Pháp luật về bán hàng đa cấp bất chính ở việt nam hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƯ PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

TRẦN THỊ KHUYÊN

PHÁP LUẬT VỀ BÁN HÀNG ĐA CẤP BẤT CHÍNH
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số: 60380107

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN ĐỨC MINH

HÀ NỘI - NĂM 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự
hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Nguyễn Đức Minh. Kết quả nghiên cứu
trong luận văn này là trung thực và chưa công bố dưới bất kỳ hình thức nào
trước đây. Các số liệu trong luận văn được chính tác giả thu thập từ các nguồn
khác nhau có ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, trong luận
văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các tác giả
khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc.
Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách
nhiệm về nội dung luận văn của mình.

Hà Nội, ngày

tháng

Trần Thị Khuyên

năm 2016


LỜI CẢM ƠN
Trước hết với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin gửi
lời cảm ơn tới các thầy cô giáo đã tận tình hướng dẫn, giảng dạy trong suốt
quá trình học tập, nghiên cứu và rèn luyện ở Trường Đại học Luật Hà Nội.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo hướng dẫn
PGS. TS. Nguyễn Đức Minh đã dành nhiều thời gian tâm huyết, trực tiếp
hướng dẫn tận tình, chu đáo và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá
trình nghiên cứu đề tài và hoàn thành luận văn này.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên,
khích lệ, chia sẻ, giúp đỡ và đồng hành cùng tôi trong cuộc sống cũng như
trong quá trình học tập, nghiên cứu.
Hà Nội, ngày tháng

năm 2016

Tác giả luận văn

Trần Thị Khuyên


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BHĐC : Bán hàng đa cấp
DN

: Doanh nghiệp

NTG

: Người tham gia

TNHH : Trách nhiệm hữu hạn


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA PHÁP LUẬT BÁN
HÀNG ĐA CẤP BẤT CHÍNH..................................................................... 7
1.1. Khái quát chung về hành vi bán hàng đa cấp bất chính ......................... 7
1.1.1. Định nghĩa bán hàng đa cấp bất chính ........................................... 7
1.1.2. Đặc điểm của bán hàng đa cấp bất chính ....................................... 9
1.1.3. Phân biệt bán hàng đa cấp chân chính và bán hàng đa cấp bất
chính ...................................................................................................... 12
1.1.4. Nhu cầu điều chỉnh hoạt động bán hàng đa cấp bất chính............ 17
1.2. Khái quát về pháp luật điều chỉnh hành vi bán hàng đa cấp bất chính......20
1.2.1. Khái niệm pháp luật bán hàng đa cấp bất chính ........................... 20
1.2.2. Đặc điểm pháp luật bán hàng đa cấp bất chính ............................ 21
1.2.3. Nội dung của pháp luật bán hàng đa cấp bất chính ...................... 21
1.3. Kết luận .............................................................................................. 26
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT BÁN HÀNG ĐA CẤP
BẤT CHÍNH Ở VIỆT NAM ...................................................................... 28
2.1. Thực trạng quy định về hành vi bán hàng đa cấp bất chính ................. 30

2.2. Thực trạng quy định về chế tài xử lý hành vi bán hàng đa cấp bất
chính ......................................................................................................... 42
2.3. Thực trạng quy định về trình tự, thủ tục xử lý hành vi bán hàng đa cấp
bất chính.................................................................................................... 57
2.4. Kết luận .............................................................................................. 60
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG CAO
HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT BÁN HÀNG ĐA CẤP BẤT
CHÍNH Ở VIỆT NAM ............................................................................... 63
3.1. Giải pháp hoàn thiện pháp luật bán hàng đa cấp bất chính .................. 63


3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật bán hàng đa cấp bất
chính ......................................................................................................... 66
3.3. Kết luận .............................................................................................. 72
KẾT LUẬN ................................................................................................. 74
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 77


1

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Bán hàng đa cấp là một phương thức kinh doanh đã có mặt trên thế giới
hơn 60 năm nay và được đánh giá có nhiều tiềm năng để phát triển. Tại Việt
Nam, bán hàng đa cấp bắt đầu bước chân vào thị trường từ đầu thế kỉ 21 và có
những bước phát triển vượt bậc. Ở thời đại kinh tế cạnh tranh khốc liệt như
hiện nay, bán hàng đa cấp chính là mô hình đưa tận tay sản phẩm đến người
tiêu dùng, không thông qua các đại lý, cửa hàng bán lẻ, không tốn chi phí
quảng cáo, tiếp thị... Cách thức này hiển nhiên là có lợi cho người tiêu dùng;
theo đó, thành viên - tức nhà phân phối được hưởng tiền hoa hồng, tiền

thưởng... thông qua việc tìm kiếm khách hàng.
Tính đến thời điểm cuối năm 2004, tại Việt Nam đã có khoảng 20 công
ty bán hàng đa cấp, phân phối sản phẩm chủ yếu về ngành chăm sóc sức khoẻ
và sắc đẹp. Để đáp ứng tình hình ngày càng diễn ra phức tạp của hoạt động
bán hàng đa cấp tại Việt Nam cũng như hòa nhập xu hướng chung của thế
giới, hành lang pháp lý về bán hàng đa cấp đã dần hình thành. Vấn đề được
đặt ra là hành lang pháp lý này phải phù hợp để điều tiết có hiệu quả hoạt
động bán hàng đa cấp, đồng thời ngăn ngừa các toan tính sử dụng phương
thức này như một công cụ lừa đảo, xâm hại lợi ích của xã hội. Chính vì vậy,
Luật cạnh tranh năm 2004 ra đời, tiếp theo đó là Nghị định số 110/2005/NĐCP ngày 24 tháng 8 năm 2005 của Chính phủ về quản lý hoạt động bán hàng
đa cấp (Nghị định số 110/2005/NĐ-CP).
Trên cơ sở hành lang pháp lý đó, bên cạnh những doanh nghiệp kinh
doanh theo phương thức bán hàng đa cấp một cách chân chính thì không ít
các doanh nghiệp lợi dụng nó như một công cụ nhằm thu lợi bất chính. Sự
biến tướng của hoạt động kinh doanh đa cấp khiến xã hội có cái nhìn tiêu cực
về hoạt động này; đồng thời, những phức tạp trong quản lý ngành kinh doanh
này đang gây hệ lụy xấu cho phương thức bán hàng đa cấp tại Việt Nam. Bán


2

hàng đa cấp bất chính nếu không được ngăn chặn kịp thời sẽ gây hậu quả
nặng nề cho xã hội không chỉ về mặt kinh tế mà cả sức khỏe của con người.
Sau gần 10 năm thực hiện, các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý
bán hàng đa cấp đã bộc lộ một số bất cập, hoạt động bán hàng đa cấp xuất
hiện nhiều biến tướng theo chiều hướng tiêu cực hơn, nhiều chủ thể lợi dụng
các khe hở của pháp luật để thực hiện các hành vi bất chính khiến cho hoạt
động này ngày càng trở nên xấu đi trong mắt cộng đồng xã hội và gây khó
khăn cho công tác quản lý nhà nước. Từ thực tiễn đó, năm 2014, Chính phủ
đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật mới thay thế cho hệ thống văn

bản cũ để nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát hoạt động bán hàng đa cấp; bảo
vệ người tham gia và khách hàng trước hành vi lừa đảo, trục lợi. Ngoại trừ
Luật Cạnh tranh, các nghị định và thông tư cũ điều chỉnh hoạt động bán hàng
đa cấp đều bị thay thế với cơ chế quản lý chặt chẽ hơn, chế tài xử lý nghiêm
khắc hơn; đặc biệt là Nghị định số 42/2014/NĐ-CP của Chính phủ ngày
14/5/2014 về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp (Nghị định 42/2014/NĐCP). Nghị định này được kỳ vọng với những quy định chặt chẽ sẽ lập lại trật
tự và nâng cao công tác giám sát, quản lý hoạt động kinh doanh bán hàng đa
cấp, đặc biệt là việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng thông qua việc siết
chặt quy định về người tham gia bán hàng đa cấp.
Tuy nhiên, thực tế là các cơ quan quản lý chưa thực hiện tốt việc quản lý
hình thức kinh doanh phức tạp này. Chính vì vậy, thời gian qua đã xảy ra
những vụ án hình sự lớn xuất phát từ việc kinh doanh theo hình thức đa cấp,
trong đó có hàng trăm tỷ đồng của người dân bị các đối tượng lợi dụng vỏ bọc
kinh doanh đa cấp để chiếm đoạt điển hình như vụ Tâm Mặt Trời, Diamond
Holiday, nhãn hàng Agel Việt Nam, công ty MB24... , đặc biệt gần đây nhất
là vụ lừa đảo của công ty Liên Kết Việt được xem là đỉnh cao lừa đảo đa cấp,
làm nổi lên làn sóng bức xúc trong nhân dân thời gian qua. Theo số liệu của
cơ quan Công an thể hiện, trong khoảng 1 năm, Liên Kết Việt đã lôi kéo được


3

hơn 60.000 người tham gia mạng lưới, người ít nhất là phải nộp vào tài khoản
cho công ty 8,6 triệu đồng, người nhiều lên tới hàng chục tỷ đồng. Con số từ
tài khoản của Liên Kết Việt thu từ người dân lên tới 1.900 tỷ đồng chưa kể
khoản thu trực tiếp1. Thực tiễn này cho thấy hệ thống pháp luật về bán hàng đa
cấp vẫn còn những kẽ hở, những hạn chế, chưa kịp thời để điều chỉnh những
phát sinh, biến tướng của hoạt động bán hàng đa cấp.
Vì vậy, trước thực tế như trên cần phải sớm hoàn thiện pháp luật để các
quy định chặt chẽ và hiệu quả hơn, có như vậy mới hạn chế được các hành vi

bán hàng đa cấp bất chính. Để làm rõ hơn vấn đề này, em lựa chọn vấn đề “
Pháp luật về bán hàng đa cấp bất chính ở Việt Nam hiện nay”.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Liên quan đến pháp luật về bán hàng đa cấp thì có khá nhiều công trình
nghiên cứu về vấn đề này ở Việt Nam, có thể kể đến một số công trình nghiên
cứu như: Luận văn thạc sỹ “Một số vấn đề pháp lý về bán hàng đa cấp ở Việt
Nam” của tác giả Đoàn Văn Bình (2006); Luận văn thạc sỹ “Pháp luật điều
chỉnh bán hàng đa cấp ở Việt Nam – Những vấn đề lý luận và thực tiễn” của tác
giả Hoàng Đào Thu Thủy (2012); Luận văn thạc sỹ “Pháp luật về kinh doanh
đa cấp” của tác giả Hà Ngọc Sơn (2006); Tạp chí luật học “Bán hàng đa cấp
theo pháp luật cạnh tranh Việt Nam” của tác giả Trần Thị Bảo Ánh.... Tuy
nhiên, với pháp luật về BHĐC bất chính thì hiện nay mới chỉ dừng lại ở một số
bài báo, tạp chí, báo mạng, khóa luận tốt nghiệp đại học hay được cập nhật một
phần trong các công trình nghiên cứu về cạnh tranh không lành mạnh. Có thể kể
đến một số công trình tiêu biểu như: Khóa luận tốt nghiệp “Bán hàng đa cấp bất
chính theo pháp luật cạnh tranh Việt Nam” của tác giả Nghiêm Xuân Tuyên
(2011) – Đại học Luật Hà Nội; Khóa luận tốt nghiệp “Những tình huống bán
hàng đa cấp bất chính tại Việt Nam” của tác giả Lê Hoàng Anh Vũ (2010) 1

Đình Quyết (2016), “Lãnh đạo đa cấp Liên Kết Việt khó thoát án tù chung thân”, Báo Pháp luật Plus, tại địa
chỉ: />ngày truy cập 24/02/2016.


4

Trường Đại học ngoại thương – Khoa kinh tế và kinh doanh quốc tế - Chuyên
ngành kinh tế đối ngoại; “Tính không lành mạnh của hành vi bán hàng đa
cấp bất chính theo Luật cạnh tranh 2004” của tác giả Nguyễn Ngọc Sơn Ths. Đại học luật thành phố Hồ Chí Minh. Tạp chí khoa học pháp luật số 3
(34)/ 2006; Khóa luận tốt nghiệp “Một số vấn đề pháp lý về bán hàng đa cấp
bất chính tại Việt Nam” của tác giả Nguyễn Thị Huyền Trang (2012) - Đại

học luật Hà Nội.
Ở cấp độ luận văn thạc sĩ thì vấn đề này chưa được nhiều công trình nghiên
cứu. Chính vì vậy, luận văn này sẽ đề cập đến các vấn đề có liên quan đến pháp
luật bán hàng đa cấp bất chính một cách đầy đủ trên cơ sở cập nhật các văn bản
pháp luật mới, đưa ra cái nhìn cụ thể về tình hình bán hàng đa cấp bất chính ở
Việt Nam hiện nay.
3. Phạm vi nghiên cứu
Trong phạm vi luận văn này, tác giả tập trung chủ yếu vào việc nghiên
cứu, làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về bán hàng đa cấp bất chính; phân
tích các quy định pháp luật về bán hàng đa cấp bất chính Việt Nam; phân tích,
đánh giá thực tiễn thực hiện pháp luật bán hàng đa cấp bất chính hiện nay, từ
đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực
hiện pháp luật về bán hàng đa cấp bất chính.
4. Mục đích của việc nghiên cứu
Luận văn hướng tới mục đích:
- Phân tích thực trạng các quy định về pháp luật bán hàng đa cấp bất
chính ở Việt Nam, từ đó, làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về bán hàng đa
cấp bất chính;
- Phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật bán hàng đa cấp bất
chính, từ đó rút ra nguyên nhân và sự cần thiết phải hoàn thiện vấn đề này;
- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực


5

hiện pháp luật bán hàng đa cấp bất chính ở Việt Nam trong giai đoạn hiện
nay, góp phần kiểm soát, hạn chế các hành vi bán hàng đa cấp bất chính đang
ngày càng diễn biến phức tạp.
5. Các câu hỏi nghiên cứu của luận văn
Để làm rõ cho đề tài này, luận văn phải nghiên cứu, làm rõ để trả lời câu

hỏi:
- Pháp luật Việt Nam quy định như thế nào về bán hàng đa cấp bất
chính? Những quy định đó liệu đã phù hợp với tình hình Việt Nam hiện nay
chưa?
- Thực trạng thực hiện pháp luật bán hàng đa cấp bất chính ở Việt Nam
hiện nay thế nào?
- Giải pháp nào để đảm bảo thực hiện hiệu quả pháp luật về bán hàng đa
cấp bất chính?
6. Các phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở vận dụng những quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về
Nhà nước và pháp luật, đường lối, quan điểm, định hướng của Đảng và Nhà
nước về xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường trong bối cảnh hội nhập,
tác giả luận văn áp dụng phương pháp luận biện chứng duy vật xuyên suốt
luận văn; đồng thời, luận văn cũng sử dụng các phương pháp nghiên cứu như:
so sánh, phân tích, mô tả, tổng hợp, thống kê để triển khai các nhiệm vụ
nghiên cứu của Luận văn.
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Việc nghiên cứu đề tài mang ý nghĩa góp phần tạo nên một cơ chế điều
chỉnh chặt chẽ, làm tăng hiệu quả hoạt động của các cơ quan quản lý hoạt
động bán hàng đa cấp nói chung, ban hàng đa cấp bất chính nói riêng. Giúp
cho người đọc có cái nhìn rõ nét về hoạt động bán hàng đa cấp bất chính, từ
đó tự bảo vệ mình khỏi hoạt động này.


6

8. Bố cục của luận văn
Ngoài Lời nói đầu, phần Kết luận, Phụ lục và Danh mục tài liệu tham
khảo, nội dung của luận văn này được thể hiện trong ba chương như sau:
- Chương 1: Một số vấn đề lý luận của pháp luật bán hàng đa cấp bất

chính.
- Chương 2: Thực trạng pháp luật bán hàng đa cấp bất chính ở Việt Nam.
- Chương 3: Giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực
hiện pháp luật về bán hàng đa cấp bất chính ở Việt Nam.


7

CHƯƠNG 1

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA PHÁP LUẬT BÁN HÀNG
ĐA CẤP BẤT CHÍNH
1.1. Khái quát chung về hành vi bán hàng đa cấp bất chính
1.1.1. Định nghĩa bán hàng đa cấp bất chính
Bán hàng đa cấp (BHĐC) hay còn gọi là kinh doanh theo mạng, kinh
doanh đa cấp, kinh doanh đa tầng… thực chất có nguồn gốc từ thuật ngữ
Multi-Level-Marketing (MLM) là thuật ngữ dùng để chỉ một phương thức
marketing sản phẩm kinh doanh/ bán hàng trực tiếp đến tay người tiêu dùng,
họ có thể trực tiếp đến mua hàng tại công ty (hoặc qua một nhà phân phối duy
nhất) mà không phải thông qua các đại lý hay cửa hàng bán lẻ.
Ở Việt Nam, pháp luật không đưa ra định nghĩa trực tiếp thế nào là
BHĐC mà thay vào đó là đưa ra các điều kiện để xác định tính hợp pháp hay
bất hợp pháp của hoạt động này. Nếu hoạt động BHĐC đáp ứng được các
điều kiện quy định tại Khoản 11 Điều 3 Luật cạnh tranh 2004 và Nghị định số
42/2014/NĐ-CP thì các thương nhân được phép sử dụng để áp dụng vào chiến
lược kinh doanh của mình và nhà nước sẽ bảo hộ hoạt động đó. Dựa trên các
điều kiện đã được pháp luật quy định có thể định nghĩa BHĐC như sau: Bán
hàng đa cấp là một phương thức bán hàng trực tiếp, theo đó doanh nghiệp
bán hàng hóa thông qua mạng lưới những người tham gia ở nhiều cấp, nhiều
nhánh khác nhau, trong đó người tham gia sẽ nhận được tiền hoa hồng, tiền

thưởng và/hoặc lợi ích kinh tế khác từ kết quả bán hàng của mình và của
người tham gia khác do mình tổ chức ra và được doanh nghiệp chấp nhận.
Nói một cách đơn giản mô hình này giống như một cái cây, có nhiều tầng,
nhiều nhánh; là hình thức bán hàng mà hàng hóa được phân phối trực tiếp từ nhà
sản xuất đến người tiêu dùng không thông qua các cửa hàng bán lẻ hay đại lý
trung gian. Từ người tiêu dùng, họ tiếp tục giới thiệu và phân phối sản phẩm đến


8

người khác từ bạn bè, người thân đến mọi người xung quanh, tức từ A phân phối
cho B, B phân phối cho C và C phân phối cho nhiều người khác, cứ thế tạo thành
các cấp độ của mạng lưới bán hàng đa cấp theo hình tháp. Người tiêu dùng ở đây
đóng vai trò là người bán hàng, người cung ứng, người quảng cáo sản phẩm;
chính vì vậy tiết kiệm rất nhiều chi phí từ việc quảng cáo, khuyến mại, tiền sân
bãi, kho chứa, vận chuyển hàng hóa cho sản xuất, số tiền đó được chia hoa hồng
cho các cấp độ trong mạng lưới phân phối của người mua.
Những lợi thế mà BHĐC đem lại là không thể phủ nhận, tuy nhiên vẫn
còn những nhược điểm nhất định. Các phân phối viên có thể vì lợi ích cá nhân
hoặc muốn lôi kéo nhiều người tham gia mạng lưới bán hàng nên thường
quảng cáo bằng cách nói quá, phóng đại về tính năng, công dụng của hàng
hóa; điều này gây ảnh hưởng tiêu cực đến người tiêu dùng và xã hội. Chính vì
vậy, pháp luật Việt Nam đã có những quy định nhằm ngăn ngừa hành vi này.
Dưới góc độ kinh doanh, theo hiệp hội bán hàng trực tiếp Hoa Kỳ thì
BHĐC bất chính được hiểu là “ Kinh doanh đa cấp bất chính là một chuỗi
người (bao gồm nhiều tầng) mà trong đó những người thuộc tầng cuối cùng
trả tiền cho một vài người ở tầng cao nhất” 2. Theo định nghĩa này, cấu trúc
của mô hình kinh doanh đa cấp bất chính cũng giống như kinh doanh đa cấp
chân chính, phân phối viên tham gia mạng lưới có quyền tuyển thêm phân
phối viên mới và nhờ đó quy mô mạng lưới ngày càng mở rộng. Tuy nhiên

trong kinh doanh đa cấp bất chính, những người cấp dưới sẽ trả tiền cho
những người thuộc cấp trên dưới hình thức các khoản đóng góp phát sinh từ
việc tham gia mạng lưới.
Luật Chống kinh doanh theo mô hình kim tự tháp 2003 của Hoa Kỳ định
nghĩa: “Kinh doanh đa cấp bất chính (pyramid promotional shemes) là một
mô hình trong đó người tham gia quan tâm đến quyền nhận tiền hoa hồng
2

Hà Ngọc Sơn (2006), “Pháp luật về kinh doanh đa cấp”, Luận văn thạc sỹ, Trường Đại học Luật Thành

phố Hồ Chí Minh, tr.14.


9

chủ yếu từ việc tuyển người mới tham gia vào mạng lưới hơn là từ tiền bán
hàng hóa, cung ứng dịch vụ cho những người tham gia khác hoặc bởi những
người tham gia cho người khác” 3.
Từ hai định nghĩa trên cho thấy kinh doanh đa cấp bất chính là một mô
hình gồm nhiều tầng, trong đó người tham gia có quyền tuyển dụng thêm
người mới vào mạng lưới và được hưởng hoa hồng. Tuy nhiên, hoa hồng
được nhận không phải do doanh số của việc bán hàng mà chủ yếu là từ việc
tuyển người mới tham gia vào mạng lưới và lấy tiền của người mới tham gia
đóng vào để chi trả hoa hồng cho những người ở tầng trên.
Dưới góc độ pháp luật Việt Nam thì kinh doanh đa cấp bất chính được nhìn
nhận dưới góc độ hoạt động BHĐC bất chính. Hoạt động này là một trong
những đối tượng chịu sự điều chỉnh của Luật Cạnh tranh 2004 và cụ thể hơn là
một trong số những hành vi cạnh tranh không lành mạnh bị Luật cấm. Pháp luật
cạnh tranh Việt Nam không đưa ra một định nghĩa chính thức về bán hàng đa
cấp bất chính mà liệt kê nh���n điều chỉnh lĩnh vực này để trong quá trình thực hiện có những

chế tài cụ thể xử lý ngay nhằm ngăn chặn hậu quả. Bên cạnh đó là nâng cao
các giải pháp để thực hiện tốt pháp luật.


63

CHƯƠNG 3
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ
THỰC HIỆN PHÁP LUẬT BÁN HÀNG ĐA CẤP BẤT CHÍNH
Ở VIỆT NAM
3.1. Giải pháp hoàn thiện pháp luật bán hàng đa cấp bất chính
Từ thực trạng kinh doanh đa cấp bất chính đã phân tích ở trên thì vấn đề
phải hoàn thiện pháp luật và đồng bộ cơ chế quản lý về kinh doanh đa cấp là
rất cần thiết. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về kinh doanh, thương mại nói
chung và pháp luật về bán hàng đa cấp nói riêng là nhu cầu tất yếu và khách
quan, thể hiện nguyên tắc chủ động hội nhập kinh tế quốc tế. Pháp luật về bán
hàng đa cấp là công cụ quản lý hoạt động bán hàng đa cấp cần thiết và hiệu
quả, có vai trò quan trọng trong việc chống lại các hành vi bán hàng đa cấp
bất chính, bảo vệ thị trường, khuyến khích cạnh tranh lành mạnh, qua đó bảo
vệ được lợi ích chính đáng của doanh nghiệp, người tiêu dùng và toàn xã hội.
Các văn bản pháp lý quản lý hoạt động BHĐC đã ban hành khá đầy đủ nhưng
vẫn cần phải rà soát và điều chỉnh để có thể phù hợp và sát hơn, có cơ sở điều
tra khi doanh nghiệp có dấu hiệu sai phạm. Cần nhiều hơn các chế tài và
khung pháp lý nhất định để dựa vào đó điều chỉnh các hoạt động bán hàng đa
cấp được đúng đắn. Chính vì vậy, để chấn chỉnh lại hoạt động bán hàng đa
cấp ở Việt Nam trong thời gian tới, theo tôi, sắp tới Cục Quản lý cạnh tranh
cần rà soát các văn bản quy phạm pháp luật và kiến nghị sửa đổi, bổ sung các
điều, khoản không còn phù hợp với thực tế hoạt động của doanh nghiệp bán
hàng đa cấp và thực tế quản lý của cơ quan quản lý nhà nước theo hướng siết
chặt hơn nữa hoạt động này và tăng mức phạt đối với các hành vi vi phạm. Cụ

thể, pháp luật về BHĐC cần hoàn thiện một số nội dung sau đây:
- Thứ nhất, cần làm rõ khái niệm hành vi bán hàng đa cấp bất chính
Nhằm mục đích không để lọt lưới tội phạm, không oan sai cho các doanh
nghiệp kinh doanh đa cấp. Pháp luật nên đưa ra khái niệm tổng quan đối


64

với hành vi bán hàng đa cấp bất chính thay cho việc liệt kê hành vi, làm
giảm hiệu quả của pháp luật trong việc chống hành vi bán hàng đa cấp bất
chính.
- Thứ hai, tại Điều 5 Nghị định số 42/2014/NĐ-CP đã quy định theo
hướng không yêu cầu phải có mục đích thu lợi bất chính mà chỉ cần thực
hiện hành vi luật liệt kê là đã có thể xác định doanh nghiệp đó BHĐC bất
chính để xử lý. Để đảm bảo tính thống nhất và tránh những mâu thuẫn có
thể xảy ra trong quá trình quản lý, Luật cạnh tranh nên bỏ cụm từ “ nhằm
thu lợi bất chính từ việc tuyển dụng người tham gia mạng lưới bán hàng đa
cấp”.
- Thứ ba, mặc dù Điều 48 Luật Cạnh tranh năm 2004 đã đưa ra tương
đối đầy đủ những dấu hiệu của kinh doanh đa cấp bất chính, nhưng trên thực
tế các doanh nghiệp bán hàng đa cấp đã thực hiện việc “lách luật” bằng cách
thay vì yêu cầu người tham gia phải đặt cọc, phải mua một số lượng sản phẩm
ban đầu hoặc phải trả một khoản tiền để được quyền tham gia, thì doanh
nghiệp sẽ yêu cầu người tham gia phải mua tài liệu với giá rất cao để bù lại.
Chính vì vậy, cần bổ sung quy định của khoản 1 Điều 48 Luật Cạnh tranh là:
“Yêu cầu người muốn tham gia phải đặt cọc, phải mua một số lượng hàng
hoá ban đầu hoặc phải trả một khoản tiền để được quyền tham gia vào mạng
lưới kinh doanh đa cấp hoặc phải mua tài liệu hướng dẫn hay bất cứ hình
thức nào khác mà phải trả tiền”.
- Thứ tư, về việc thông tin mức thu nhập của phân phối viên, hiện nay,

nhiều doanh nghiệp cố tình thông tin không rõ ràng dẫn đến người muốn
tham gia bán hàng đa cấp hiểu nhầm về mức thu nhập mà họ có thể được
hưởng nên mới quyết định tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp, vì vậy, cần
bổ sung thêm Điều 22 của Nghị định số 42/2014/NĐ-CP nội dung yêu cầu
doanh nghiệp bán hàng đa cấp phải có trách nhiệm cung cấp đầy đủ thông


65

tin cho người muốn tham gia và báo cáo định kỳ cho tất cả các phân phối
viên về mức thu nhập bình quân của phân phối viên trong mạng lưới, số
lượng tỷ lệ và mức thu nhập thực tế của các cấp bậc phân phối viên30.
- Thứ năm, về xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bán hàng đa cấp
Để bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng, các chế tài hình sự, hành
chính đối với các hành vi sai phạm cần triệt để, đồng bộ hơn. Tăng nặng
mức xử phạt đối với doanh nghiệp vi phạm. Kịp thời sửa đổi, bổ sung các
văn bản pháp luật để điều chỉnh các quan hệ mới phát sinh trong hoạt
động kinh doanh nói chung và bán hàng đa cấp nói riêng. Đối với các
hành vi vi phạm đã được quy định rõ trong các văn bản quy phạm pháp
luật về đa cấp như đã nói ở trên cần xử lý nghiêm và mạnh tay. Không chỉ
xử lý hành chính đối với tổ chức đã thực hiện hành vi, mà có thể xử lý
hình sự được các cá nhân là lãnh đạo của công ty, thậm chí là thành viên
bán hàng của công ty nếu thực hiện các hành vi lừa đảo đủ yếu tố cấu
thành tội phạm (Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Tội quảng cáo gian dối...)
như: Nói không đúng về công dụng, tác dụng của sản phẩm, nâng giá trị
sản phẩm qua cao so với giá trị thực tế của sản phẩm... làm cho người
mua tin tưởng từ đó bỏ tiền ra mua sản phẩm với giá trị không tương xứng
với số tiền mình bỏ ra.
- Thứ sáu, cần quy định thêm thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp
tỉnh được quyền xem xét và xử lý vi phạm pháp luật phát sinh trong lĩnh

vực bán hàng đa cấp xảy ra trên địa bàn tỉnh/thành phố. Khi đó, Sở Công
Thương với công cụ trong tay là Chi cục quản lý thị trường và Thanh tra
chuyên ngành thương mại sẽ giúp Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phát hiện, điều
tra và đề xuất hình thức, biện pháp xử lý để Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem

30

Lê Bí Bo, tlđd chú thích 35 .


66

xét, quyết định. Nếu thực hiện được đề xuất trên, không chỉ giúp cho việc
phát hiện, điều tra và xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bán hàng đa
cấp được tiến hành nhanh chóng, kịp thời mà còn tránh được trường hợp cơ
quan quản lý nhà nước ở địa phương “bất lực” trước những vi phạm xảy ra
trên địa bàn do mình phụ trách. Bên cạnh đó, cần quy định thêm thẩm
quyền của Sở Công Thương địa phương có quyền chấm dứt hoạt động tổ
chức bán hàng đa cấp trên địa bàn quản lý đối với các doanh nghiệp mở
rộng mạng lưới bán hàng đa cấp có hành vi vi phạm pháp luật nghiêm
trọng trong hoạt động tổ chức bán hàng đa cấp trên địa bàn. Sở dĩ cần quy
định thêm thẩm quyền này là do trong thực tế nhiều doanh nghiệp mở rộng
mạng lưới đến địa bàn, liên tục có hành vi vi phạm và bị xử lý nhiều lần
nhưng không có quy định để chấm dứt hoạt động của các doanh nghiệp này
mà phải chuyển hồ sơ đến cơ quan cấp giấy đăng ký hoặc Cục Quản lý
cạnh tranh để xem xét làm mất tính kịp thời, tính nghiêm minh của pháp
luật, không kịp thời ngăn chặn hành vi vi phạm gây thiệt hại đến người tiêu
dùng, ảnh hưởng đến xã hội31.
Thứ bảy, liên quan tới vấn đề thời gian để tiến hành điều tra vi phạm
trong BHĐC, Luật cạnh tranh cần tăng thêm thời gian điều tra hành vi này là

một năm, nếu thấy dấu hiện phức tạp có thể tăng thời gian điều tra thêm 5
tháng sau đó nữa, để tránh bỏ lọt hành vi phạm pháp của các doanh nghiệp
kinh doanh đa cấp bất chính.
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật bán hàng đa
cấp bất chính
Bán hàng đa cấp là hình thức bán hàng trực tiếp qua mạng lưới, xảy ra
nhiều địa bàn, địa điểm nên để ngăn chặn các hoạt động đa cấp biến tướng,
rất cần có sự vào cuộc của các địa phương, các Sở Công Thương và người
31

Lê Bí Bo, tlđd chú thích 35.


67

dân trên cả nước. Để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động
này, cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp khác nhau, cụ thể:
* Thứ nhất, song song với việc hoàn thiện các quy định pháp luật ở trên
thì các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền trong lĩnh vực BHĐC, cần
tăng cường:
+ Tiếp tục tăng cường, phổ biến tuyên truyền pháp luật đến người dân và
các cơ sở kinh doanh, buôn bán trên địa bàn. Nội dung tuyên truyền yêu cầu
phải làm rõ hành vi nào bị cấm trong hoạt động bán hàng đa cấp, trách nhiệm
của doanh nghiệp, quyền lợi của người tham gia, quy định về trả hoa hồng,
tiền thưởng và các lợi ích kinh tế khác... Số điện thoại để người dân phản ánh
về hoạt động bán hàng đa cấp lên các sở cũng được yêu cầu phải công khai
rộng rãi. Bên cạnh đó, các Sở Công Thương tỉnh cần phối hợp với cơ quan
chuyên môn tổ chức các chương trình tập huấn về công tác quản lý bán hàng
đa cấp cho các cơ quan quản lý địa phương.
+ Nâng cao năng lực kiểm tra kiểm soát thị trường trong lĩnh vực hoạt

động BHĐC.
+ Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và quản lý nhà nước đối với
các doanh nghiệp BHĐC và NTG nhằm đảm bảo môi trường kinh doanh
bình đẳng và lành mạnh, đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng. Hơn nữa, do
doanh nghiệp bán hàng đa cấp đăng ký ở một địa phương nhưng có thể tổ
chức hoạt động trên phạm vi cả nước sau khi có thông báo với các cơ quan
quản lý địa phương, do đó cần phát huy hơn nữa vai trò và trách nhiệm của
các cơ quan quản lý tại các địa phương, cụ thể là sở công thương, sở y tế,
cục thuế, chi cục thuế, lực lượng quản lý thị trường, công an…để giám chặt
chẽ hơn nữa hoạt động của doanh nghiệp bán hàng đa cấp và người tham
gia bán hàng đa cấp. Cùng theo đó, cơ quan quản lý cần phải đẩy mạnh
việc thắt chặt quản lý về chất lượng sản phẩm trên thị trường, bảo vệ người


68

tiêu dùng để ngăn chặn các DN đa cấp bán hàng hóa kém chất lượng lừa
đảo người tiêu dùng.
+ Tăng cường sự phối hợp giữa Cục Quản lý cạnh tranh, Sở Công
thương và các lực lượng quản lý ở các địa phương để gia tăng hoạt động
giám sát, kịp thời phát hiện ra các hành vi bán hàng BHĐC bất chính để xử
lý các hành vi vi phạm pháp luật về BHĐC. Cần xây dựng cơ chế trao đổi
thông tin, liên lạc giữa các cơ quan chức năng để tăng cường tham vấn, trao
đổi kinh nghiệm và hướng dẫn kịp thời các vấn đề thực tiễn trong công tác
quản lý bán hàng đa cấp. Bởi lẽ, hầu hết các sai phạm hay việc làm ăn bất
chính của các công ty đa cấp chỉ được cơ quan chức năng phát hiện và vào
cuộc khi đã có hàng nghìn nạn nhân và một số không ít làm đơn tố cáo. Khi
phát hiện các doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm, ảnh hưởng nghiêm trọng
đến quyền lợi của người tiêu dùng và người tham gia bán hàng đa cấp thì
phải kịp thời xử lý bằng các biện pháp nghiêm khắc nhất, thậm chí là đình

chỉ, rút giấy phép hoạt động, tích cực phối hợp với cơ quan công an khẩn
trương điều tra các doanh nghiệp có dấu hiệu lừa đảo. Đồng thời, nhanh
chóng thông tin cho người dân về các doanh nghiệp có hành vi vi phạm.
Bên cạnh đó, cần có biện pháp hỗ trợ, hướng dẫn đối với các nạn nhân để
bảo vệ quyền lợi của mình.
+ Bên cạnh đó, cũng cần thành lập một cơ quan hay tổ chức riêng chuyên
về kiểm định chất lượng sản phẩm để đảm bảo được quyền lợi của người tiêu
dùng đồng thời tránh được hiện tượng lừa đảo.
Đồng thời, cần nhanh chóng xây dựng một hệ thống điều tra bán hàng đa
cấp thật sự mạnh tay. Trong đó, cơ quan chuyên trách không chỉ làm tốt trong
việc buộc DN đăng ký bán hàng đa cấp mà còn phải có khả năng điều tra phát
hiện và xử lý vi phạm hoạt động đa cấp bất chính một cách triệt để và rộng
khắp. Họ phải được trao khả năng yêu cầu những cơ quan an ninh phối hợp


69

điều tra và xử lý vi phạm, có quyền tiến hành các cuộc điều tra và thanh tra
đột xuất những DN bị tình nghi.
* Thứ hai, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến nhiều vụ lừa
đảo đa cấp hiện nay phải kể đến nhận thức của chính người dân, đặc biệt là
các vùng sâu, vùng xa. “Cơn bão” đa cấp đã bắt đầu len lỏi về những vùng
quê xa xôi, thậm chí cả những vùng đang còn đặc biệt khó khăn nhưng nhận
thức của người dân về loại hình này vẫn còn rất hạn chế. Một bộ phận không
nhỏ người tiêu dùng không biết kinh doanh đa cấp là gì, những lĩnh vực nào
được phép và những lĩnh vực nào không được phép. Vì thế mà nhiều công ty
đã lợi dụng sự hạn chế này để lôi kéo người tham gia bằng hứa thưởng cao và
những cơ hội làm giàu nhanh chóng, làm cho người dân tham gia một cách
mù quáng. Vì những khoản sinh lời ảo nên cho dù vô tình hay cố ý khi đã
tham gia những người tham gia không còn đường thoái vì đã trót nộp tiền,

tiếc của nên đã lôi kéo, dụ dỗ bằng được những người khác cùng làm để mong
gỡ gạc phần vốn của mình. Và cứ thế với cách làm này, nạn nhân mắc bẫy
được tính theo cấp số nhân.
Chính vì vậy, cần nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt là các vùng
sâu, vùng xa, người tham gia bán hàng đa cấp liên quan đến việc nhận biết
hành vi bán hàng đa cấp bất chính bằng các biện pháp tuyên truyền, giáo dục.
Để bảo vệ quyền lợi của mình, tránh việc bị lôi kéo, lợi dụng để thu lợi
bất chính của một số đối tượng, doanh nghiệp bán hàng đa cấp biến tướng,
chính cộng đồng cần có sự phân biệt rõ, đâu là đa cấp chân chính, đâu là mô
hình kim tự tháp bất chính để không trở thành những nạn nhân, người bị hại.
Bản thân NTG bán hàng đa cấp phải tự bảo vệ mình trước, phải nắm rõ quy
định của pháp luật về quản lý hoạt động BHĐC để biết và bảo vệ quyền lợi
chính đáng mà mình được hưởng.


70

Để làm được điều này, cơ quan nhà nước nên có những chương trình
phổ biến về pháp luật và những thông tin liên quan đến các hoạt động kinh
doanh trên thị trường nói chung và bán hàng đa cấp nói riêng để ai cũng có
thể xem và tìm hiểu. Đặc biệt đối với những địa phương là vùng sâu, vùng
xa, cơ hội của người dân tiếp cận thông tin không nhiều thì các hoạt động
tuyên truyền có vai trò rất quan trọng, nhằm giúp mọi người dân có thể
phân biệt được thế nào là các hình thức kinh doanh, thế nào là kinh doanh
đa cấp chân chính và phân biệt được các hiện tượng lừa đảo trong kinh
doanh. Có như vậy, các đối tượng mới khó lợi dụng thông tin sai lệch và
những lợi ích ảo để lừa đảo người dân.
Hiện nay, Bộ Công thương đã đưa ra các khuyến cáo giúp người dân
nhận biết về bán hàng đa cấp bất chính. Tuy nhiên, điều cần hơn là ngoài vai
trò của Cục QLCT, cơ quan quản lý tại địa phương, hiệp hội bảo vệ người

tiêu dùng, thì chính bản thân hiệp hội bán hàng đa cấp sẽ phải chủ động phổ
biến đưa các khuyến cáo sâu rộng đến hội viên. Bên cạnh đó, vai trò của
chính quyền địa phương trong giám sát hoạt động bán hàng đa cấp tại địa bàn
của mình cũng rất quan trọng.
* Thứ ba, chính các doanh nghiệp kinh doanh BHĐC muốn làm ăn lâu dài
tại thị trường Việt Nam có thể chưa có cơ chế quản lý hữu hiệu theo kịp sự phát
triển thị trường hoặc chưa đầu tư thỏa đáng cho những người tham gia hệ thống
để tạo ra nền tảng kinh doanh lâu dài và đạo đức kinh doanh trung thực. Nhiều
phân phối viên hoạt động và phát triển tự phát, chưa được đào tạo và chạy theo
lợi ích kinh tế đơn thuần, hoặc hạn chế về hiểu biết xã hội và kinh doanh. Vì
vậy, bản thân các doanh nghiệp BHĐC chân chính cũng cần phải có sự hợp lực
trong việc đảm bảo tuân thủ luật pháp một cách chặt chẽ, truyền thông xã hội
nhằm xây dựng và duy trì những hình ảnh đàng hoàng của ngành; cùng nhau
làm trong sạch hóa hình thức kinh doanh đa cấp trong cộng đồng.


71

* Thứ tư, cơ quan ngôn luận đóng một vai trò rất quan trọng trong việc
phát hiện ra các hành vi tiêu cực. Trong thời gian qua, các cơ quan báo chí đã
kịp thời phán ánh, tố giác các hành vi lừa đảo, vi phạm pháp luật của các
doanh nghiệp hoạt động đa cấp. Tuy nhiên, trong thời gian tới, có thể vẫn còn
nhiều doanh nghiệp có ý định gian dối khi thực hiện các hoạt động BHĐC với
những thủ đoạn tinh vi hơn. Trong khi chờ đợi xử lý của các cơ quan chức
năng thì báo chí vẫn là kênh thông tin được người dân tin tưởng phản ánh các
hành vi vi phạm của doanh nghiệp. Vì vậy, cần tăng cường hơn nữa hoạt động
giám sát, phản ánh tiêu cực của các cơ quan báo chí. Qua đó, giúp cho người
dân có cái nhìn tương đối toàn diện về hoạt động bán hàng đa cấp hiện nay ở
nước ta32.
* Thứ năm, để kinh doanh đa cấp phát triển lành mạnh, môi trường minh

bạch và hiệu quả là yếu tố quan trọng hàng đầu. Vì vậy, cần tạo môi trường
kinh doanh minh bạch, thông thoáng, thuận lợi cho doanh nghiệp. Bên cạnh
đó cũng cần phải có quy chế về minh bạch thông tin liên quan đến sản phẩm
được tiêu thụ theo phương thức bán hàng đa cấp, và xác định trách nhiệm cụ
thể của từng chủ thể có liên quan trong việc xây dựng, truyền bá thông tin,
bao gồm doanh nghiệp và người tham gia. Điều đó giúp những người tham
gia hoạt động KDĐC được hiểu biết rõ ràng, thấu đáo và nhìn ra được loại
nào chính đáng, loại nào bất hợp pháp mà có ứng xử tương xứng, giảm khả
năng bị lôi kéo do sự mù mờ thông tin. Nếu doanh nghiệp không minh bạch,
vi phạm về công bố, công khai thông tin doanh nghiệp, sản phẩm, vi phạm
các chế độ phúc lợi, quyền lợi người tiêu dùng, phương thức kinh doanh của
mình... thì đó chính là những cơ sở để rút phép hoạt động của doanh nghiệp
32

Tấn Tân (2016), “Bảo vệ người tham gia bán hàng đa cấp- Những bất cập và giải pháp tháo gỡ”, Cổng thông tin điện tử Phòng tư pháp

thành phố Tam Kỳ, tại địa chỉ ngày truy cập 12/4/2016.


72

trước khi họ kịp gây ra hậu quả cho hội viên và người tiêu dùng. Thời gian
qua chúng ta đã có bước tiến dài nhưng cần làm sao để người dân khi lập
doanh nghiệp phải biết quy định của pháp luật để làm theo. Về môi trường, cơ
quan quản lý nhà nước phải tạo môi trường, hành lang pháp lý, không để
doanh nghiệp phải đi “xin-cho”. Giảm “xin - cho” ít chừng nào tốt chừng đó.
3.3. Kết luận
Trước những bất cập đã phân tích ở trên, cần phải có những giải pháp để
kịp thời khắc phục những hạn chế và kiểm soát hoạt động BHĐC bất chính
một cách sát sao nhất. Trước hết cần phải hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp

luật hiện điều chỉnh vấn đề này. Các vấn đề nổi cộm trong hệ thống pháp luật
như vấn đề về khái niệm BHĐC, quyền và nghĩa vụ của các chủ thể, sản
phẩm tham gia hoạt động BHĐC, đặc biệt là vấn đề xử lý vi phạm… cần
được các nhà lập pháp nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung sao cho phù hợp với tình
hình thực tiễn. Tránh trường hợp pháp luật để lại lỗ hổng, tạo điều kiện cho
doanh nghiệp lách luật gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
Bên cạnh việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, cần phải có những giải
pháp bổ sung để việc thực hiện pháp luật này đạt được hiệu quả trên thực tế.
Bởi lẽ, dù cho pháp luật quy định chi tiết, cụ thể đến đâu nhưng đến khâu thực
hiện trên thực tiễn không hiệu quả thì hệ thống pháp luật đó cũng không có
giá trị. Chính vì vậy, đây chính là những giải pháp hỗ trợ cho việc thực hiện
hệ thống pháp luật được hiệu quả, là kết quả phối hợp của cả cơ quan quản lý
nhà nước, của doanh nghiệp và cả chính người dân. Các cơ quan quản lý nhà
nước cần nâng cao năng lực kiểm tra, kiểm soát thị trường trong lĩnh vực hoạt
động BHĐC; đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và quản lý
nhà nước đối với các doanh nghiệp BHĐC và NTG nhằm đảm bảo môi
trường kinh doanh bình đẳng và lành mạnh, đảm bảo quyền lợi người tiêu
dùng, xử lý kịp thời và nghiêm minh các trường hợp vi phạm. Bản thân người