Quản lý chi bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm xã hội huyện đông anh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI
-----------------------

LUẬN VĂN THẠC SỸ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

QUẢN LÝ CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI
TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN ĐÔNG ANH

PHAN HỒNG PHƯƠNG

Hà Nội - 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI
-----------------------

LUẬN VĂN THẠC SỸ
QUẢN LÝ CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI
TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN ĐÔNG ANH

PHAN HỒNG PHƯƠNG

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số

: 60340102

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

PGS.TS LÊ THỊ ANH VÂN

Hà Nội - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn có tiêu đề “Quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo
hiểm xã hội huyện Đông Anh” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu
và nội dung nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và tôi xin chịu
trách nhiệm về những số liệu và nội dung nghiên cứu đó. Kết quả nghiên cứu của
luận văn này chưa được công bố trong các công trình khác.

Tác giả

Phan Hồng Phương

i


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình viết luận văn tôi đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ của các
thầy cô giáo Sau Đại học Viện Đại học Mở Hà Nội, cùng các giáo sư, phó giáo sư,
tiến sĩ đã quan tâm tổ chức chỉ đạo và trực tiếp giảng dạy khóa Cao học của chúng
tôi. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến cô giáo hướng dẫn khoa học GS.TS.
Lê Thị Anh Vân, người đã tận tình chỉ bảo và góp ý về chuyên môn cho tôi trong
suốt quá trình làm luận văn
Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.
Sự giúp đỡ này đã cổ vũ và giúp tôi nhận thức, làm sáng tỏ thêm cả lý luận và thực
tiễn về lĩnh vực mà luận văn nghiên cứu.
Luận văn là quá trình nghiên cứu công phu, sự làm việc khoa học và nghiêm

túc của bản thân. Tuy nhiên, do bản thân mới bắt đầu trên con đường nghiên cứu
đầy thách thức, chắc chắn Luận văn còn nhiều thiếu sót. Rất mong nhận được sự
đóng góp của các thầy cô giáo và đồng nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tác giả Luận văn

Phan Hồng Phương

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................ ii
MỤC LỤC .................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................... vi
DANH MỤC BẢNG ..................................................................................... vii
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM QUẢN LÝ CHI BẢO
HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI CẤP HUYỆN ............................ 7
1.1. BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ CHI TRẢ BẢO HIỂM XÃ HỘI ......................... 7
1.1.1. Bảo hiểm xã hội ................................................................................. 7
1.1.2. Chi trả bảo hiểm xã hội .................................................................... 12
1.2. QUẢN LÝ CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI CẤP HUYỆN.. 15
1.2.1. Khái niệm quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội cấp huyện 15
1.2.2. Mục tiêu và tiêu chí đánh giá quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm
xã hội cấp huyện........................................................................................ 15
1.2.3. Bộ máy quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội cấp huyện ... 17
1.2.4. Nội dung quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội cấp huyện. 18
1.2.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm

xã hội cấp huyện........................................................................................ 24
1.3. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI MỘT SỐ BẢO
HIỂM XÃ HỘI CẤP HUYỆN ........................................................................ 28
1.3.1. Kinh nghiệm của Bảo hiểm xã hội quận Long Biên ........................... 28
1.3.2. Kinh nghiệm của Bảo hiểm xã hội huyện Sóc Sơn ............................. 29
1.3.3. Kinh nghiệm chi tại Bảo hiểm xã hội thành phố Thái Nguyên ............ 30
1.3.4 Bài học kinh nghiệm rút ra cho Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh ...... 30
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1............................................................................... 32

iii


CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI BẢO HIỂM XÃ
HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN ĐÔNG ANH ................................ 33
2.1. TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN ĐÔNG ANH ............... 33
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh .... 33
2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh ............. 34
2.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh ........... 35
2.2. TÌNH HÌNH CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN
ĐÔNG ANH GIAI ĐOẠN 2013-2015 ............................................................ 37
2.2.1 Chi trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng ............................................. 39
2.2.2 Chi trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần................................................... 41
2.2.3 Chi trợ cấp ngắn hạn ......................................................................... 43
2.2.4 Chi trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp ....................................................... 46
2.3. SƠ ĐỒ BỘ MÁY QUẢN LÝ CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM
XÃ HỘI HUYỆN ĐÔNG ANH ...................................................................... 47
2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ
HỘI HUYỆN ĐÔNG ANH ............................................................................ 49
2.4.1. Xây dựng kế hoạch chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh49
2.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội

huyện Đông Anh ....................................................................................... 51
2.4.3. Kiểm soát hoạt động chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện
Đông Anh ................................................................................................. 62
2.5. ĐÁNH GIÁ QUẢN LÝ CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ
HỘI HUYỆN ĐÔNG ANH ............................................................................ 68
2.5.1. Điểm mạnh trong quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội
huyện Đông Anh ....................................................................................... 68
2.5.2. Điểm yếu và nguyên nhân của điểm yếu trong quản lý chi bảo hiểm xã
hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh ................................................... 69
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2............................................................................... 73

iv


CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN ĐÔNG ANH
ĐẾN NĂM 2020 ........................................................................................... 74
3.1. ĐỊNH HƯỚNG QUẢN LÝ CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ
HỘI HUYỆN ĐÔNG ANH ĐẾN NĂM 2020 ................................................. 74
3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI
BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN ĐÔNG ANH .................................................. 75
3.2.1. Hoàn thiện bộ máy quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội
huyện Đông Anh ....................................................................................... 75
3.2.2. Hoàn thiện kế hoạch chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh77
3.2.3. Hoàn thiện tổ chức thực hiện kế hoạch chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm
xã hội huyện Đông Anh ............................................................................. 78
3.2.4. Hoàn thiện kiểm soát hoạt động chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội
huyện Đông Anh ....................................................................................... 81
3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ............................................................................ 87
3.3.1 Đối với Nhà nước.............................................................................. 87

3.3.2 Đối với BHXH Việt Nam .................................................................. 88
3.3.3. Đối với BHXH tỉnh. ......................................................................... 90
3.3.4. Đối với các cấp uỷ Đảng và chính quyền địa phương: ........................ 91
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................. 92
KẾT LUẬN .................................................................................................. 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 95

v


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BHXH

Bảo hiểm xã hội

BHYT

Bảo hiểm y tế

BHTN

Bảo hiểm thất nghiệp

LĐ

Lao động

SDLĐ

Sử dụng lao động

NSNN

Ngân sách Nhà nước

TP

Thành phố

KSNB

Kiểm soát nội bộ

BHXH TN

Bảo hiểm xã hội tự nguyện

HĐLĐ

Hợp đồng lao động

HĐLV

Hợp đồng làm việc

TNLĐ-BNN

Tai nạn lao động – Bệnh nghề nghiệp

UBND

Ủy ban nhân dân

ĐSCB

Định suất cơ bản

ĐSND

Định suất nuôi dưỡng

vi


DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ
Bảng 2.1 Tổng hợp chi trợ cấp bảo hiểm xã hội giai đoạn 2013 – 2015 ................. 38
Bảng 2.2 Tổng hợp chi trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng giai đoạn 2013 – 2015 ....... 40
Bảng 2.3 Tổng hợp chi trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần giai đoạn 2013 - 2015 ..... 42
Bảng 2.4 Tổng hợp chi trợ cấp ngắn hạn giai đoạn 2013 – 2015 ............................ 44
Bảng 2.5 Tổng hợp chi bảo hiểm thất nghiệp giai đoạn 2013 – 2015 ..................... 46
Bảng 2.6 Kế hoạch chi BHXH được xây dựng giai đoạn 2013 – 2015 ................... 50
Bảng 2.7 Kết quả chi BHXH nguồn NSNN giai đoạn 2013 – 2015........................ 56
Bảng 2.8 Kết quả chi BHXH ngắn hạn giai đoạn 2013 - 2015 ............................... 57
Bảng 2.9. Kết quả chi bảo hiểm xã hội dài hạn giai đoạn năm 2013 -2015 ............ 59
Bảng 2.10 Kết quả kiểm tra, giám sát chi BHXH giai đoạn 2013 – 2015 ............... 67

Sơ đồ 1.1. Bộ máy quản lý chi bảo hiểm xã hội tại BHXH cấp huyện.................... 17
Sơ đồ 1.2. Quy trình chi trả bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội cấp huyện .......... 19
Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy của Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh ............... 35
Sơ đồ 2.2: Sơ đồ bộ máy quản lý chi BHXH tại BHXH huyện Đông Anh ............ 47

Sơ đồ 2.3: Sơ đồ xây dựng kế hoạh chi tại BHXH huyện Đông Anh ..................... 49
Sơ đồ 2.4: Sơ đồ quy trình chi trả tại Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh ............... 52
Sơ đồ 3.1. Hoàn thiện bộ máy quản lý chi bảo hiểm xã hội .................................... 76

vii


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
BHXH, BHYT là chính sách lớn của Đảng và Nhà nước ta, mang tính xã hội
và nhân đạo sâu sắc, thể hiện sự quan tâm chăm sóc của Đảng và Nhà nước ta đối
với người LĐ. Kể từ khi ra đời, sự nghiệp BHXH nước ta đã từng bước được hoàn
thiện và trở thành một bộ phận quan trọng trong chiến lược con người của Đảng.
Thực hiện chính sách BHXH, BHYT là góp phần ổn định đời sống cho người LĐ
và gia đình họ khi bị giảm hoặc mất khả năng LĐ. Trên cơ sở đó, góp phần đảm bảo
sự phát triển bình thường và ổn định của sản xuất, đảm bảo sự công bằng, trật tự an
toàn và tiến bộ xã hội.
Bảo hiểm xã hội luôn là trụ cột quan trọng nhất của hệ thống An sinh xã hội,
là sự đảm bảo thay thế được bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ bị
mất hoặc giảm thu nhập do bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề
nghiệp, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, tử tuất, dựa trên cơ sở một quỹ tài chính do sự
đóng góp của các bên tham gia BHXH, có sự bảo hộ của Nhà nước theo pháp luật,
nhằm bảo đảm an toàn đời sống cho người lao động và gia đình họ, đồng thời góp
phần bảo đảm an toàn xã hội.
Chính sách BHXH là một bộ phận quan trọng trong chính sách kinh tế và
xã hội của Nhà nước, là những chủ trương, quan điểm để giải quyết các vấn đề
xã hội liên quan đến một tầng lớp đông đảo người lao động và các vấn đề kích
thích phát triển kinh tế của từng thời kỳ. Trong mỗi giai đoạn phát triển khinh tế
khác nhau, chính sách BHXH được Nhà nước đề ra và thực hiện phù hợp với
mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội từng giai đoạn đã góp phần to lớn

vào việc ổn định đời sống cho người lao động trước những tổn thất do rủi ro gây
ra, đề phòng và hạn chế tổn thất gúp cho cuộc sống con người an toàn hơn, xã
hội trật tự hơn giảm bớt nỗi lo cho mỗi cá nhân, mỗi doanh nghiệp, góp phần ổn
định chính trị - xã hội của đất nước. Đặc biệt là trong điều kiện kinh tế thị trường
hiện nay.

1


Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh được thành lập ngày 12/07/1995 là đơn vị
trực thuộc Bảo hiểm xã hội thành phồ Hà Nội có chức năng giúp Giám đốc BHXH
thành phố Hà Nội thực hiện các chính sách, chế độ BHXH, BHYT và quản lý quỹ
BHXH, BHYT trên địa bàn huyện Đông Anh cũng như TP Hà Nội. Với vị trí và
chức năng của mình, Bảo hiểm xã hội là một ngành mà mọi hoạt động đều liên quan
đến quyền và nghĩa vụ tài chính của rất nhiều người.
Quỹ BHXH được hình thành trên cơ sở đóng góp của người SDLĐ, người
LĐ và Nhà nước, độc lập với NSNN và thực hiện nguyên tắc hạch toán cân đối thu
chi. Quỹ được quản lý và sử dụng theo chế độ tài chính của Nhà nước, bảo đảm chi
ổn định, lâu dài các chế độ BHXH, giảm dần sự cấp phát từ NSNN. Do đó, việc
quản lý các khoản chi BHXH để đảm bảo chi đúng chế độ, đúng đối tượng, kịp thời
là rất quan trọng. Để việc quản lý có hiệu quả thì phải bắt đầu ngay từ trong hệ
thống BHXH, từ hệ thống kiểm soát nội bộ tại cơ quan BHXH.
Qua 20 năm xây dựng và phát triển BHXH huyện Đông Anh đã đạt được
những thành công lớn như: số thu, số chi và số người lao động tham gia BHXH
tăng lên hàng năm, nguồn chi trả được quản lý chặt chẽ, chi đúng chi đủ và kịp thời
đến tận tay người lao động tạo ra sự an tâm và tin tưởng cho người lao động tham
gia BHXH. Tuy nhiên trong quá trình hoạt động BHXH huyện Đông Anh cũng gặp
rất nhiều khó khăn, hạn chế trong việc quản lý nguồn chi BHXH, vì vậy việc tìm ra
các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý chi của BHXH cho
các đối tượng hưởng chế độ BHXH, đề xuất các giải pháp khắc phục những vấn đề

còn tồn tại trong hoạt động chi trả để hoạt động này ngày càng có hiệu quả, góp
phần thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế - xã hội ở huyện Đông Anh là một nhiệm vụ
vô cùng quan trọng của các cán bộ công chức, viên chức ngành BHXH. Chính vì
vậy, học viên mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Quản lý chi BHXH tại BHXH huyện
Đông Anh” làm luận văn thạc sĩ của mình.
2. Tổng quan công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Trong thời gian vừa qua có rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học, các
luận văn, bài báo, tạp chí viết về vấn đề BHXH, cụ thể như:

2


- Luận án Thạc sỹ: “Hoàn thiện công tác kiểm soát chi Bảo hiểm xã hội tại
Bảo hiểm xã hội thành phố Đà Nẵng” tác giả Đoàn Thị Lệ Hoa năm 2012. Luận văn
đã đánh giá được những kết quả, tồn tại trong kiểm soát chi BHXH, đã đưa ra được
các biện pháp ngăn ngừa, xử lý gian lận, sai sót sảy ra trong quá trình chi BHXH và
đề xuất được những giải pháp nhằm hoàn thiện kiểm soát chi BHXH tại BHXH
thành phố Đà Nẵng.
- Đề tài: “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với các hoạt

động chi Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội”. Luận án
Thạc sỹ 2015 - tác giả Nguyễn Tố Oanh Trường Đại học kinh doanh Công nghệ
Hà Nội. Luận văn đã hệ thống hoá một số vấn đề lý luận cơ bản về hệ thống
KSNB đối với các hoạt động chi BHXH. Phân tích, đánh giá hệ thống KSNB đối
với các hoạt động chi BHXH, nêu được những phương hướng và đề xuất các giải
pháp nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB đối với các hoạt động chi BHXH tại BHXH
TP Hà Nội.
- Đề tài: “Quản lý tài chính trong Bảo hiểm xã hội Việt Nam – Thực trạng và
giải pháp” của tác giả Nguyễn Ngọc Bích năm 2013. Đề tài đã góp phần quản lý
chặt chẽ và sử dụng có hiệu quả các loại vốn, nguồn vốn và tài sản của Nhà nước.

- Đỗ Văn Sinh (2015), “Quản lý tài chính trong BHXH của Việt Nam Thực trạng và giải pháp”, Luận án Tiến sỹ kinh tế, Học viện chính trị Quốc gia Hồ
Chí Minh. Tác giả của Luận án đã hệ thống hóa và làm rõ hơn những vấn đề lý luận
chung về quản lý tài chính trong BHXH Việt Nam, trong đó có nội dung thu, chi
BHXH; phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu, chi trong BHXH Việt Nam. Đề
xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý tài chính trong BHXH Việt Nam.
- Đào Thế Khoa (2012), “Thực trạng và giải pháp tăng cường quản lý chi
tại BHXH Tỉnh Thái Nguyên”, Luận văn Thạc sỹ Quản lý kinh tế, trường Đại học
Kinh tế quốc dân. Tác giả Luận văn đã hệ thống hóa một số vấn đề lý luận chung về
quản lý chi BHXH; phân tích đánh giá thực trạng quản lý chi BHXH tại BHXH tỉnh
Thái Nguyên. Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý chi tại BHXH
tỉnh Thái Nguyên.

3


- Nguyễn Thị Chính (2010), “Hoàn thiện hệ thống tổ chức và hoạt động chi
trả các chế độ BHXH ở Việt Nam”, Luận án Tiến sỹ kinh tế, trường Đại học Kinh tế
quốc dân. Tác giả của luận án đã đi sâu phân tích những vấn đề lý luận cơ bản về hệ
thống tổ chức và hoạt động chi trả các chế độ BHXH; phân tích đánh giá thực trạng
hệ thống tổ chức và hoạt động chi trả các chế độ BHXH ở Việt Nam. Đề xuất định
hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện hệ thống tổ chức và hoạt động
chi trả các chế độ BHXH ở Việt Nam.
- Ngô Võ Lược (2014), “Phân tích và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện
công tác quản lý thu, chi quỹ BHXH, BHYT bắt buộc tại BHXH tỉnh Hòa Bình”,
Luận văn Thạc sỹ Quản trị kinh doanh, trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Tác giả
Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về BHXH, BHYT và quản lý thu, chi quỹ
BHXH, BHYT bắt buộc tại BHXH tỉnh Hòa Bình. Đề xuất một số giải pháp hoàn
thiện quản lý thu, chi quỹ BHXH, BHYT bắt buộc ở BHXH tỉnh Hòa Bình.
Với nhiều góc độ khác nhau từ cách tiếp cận, mục tiêu, đối tượng, phạm vi
nghiên cứu, các đề tài trên đã đề cập đến một số lĩnh vực hoạt động của BHXH và

có những liên quan nhất định đến quản lý chi BHXH. Để thực hiện đề tài học viên
đã đi sâu nghiên cứu thực trạng quản lý chi tại BHXH huyện Đông Anh, từ đó đề
xuất các giải pháp và kiến nghị của mình nhằm hoàn thiện quản lý chi BHXH tại
BHXH huyện.
3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết và thực
trạng quản lý chi BHXH tại BHXH huyện Đông Anh để đề xuất những giải pháp
nhằm hoàn thiện công tác quản lý này.
Để thực hiện được mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn xác định những
nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể sau:
- Xác định cơ sở lý luận về quản lý chi BHXH tại BHXH cấp huyện.
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi BHXH tại BHXH huyện Đông Anh.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi BHXH tại BHXH
huyện Đông Anh.

4


4. Câu hỏi nghiên cứu
- BHXH là gì? Chi BHXH là gì? Tại sao phải quản lý chi BHXH?
- Quản lý chi BHXH tại BHXH cấp huyện là gì? Quản lý chi BHXH tại
BHXH cấp huyện hướng đến những mục tiêu nào?
- Có những tiêu chí nào có thể sử dụng để đánh giá quản lý chi BHXH tại
BHXH cấp huyện?
- Có những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý chi BHXH tại BHXH cấp
huyện?
- Thực trạng quản lý chi BHXH tại BHXH huyện Đông Anh thời gian qua
như thế nào? Có những điểm yếu gì, nguyên nhân nào dẫn tới những điểm yếu đó?
- Cần thực hiện những giải pháp nào nhằm hoàn thiện quản lý chi BHXH tại
BHXH huyện Đông Anh?

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
5.1 Đối tượng nghiên cứu:
Quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh.
5.2 Phạm vi nghiên cứu:
- Về nội dung: luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý chi BHXH tại
BHXH huyện Đông Anh tiếp cận theo quá trình quản lý. Trong đó, luận văn chỉ
giới hạn nghiên cứu công tác quản lý chi trả chế độ BHXH bắt buộc.
- Về không gian: BHXH huyện Đông Anh.
- Về thời gian: Số liệu sử dụng trong luận văn được thu thập, xử lý và phân
tích trong giai đoạn 2013-2015; những giải pháp được đề xuất đến năm 2020.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1 Phương pháp thu thập thông tin
Dữ liệu sử dụng trong luận văn là dữ liệu thứ cấp, được tác giả thu thập từ
các nguồn sau:
- Số liệu thống kê về điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội của huyện
Đông Anh.

5


- Số liệu báo cáo kết quả chi chế độ BHXH tại BHXH huyện Đông Anh.
Tác giả cũng tham khảo thêm một số thông tin liên quan trong các công trình
nghiên cứu về quản lý chi chế độ BHXH đã được công bố để làm rõ thêm kết quả
nghiên cứu của luận văn.
Ngoài ra, tác giả còn sử dụng thông tin thứ cấp từ các tạp chí, sách báo.
6.2 Phương pháp xử lý dữ liệu
Đối với các chỉ tiêu, việc tổng hợp và tính toán, xử lý được thể hiện cả về số
tuyệt đối, số tương đối, số bình quân, tốc độ phát triển.
Đối với số liệu thứ cấp, trên cơ sở tài liệu ban đầu tác giả chọn lọc những
thông tin cần thiết và tính toán lại một số chỉ tiêu theo yêu cầu phân tích.

Trong quá trình thực hiện luận văn, phương pháp nghiệp vụ kỹ thuật mà tác
giả sử dụng chủ yếu để phân tích là phương pháp thống kê và phương pháp so sánh.
Phương pháp so sánh được sử dụng để làm rõ mức độ tăng trưởng, phát triển giữa
các năm.
7. Kết cấu của Luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo nội dung của luận
văn bao gồm 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo
hiểm xã hội cấp huyện.
Chương 2: Phân tích thực trạng quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã
hội huyện Đông Anh.
Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý chi bảo hiểm xã hội
tại Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh.

6


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM QUẢN LÝ
CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI CẤP HUYỆN
1.1. BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ CHI TRẢ BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.1.1. Bảo hiểm xã hội
1.1.1.1. Khái niệm bảo hiểm xã hội
Có rất nhiều khái niệm khác nhau về bảo hiểm xã hội (BHXH), tùy theo góc
độ nghiên cứu, cách tiếp cận.
Theo luật BHXH số 58/2014/QH13 ngày 20/11/2014 tại Điều 3, khoản 1 thì:
“Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người
lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động,
bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm
xã hội”.

Như vậy có thể nói rằng, BHXH ra đời là một yếu tố khách quan nhằm đảm
bảo cuộc sống cho người lao động và gia đinh họ khí có khó khăn về kinh tế. Điều
đó đã làm cho người lao động yên tâm trong quá trình sản xuất, nâng cao năng suất
lao động góp phần vào việc phát triển và tăng cường nền kinh tế, đảm bảo công
bằng xã hội.
1.1.1.2. Vai trò của bảo hiểm xã hội
BHXH là công tác trọng tâm, đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc thực
hiện và đảm bảo tốt chính sách an sinh xã hội của quốc gia nói chung và chính sách
BHXH nói riêng, góp phần quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của
đất nước, thể hiện trên các mặt sau:
- Vai trò đối với người mua bảo hiểm xã hội:
Ở bất kỳ hoàn cảnh, thời điểm nào, rủi ro luôn luôn rình rập, đe doạ cuộc
sống của mỗi người gây gánh nặng cho cộng đồng và xã hội. Rủi ro phát sinh hoàn
toàn ngẫu nhiên bất ngờ không lường trước được nhưng xét trên bình diện xã hội,
rủi ro là một tất yếu không thể tránh được. Để phòng ngừa và hạn chế những tác

7


động tiêu cực của rủi ro đối với con người và xã hội là nhiệm vụ, mục tiêu hoạt
động của BHXH. Chúng ta có thể liệt kê một số vai trò của BHXH đối với người
mua bảo hiểm xã hội như sau:
Thứ nhất: BHXH có vai trò ổn định thu nhập cho người lao động và gia đình
họ. Khi tham gia BHXH, người lao động phải trích một khoản phí nộp vào quỹ
BHXH, khi gặp rủi ro, bất hạnh như: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động làm cho chi
phí gia đình tăng lên hoặc phải ngừng làm việc tạm thời. Do vậy thu nhập của gia
đình bị giảm, đời sống kinh tế lâm vào tình cảnh khó khăn, túng quẫn. Nhờ có chính
sách BHXH mà họ được nhận một khoản tiền trợ cấp đã bù đắp lại phần thu nhập bị
mất hoặc bị giảm để đảm bảo ổn định thu nhập, ổn định đời sống.
Thứ hai: Ngoài việc đảm bảo đời sống kinh tế, BHXH tạo được tâm lý an

tâm, tin tưởng. Khi đã tham gia BHXH góp phần nâng cao đời sống tinh thần và
đem lại cuộc sống bình yên, hạnh phúc cho người lao động.
- Vai trò đối với tổ chức (người sử dụng lao động)
Thứ nhất: Muốn cho hoạt động sản xuất kinh đoanh dược đảm bảo thì người
chủ sử dụng lao động phải tạo được mối quan hệ tốt với người lao động, giải
quyết những vấn đề thuộc phạm vi trách nhiệm của người chủ sử dụng lao động
thật tốt để người lao động yên tâm tham gia lao động, sản xuất và có niềm tin
vào cuộc sống, từ đó lao động sản xuất hăng hái hơn, tạo ra nhiều sản phẩm tốt
hơn làm cho quá trình sản xuất kinh doanh của người sử dụng lao động đạt kết
quả cao. Muốn vây, chủ sử dụng lao động phải tham gia đóng BHXH cho người
lao động của mình để BHXH đảm bảo những khoản chi trả cần thiết, kịp thời
đến người lao động khi họ gặp phải những rủi ro bất chắc như ốm đau, thai sản,
tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp …
Thứ hai: Khi tham gia BHXH cho người lao động sẽ phát huy tinh thần trách
nhiệm, gắn bó tận tình của người lao động trong các doanh nghiệp làm cho mối
quan hệ thị trường lao động được trở nên lành mạnh hơn, thị trường sức lao động
vận động theo hướng tích cực góp phần xây dựng và có kế hoạch phát triển chất
lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển nền kinh tế thị trường.

8


- Vai trò đối với xã hội:
Thứ nhất: Tăng cường mối quan hệ giữa Nhà nước, người sử dụng lao động
và người lao động, mối quan hệ ràng buộc, chặt chẽ, chia sẻ trách nhiệm, chia sẻ rủi
ro chỉ có được trong quan hệ của BHXH. Tuy nhiên mối quan hệ mối quan hệ này
thể hiện trên giác độ khác nhau. Người lao động tham gia BHXH với vai trò bảo vệ
quyền lợi cho chính mình đồng thời phải có trách nhiệm đối với cộng đồng và xã
hội. Người sử dụng lao động tham gia BHXH là để tăng cường tình đoàn kết và
cùng chia sẻ rủi ro cho người lao động nhưng đồng thời cũng bảo vệ, ổn định cuộc

sống cho các thành viên trong xã hội. Mối quan hệ này thể hiện tính nhân sinh, nhân
văn sâu sắc của BHXH.
Thứ hai: BHXH thể hiện chủ nghĩa nhân đạo cao đẹp, BHXH tạo cho những
người bất hạnh có thêm những điều kiện, những lực đẩy cần thiết để khắc phục
những biến cố xã hội, hoà nhập vào cộng đồng, kích thích tính tích cực của xã hội
trong mỗi con người giúp họ hướng tới những chuẩn mực của chân-thiện-mỹ nhờ
đó có thể chống lại tư tưởng “Đèn nhà ai nhà ấy rạng”. BHXH là yếu tố tạo nên sự
hoà đồng mọi người, không phân biệt chính kiến, tôn giáo chủng tộc, vị thế xã hội
đồng thời giúp mọi người hướng tới một xã hội nhân ái, cuộc sống công bằng,
bình yên.
Thứ ba: BHXH thể hiện truyền thống đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau tương thân
tương ái của cộng đồng: Sự đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng là nhân tố
quan trọng cộng đồng, giúp đỡ những người bất hạnh là nhằm hoàn thiện những giá
trị nhân bản của con người, tạo điều kiện cho một xã hội phát triển lành mạnh và
bền vững.
Thứ tư: BHXH góp phần thực hiện bình đẳng xã hội trên giác độ xã hội,
BHXH là một công cụ để nâng cao điều kiện sống cho người lao động. Trên giác độ
kinh tế, BHXH là một công cụ phân phối lại thu nhập giữa các thành viên trong
cộng đồng. Nhờ sự điều tiết này người lao động được thực hiện bình đẳng không
phân biệt các tầng lớp trong xã hội.

9


Thứ năm: Khi chuyển sang cơ chế thị trường, thì sự phân tầng giữa các lớp
trong xã hội trở nên rõ rệt. Đồng thời tạo ra sự bất bình đẳng về thu nhập giữa các
ngành nghề khác nhau trong xã hội. Nhưng rủi ro xảy ra trong cuộc sống không loại
trừ một ai, nếu rơi vào những người có hoàn cảnh kinh tế khó khăn thì cuộc sống
của họ trở nên bần cùng, túng quẫn. BHXH đã góp phần ổn định đời sống cho họ và
gia đình họ.

1.1.1.3. Hình thức bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm xã hội trên thực tế có hai hình thức tham gia. Đó là hình thức bắt
buộc và hình thức tự nguyện. Tương tự như vậy, từ góc độ thực hiện chế độ trên thế
giới có chế độ BHXH bắt buộc và chế độ BHXH tự nguyện. Bảo hiểm xã hội bắt
buộc thường quy định cụ thể về phạm vi áp dụng, đối tượng rơi vào phạm vi áp
dụng đó không có quyền lựa chọn việc tham gia hay không tham gia bảo hiểm mà
được xác định như một nghĩa vụ, trách nhiệm của người tham gia. Nếu người tham
gia vi phạm sẽ phải chịu cả chế tài. Trái lại, bảo hiểm xã hội tự nguyện lại tạo điều
kiện mở khi phụ thuộc vào ý trí của chủ thể tham gia. Theo đó người lao động có
thể tham gia hoặc không tham gia nhưng đều phải tuân thủ những quy định chung
của Nhà nước về BHXH.
Theo Khoản 2, Điều 3 Luật BHXH năm 2014 thì Bảo hiểm xã hội bắt buộc
là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người lao động và người sử
dụng lao động phải tham gia.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là một loại hình của BHXH, do đó ngoài những
đặc điểm chung về BHXH thì BHXH bắt buộc có những đặc điểm riêng sau:
- Đối tượng tham gia chủ yếu là người lao động có quan hệ lao động. Quan
hệ giao động hiểu một cách đơn giản là quan hệ giữa người thuê lao động và người
được thuê lao động. Quan hệ này nảy sinh một cách tự nhiên trong hoạt động kinh
tế, đặc biệt trong kinh tế thị trường thì mối quan hệ càng trở lên rõ và năng động.
Tham gia BHXH là bắt buộc đối với người lao động và người sử dụng lao động.
- Mức đóng BHXH bắt buộc là cố định đối với người lao động và người
sử dụng lao động. Bảo hiểm xã hội bắt buộc ấn định về mức đóng và mức

10


hưởng chung. Người lao động không có quyền lựa chọn mức đóng, không có
quyền thương lượng hay thỏa thuận mức đóng. Mức đóng BHXH bắt buộc ấn
định trên phạm vi toàn quốc. Mức đóng BHXH hàng tháng được tính theo mức

tiền lương, tiền công ghi trong hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc và theo
tỷ lệ quy định của Nhà nước. (Điều 90, Luật BHXH 2014). Tỷ lệ đóng BHXH
bắt buộc được chia xẻ cho hai bên người lao động và người sử dụng lao động.
Thông thường người sử dụng lao động gánh vác nhiều hơn so với người lao
động. Từ 1/2014, người lao động đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 18%
trên tiền lương tháng.
- Bảo hiểm xã hội được thực hiện với các chế độ cơ bản bao quát tới những
rủi ro trong quá trình lao động, ngoài và sau quá trình lao động. Bảo hiểm xã hội bắt
buộc thực hiện 5 chế độ, bao gồm: chế độ ốm đau, chế độ thai sản, chế độ tai nạn
lao động và bệnh nghệ nghiệp, chế độ hưu trí, chế độ tử tuất. Các chế độ trong quá
trình lao động được xác định cơ bản như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh
nghề nghiệp. Một số quốc gia còn xác định một số trợ cấp và chăm sóc sức khỏe. Ví
dụ ở Đức có chế độ chăm sóc y tế, chế độ trợ cấp mất người nuôi đưỡng. Sau quá
trình lao động gồm các chế độ như hưu trí, tử tuất. Hưu trí và tử tuất là chế độ bảo
hiểm cơ bản được tổ chức lao động quốc tế ILO đề xuất cho các quốc gia khi xây
dựng hệ thống BHXH của nước mình. Các chế độ này đảm bảo bù đắp hoặc thay
thế một phần thu nhập của người lao động khi không may họ gặp các sự kiện rủi ro
xảy ra trong quá trình lao động và sau quá trình lao động.
Trong hệ thống bảo hiểm xã hội, còn một loại hình BHXH nữa ngoài BHXH
bắt buộc. Đó là bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình
BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương
thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền
đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.
Do vậy, BHXH tự nguyện có những điểm khác so với BHXH bắt buộc,
đó là:
- Đối tượng tham gia BHXHTN là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên

11

và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Trường hợp nam đủ 60 tuổi và
nữ đủ 55 tuổi đã có đủ 15 năm đóng BHXH trở lên nếu có nhu cầu tham gia
BHXHTN thì được đóng tiếp cho đến khi đóng đủ 20 năm BHXH để được hưởng
chế độ hưu trí hàng tháng. Như vậy, đối tượng tham gia BHXHTN hẹp hơn đối
tượng tham gia BHXH bắt buộc.
- Mức đóng BHXH hàng tháng bằng tỷ lệ phần trăm đóng BHXH tự nguyện
nhân với mức thu nhập tháng của người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn. Căn
cứ để đóng BHXH tự nguyện là thu nhập của người tham gia nên mức đóng và
phương thức đóng không cố định, mà do người tham gia lựa chọn đóng cho phù
hợp với thu nhập của mình. Còn mức đóng của BHXH thì cố định theo mức tiền
lương, tiền công trong HĐLĐ, HĐLV. Riêng BHXH tự nguyện, Nhà nước có chính
sách hỗ trợ tiền đóng để người tham gia được hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.
Cũng chính bởi những đặc điểm riêng của BHXH tự nguyện mà người tham
gia loại hình BHXH này được hưởng 2 chế độ BHXH là: chế độ hưu trí và chế độ
tử tuất. So với loại hình BHXH bắt buộc thì loại hình BHXHTN thực hiện ít chế độ
hơn, nhưng phần nào đảm bảo được cuộc sống của người tham gia, đảm bảo ổn
định an sinh xã hội.
1.1.2. Chi trả bảo hiểm xã hội
1.1.2.1. Khái niệm chi trả bảo hiểm xã hội
Chi trả BHXH là quá trình phân phối và sử dụng quỹ BHXH cho mục đích
chi trả các chế độ BHXH nhằm ổn định cuộc sống người tham gia BHXH và đảm
bảo cho các hoạt động của hệ thống BHXH.
Đó là quá trình phân phối lại các nguồn tài chính đã được tập trung vào quỹ
BHXH. Quá trình phân phối được thực hiện theo từng mục đích sử dụng nhất định.
Chi BHXH được thực hiện bởi hai quá trình: phân phối và sử dụng quỹ BHXH.
Phân phối quỹ BHXH: là quá trình chi tiền của quỹ BHXH đến tay đối tượng
được thụ hưởng hoặc cho từng mục đích sử dụng cụ thể.
Phân phối và sử dụng quỹ BHXH là hai phạm trù khác nhau, nhưng trong
thực tế, hai quá trình này thường đan xen lẫn nhau. Tuy nhiên, cũng có những

12


trường hợp, từ mục đích sử dụng quỹ đòi hỏi phải tách riêng hai quá trình này theo
thứ tự trước sau. Ví dụ: hoạt động bảo tồn và tăng trưởng quỹ đòi hỏi phải kết thúc
quá trình phân phối quỹ, quỹ phải phân phối đủ cho mục đích chi trả các chế độ
BHXH, số còn lại mới phân phối vào quỹ bảo tồn tăng trưởng. Nghĩa là quỹ phải có
số dư mới thực hiện đầu tư tăng trưởng. Như vậy có thể đưa ra khái niệm quản lý
chi BHXH như sau:
Chi BHXH là một trong những nhiệm vụ trung tâm và đóng vai trò rất quan
trọng trong hoạt động của ngành BHXH. Chi bảo hiểm xã hội được hiểu là việc cơ
quan Nhà nước (cụ thể là cơ quan bảo hiểm xã hội) sử dụng số tiền thuộc nguồn
Ngân sách Nhà nước và nguồn quỹ bảo hiểm xã hội để chi trả các chế độ bảo hiểm
xã hội cho đối tượng thụ hưởng theo luật định.
Hoạt động chi trả BHXH được thực hiện sau khi người tham gia BHXH đã
hoàn thành nghĩa vụ nộp BHXH cho cơ quan BHXH. Chi BHXH vừa có vai trò
thực thi quyền lợi của người tham gia BHXH vừa góp phần ổn định đời sống, đảm
bảo ASXH. Nguồn tài chính dùng để chi trả BHXH cho người lao động được lấy từ
NSNN (đối với người lao động nghỉ hưởng BHXH trước ngày 01 tháng 01 năm
1995 và thực hiện chế độ hưu trí đối với quân nhân trực tiếp tham gia kháng chiến
chống Mỹ cứu nước từ ngày 30 tháng 4 năm 1975 trở về trước, có 20 năm trở lên
phục vụ quân đội đã phục viên, xuất ngũ) và Quỹ BHXH.
1.1.2.2. Nguyên tắc chi trả bảo hiểm xã hội
Để quản lý chi trả các chế độ BHXH đúng theo quy định, đạt được mục tiêu,
cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc có đóng - có hưởng: Theo nguyên tắc này, những người muốn
được hưởng thụ từ quỹ BHXH thì đều phải tham gia đóng góp tài chính vào quỹ
BHXH trong một thời gian nhất định. Người được hưởng thụ các quyền lợi do cơ
quan BHXH đảm bảo, hoặc họ trực tiếp đóng góp vào quỹ, hoặc được cá nhân hay
tổ chức có trách nhiệm đóng góp vào quỹ theo quy định.

Đây là nguyên tắc cơ bản nhất trong hoạt động BHXH nói chung và hoạt
động chi BHXH nói riêng, nhằm đảm bảo duy trì và tồn tại nguồn tài chính phục vụ

13


cho hoạt động chi trả chế độ cho người tham gia BHXH. Nguồn đóng góp của các
đối tượng tham gia BHXH là nguồn đóng góp quan trọng để có nguồn đảm bảo chi
trả các chế độ BHXH
- Chi đúng, chi đủ và chi kịp thời: Chi đúng là đúng đối tượng tham gia
BHXH, đảm bảo nguyên tắc tham gia BHXH có đóng - có hưởng. Thực hiện chi
đúng cho đối tượng là đảm bảo sự công bằng trong hưởng thụ các chế độ BHXH,
loại bỏ các trường hợp gian lận, giả mạo hồ sơ để hưởng các chế độ BHXH.
Chi đủ khoản trợ cấp cho các đối tượng cũng là nguyên tắc của công tác quản
lý chi trả. Nội dung chính của nguyên tắc này là đối tượng tham gia BHXH khi
được hưởng trợ cấp bảo hiểm thì cơ quan BHXH phải chi trả đầy đủ các khoản trợ
cấp. Khi đã xác định đúng tỷ lệ trợ cấp phải tổ chức chi trả đủ số tiền cho người
được hưởng. Để thực hiện được yêu cầu này cần thiết phải quản lý đồng bộ từ khâu
xác định tỷ lệ thương tật, bệnh tật đến khâu xét duyệt hồ sơ xác định đối tượng được
hưởng, mức hưởng, thời gian hưởng và cuối cùng là khâu chi trả.
Chi kịp thời là nguyên tắc thể hiện vai trò của BHXH trong việc ổn định cuộc
sống cho đối tượng. Muốn vậy, phải quy định rõ ràng thời gian chi trả và tổ chức
thực hiện chi trả đúng thời gian đó. Trên cơ sở quy định thời gian đó, BHXH tổ
chức các hình thức chi trả kịp thời, thuận lợi, không gây phiền hà cho đối tượng.
Để thực hiện được nguyên tắc chi đúng, chi đủ và chi kịp thời đòi hỏi trong
bất kỳ hoàn cảnh, điều kiện nào của nền kinh tế - xã hội thì quỹ BHXH cũng phải
đảm bảo đầy đủ nguồn lực tài chính để đảm bảo chi trả kịp thời, đầy đủ các chế độ
BHXH cho những người được thụ hưởng.
- Nguyên tắc tập trung, thống nhất, công bằng và công khai: Quỹ BHXH
phải được quản lý tập trung không phân tán để điều hòa trong toàn quốc đảm bảo

nhu cầu chi tiêu kịp thời cho các đối tượng hưởng chế độ BHXH. Chính sách, chế
độ chi BHXH được ban hành thực hiện thống nhất trong cả nước. Chế độ đóng
góp và hưởng thụ phải được thực hiện công bằng đối với mọi đối tượng, không
có sự phân biệt đối xử theo giới tính, dân tộc, địa giới hành chính, thành phần
kinh tế... Phải thực hiện chế độ công khai trong hoạt động chi BHXH, có sự
thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát của các cơ quan quản lý Nhà nước và
các tổ chức xã hội.

14


- Nguyên tắc đảm bảo an toàn, tiết kiệm và hiệu quả: Nguồn tài chính
dùng để chi trả các chế độ BHXH cho đối tượng được hưởng bảo hiểm phải được
quản lý chặt chẽ, chi tiêu đảm bảo đúng tiêu chuẩn, chế độ quy định, tiết kiệm và
đạt được hiệu quả cao. Đây cũng là một trong những nguyên tắc cần thiết đặt ra với
hoạt động quản lý chi BHXH nhằm hạn chế đến mức thấp nhất những thất thoát,
mất mát nhưng đồng thời cũng giảm được các chi phí, tiết kiệm cho quỹ BHXH.
Chi BHXH tuân thủ theo những nguyên tắc cơ bản trên không những để quỹ
BHXH tránh được thất thoát, đảm bảo nguồn lực chi trả, đảm bảo quyền lợi cho
người tham gia mà còn là động lực thúc đẩy niềm tin cho mọi người lao động tích
cực tham gia BHXH ngày càng nhiều.
1.2. QUẢN LÝ CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI CẤP HUYỆN
1.2.1. Khái niệm quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội cấp huyện
Quản lý diễn ra trong tất cả mọi lĩnh vực hoạt động của con người khi có
nhiều người liên kết, hợp tác với nhau, diễn ra trên nhiều cấp độ khác nhau. Đối với
hoạt động BHXH.
“Quản lý chi BHXH là các hoạt động có tổ chức, theo quy định của pháp luật để
thực hiện công tác chi trả các chế độ BHXH. Các hoạt động đó được thực hiện bằng hệ
thống pháp luật của Nhà nước và bằng các biện pháp hành chính, tổ chức, kinh tế của các
cơ quan chức năng nhằm đạt được mục tiêu chi đúng đối tượng, chi đủ số lượng và đảm

bảo tiến tới đến tận tay đối tượng được thụ hưởng đúng thời gian quy định”
1.2.2. Mục tiêu và tiêu chí đánh giá quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã
hội cấp huyện
1.2.2.1 Mục tiêu quản lý chi bảo hiểm xã hội
- Đảm bảo được cân đối thu với chi BHXH (cân đối quỹ BHXH) có nghĩa là
đảm bảo tính bền vững nguồn tài chính BHXH, đảm bảo thu phải luôn lớn hơn chi
và có kết dư quỹ. Vì vậy, để quỹ BHXH duy trì được sự cân đối, ổn định lâu dài thì
ngoài việc đảm bảo thu từ các đối tượng tham gia BHXH thì cần phải tích cực khai
thác các nguồn thu khác như: thu từ viện trợ, thu từ đóng góp của các cá nhân và tổ
chức trong và ngoài nước, thu từ hoạt động đầu tư quỹ.
Đối với hoạt động đầu tư quỹ phải đảm bảo sao cho đầu tư quỹ luôn được an
toàn và có sinh lợi nhuận, đảm bảo được nguồn tài chính bền vững để thực hiện tốt

15


các mục tiêu của chính sách bảo hiểm xã hội nhằm thực hiện tốt chính sách an sinh
xã hội.
Hoạt động BHXH không mang tính chất kinh doanh mà mang tính chất của
quỹ tương hỗ bảo hiểm. Mục đích hoạt động trước hết nhằm bảo vệ quyền lợi cho
người lao động khi gặp rủi ro, sau nữa đảm bảo an toàn cho xã hội và nền kinh tế. Hoạt
động BHXH chủ yếu dựa trên nguyên tắc “lấy số đông bù số ít” mang tính chất cộng
đồng, tính chất xã hội giữa những người lao động, trừ chế độ bảo hiểm hưu trí và tử tuất
dựa chủ yếu trên nguyên tắc hoàn trả trực tiếp. Các khoản đóng góp vào quỹ BHXH phụ
thuộc vào mức độ sử dụng chi trả của các chế độ BHXH, nếu quỹ không đủ bù đắp thì
phải nâng mức đóng góp hoặc hạ thấp mức chi trả để đảm bảo luôn luôn cân đối giữa thu
và chi. Vì vậy, trong quản lý chi BHXH phải tổ chức công tác kế toán, kiểm tra sử dụng
một cách chặt chẽ, đúng pháp luật, sử dụng tiền nhàn rỗi đầu tư sinh lời có hiệu quả, quỹ
được bảo toàn và phát triển để có điều kiện bảo đảm quyền lợi cho người lao động hoặc
giảm được sự tài trợ của Nhà nước.

- Với mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội, đảm bảo quyền lợi cho người lao động,
tiêu chí đánh giá công tác quản lý chi BHXH trước hết là phải đảm bảo quyền lợi
của người lao động tương ứng với nghĩa vụ đóng góp của họ. Do đó, Trong nền
kinh tế thị trường, người lao động thuộc mọi thành phần kinh tế đều bình đẳng
hưởng chế độ BHXH. Quyền lợi được hưởng phù hợp với mức đóng góp và thời
gian đóng góp BHXH của từng người lao động theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra để tạo nguồn tài chính ổn định cho quỹ BHXH, cân đối được trong
những trường hợp Nhà nước thay đổi chính sách kinh tế - xã hội hoặc các rủi ro
bất khả kháng thì Nhà nước cũng phải đóng góp để hỗ trợ quỹ, số tiền đóng góp
được tính trên cơ sở tiền lương hoặc thu nhập và được hạch toán vào giá thành
sản phẩm và có chế tài sử lý thật nghiêm minh những đơn vị sử dụng lao động trốn
tránh nghĩa vụ đóng góp BHXH.
1.2.2.2 Tiêu chí đánh giá quản lý chi bảo hiểm xã hội
Đảm bảo chi trả đúng đối tượng, chi đủ, chi kịp thời đến tận tay đối tượng
hưởng BHXH, tránh tình trạng lạm dụng, trục lợi BHXH làm thất thoát quỹ BHXH
dẫn đến sự mất cân bằng giữa các đối tượng tham gia. Để đảm bảo chi đúng đối
tượng, cần phải thực hiện tốt công tác quản lý đối tượng tham gia BHXH. Kịp thời

16