bi n pháp s d ng h p lý thu c BVTV ..........................................................59
4.7.2. Các cách bón phân h p lý cho cây chè............................................................61
PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ...............................................................64
5.1. K t lu n ..................................................................................................................64
5.2. Ki n ngh ...............................................................................................................65
TÀI LI U THAM KH O .......................................................................................67
PH L C


1

PH N 1
M

1.1. Tính c p thi t c a
X a nay khi nói

U

tài
n trà Vi t, ng

i ta th

ng hay ngh ngay

Thái Nguyên. V i di n tích tr ng chè kho ng 17.660 ha,
(sau Lâm
Nam.

ng th hai c n

ng), Thái Nguyên n m trong vùng tr ng chè lâu
c thiên nhiên u ãi v khí h u và

i c a Vi t

c coi là cây kinh t m i

nh n c a t nh Thái Nguyên. S n ph m chè là th c u ng có giá tr dinh d

n

c ngoài,

c tiêu th trong n

c

t ai, Thái nguyên có nhi u

kh n ng phát tri n nghành tr ng chè. Cây chè

cao, nó không ch

n trà

ng

c mà còn là m t hàng xu t kh u ra

a l i l i nhu n cao cho n n kinh t n

c nhà. V í khí h u nhi t

i m m a nhi u, Thái Nguyên có nhi u ti m n ng phát tri n nghành tr ng
chè nh ng ây c ng là i u ki n thu n l i cho s phát tri n c a cây tr ng
nh ng c ng r t thu n l i cho s phát sinh, phát tri n c a sâu b nh, c d i
gây h i.
Ph

ng pháp ph bi n c a ng

i dân khi cây tr ng xu t hi n sâu b nh

là s d ng thu c BVTV. V i kh n ng di t tr d ch h i nhanh, d s d ng có
th ng n ch n các

t d ch trong th i gian ng n, có hi u qu m i lúc m i n i,

d dàng mua bán trao

i, ôi khi thu c BVTB còn là gi i pháp duy nh t. N u

s d ng úng m c ích, úng k thu t và có s ch
s

o

ng b , thu c BVTV

em l i hi u qu t t trong qu n lý d ch h i cây tr ng và b o v nông s n.

Do v y vi c s d ng thu c b o v th c v t

phòng tr sâu h i, d ch b nh

b o v cây tr ng v n là bi n pháp quan tr ng và ch y u. Cùng v i thu c
BVTV thì phân bón hóa h c c ng là y u t r t quan tr ng
tri n m t cách thu n l i, cho hi u qu n ng su t cao.

cây tr ng phát


2

Thu c BVTV và phân hóa h c là m t trong nh ng ch t hóa h c do con
ng

i t o ra, ngoài nh ng m t l i nó c ng gây ra nh ng nh h

kh n do quá l m d ng gây ra nh ng nh h

c bi t là môi tr
l

ng

t.

ây là v n

ng tr m tr ng
c n

ng phân bón hóa h c và thu c BVTV

nh ng h l y t i môi tr
v n

ô nhi m môi tr

ng và khó

n môi tr

ng

c quan tâm, vì m i n m
c s d ng là không h nh ,

ng là không th tránh kh i. Nh ng n m g n ây,
ng trong s n xu t nông nghi p ã và ang

nhà khoa h c và các nhà qu n lý môi tr

c các

ng quan tâm. Tuy nhiên th c tr ng

ngày càng tr m tr ng và ã tr thành “v n n n” vì luôn thi u các bi n pháp và
ch tài c th . Minh L p là m t trong s nh ng vùng s n xu t chè
giá là vùng
trên

t s n xu t chè ngon

t Minh L p t tr

ng

c bi t

Thái Nguyên. Cây chè ã có m t

c n m 1960, v i th nh

i dân l i có kinh nghi m tr ng chè nên chè

khó l n, ó là lo i chè r t

m và n nh h

ng không t t
Xu t phát t v n

n môi tr
trên,

ng, khí h u phù h p,

ây có h

ng v

c tr ng

ng. Tuy nhiên vi c l m d ng thu c

BVTV và phân hóa h c trong vài n m g n âyc a ng
nh h

c ánh

i dân ã gây ra nh ng

ng.
cs

ng ý c a Ban giám hi u tr

ng

i

h c Nông Lâm Thái Nguyên, Khoa Qu n lý tài nguyên, tôi ã ti n hành th c
hi n

tài: “ ánh giá th c tr ng th c tr ng s d ng thu c b o v th c v t,

phân bón hóa h c và nh h
xã Minh L p, Huy n

ng c a nó

n môi tr

ng

t tr ng chè t i

ng H , T nh Thái Nguyên”.

1.2. M c ích nghiên c u
- ánh giá i u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c a

a ph

ng.

- ánh giá hi u bi t, tình hình s d ng thu c BVTV, phân bón hóa h c
và nh h
tr

ng

ng c a vi c ô nhi m thu c BVTV, phân bón hóa h c
t c ng nh t i s c kh e c a ng

i dân.

n môi


3

- Nghiên c u nh h
n

ng c a vi c x d ng thu c BVTV và phân hóa h c

c i m, tính ch t c a
- Trên c s

t.

ánh giá

xu t các bi n pháp nh m gi m thi u ô

nhi m do thu c BVTV và phân bón hóa h c, nâng cao ý th c ng

i dân c ng

nh hi u qu công tác qu n lý thu c BVTV, phân bón hóa h c t i

a ph

1.3. Yêu c u c a
-

tài

tài nghiên c u trên c s các thông tin, s li u, tài li u i u tra

ph i trung th c, chính xác,

mb o

- Vi c phân tích m u ph i
trên

tin c y.

m b o úng quy trình k thu t.

ánh giá úng th c tr ng s d ng thu c BVTV và phân bón hoá h c

a bàn nghiên c u.
- Các

c a

ng.

a ph

ngh , ki n ngh ph i có tính kh thi v i i u ki n kinh t xã h i
ng.


4

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c
2.1.1. C s lý lu n
* Khái ni m
quy n b bi n

t: "

t hay th nh

i t nhiên d

i tác

ng là l p ngoài cùng c a th ch

ng t ng h p c a n

c, không khí,

sinh v t".
Các thành ph n chính c a

t là ch t khoáng, n

các lo i sinh v t t vi sinh v t cho
chính c a

t

n côn trùng, chân

c tr ng, xem xét m t ph u di n

th th y s phân t ng c u trúc t trên xu ng d
- T ng th m m c và r c
- T ng mùn th
ng c a

t v.v... Thành ph n

c trình bày trong hình sau:

t có c u trúc hình thái r t

d

c, không khí, mùn và

t có

i nh sau:

c phân hu

m c

khác nhau.

ng có m u th m h n, t p trung các ch t h u c và dinh

t.

- T ng r a trôi do m t ph n v t ch t b r a trôi xu ng t ng d

i.

- T ng tích t ch a các ch t hoà tan và h t sét b r a trôi t t ng trên.
- T ng á m b bi n

i ít nhi u nh ng v n gi

- T ng á g c ch a b phong hoá ho c bi n
* Khái ni m ch t

c c u t o c a á.

i. [15].

c:

Là nh ng ch t khi xâm nh p vào c th sinh v t m t l
gây bi n

ng nh c ng có th

i sâu s c v c u trúc hay ch c n ng trong c th sinh v t, phá h y

nghiêm tr ng ch c n ng c a c th làm cho sinh v t ng
(Nguy n

c Th nh và cs, 2010) [8].

* Khái ni m v

c tính:

c tính: Là kh n ng gây
m t l

ng nh t

nh c a ch t

Bách Khoa Vi t Nam:
sinh v t.

c ho c ch t.

c tính

c c a m t ch t

i v i c th sinh v t

c ó(Tr n Oánh, 2007) [6]. Theo t

c tính là tính gây

c chia ra các d ng:

c c a m t ch t

i n

i v i c th


5

c c p tính: Ch t

-

c xâm nh p vào c th sinh v t gây nhi m

t c thì, ký hi u LD50 (Letal Dosis 50), bi u th l
1kg tr ng l

c (mg)

iv i

ng c th có th gây ch t 50% cá th v t thí nghi m (th

ng là

chu t ho c th ). N u ch t
thì

ng ch t

c l n v i không khí (h i

c hay

c ký hi u LC50 (Letal Concentration 50) bi u th l

trong m t m3 không khí ho c m t lít n

c mãn tính (

c tr

c th , kh n ng gây

trong n

ng ch t

c)

c (mg)

c có th gây ch t 50% cá th thí

nghi m. LD50 và LC50 càng th p ch ng t
-

c

c c p tính càng cao.

ng di n): Ch kh n ng tích l y ch t

c trong

t bi n, gây ung th ho c quái thai, d d ng. (Tr n

Oánh, 2007) [6].
* Khái ni m li u l
Là l

ng ch t

ng:

c c n thi t tính b ng gam hay mg

nh lên trên c th sinh v t trong nghiên c u

nh t

Li u l

ng s d ng: là li u l

nh,

c chia ra:

- Li u l
m t

ng ho t ch t: Là l

ng nh t

c lý.

ng c n thi t dùng

phun trên di n tích

ng thu c nguyên ch t c n thi t dùng cho

n v di n tích g, kg a.i v i thu c

l ng.(a.i là

gây tác

th r n, ho c ml a.i v i thu c

th

n v ho t ch t)

- Li u l

ng thu c th

ng ph m: là l

cho m t

n v di n tích,

trên m t

n v di n tích nào ó. (Nguy n

ng thu c th

ng ph m c n thi t

c tính b ng g, kg, lít, ml thu c th

ng ph m

c Th nh, 2010) [8].

* Khái ni m v thu c BVTV:
Thu c b o v th c v t (BVTV) hay nông d
ngu n g c t t nhiên hay hóa ch t t ng h p

c là nh ng ch t

c dùng

c có

b o v cây tr ng

và nông s n, ch ng l i s phá ho i c a nh ng sinh v t gây h i

n tài nguyên

th c v t. Nh ng sinh v t gây h i chính g m sâu h i, b nh h i, c d i, chu t và
các tác nhân khác (Tr n V n H i, 2008) [3].


6

* Phân lo i thu c BVTV:
Theo yêu c u nghiên c u và s d ng có th phân lo i thu c BVTV
thành các lo i sau:
- D a vào

it

ng phòng ch ng:

+) Thu c tr sâu (Insecticide): G m các ch t hay h n h p các ch t có
tác d ng tiêu di t, xua u i hay di chuy n b t kì lo i côn trùng nào có m t
trong môi tr
côn trùng

ng. Chúng

c dùng

di t tr ho c ng n ch n tác h i c a

n cây tr ng cây r ng, nông lâm s n, gia súc và con ng

i.

+) Thu c tr b nh: Bao g m các ch t có ngu n g c vô c , h u c , sinh
h c (vi sinh v t và các s n ph m c a chúng, ngu n g c th c v t) có tác d ng
di t tr ho c ng n ng a các loài vi sinh v t gây h i cho cây tr ng và nông s n.
+) Thu c tr chu t (Rodenticide hay raticide): Là nh ng h p ch t
vô c , h u c ho c ngu n g c sinh h c

c dùng

di t chu t và các

loài g m nh m.

+) Thu c tr nh n ( Acricide hay Miticide): Là nh ng h p ch t ch y u
tr nh n h i cây tr ng,

c bi t là nh n

.

+) Thu c tr c (Herbicide): Các ch t
v t c n tr s sinh tr

c dùng

tr các loài th c

ng c a cây tr ng, các loài th c v t hoang d i m c trên

ng ru ng, quanh các công trình ki n trúc, sân bay
thu c tr rong rêu trên

ng ru ng kênh m

ng.

ng s t…và g m các

ây là nhóm thu c d gây

h i cho cây tr ng nh t vì v y khi s d ng thu c trong nhóm này c n

c bi t

th n tr ng.
+) Thu c tr tuy n trùng (Nematode): Các ch t xông h i và n i h p
c dùng

s lý

- D a vào con

t tr tuy n trùng trong
ng xâm nh p

t, trong cây.

n d ch h i:Ti p xúc, xông h i và n i h p:

+) Thu c có tác d ng ti p xúc: Là nh ng lo i thu c gây
sinh v t khi chúng xâm nh p qua bi u bì c a d ch h i.

c cho c th


7

+) Thu c có tác d ng v

c: Là nh ng lo i thu c gây

sinh v t khi chúng xâm nh p qua

c cho c th

ng tiêu hóa c a d ch h i.

+) Thu c có tác d ng xông h i: Là lo i thu c có kh n ng b c h i,
c b u không khí xung quanh c th d ch h i và

u

c xâm nh p vào c th

d ch h i qua b máy hô h p. Thu c s phá h y ch c n ng hô h p hút khí O2
và th i ra khí CO2 cho c th d ch h i và tiêu di t d ch h i.
+) Thu c có tác d ng n i h p: Là nh ng lo i thu c khi chúng xâm nh p
và cây r i

c v n chuy n tích l y trong h th ng nh a cây, t n t i trong ó

m t th i gian và làm ch t c th sinh v t khi chúng xâm h i
+) Thu c th m sâu: Là nh ng lo i thu c

n cây.

c xâm nh p vào cây qua t

bào th c v t ch y u theo chi u ngang, thu c không có kh n ng di chuy n
chuy n trong m ch d n c a cây, nó ch có tác d ng tiêu di t d ch h i khi
chúng s ng n n p ho c làm t trong t bào th c v t.
- D a vào ngu n g c hóa h c:
+) Thu c có ngu n g c th o m c: Bao g m các lo i thu c BVTV làm

t cây c hay các s n ph m chi t xu t t cây c có kh n ng tiêu di t d ch h i.
+) Thu c có ngu n g c sinh h c (Chi m kho ng 2,5%): G m các loài
sinh v t, các loài thiên

ch ký sinh, các s n ph m có ngu n g c sinh v t có

kh n ng tiêu di t d ch h i.
+) Thu c có ngu n g c vô c : Bao g m các h p ch t vô c (nh dung
d ch Boocdo, l u hu nh và l u hu nh vôi…) có kh n ng tiêu di t d ch h i.
+) Thu c có ngu n g c vô c : G m các h p ch t h u c t ng h p có
kh n ng tiêu di t d ch h i nh các h p ch t lân h u c , cacbamat…(Nguy n
c Th nh và cs, 2010) [8].
* Khái ni m v phân hóa h c:
Phân bón hóa h c là nh ng hóa ch t có ch a nguyên t dinh d
dùng

ng

bón cho cây tr ng nh m nâng cao n ng xu t c a cây tr ng cung c p


8

nh ng nguyên t c n thi t cho cây tr ng g m nh ng nguyên t
N, P, K là nh ng nguyên t vi l

ng nh Ca, Cu, Zn….

al

ng nh

áp ng nh c u

phát tri n, ra hoa k t trái và t ng n ng xu t c a cây tr ng.
* Phân lo i phân hóa h c:
Có 3 lo i phân bón c b n ó là: Phân
+ Phân

m: Là nh ng h p ch t cung c p nit cho cây. Ph n l n th c

v t không có kh n ng
d

i d ng khí là N2 mà ch y u

ng hóa nguyên t N d

i d ng mu i nitrat. Phân

và ion amoni NH4+. Phân
tr

m, phân lân, phân kali

m có tác d ng kích thích các quá trình sinh

ng làm t ng t l protein th c v t. Do ó, phân

tri n nhanh, cho nhi u h t, c , qu …

giá b ng hàm l

i d ng ion NO3-

m cung c p N hóa cho cây d

dinh d

m giúp cho cây phát

ng c a phân

m

c ánh

ng % N trong phân.

+ Phân lân: Là nh ng h p ch t cung c p P cho cây tr ng d
photphat. Ph n l n th c v t h p th P d

i d ng ion

i d ng mu i ihidrophotphat. Lo i

phân này c n cho cây tr ng

th i kì sinh tr

ng, thúc

hóa, trao

ng c a cây.

dinh dinh d

ng c a phân lân

ng %P2O5 t

ng ng v i l

ng photpho có

i ch t và n ng l

c ánh giá b ng hàm l

trong thành ph n c a nó. Nguyên li u

y các quá trình sinh

s n xu t phân lân là qu ng

photphorit và apatit.
+ Phân kali: Là nh ng h p ch t cung c p cho cây tr ng nguyên t K
d

i d ng ion K+. Phân K giúp cho cây h p thu

vi c t o ra ch t
ch u cho cây.
K2O t
K2SO4

c nhi u

ng, ch t b t, ch t x và ch t d u, t ng c
dinh d

ng ng v i l

ng c a phân K

m h n, c n cho
ng s c ch ng

c ánh giá b ng hàm l

ng %

ng K có trong thành ph n c a nó. Hai mu i KCl và

c s d ng nhi u nh t

phân K vì có ch a K2CO3.

làm phân K. Tro th c v t c ng là m t lo i

9

* Khái ni m v ô nhi m môi tr
Ô nhi m môi tr
ho c n ng l
con ng

ng

ng là s

ng

a vào môi tr

n m c nh h

ng tiêu c c

i ho c làm suy thoái ch t l

nhi m khi n ng

các ch t

t làm s ch c a môi tr

ng

* Ô nhi m môi tr

t:

n

ng môi tr

ng các ch t th i nguy h i
i s ng sinh v t, s c kh e
ng.

t

c t ng lên quá m c an toàn, v

c xem là ô
t lên kh n ng

t.

ng

t do thu c b o v th c v t và phân hóa h c:

+ Thu c BVTV:
Thu c BVTV chi m m t v trí n i b t trong các ô nhi m môi tr
Khác v i các ch t ô nhi m khác, thu c BVTV

c r i m t cách t nguy n

vào môi tr

ng t nhiên nh m tiêu di t các ký sinh c a

ng

tri t h các loài phá h i mùa màng.

i hay

ng v t nuôi và con

B n ch t c a nó là nh ng ch t hóa h c di t sinh h c nên
n ng gây ô nhi m môi tr
trong môi tr
vào môi tr
phân gi i”

ng

t.

ng, th i kì “n m” l i ó, các nhà môi tr

t, sau khi xâm nh p

ng g i là “th i gian bán

nh nh là c th i gian nó tr n vào trong các d ng c u

trúc sinh hóa khác nhau ho c các d ng h p ch t liên k t trong môi tr
thái

t. Mà các h p ch t m i này th
Tiêu di t h

u có kh

c tính c a thu c tr sâu b nh là tính b n

ng sinh thái nên nó t n t i lâu dài trong

c xác

ng.

ng có

ng sinh

c tính cao h n nó.

ng v t làm m t cân b ng sinh thái, thu c tr sâu b r a

trôi xu ng th y v c làm h i các

ng v t th y sinh nh

vô tình chúng ta làm t ng thêm s l

ch, nhái… Nh v y

ng sâu h i vì ã di t m t thiên

chúng, vì v y nó làm cho ho t tính sinh h c

ch c a

t b gi m sút.

+ Phân bón hóa h c:
Phân hóa h c
Nguyên t c là khi ng
ta s tr l i

c r i trong
i ta l y i c a

t nh m gia t ng n ng su t cây tr ng.
t các ch t c n thi t cho cây thì ng

i

t qua hình th c bón phân. ây là lo i hoá ch t quan tr ng trong


10

nông nghi p, n u s d ng thích h p s có hi u qu rõ r t

Nh ng nó c ng là con dao 2 l
trong s
l

ó là ô nhi m

i v i cây tr ng.

i, s d ng không úng s l i b t c p h i, m t

t. N u bón quá nhi u phân hoá h c là h p ch t nit ,

ng h p thu c a r th c v t t

ng

i nh ,

i b ph n còn l u l i trong

t,

qua phân gi i chuy n hoá, bi n thành mu i nitrat tr thành ngu n ô nhi m cho
m ch n

c ng m và các dòng sông. Cùng v i s t ng lên v s l

d ng phân hoá h c,

sâu và

ng s

r ng c a lo i ô nhi m này ngày càng

nghiêm tr ng.
S tích l y cao các ch t hóa ch t d ng phân bón c ng gây h i cho môi
tr

ng sinh thái

t v m t c lý tính. Khi bón nhi u phân hóa h c làm

nên ch t h n,
dân g i là

tr

th

ng co kém, k t c u v ng ch c, không t i x p mà nông

t tr nên “chai c ng”, tính thoáng khí kém h n i, vi sinh v t ít i

vì hóa ch t h y di t vi sinh v t.. (V H u Yêm và cs, 2005) [10]
2.1.2. C s pháp lý
Các quy

nh v qu n lý, s n xu t, s d ng thu c b o v th c v t và

phân bón hóa h c:
Lu t BVMT c a n

c c ng hòa xã h i cch

ngh a Vi t Nam s

29/2005/L – CTN.
Quy t

nh s 184/2006/Q

– TTg ngày 10/08/2006 do th t

Chính ph phê duy t k ho ch qu c gia th c hi n công

ng

c Stockholm v các

ch t ô nhi m h u c khó phân h y.
Quy t
quy

nh s 89/2006/Q

– BNN ngày 02/10/2006 v vi c ban hành

nh qu n lý thu c BVTV.
Quy t

nh s 63/2007/Q

i b sung m t s
theo quy t

i u c a quy

nh s 89/2006/Q

B NN & PTNT.

– BNN c a b NN & PTNT v vi c s
nh vè qu n lý thu c BVTV ban hành

– BNN ngày 02/10/2006 c a B tr

ng


11

s

Thông t

Nguyên và Môi Tr
Thông t

12/2011/TT – BTNMT ngày 14/04/2011 do B

ng ban hành quy

Tài

nh v qu n lý ch t th i nguy h i.

36/2011/TT – BNNPTNT ngày 20/05/2011 v ban hành

danh m c thu c BVTV

c phép s d ng, h n ch s d ng và c m s d ng

Vi t Nam.
Thông t s 10/2012/TT – BNNPTNT ngày 20/02/2012 v vi c ban
hành danh m c thu c BVTV
d ng

c phép s d ng, h n ch s d ng và c m s

Vi t Nam.
Thông t s 36/2010TT- BNNPTNT ngày 24/06/2010 v vi c Ban

hành quy

nh s n xu t, kinh doanh và s d ng phân bón hóa h c.

Các tiêu chu n môi tr

ng, quy chu n môi tr

+ TCVN 7373: 2004 Ch t l
t ng s trong

ánh giá:

ng

t – Giá tr ch th v hàm l

ng

t – Giá tr v hàm l

ng

t – Giá tr ch th pH trong

ng nito

t Vi t Nam.

+ TCVN 7374: 2004 Ch t l
t ng s trong

ng

ng ph t pho

t Vi t Nam.

+ TCVN 7377: 2004 Ch t l

t Vi t

Nam.
+ TCCS/PTH 14:2004.
2.2. T ng quan v
2.2.1. Các lo i

t tr ng chè
t tr ng chè chính

* Các lo i

t tr ng chè chính

Cây chè phân b

các lo i

Vi t Nam:
t và

a hình r t a d ng nh ng

Vi t

Nam chè
c tr ng nh ng d ng t ch y u:
+ t xám: Vi t nam trên b n

t ký hi u là X (ký hi u theo FAO
- UNESCO là AC-Acrisols) bao g m: Xám b c màu, xám có t ng loang l ,
xám Feralits, xám mùn trên núi là phù h p cho tr ng chè.
+

t en:

luvisols) trong ó

Vi t Nam ký hi u R (theo FAO - UNESCO là Lv t nâu th m phát tri n trên á bazan là tr ng chè t t.


12

+

t nâu:

Vi t Nam ký hi u là NL -Lixisops (theo FAO - UNESCO) bao

g m: Có
+

t nâu và xám nâu là phù h p cho vi c tr ng chè.

t

:

Ferralsols) trong

Vi t nam ký hi u là F (theo FAO - UNESCO FR ó

t nâu

,

t nâu vàng,

t mùn vàng

trên núi là

thích h p cho tr ng chè.
+

t mùn Alit trên núi cao:

Vi t Nam k hi u là A (theo FAO -

UNESCO là AL - Alisols) bao g m
bùn trên núi cao
* Các lo i

u tr ng chè

t mùn alit trên núi cao,

c. [11]

t tr ng chè chính

Thái Nguyên:

Trong tài li u c a h i khoa h c
th y Thái Nguyên chè

t Vi t Nam xu t b n n m 2004 [5] cho

c tr ng trên nhi u lo i

+

t

nâu trên á vôi – Fv

+

t

vàng trên á bi n ch t – Fi

+

t

trên phi n th ch sét – Fs

+

t vàng nh t trên á cát – Fq

+

t

+

t nâu vàng trên phù xa c – Fp

t khác nhau, bao g m:

vàng trên á macma axit – Fa

2.2.2. Yêu c u v tính ch t c a
*

t mùn than

c tính v t lý c a

t tr ng chè

t chè:

+ T ng dày:
Cây chè sinh tr

ng c

i trên m t v trí c

r phát tri n v a n sâu, v a lan r ng hút

nh, i u quan tr ng là b

c nhi u dinh d

t dày (1 - 3 m) cây chè cho n ng su t cao b n v ng, t ng

ng, trên t ng
t m ng 40 - 60

cm cây chè cho n ng su t th p chóng tàn.
+ K t c u: K t c u
th m n

t

c nhanh l i d thoát n

d ng viên, h t,

t t i x p gi n

c, có l i cho s sinh tr

là i u ki n t t cho các lo i vi sinh v t

t phát tri n.

c nhi u,

ng c a b r chè và


13

+ Thành ph n c gi i:
qu c t ) hay th t nh

t th t pha cát

n th t n ng (theo phân lo i

n th t n ng (theo phân lo i c a Liên xô c ) là phù h p

cho cây chè sinh tr

ng. Lo i

t này có ch

n

c và không khí i u hoà,

thu n l i cho cây tr ng phát tri n r , c ng nh các quá trình sinh, hoá h c x y
ra trong

t.

+M cn
n i

c ng m: Ph i > 1 m vì chè không ch u ng p n

c lâu, nh ng

t tr ng chè d b ch t.
*

c tính hoá h c

+

chua PH:

t có

t chè :
chua thích h p cho cây chè sinh tr

chua < 4 có th bón vôi

làm t ng PH n u

ng là 4 - 6 n u

t có

chua > 6,5 thì

không nên tr ng chè.
+ Hàm l
d

ng mùn: Mùn là ch tiêu quan tr ng, v a là kho d tr dinh

ng v a có tác d ng c i t o thành ph n c gi i và k t c u

n ng h p ph và gi các ch t dinh d
l

ng mùn trong

Xô

t.

ng. N ng su t chè t l thu n v i hàm

t tr ng chè có hàm l

t ph n l n có hàm l

ng mùn r t khác nhau,

Liên

ng mùn là 3 - 5% th m chí 7 - 8%, Srilanka 1 -

2%, Trung Qu c 1 - 2%, Vi t Nam ph bi n
chè c a Vi t Nam có hàm l
+ Các ch t dinh d

t, t ng kh

m c 1 - 2% là. R t ít

t tr ng

ng mùn > 4%.

ng: Trong lá chè qua phân tích có t i 17 nguyên t

hoá h c, trong ó quan tr ng nh t là

m, lân, kali.

t càng có

nguyên t

cây c n thì chè càng cho n ng su t cao.
*

cao và

a hình:

-

cao so v i m t bi n nh h

chè, chè vùng cao có ch t l
th p th
-

ng sinh tr

a hình nhi u

n sinh tr

ng và phát tri n cây

ng t t h n chè vùng th p, ng

c l i chè vùng

ng m nh và có n ng su t cao h n chè vùng cao.

a hình: Có nh h

ph ng khí h u th

ng

ng t i ti u khí h u vùng chè,

ng thu n nh t,

a hình b ng

a hình ph c t p khí h u không thu n nh t,

i d c gây xói mòn

t m nh và khó s d ng c gi i trong


14

t có

canh tác chè.
sinh tr

d c cao khó gi n

ng phát tri n cây chè.

tr ng

d c < 250,

theo ph

c d b h n không thu n l i cho

Vi t nam vùng chè công nghi p th

ng

d c > 250 tr ng cây lâm nghi p ho c tr ng chè shan

ng th c tr ng r ng.

Ngoài nh ng y u t chính trên m t s y u t khác c ng có nh h
n sinh tr

ng phát tri n c a cây chè nh gió, s

ng

ng mu i, m a á.v.v[11].

2.3. C s th c ti n
2.3.1. Tình hình s n xu t và tiêu th chè trên th gi i
Hi n nay di n tích chè trên th gi i kho ng 2,56 tri u ha, s n l

ng

kho ng 2,59 tri u t n chè khô. N ng su t bình quân 1014 kg chè khô/ha. Theo
th ng kê c a U ban chè th gi i (ITC - London) thì t 1953
20 n m s n l

ng chè th gi i t ng g p 2 l n (1953: 613 ngàn t n; 1970:

1.196,1 ngàn t n; 1990: 2.522 ngàn t n). Hi n có 58 n
ó có kho ng 30 n
dùng n

c s n xu t chè ch y u, có 115 n

c chè, có th nói cây chè và s n ph m chè

r ng rãi, nó g n li n v i
V th tr
i dân

c s n xu t chè, trong
c (1/2 th gi i) có
c th gi i s d ng r t

i s ng kinh t xã h i c a nhi u qu c gia.

ng chè trên th gi i: Ch y u là các khu v c c n ông, châu

Âu, châu M , châu Á.Trung C n
ng

n nay c sau

ông là m t trong nh ng th tr

ng l n vì

ây không có thói quen u ng cà phê.

2.3.2. Tình hình s n xu t và tiêu th chè

Vi t Nam

Vi t Nam, hi n nay di n tích chè kho ng trên 1000 ngàn ha t p trung
ch y u
th c s

các t nh Trung du và mi n núi. Trong nh ng n m g n ây cây chè
ã óng vai trò to l n trong vi c xóa ói gi m nghèo và d n d n ti n

t i làm giàu cho ng

i tr ng chè.

N m 2001 c n
kh u

c xu t kh u

c g n 70 ngàn t n, kim ng ch xu t

t 78 tri u USD, trong nh ng n m t i di n tích và s n l

Vi t Nam ti p t c t ng lên, vì th cây chè ngày càng kh ng
trong n n kinh t qu c dân.

ng chè c a

nh v trí c a nó


15

Ngoài giá tr kinh t , cây chè còn có vai trò quan tr ng trong vi c t o
công n vi c cho l c l
nghi p, hi n

ng l n lao

ng, chuy n d ch c c u kinh t nông

i hoá nông nghi p nông thôn, t o i u ki n giao l u gi a mi n

xuôi và mi n ng

c v v n hoá, kinh t , xã h i góp ph n ph xanh

i núi tr c, c i thi n môi tr
Theo s li u

ng sinh thái.

b ng 2.1, n

c ta có 14 t nh có di n tích tr ng chè trên

1000 ha, trong ó t nh có di n tích tr ng chè l n nh t là Lâm

Nguyên là t nh th hai trong c n
5 (27,500 t n/n m)
B ng 2.1: Di n tích, s n l

t tr ng

c v di n tích song s n l

ng, Thái

ng l i

ng th

ng chè c a m t s vùng tr ng chè ch y u

Vi t Nam trong nh ng n m g n ây (s li u trung bình)

STT

Tên T nh

Di n tích

Di n tích chè cho

tr ng chè

thu ho ch

(ha)

(ha)

S nl

ng

(t n)

1

Hà Tây

1.925

1.765

7.943

2

Hà Giang

8.495

5.264

16.616

3

Lào Cai

1.300

1.041

4.950

4

Tuyên Quang

4.500

3.900

14.000

5

Yên Bái

8.034

6.846

29.500

6

Thái Nguyên

11.222

9.071

27.500

7

Phú Th

7.543

6.721

22.000

8

Lai Châu

1.200

550

1.205

9

S n La

2.001

1.782

6.306

10

Hòa Bình

2.600

1.913

4.000

11

Ngh An

4.230

2.934

11.413

12

Qu ng Nam

1.362

786

1.589

13

Gia Lai

1.269

1.128

2.933

14

Lâm

17.189

15.350

67.756

ng

(Ngu n Báo cáo t ng k t c a T ng công ty chè VN 2005) [1].