Điều tra, đánh giá thực trạng chăn nuôi và phân tích giá trị nguồn gen gà Cáy Củm tại tỉnh Cao Bằng (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

ÀM TH TH O

Tên

tài:

I U TRA, ÁNH GÁI HI N TH C TR NG CH N NUÔI VÀ PHÂN
TÍCH GIÁ TR NGU N GEN GÀ CÁY C M T I T NH CAO B NG

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o: Chính quy

Chuyên ngành: Ch n nuôi Thú y
Khoa: Ch n nuôi Thú y
Khóa h c: 2011 – 2015

Thái nguyên, n m 2015

IH C

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

ÀM TH TH O
Tên

tài:

I U TRA, ÁNH GÁI HI N TH C TR NG CH N NUÔI VÀ PHÂN
TÍCH GIÁ TR NGU N GEN GÀ CÁY C M T I T NH CAO B NG

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o: Chính quy

Chuyên ngành: Ch n nuôi Thú y
L p: K43 – CNTY N01
Khoa: Ch n nuôi Thú y
Khóa h c: 2011 – 2015
Gi ng viên HD: TS. Bùi Th Th m

Thái nguyên, n m 2015

IH C

i

L IC M
Sau khi h c t p và rèn luy n t i tr

N

ng,

cs h

ng d n, ch d y t n tình

cùng v i nh ng kinh nghi m quý báu c a các th y cô giáo,
khoa Ch n nuôi Thú y,
nghi p

c bi t là th y cô trong

n nay em ã th c t p xong và hoàn thành khóa lu n t t

i h c c a mình.
c s phân công c a khoa Ch n nuôi Thú y, Tr

Thái Nguyên cùng v i s
ti n hành th c hi n

ng

i H c Nông Lâm

ng d n TS Bùi Th Th m em ã

ng ý c a cô giáo h

tài “ i u tra, ánh giá th c tr ng ch n nuôi và phân tích

giá tr ngu n gen gà Cáy C m t i t nh Cao B ng”.
hoàn thành khóa lu n này, em xin chân thành c m n Ban Giám Hi u
Tr

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban ch nhi m Khoa Ch n nuôi Thú y

cùng toàn th các quý th y cô giáo trong khoa ã t n tình h
trong su t quá trình h c t p, nghiên c u và rèn luy n

tr

ng d n, gi ng d y

ng.

Em xin bày t lòng bi t n sâu s c t i cán b , nhân viên c a Trung tâm gi ng
cây tr ng, v t nuôi, th y s n Cao B ng ã giúp

và t o i u ki n thu n l i cho em

trong quá trình th c t p.
c bi t em xin chân thành c m n th y, cô giáo h
ã h t lòng t n tình ch b o, h
khóa lu n t t nghi p

ng d n và giúp

ng d n TS Bùi Th Th m

em trong quá trình th c hi n

i h c.

Qua ây em c ng xin g i l i c m n t i gia ình và b n bè là ch d a tinh
th n v ng ch c nh t giúp em v

t qua nh ng khó kh n trong th i gian th c t p.

Trong quá trình hoàn thành khóa lu n t t nghi p, do th i gian có h n và ki n
th c c ng nh kinh nghi m c a b n thân còn h n ch nên bài khóa lu n c a em
không tránh kh i nh ng thi u sót, em kính mong nh n
th y, cô giáo và các b n

bài khóa lu n

cs

óng góp ý ki n c a

c hoàn thi n h n.

Em xin chân thành c m n !
Thái nguyên, tháng 6 n m 2015
Sinh viên

àm Th Th o


ii

DANH M C CÁC B NG
Trang

B ng 4.1. Ch

chi u sáng cho àn gà ..................................................................39

B ng 4.2. L ch phòng vaccine cho gà .......................................................................40
B ng 4.3. K t qu công tác ph c v s n xu t ........................................................42
B ng 4.4. C c u àn gà Cáy C m

Cao B ng .......................................................44

B ng 4.5. K t qu

i u tra tình hình m c b nh c a gà Cáy C m .............................44

B ng 4.6. M t s

c i m v ngo i hình và màu s c lông, da ................................45

B ng 4.7. Kích th

c các chi u o c a gà Cáy C m tr

B ng 4.8. Sinh tr

ng tích l y c a gà Cáy C m ......................................................47

B ng 4.9. Sinh tr

ng tuy t

ng thành ..........................46

i c a gà Cáy C m ....................................................48

B ng 4.10. K t qu m kh o sát ánh giá n ng xu t th t c a gà Cáy C m tr

ng

thành ..........................................................................................................................50
B ng 4.11. K t qu

ánh giá ch t l

ng th t gà Cáy C m và gà Ri (n= 3) ..............50

B ng 4.12. K t qu theo dõi m t s y u t

nh h

ng

n s sinh tr

ng và phát

d c c a gà Cáy C m .................................................................................................51
B ng 4.13. K t qu

ánh giá kh n ng sinh s n c a gà Cáy C m ............................52

B ng 4.14. K t qu ki m tra huy t h c c a gà .........................................................53
B ng 4.15. K t qu

ánh giá m t s ch tiêu sinh lý c a gà Cáy C m .....................53


iii

DANH M C CÁC HÌNH
Trang
Hình 3.1. Tra l

c và cân b ng giá ...........................................................................33

Hình 3.2. Các b

c chu n b gel agarose ..................................................................33

Hình 3.3. Tra m u vào gi ng i n di.........................................................................34
Hình 3.4. Máy soi gel ................................................................................................35
Hình 3.5. nh b n gel ...............................................................................................35
Hình 4.1.

th sinh tr

Hình 4.2. Bi u

sinh tr

ng tích l y c a gà tr ng và gà mái ...................................48
ng tuy t

i gà Cáy C m...............................................49

Hình 4.3: nh b n gel gà Cáy C m .........................................................................54
Hình 4.4. nh b n gel c a m t s gà khác ...............................................................54


iv

DANH M C CÁC T , C M T

T , các c m t vi t t t

VI T T T

Ý ngh a c a t , c m t vi t t t

Cs

C ng s

CRD

B nh viêm

CT

Công th c

KL

Kh i l

Nxb

Nhà xu t b n

G

Gam

TCVN

Tiêu chu n v t nuôi

Ts

Ti n s

KHKT

Khoa h c k thu t

h2

H s di truy n

R

H s t

E.coli

Escherichia coli

FAO

T ch c L

PCR

K thu t nhân gen in vitro

AND

Axit Deoxyribo Nucleic

ng hô h p mãn tính

ng

ng quan

ng Nông trên th gi i


v

M CL C
Trang
L I C M N ............................................................................................................. i
DANH M C CÁC B NG......................................................................................... ii
DANH M C CÁC HÌNH .......................................................................................... ii
DANH M C CÁC T , C M T

VI T T T ......................................................... iv

M C L C ...................................................................................................................v
U....................................................................................................1

PH N 1: M
1.1.

tv n

............................................................................................................1

1.2. M c tiêu nghiên c u.............................................................................................2
1.3. Ý ngh a c a

tài .................................................................................................2

PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U.........................................................................3
2.1. C s khoa h c c a
2.1.1.

tài ....................................................................................3

c i m v gi ng gà cáy C m ........................................................................3

2.1.2. Kh n ng s n xu t c a gà Cáy C m .................................................................5
2.1.3. Phân tích ng n gen c a gi ng gà ....................................................................18
2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n
2.2.1. Tình hình nghiên c u trong n
2.2.2. Tình hình nghiên ngoài n
PH N 3:
3.1.

it

3.2. i

IT

c ........................................................23

c ....................................................................23

c ..........................................................................25

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U ..27

ng và ph m vi nghiên c u ......................................................................27
i m và th i gian ti n hành .........................................................................27

3.3. N i dung nghiên c u ..........................................................................................27
3.3.1. Công tác ph c v s n xu t ..............................................................................27
3.3.2. Chuyên
3.4. Ph

nghiên c u .....................................................................................27

ng pháp nghiên c u và các ch tiêu nghiên c u .........................................27

3.4.1. i u tra, ánh giá th c tr ng c a ch n nuôi gà Cáy C m

t nh Cao B ng. ..27

3.4.2. Ph

ng pháp theo dõi các ch tiêu. .................................................................28

3.4.4. Ph

ng pháp x lý s li u ...............................................................................35


vi

PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N.....................................36
4.1. K t qu công tác ph c v s n xu t .....................................................................36
4.1.1. Công tác gi ng ................................................................................................36
4.1.2. Công tác ch m sóc, nuôi d

ng àn gà Cáy C m ..........................................36

4.1.3. Công tác thú y .................................................................................................39
4.1.4. K t lu n v công tác ph c v s n xu t. ...........................................................43
4.2. K t qu chuyên
4.2.1. K t qu

nghiên c u. ..........................................................................44

i u tra v

àn gà Cáy C m t i c s . ...............................................44

4.2.2. K t qu nghiên c u

c i m sinh h c c a Gà Cáy C m ...............................45

4.2.3.

c i m sinh h c v ch s huy t h c c a gà Cáy C m ..............................52

4.2.4.

c i m sinh lý c a gà Cáy C m ..................................................................53

4.2.5. K t qu phân tích ADN ...................................................................................54
Ph n 5: K T LU N,

NGH ............................................................................56

5.1. K t lu n ..............................................................................................................56
5.2.

Ngh ..............................................................................................................56

TÀI LI U THAM KH O
PH L C


1

PH N 1
M
1.1.

tv n
N

l

U

c ta là m t n

c nông nghi p, h n 80% dân s s ng

nông thôn, 70% l c

ng xã h i tham gia s n xu t nông nghi p. Trong s n xu t nông nghi p có hai

ngành s n xu t chính là tr ng tr t và ch n nuôi.
Ngành ch n nuôi
n

n

c ta có t lâu

i.

c s quan tâm c a

ng và nhà

c ngh ch n nuôi gia c m ngày càng phát tri n, em l i hi u qu kinh t . Không

ch cung c p th c ph m có giá tr kinh t cao, áp ng nhu c u th c ph m cho xã
h i mà còn là ngu n thu nh p áng k cho ng
c pl

i ch n nuôi. Bên c nh ó còn cung

ng phân bón l n cho ngành tr ng tr t.
it

ng c a ngành ch n nuôi gia c m là: Gà, v t, ngan, ng ng. Trong ó gà

c nuôi nhi u và ph bi n nh t.
Trong m t vài ch c n m tr

c ây,

áp ng nhu c u v s l

ng th c

ph m cho xã h i, chúng ta ã nh p kh u nhi u gi ng gà công nghi p có n ng su t
cao. S l

ng các trang tr i c ng nh quy mô ch n nuôi không ng ng t ng cao qua

các n m. Do v y, các gi ng gà b n

a ph

ng n ng su t ã b thu h p, có gi ng ã

b tuy t ch ng.
Hi n nay

tr
l

i s ng c a các t ng l p nhân dân ã

c nâng cao, nhu c u th

ng thiên v các th c ph m c a các gi ng gia súc, gia c m
ng th m ngon.

th t và h

c bi t các gi ng gà b n

a ã tr thành

ng v quy n r c a nó. Các gi ng gà

ki n khí h u
V n
xem là quê h

Vi t Nam, ch u

ng

a ph

a ph

ng có ch t

c s n vì ch t l

ng

ng l i thích nghi v i i u

c kham kh , s c ch ng b nh cao.

còn có ý ngh a r t to l n, vì n

c ta là m t trong nh ng n

ng c a các gi ng gà ngày nay. Các gi ng gà

a ph

c

c

ng là ngu n

gen r t quý trong công vi c th c hi n các công th c lai kinh t có hi u qu cao
trong th i gian tr

cm t

các gia c m mang th

ng th i chu n b nguyên li u di truy n cho vi c t o ra

ng hi u Vi t Nam cho t

ng lai.

Là t nh mi n núi nh ng Cao B ng có nhi u l i th nh có nhi u c a kh u
kinh t , di n tích

i r ng r ng, dân c th a, môi tr

ng s ch, d ch b nh ít, thu n


2

cho vi c ch n nuôi gia c m

c bi t là ch n nuôi gia c m theo ph

ng th c ch n th

t do ho c bán ch n th .
Gà Cáy c m là m t gi ng gà l , có lông a d ng nh : nâu xám, tr ng có s c
en,ánh xanh cánh s , mào nâu, chân vàng và
không l i ra), tr ng l

ng m i con ch

bình t 10- 12 qu , t l

c bi t uôi c p xu ng (vì phao câu

t trung bình t 1,5 - 2,5 kg, m i l a

p n gi ng nh các gi ng gà n i khác c a

ch c và th m ngon nh ng l i ít ng

i bi t

a ph

trung
ng, th t

n, hi n nay gi ng gà này ã có m t t i

Hà Giang và Cao B ng.
Gi ng gà này ch a
ch c h n r t ít ng
bi t

i bi t

c nuôi r ng rãi và v n còn r t ít ng
n.

ch n nuôi

i nghiên c u nên

t n ng su t, hi u qu và nhi u ng

n gi ng gà này. Xu t phát t nhu c u th c ti n s n xu t giúp m i ng

i

i hi u

tài “ i u tra, ánh giá th c tr ng ch n

h n v gi ng gà l này tôi ti n hành

nuôi và phân tích giá tr ngu n gen gà Cáy C m t i t nh Cao B ng”.
1.2. M c tiêu nghiên c u
-

i u tra, ánh giá th c tr ng ch n nuôi, phân tích giá tr ngu n gen gà Cáy

C m t i t nh Cao B ng.
- K t qu
nhân gi ng

tài là c s cho ng

i ch n nuôi áp d ng vào vi c ch n nuôi và

ph c v s n xu t.

- K t qu nghiên c u s làm c s quan tr ng cho vi c ánh giá giá tr gi ng
c a m t gi ng gà Cáy C m c a n
cho vi c b o t n gi ng gà này trong t
1.3. Ý ngh a c a

c ta, t

ó làm c s khoa h c v ng ch c

ng lai.

tài

Ý ngh a khoa h c
K t qu c a

tài s

óng góp b o t n ngu n gen

ng v t c a Vi t Nam và

nghiên c u i u ki n t nhiên, kinh t xã h i và tri th c b n

a c a khu v c mi n

núi phía B c.
Ý ngh a th c ti n K t qu c a
d ng ngu n g c con gi ng

ói, gi m nghèo cho

tài là c s khoa h c cho ng

có c s ch n nuôi

ng bào vùng cao.

i ch n nuôi áp

t hi u qu cao, góp ph n xóa


3

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c c a
2.1.1.

tài

c i m v gi ng gà cáy C m
C s nghiên c u v gi ng gà :
Các tính tr ng ngo i hình gia c m bao g m: màu s c lông, da, m , chân, màu

m t, dái tai, ki u mào, màu m , qua ó chia ra nh ng màu s c và hình d ng

c

tr ng cho t ng gi ng gà, kèm theo ó là s khác bi t gi a gà tr ng và gà mái v i
t ng ch tiêu ó. K t qu nghiên c u c a
cho bi t màu s c da, lông là tín hi u
quan tâm hàng

u c a ng

th m m c a con ng

ng H a Lanh và c ng s , (1999) [18]

nh n d ng m t s gia c m.

ây là

c i m

i tiêu dùng khi thu mua gia c m, nó ã i vào khía c nh

i và gà ta có màu c a lá chu i khô, da vàng, chân vàng s

c u tiên.
Tính tr ng ngo i hình còn là ch tiêu ánh giá ph m gi ng, n u màu lông c a
àn gà có s

ng nh t cao cho th y gi ng gà

Johansson (1972) [16]. S c t da, lông

gia c m

Melanin và Xantophyl. Xantophil là s c t
và chân. Melanin t n t i d ng h t ,có

ó thu n, theo
c xác

ánh giá c a

nh b i hai y u t

d ng tinh th màu vàng, n m

da, m

da và g c lông, s xu t hi n c a Melanin

không ph thu c vào l a tu i.
u: c u t o x
giá

ng

u

c coi nh có

u gia c m. Da m t và các ph n ph c a

phát tri n c a mô

tin c y cao nh t trong vi c ánh
u cho phép rút ra k t lu n và s

và mô liên k t. Gà tr ng có ngo i hình

u gi ng gà mái s có

tính d c kém, gà mái có ngo i hình c a gà tr ng s không cho n ng su t cao, tr ng
th

ng không phôi. Mào là

c i m sinh d c ph th c p có th phân bi t tr ng

mái. Mào gà có hình thái r t a d ng c v hình thái, kích th
c tr ng cho t ng gi ng. Hình dáng c a mào, mào d

c, màu s c, có th

i và mào tai có th bi t

c s c kh e và i u ki n s ng c a chúng. Theo tài li u c a Nguy n Chí Thành
(2008) mào n th
th y

ng g p

i v i gà

ông T o và gà ch i, mào hoa h ng th

ng

trên gà H (ch còn t i thôn L c Th , huy n Thu n Thành, t nh B c Ninh), và


4

c bi t ki u mào

n ch g p trên gà Mía; v i các r ng c a cao th p khác nhau,

cu i cùng là ki u mào h
ng g cao h n
màu s c

ào (hay g p trên gà tr ng) v i 2 rãnh sâu ch ng và có 1

chính gi a. Ngoài hình thái c a m i ki u mào, kích th

c và

c tr ng cho m i gi ng.

B lông: lông là 1 d n su t c a da, th hi n

c i m di truy n c a gi ng và có

ý ngh a quan tr ng trong vi c phân lo i. Khi m i n , gia c m non

ph , trong quá trình phát tri n lông t s d n d n

c lông t che

c thay th b ng lông c

nh.

c i m v gi ng gà Cáy C m:
Gà Cáy C m hay còn g i là gà cúp uôi (gà không có phao câu).
Theo báo Ti n phong, 2014 [1]: Gà Cáy C m ã

c nuôi t lâu

i t i xã

c Xuân và Ng Lão (huy n Hòa An) và xã L u Ng c (huy n Trà L nh, Cao
B ng) và r i rác t i m t s xã thu c huy n Hoàng Su Phì (Hà Giang), t ng
dùng cúng l c u may m n và là v t linh thiêng trong nhà ng
gi ng gà này gi m s l
vì theo quan ni m c a ng

ng và ch
i

a ph

c nuôi xen k r t ít

c

i H’Mông. Hi n nay,
các h ng

i H’Mông,

ng, nh ng ngày gi , t t ph i n và bi u b m

gà tr ng thi n to béo. Gà Cáy C m không

t y u t th m m .

c i m v ngo i hình
- Lông: Màu s c c a lông a d ng gi ng gà Ri: Màu lông nâu, xám, hoa m ,
vàng có s c en, ánh xanh cánh s , en… Lông m

t và nhi u.

Lúc m i n và còn nh con tr ng và con mái có màu lông gi ng nhau.
Khi tr

ng thành:

+ Con tr ng: Màu lông con tr ng r c r ,

p m t. Màu s c lông a d ng: nâu

, xám, nâu, en, ánh vàng.
+ Con mái: Màu nâu, xám, vàng nâu, en... Lông m m sang có màu nâu,
xám, lông tr ng s c en.

-

c bi t là lông uôi cúp xu ng (vì không có phao câu).

- Mào: Mào

n, mào dâu, màu

.

- T m vóc: T m vóc thanh g n, thân t
bé, x

ng nh , lông x p xít vào thân.

ng

i ng n, chân cao v a ph i, mào


5

- Màu m t: en, nâu.
- Màu dái tai: Tr ng

, tr ng

- Màu s c chân: Ch y u có màu vàng, có m t s màu en, nâu.
c i m v t p tính
S ng theo àn, tính tình hi n lành, linh ho t, nhanh nh n.

2.1.2. Kh n ng s n xu t c a gà Cáy C m
Kh i l

ng gà tr

ng thành:

Con tr ng: 2, 0 – 2.5 kg.
Con mái: 1, 5 – 2, 0 kg.
Tu i thành d c:
Tr ng : 150 ngày
Mái: 130 ngày
Tu i

l a

S nl

ng tr ng trung bình: 13 – 16 qu /l a, 130 – 150 qu /n m.

Tr ng l

u: 150 ngày

ng tr ng: 40 – 50 gam/ qu .

V tr ng th

ng có màu tr ng, m t s ít có màu nâu.

Kho ng cách l a

: Trung bình 20 ngày.

Th i gian p n : 21 ngày
T l

p n là: 80%.

2.1.2.1. C s khoa h c v kh n ng sinh tr
Tr n

ình Miên, Nguy n Kim

tích l y h u c do

ng

gà.

ng (1992) [28], sinh tr

ng là quá trình

ng hóa là s t ng chi u cao, chi u dài, b ngang, kh i l

c a các b ph n và toàn b c th con v t trên c s tính ch t di truy n c a
tr

c. Sinh tr

và kh i l
ho t

ng tích l y các ch t, t c

tr

ng.

và s t ng h p protein chính c ng là t c

ng c a các gen i u khi n s sinh tr

i ta th

i

ng chính là s tích l y d n d n các ch t, ch y u là protein, nên t c

V m t sinh h c, sinh tr
ng

ng

ng

ng l y vi c t ng kh i l

c th gà s t ng tr

ng

ng c a c th .

c xem nh quá trình t ng h p protein, nên
ng làm ch tiêu ánh giá quá trình sinh
c tính

hai th i k là th i k h u phôi và


6

th i k tr

ng thành. T t c các

c tính nh ngo i hình, th ch t, s c s n xu t

u

không s n có trong t bào sinh d c ho c trong phôi ã có

y

chúng

c tính c a các b ph n

c hoàn ch nh trong quá trình sinh tr

hình thành quá trình sinh tr

ng. Các

khi hình thành mà

ng tuy là m t s ti p t c th a h

truy n c a b m nh ng ho t

ng m nh hay y u còn do tác

ánh giá các ch tiêu sinh tr

ng thông qua kh i l

ng các

c tính di

ng c a môi tr
ng c th

ng.

c theo dõi

t ng tu n tu i:
Kh i l

Kh i l

ng c th
ng c th là m t tính tr ng s l

các y u t di truy n nh t
ch v i kh i l

nh. Kh i l

ng tr ng, kh i l

c quy

ng gà con m i n ra có m i t

ng gà m i n ra ít nh h

ng

nh b i

ng quan ch t

ng c a gà m vào úng th i k

Jonhanson (1972) [16] thì kh i l
t ng tr

ng và nó c ng

tr ng. Theo
n kh i l

ng

ng ti p theo.
C n c vào kh i l

ct c

sinh tr

-T c

ng c th c a gà

ng c a gà.

sinh tr

ng

Trong ch n nuôi gia c m th
sinh tr

c cân qua t ng tu n tu i ta ánh giá

ng dùng các ch tiêu sau

ánh giá t c

ng:
+ Sinh tr

ng tuy t

Sinh tr
m t ngày

ng tuy t

i và s gia t ng v kh i l

êm. Ch tiêu này th

g/con/tu n.

t ng tr

ng kh i l

c dùng
+ Sinh tr

hypebol.

g/con/ngày hay s
c dùng

ánh giá

ng gia c m, ch tiêu này càng cao ch ng t

ng tuy t

theo dõi t c
ng t

Ch tiêu này
kích th

c tính b ng s

t hi u qu kinh t càng l n.

Ngoài ch tiêu sinh tr
c ng

ng

ng trung bình c th trong

th có d ng t ng d n theo hình parabol và

chính xác t c
ch n nuôi

i

ng

sinh tr

i còn có ch tiêu sinh tr

ng t

ng

i

ng c a gia c m.

i

c tính d a vào t l ph n tr m (%) t ng lên c a kh i l

c và th tích khi k t thúc kh o sát (TCVN 240,1997).

ng,

th có d ng


7

Theo Chambers (1990) [33]

ng cong c a gà th t g m 4 pha và m i pha có

c i m nh nhau:
- Pha sinh tr
-

t
tr

ng tích l y: t ng t c

i mu nc a

ng cong sinh tr
sinh tr

nhanh gà con sau khi n .
ng có t c

- Pha sinh tr

ng có t c

- Pha sinh tr

ng ti m c n có giá tr khi gà tr

+ pha sinh tr

ng tích l y

Là ch tiêu th

ng

t ng cao nh t.

ng gi m d n theo i m u n.
ng thành.

c theo dõi qua các tu n tu i c n c vào kh i l

c, i u ó cho phép xác

nh m t cách

n gi n nh t v

ng cong sinh

ng gia c m.
ng cong sinh tr

ch ra m t ph n v ch t l
ki n môi tr

ng, nuôi d

ng không ch s d ng

ch rõ v kh i l

ng mà còn

ng, s sai khác gi a các dòng, các gi ng, tính bi t, i u
ng và ch m sóc.

Thông qua nghiên c u c a Ngô Gi n Luy n (1994) [22] cho bi t
sinh tr
này
tr

ng gà

ng cong

ng c a 3 dòng gà thu n ch ng V1, V2, V3 c a gi ng gà H , c 3 dòng gà
u phát tri n theo úng quy lu t sinh h c. Trong ó gà tr ng có kh n ng sinh

ng cao nh t lúc 7 – 8 tu n tu i và gà mái khi
T c

c 6 - 7 tu n tu i.

v t nuôi ph thu c vào loài, gi ng và tính bi t,

c i m c th ,

ngo i c nh và i u ki n ch m sóc.
+ Kích th
Kích th

i u này

c c th
c c th là m t ch tiêu quan tr ng ánh giá t c

c tr ng cho t ng giai o n sinh tr

theo dõi kích th

ng phù h p v i gà. Kích th

cá th ..., do tính di truy n quy
Kích th

t ng tu n tu i. Kích th

ó i u ch nh tình tr ng

c chi u c th c a t ng loài và

ng quan ch t ch v i kh i l

c c th liên quan

sinh s n nh : tu i thành th c v th tr ng, ch
i m gi t m có l i nh t cho ng

t

nh và tuân theo các quy lu t di truy n c a Meldel.

c các chi u c th luôn có m i t

c th gia c m cân

ng,

ng, gi ng, tính bi t và thông qua

c các chi u c th t ng tu n tu i

ch m sóc và dinh d

sinh tr

i ch n nuôi gà.

dinh d

ng và t

ng

n các ch tiêu
ó xác

nh th i


8

Khi nghiên c u v sinh tr
là quá trình thay

ng không th không nói

n phát d c. Phát d c

i v ch t t c là t ng thêm và hoàn ch nh các tính ch t, ch c n ng

c a các b ph n c a c th . Ph t d c c a c th con v t hình thành t khi tr ng th
tinh, tr i qua nhi u giai o n ph c t p cho
Sinh tr

n khi tr

ng thành.

ng và phát d c là hai quá trình di n ra trong cùng m t c th gia súc

gia c m. Sinh tr

i ch c n ng, hình thái, kích th

c

các b ph n. Phát d c di n ra t lúc tr ng th tinh, qua các giai o n khác nhau

n

khi tr

c coi là quá trình thay

ng thành.
Sinh tr

tr

ng

ng là m t quá trình sinh lý ph c t p, khá dài, t lúc th tinh

ng thành. Do v y, vi c xác

nh chính xác toàn b quá trình sinh tr

ph i d dàng. Thông qua ch n nuôi gia súc gia c m, ta th y
o n
c ax
tr

u c a s sinh tr

ng, th c n dinh d

ng

c , nh ng lúc này hai h th ng này ã gi m b t t c

ng c th ,

c u t o h th ng x

ng,

phát tri n. Càng ngày con

ng chuy n sang tích l y m . Trong t t c các t ch c

th chi m t l nhi u nh t so v i kh i l
l

c r ng: Trong giai

n giai o n cu i c a s sinh

ng v n ti p t c s d ng nhi u

v t càng già và dinh d

ng không

c dùng t i a cho s phát tri n

ng, mô c và m t ph n r t ít t o nên m .

ng, ngu n dinh d

n khi

c

ng c chi m t l nhi u nh t so v i kh i

gà t 42 – 45 %; ng ng 48 – 50 %; gà tây 52 – 54 % (Ngô Gi n

Luy n ,1994) [22].
Kh i l

ng c th

thu c nh t v sinh tr
tr
t c

m t th i i m nào ó là m t ch s

ng. Kh i l

ng trong m t th i gian. Xác

kho ng th i gian khác nhau, nh
tr

ng c th là m t ch s thích h p nh t v sinh

ng (tính theo tu i), song ch tiêu này không nói lên
sinh tr

c s d ng quen

nh

cm c
c kh i l

khác nhau v
ng c th

các tu n tu i ta có th bi u th trên

các
th sinh

ng tích l y.
Quá trình sinh tr

ng c a gà con trong hai tháng

u

c chia thành 3 giai

o n, ó là:
+ Giai o n 10 ngày tu i
c th , có t c

sinh tr

u: gà con ch a hoàn thi n c quan i u ch nh nhi t

ng nhanh do

c s d ng ch t dinh d

ng d tr

lòng

l n vào xoang b ng, ch a có s khác nhau gi a con tr ng và con mái. Gà con giai o n


9

này ít v n

ng, bu n ng , òi h i nhi t

môi tr

ng cao, có ph n x y u v i i u

ki n ngo i c nh. Giai o n này gà c n có ch m sóc, nuôi d
+ Giai o n t 11

ng c n th n.

n 30 ngày tu i, gà con sinh tr

ng r t nhanh, c quan

ch c n ng i u khi n thân nhi t ã hoàn thi n, có s khác bi t v s sinh tr
con tr ng và con mái, màu lông và

ng c a

c i m sinh d c th c p nh mào, tích, tai. Gà

con s d ng và chuy n hóa th c n t t.
+ Giai o n t 31

n 60 ngày tu i: kh i l

nhi u l n. Gà con có t c

sinh tr

ng c a gà con t ng lên g p

ng nhanh, hi u su t s d ng th c n t t. Gà

con k t thúc quá trình thay lông t b ng lông v . Các ph n x v th c n, n
u ng, i u ki n ch m sóc, nuôi d
Có nhi u y u t

nh h

v gi ng, gi i tính, t c

ng

c

c c ng c b n v ng.

ng t i t c

m c lông, kh i l

sinh tr

ng c a gà: các y u t di truy n

ng b x

ng, dinh d

ng và i u ki n

ch n nuôi, s c kh e gà...
Di truy n là m t trong nh ng y u t quan tr ng nh t, nh h
sinh tr

nt c

ng c a gia c m. Theo tài li u t ng h p c a Chambers (1990) [33], có r t

nhi u gen nh h

ng t i nhóm tính tr ng, có gen nh h

ng t i m t s tính tr ng

riêng l . Trong th c t s n xu t c ng nh nghiên c u,
h

ng

ng c a di truy n

(h2). Tài li u c a

n sinh tr

ng c a v t nuôi ng

xác

nh m c

nh

i ta s d ng h s di truy n

ng H u Lanh và c ng s (1999) [18] cho bi t gà 23 tu n tu i có

h s di truy n và kh i l
tr ng là 0,10. Theo

ng c th là 0,55; kh i l

ng V Bình (2002) [2] ng

thành 3 nhóm, hay nói cách khác là các tính tr ng th

ng tr ng là 0,50; s n l

ng

i ta phân chia h s di truy n
ng g p có 3 m c khác nhau

v h s di truy n:
- Các tính tr ng có h s di truy n th p (t 0 – 0,2) th
tr ng v t c

sinh s n nh t l

, t l nuôi s ng, s con

ng bao g m các tính
ra/l a, s n l

ng

tr ng...
- Các tính tr ng có h s di truy n trung bình (t 0,2 – 0,4) th
các tính tr ng v t c
th ...

sinh tr

ng bao g m

ng, tiêu t n th c n cho 1kg t ng kh i l

ng c


10

- Các tính tr ng có h s di truy n cao (t 0,4 tr lên) th
tính tr ng thu c v ph m ch t s n ph m nh kh i l

ng bao g m các

ng tr ng, t l m s a, t l

n c trong thân th t.
S khác nhau gi a kh i l

ng c th còn do gi i tính, gà tr ng n ng cân h n

gà mái kho ng 24 – 32 %. Nh ng sai khác này c ng
sinh tr

ng,

c quy

ng

nh không ph i là do hormon sinh d c mà do các gen liên

k t v i gi i tính, nh ng gen này
m nh h n

c bi u hi n v c

gà tr ng ( hai th nhi m s c gi i tính) ho t

gà mái (m t th nhi m s c gi i tính). S sai khác v m t sinh tr

gi i tính còn th hi n rõ h n

ng
ng do

i v i dòng phát tri n nhanh so v i dòng phát tri n

ch m (Khavecman, 1963 trích theo Chamber (1990) [33] ã rút ra k t lu n: lúc m i
n gà tr ng n ng h n gà mái 1%; tu i càng t ng s khác nhau càng l n,

2 tu n

tu i h n 5%; 3 tu n tu i h n 11%; 5 tu n tu i h n 17%; 6 tu n tu i h n 20%; 7
tu n tu i h n 23%; 8 tu n tu i h n 27%.
Th c n là y u t

nh h

ng tr c ti p, lâu dài

n toàn b các giai o n sinh

tr

ng và phát d c c a gia c m. Tr n ình Miên và c ng s (1975) [30] thì vi c nuôi

d

ng mà ch y u là th c n có tác d ng

c m. Theo Bùi H u L ng (1992) [20]
c p th c n t t,

n

i v i s sinh tr

phát huy kh n ng sinh tr

ng c a gia súc, gia
ng c n ph i cung

c cân b ng nghiêm ng t gi a protein và axit amin và n ng l

k t qu nghiên c u c a Nguy n Th Mai (1994) [25],
l n c a th c n và dinh d

ng

u ã kh ng nh nh h

ng

nt c

ánh sáng.

nh h

sinh tr

ng, phát tri n c a gia c m,

ng c a y u t nhi t

th th c n làm ho t

là nh ng tác

c bi t là nhi t
ng liên quan

m kh o sát t i th i i m nh t

ng

m và

n vi c tiêu

n n ng su t th t. Gà tr ng và gà mái

nh cho m t k t qu nh t

n m t th i i m nh t

nh

nh. Nhìn chung, t l

i v i t ng gi ng gà và khác nhau

cho c gà tr ng và gà mái. Theo báo cáo c a Ricard (1988) [38]
t c

,

ng nh

ng sinh lý c a h tu n hoàn, hô h p, gây stress.

- Tính bi t và tu i gia c m nh h
thân th t ch t ng

ng r t

n kh n ng sinh s n c a gia c m.

- Th i ti t, mùa v c ng là m t tác nhân quan tr ng c a môi tr
h

ng.

t ng tr ng nhanh h n nh v y kh i l

a ra gà tr ng có

ng l n h n nh ng th t ng c c a gà

mái có k t qu cao h n. T l thân th t gia c m t ng theo tu n tu i t ng
qua trong nhi u tài li u khoa h c.

c thông


11

N ng su t th t còn liên quan

n tình tr ng tiêu t n th c n

1kg th t và giá tr kinh t c a s n ph m th t gia c m. t
gi t m gà th t cho phù h p khi gà có t c

ó c n xác

t ng tr ng c th b t

chi u sang, ch m sóc và nuôi d

nh th i i m

u gi m.

Ngoài các y u t ch y u trên, n ng su t th t còn ch u tác
th i ti t, khí h u, ch

s n xu t ra

ng c a y u t

ng…

Ph m ch t th t gà
Ch t l
các tác

ng th t gà mang l i do nhi u y u t : di truy n, dinh d

ng môi tr

ng. trong ó di truy n và dinh d

c con gi ng t t c n có s
dinh d

ng có vai trò ch y u.

có

óng góp c a quá trình nghiên c u lâu dài. Kh u ph n

ng cân b ng gi a thành ph n protein và n ng l

protein c a c th di n ra nhanh chóng,
nhi u tài li u nghiên c u v ch t l

âm v i t l th t m (r = 0,39) và t

ng giúp quá trình t ng h p

ng th i nâng cao ch t l

ng ph m gi ng. có

ng th t gia c m và theo k t qu nghiên c u c a

Chambers (1990) [33] còn cho bi t t c

V i gà ác

ng, ch m sóc và

sinh tr

ng quan d

ng ph m ch t th t gà có t

ng quan

ng v i t l protein (r = 0,53).

8 tu n tu i, con tr ng có t l protein th t ng c 24,5%; m 0,6%;

khoáng t ng s 1,2% và protein th t ùi 22%, m 1,7%; khoáng t ng s 1,1%. Gà mái
có th t ng c v i ch tiêu t

ng ng nh sau: 24,8; 0,6; 1,1; th t ùi là: 21,9; 2,3; 1,2%.

2.1.2.2. C s khoa h c v kh n ng sinh s n
Kh n ng sinh s n c a gia c m
tr ng, kh i l
pn .

h

ng

c th hi n b i các ch tiêu v s n l

ng tr ng, t l

ng

, kh n ng th tinh và k t qu

i v i các gi ng gia c m khác nhau, kh n ng sinh s n c ng khác nhau.
S c

y ut

ng, hình d ng, ch t l

gà.

tr ng c a gia c m ch u nh h

nh h

ng t i s c

ns c

tr ng

m c

ng c a nhi u y u t khác nhau, m i
nh t

nh. M t s y u t chính nh

tr ng c a gia c m nh các y u t di truy n cá th , gi ng dòng

gia c m, tu i, ch

dinh d

ng,

i u ki n ngo i c nh (Nguy n Th Mai,

(2009) [26].
- Các y u t di truy n cá th
S c
c m

tr ng: là m t tính tr ng s l

i v i con ng

ng có l i ích kinh t quan tr ng c a gia

i. Có 5 y u t di truy n nh h

ng

ns c

tr ng c a gia


12

c m: tu i thành th c sinh d c, c

chu kì

ng

tr ng, tính ngh

, th i gian kéo dài

tr ng sinh h c và tính p bóng .
+ Tu i thành th c sinh d c
Tu i thành th c sinh d c là tu i b t

tham gia quá trình sinh s n.
i v i t ng cá th ho c

u ho t

ng sinh d c và có kh n ng

gà mái tu i thành th c là tu i
c xác

nh theo tu i

tt l

qu tr ng

5%

u tiên

i v i m i àn gà.

Tu i thành th c sinh d c c a gà kho ng 170 – 180 ngày, bi n

ng trong kho ng 15

– 20 ngày. Tu i thành th c sinh d c s m hay mu n ph thu c vào gi ng và môi
tr

ng. Các gi ng khác nhau thì tu i thành th c v tính c ng khác nhau; tu i

tr ng

u c a gà Ri là 135 – 144 ngày.
Th tr ng và

dài ngày chi u sáng nh h

ng

n kh n ng thành th c sinh

d c, nh ng gà thu c gi ng có t m vóc nh thì ph n l n b t
nh ng gi ng gà có t m vóc l n. Gà h
h

qu

ng th t. Th i gian gà

tr ng s m h n

ng tr ng có tu i thành th c s m h n gà

m nh là vào nh ng ngày ng n c a mùa thu ông, i u

ó c ng nói lên r ng th i gian chi u sáng trong ngày nh h
sinh d c. Theo

u

ng

n tu i thành th c

ng H u Lanh và c ng s (1999) [18] cho bi t, h s di truy n c a

tính tr ng này là h2 = 0,32.
Tu i
i m nh t

s m hay mu n liên quan ch t ch
nh. Nh ng gia c m có kh i l

h n nh ng gia c m có kh i l

n kh i l

ng nh th

ng l n. Các y u t

ng c th

m t th i

ng có tu i thành th c s m

nh h

ng

n tu i thành th c

th i gian n ra trong n m, kho ng th i gian chi u sáng t nhiên hay nhân t o. Ngoài
ra còn các y u t
gà con s d n

nh h
n

ng

n sinh tr

lùi qu tr ng

ng, phát tri n nh tiêm phòng vac xin cho

u tiên. Kh u ph n n c ng nh h

ng m nh

n ch tiêu này (Jonhanson, 1972) [16].
+C

ng

Là s c

tr ng
tr ng trong m t th i gian ng n, có liên quan ch t ch v i s c

tr ng trong n m c a gia c m. Gà Ri nuôi bán thâm canh có t l
gà Ri nuôi ch n th (39,43 % so v i 31,45 %).

cao h n so v i


13

S xu t hi n b n n ng òi p hay tính p bóng là ph n x không i u ki n có
liên quan

ns c

tr ng c a gia c m. Trong t nhiên, tính p bóng giúp gia c m

duy trì nòi gi ng. B n n ng òi p r t khác gi a các gi ng và các dòng. Trong các
vòng nh cân có t n s th hi n b n n ng th p h n các dòng n ng cân. B n n ng òi
p là m t

c i m duy truy n c a gia c m,nó là m t ph n x nh m hoàn thi n quá

trình sinh s n. Ph n l n các dòng gà ham p

u có s c

tr ng kém. Song v i

thành công trong l nh v c p tr ng nhân t o,

nâng cao s n l

ng tr ng c a gia

c m c n rút ng n và làm m t hoàn toàn b n n ng p tr ng. B i vì b n n ng p tr ng
là m t y u t

nh h

ng

+ Th i gian ngh
gi a các chu kì
Th i gian ngh

ns cb n

:

ng có hi n t

tr ng , t vài ngày
th

tr ng.
ng ngh

trong m t th i gian

n vài tu n, th m chí kéo dài 1 – 2 tháng.

ng vào mùa ông, nó có nh h

tr ng c n m. Gia c m th

ng tr c ti p

ns nl

ng

ng thay lông vào mùa ông nên th i gian này gà ngh

. Trong i u ki n bình th
ánh giá gà

gà th

tr ng và s c

ng, lúc thay lông

u tiên là th i i m quan tr ng

t t hay x u. Nh ng àn gà thay lông s m, th i gian b t

u thay

lông t tháng 6 – 7 và quá trình thay lông di n ra ch m, kéo dài 3 – 4 tháng là
nh ng àn gà

kém. Ng

c l i, có nh ng àn gà thay lông mu n, th i gian thay

lông t tháng 10 – 11, quá trình thay lông di n ra nhanh là àn gà
m t s gà cao s n, th i gian ngh

ch 4 – 5 tu n và l i

thành xong b lông m i. Có con gà

ngay trong th i kì thay lông.

+ Tu i gia c m: tu i gia c m c ng liên quan
tr ng c a gia c m gi m theo tu i, th

ng thì s n l

t t.

c bi t

ngay khi ch a hình

n n ng su t tr ng. S n l

ng

ng n m th hai gi m xu ng 15

– 20 % so v i n m th nh t (Nguy n Th Mai và c ng s , (2009) [26].
+ Ch
n ng

dinh d

ng: th c n và dinh d

tr ng. Mu n gia c m có s n l

m b o m t kh u ph n n

y

ng có quan h ch t ch v i kh

ng tr ng cao, ch t l

ng tr ng t t thì ph i

và cân b ng các ch t dinh d

Quan tr ng nh t là cân b ng gi a n ng l

ng theo nhu c u.

ng và protein, cân b ng các axit amin,

cân b ng các ch t khoáng và vitamin. Th c n có ch t l

ng kém s không th cho

n ng su t cao, th m chí còn gây b nh cho gia c m. Các lo i th c n b o qu n không


14

t t b nhi m n m m c, các lo i th c n b nhi m
th c v t... Th m chí các lo i th c n h n h p
dinh d

c kim lo i n ng, thu c b o v

mb o

y

và cân b ng các ch t

ng nh ng b o qu n không t t c ng không phát huy

c tác d ng trong

ch n nuôi gia c m (Nguy n Th Mai và c ng s , 2009) [26].
i u ki n ngo i c nh: các y u t ngo i c nh nh nhi t

+

n ng, mùa v ... nh h
Mùa v

nh h

ng r t l n t i s c
ng rõ r t

ns c

tr ng gi m xu ng so v i mùa xuân,
Nhi t
Nhi t

môi tr

,

m, ánh

tr ng c a gia c m.
tr ng c a gà.

n

n mùa thu thì s c

c ta vào mùa hè s c

tr ng c a gà l i t ng lên.

ng xung quanh có liên quan m t thi t

ns nl

ng tr ng.

tr ng là 18 – 240C, (Nguy n Th Mai và c ng s ,

thích h p cho gia c m

2009) [26].
Liên quan ch t ch gi a nhi t
m thích h p t 65 – 70 %.

là

m không khí c a chu ng nuôi.

m th p s làm l

là m t tác nhân gây b nh

ng hô h p. Ng

ng b i trong chu ng t ng lên, ây

cl i

m cao là i u ki n thu n l i

cho các vi sinh v t gây b nh phát tri n, nh t là các b nh
k t h p v i nhi t
n ng

ng tiêu hóa.

m cao

cao s gây stress nóng m r t b t l i v i gia c m, làm gi m kh

tr ng, ch t l
Ngoài nhi t

ng tr ng và gi m hi u qu ch n nuôi.
và m

, ch

nuôi gia c m nói chung và gà
nhìn và tìm th c n, n

chi u sáng c c kì quan tr ng trong ch n

tr ng nói riêng. Gia c m không ch c n ánh sáng

c u ng, n i ....mà nó còn kh i

ng c quan sinh d c.

Theo Nguy n Th Mai và c ng s (2009) [26] võng m c và não b c a gia c m r t
nh y c m v i kích thích c a ánh sáng. C ch d n truy n kích thích c a ánh sáng là
c ch th n kinh – th d ch mà tuy n yên là trung tâm truy n d n, ch có nh ng ánh
sáng có b

c sóng dài m i i qua

c. Vì v y, mu n kích thích c quan sinh d c,

c n s d ng ánh sáng m có nhi u màu

và cam. Ánh sáng tác

ng

ns c

tr ng t hai khía c nh là th i gian chi u sáng và b n ch t c a ánh sáng. N u mu n

kích thích gà n nhi u, ho t
v i gà
sáng

ng tìm

hi u qu , tránh

r i tr ng trên sàn

c n s d ng ánh sáng tr ng l nh v i nhi u màu xanh. C n t ng c
i v i gà mái

nh t là giai o n chu n b vào

(giai o n ti n

i

ng ánh
). Yêu


15

c u c a gà

v th i gian chi u sáng là t 12 – 16 gi /ngày, c

10,8 lux

cho n ng su t tr ng cao nh t. Trong ch n nuôi gà

ánh sáng t nhiên ho c nhân t o

chi u sáng cho gà v i c

ng

chi u sáng

, có th s d ng

ng

chi u sáng t 3

– 3,5 W/m2.
N ng su t tr ng: n ng su t tr ng là s tr ng m t gia c m mái sinh ra trong
m t

n v th i gian.

i v i gia c m

tr ng, ây là ch tiêu n ng su t quan tr ng

nh t, ph n ánh tr ng thái sinh lý và kh n ng ho t
tr ng là m t tính tr ng s l
th , h

ng nên nó ph thu c nhi u vào gi ng,

ng s n xu t, mùa v và dinh d

c i m c a cá

ng.

N ng su t tr ng là tính tr ng có m i t
sinh tr

ng c a h sinh d c. N ng su t

ng quan ngh ch ch t ch v i t c

ng s m, do v y trong ch n nuôi gà sinh s n, c n chú ý cho gà n h n ch

trong ch

dò, gà h u b

m b o n ng su t tr ng trong giai o n sinh s n.

N ng su t tr ng ph thu c vào s l
n ng l

ng, hàm l

ng và ch t l

ng th c n, ph thu c vào m c

ng protein và các thành ph n khác trong kh u ph n n.

S nl

ng tr ng: là l

S nl

ng tr ng/n m c a m t qu n th gà mái cao s n,

quy lu t c
h tn m

ng
.

ng tr ng mà gia c m mái

ra trong m t vòng

i.

c th hi n theo

tr ng cao nh t vào tháng th hai, th ba sau ó gi m d n
ti n hành ch n gi ng v s c

có c a s p t
l ng tr ng 3 tháng

ng

n

tr ng Hutt (1978) [14], ã áp d ng

ki m tra tr ng c a t ng gà mái. Tác gi cho r ng s n
u và s n l

ng tr ng h ng n m có t

ng quan di truy n

ch t ch (0,7 – 0,9).
Kh i l
ch t l
l

ng tr ng: kh i l

ng tr ng gi ng, k t qu

ng tr ng là m t ch tiêu liên quan m t thi t t i
p n , ch t l

ng tr ng gia c m ph thu c vào gi ng, tu i

ng và s c s ng c a gà con. Kh i
, ch

ch m sóc, nuôi d

Theo Brandsch và Bilchel (1978) giá tr trung bình kh i l

ng...

ng qu tr ng

ra trong m t chu k , là m t tính tr ng do nhi u gen có tác

ng c ng g p quy

nh ng hi n gi v n ch a xác

nh tính tr ng này. S n

l

ng tr ng, kh i l

m . Kh i l

nh rõ s l

ng gen quy

nh,

ng tr ng là ch tiêu quan tr ng c u thành n ng su t c a àn b

ng có h s di truy n cao, do ó có th

t

c nhanh chóng thông


16

ng ch n l c. Tr ng c a gia c m m i b t

qua con
tr

ng thành 20 - 30%. Kh i l

u

ng tr ng mang tính

nh h n tr ng gia c m
c tr ng c a t ng loài và

mang tính di truy n cao. H s di truy n tính tr ng này h2 =0,6 – 0,74. Ý ki n c a
nhi u tác gi cho r ng trong cùng m t gi ng, dòng, cùng m t àn, nhóm tr ng có
kh i l

ng l n nh t ho c bé nh t

u cho t l

p n th p, kh i l

ng tr ng to thì s

kéo dài th i gian p n .
Ch t l

ng tr ng: tr ng gà g m ba ph n c b n: v , lòng

t l các ph n so v i kh i l
tr ng 57 – 60 %; lòng

và lòng tr ng.,

ng tr ng thì v tr ng chi m kho ng 10 – 11,6 %; lòng

30 – 32 %. Thành ph n hóa h c c a tr ng không v : n

c

chi m 73,5 – 74,4 %; protein 12,5– 13 %; m 11 – 12 %; khoáng 0,8 – 1,0 %.
Hình d ng tr ng: tr ng gia c m th

ng có hình ô van và

t s gi a chi u dài và chi u r ng c a tr ng hay ng

c th hi n qua

c l i. Ch s này không bi n

i theo mùa.
Trong ch n nuôi gia c m sinh s n, ch s hình d ng c a tr ng là m t ch tiêu
xem xét ch t l

ng c a tr ng p, nh ng qu tr ng dài ho c quá tròn

u có t l

n th p. Tr ng gà Tam Hoàng ch s hình d ng tr ng trung bình 1.24 – 1,39 cho t
l n cao h n so v i nhóm tr ng có hình d ng n m ngoài biên

này.

Màu s c v tr ng: không có ý ngh a l n trong vi c ánh giá ch t l

ng

tr ng, nh ng có giá tr trong ch n gi ng và th hi u tiêu dùng. Màu s c tr ng là tính
tr ng a gen, có h s di truy n bi n
dày và

ng h2 = 0,55 – 0,75

b n c a v tr ng:

là nh ng ch tiêu quan tr ng

dày,

b n hay

ch u l c c a v tr ng

i v i tr ng gia c m, có nh h

và v n chuy n. Chúng ph thu c vào gi ng, tu i già hay stress

ng t i k t qu
u làm gi m

pn
dày

và s c b n c a tr ng.
H s di truy n

dày c a v tr ng theo Marco và c ng s (1982) [37] là

0,3 – 0,6.
Tr ng gà Mía

38 tu n tu i có

dày trung bình 0,36mm và

2,88kg/cm2 (Tr nh Xuân C và c ng s , 2001) [4]. Ch s lòng
và

n v Haugh: khi xem xét ch t l

ng c a tr ng th

ch u l c

, ch s lòng tr ng

ng ph m c ng nh tr ng


17

gi ng, ng
ch t l

i ta

c bi t quan tâm

ng tr ng càng t t và t l
Ch s lòng

p n càng cao.

: ch s lòng d là t s gi a chi u cao và lòng

ng kính c a nó. Ch s lòng
lòng

n ch tiêu này. Các ch tiêu này càng cao thì

càng l n thì ch t l

c a tr ng gà kho ng 0,4 – 0,42. Tr ng có ch s

ng tr ng càng t t .

Ch s lòng tr ng: là ch tiêu ánh giá ch t l
tr ng

c so v i trung bình c ng

ng kính nh c a nó. Ch s này càng l n thì ch t l

tr ng càng cao. Ch s lòng tr ng b
d

ng lòng tr ng, ch s lòng

c tính b ng t l gi a chi u cao lòng tr ng

ng kính l n và

so v i

nh h

ng lòng

ng b i gi ng, tu i và ch

nuôi

ng.
Theo Marco (1982) [37] h s di truy n c a kh i l

ng lòng tr ng h2 = 0,22

– 0,78.
+ Kh n ng th tinh và t l

p n tr ng gà

S th tinh là m t quá trình trong ó tinh trùng và tr ng h p l i thành m t
h p t . T l th tinh ph thu c vào nhi u y u t nh t l tr ng/mái trong àn,
ph

ng th c ch n nuôi, m t

nuôi, ch

dinh d

ng. T l th tinh

c ánh

giá b ng t l tr ng có phôi.
nâng cao t l th tinh c n có t l tr ng/mái thích h p. T l này cao hay
th p

u làm gi m t l th tinh.

àn b m , b i dinh d

ng th i c n có ch

ng c a àn b m

nh h

dinh d

ng tr c ti p t i

ng h p lý cho
n t l th tinh.

N u kh u ph n thi u protein, , ph m ch t tinh d ch kém, vì protein là nguyên li u là
nguyên li u c b n hình thành tinh trùng. Còn kh u ph n n mà thi u các lo i
vitamin A, E s làm cho c quan sinh d c phát tri n không bình th
h

ng t i kh n ng sinh tinh và các ho t
T l

p n c a gà

c xác

ng, t

ó nh

ng sinh d c, làm gi m t l th tinh.

nh b ng t l ph n tr m s gà con n ra so v i

s tr ng vào p. T l n là m t ch tiêu ánh giá s phát tri n c a phôi, s c s ng
c a gia c m non.

i v i tr ng có ch s hình d ng chu n, kh i l

bình c a gi ng s cho t l
nhi u y u t nh : kh i l
lý tr ng p, ch

p...

p n cao nh t. T l

ng trung

p n ch u nh h

ng tr ng, tu i, các ch s hình thái, ph

ng c a

ng th c x